Początki Internetu w Polsce do 1994 roku

Zanim w naszym kraju pojawił się Internet, od kilkunastu lat trwały prace i eksperymenty związane z łączeniem komputerów. Internet stał się ostatecznie zwycięzcą zmagań rozmaitych rozwiązań, o czym zadecydowały przede wszystkim względy techniczne.

Protoplaści Internetu
Jeszcze w latach 80. zaczęły się rozwijać rozmaite projekty krajowych sieci akademickich opartych na innych protokołach. Pod koniec lat 70. zaczęto budować Międzyuczelnianą Sieć Komputerową (Gliwice, Warszawa, Wrocław), która liniami telefonicznymi łączyła polskie superkomputery Odra, a korzystano z protokołu X.25. Dobre doświadczenia MSK stały się zachętą do utworzenia w 1986 roku Krajowej Akademickiej Sieci Komputerowej (KASK), łączącej regionalne sieci akademickie z sieciami komputerowymi - również z wykorzystaniem protokołu X.25. W każdym regionie zamierzano dołączyć pewną liczbę sieci LAN. Sieć nie była jednak połączona ze światem, a trudności techniczne, przede wszystkim z uzyskaniem sprawnych linii telefonicznych, spowodowały, że nie była to w pełni funkcjonalna sieć. Pojawienie się możliwości podłączenia do międzynarodowej sieci Bitnet spowodowało wstrzymanie dalszych prac nad KASK.

Technika i polityka
W 1981 roku powstała na świecie konkurencyjna dla Internetu sieć rozległa Bitnet działająca na serwerach IBM z systemem operacyjnym VM, natomiast łączność oparta była na łączach stałych z protokołem komunikacyjnym COM. Jej europejską odnogą była sieć EARN, a jeszcze w 1987 roku podłączyły się do niej dwa polskie ośrodki naukowe. W sierpniu 1988 roku powstała lista dyskusyjna na temat przyłączenia Polski do Bitnetu.

Koniec lat 80. obfitował w ważne wydarzenia przybliżające nas do światowej sieci w jej współczesnej postaci. Trzeba pamiętać, że jeszcze zimą 1989 roku rozpoczęły się rozmowy Okrągłego Stołu, których wyniki oznaczały ostateczny demontaż upadającego systemu polityczno-ekonomicznego. Przestawały praktycznie istnieć urzędowe ograniczenia na technologie informatyczne, a jeszcze w drugiej połowie lat 80. władza, w obawie przed rozwojem podziemnego rynku wydawniczego, utrudniała prywatny import komputerów. Z chwilą utworzenia pierwszego rządu niekomunistycznego zaczęliśmy być inaczej traktowani przez Zachód, który dysponował narzędziami informatycznymi. Jeszcze w 1989 roku prezydent George Bush (senior) zaczął rozważać przyłączenie odzyskujących wolność krajów komunistycznych do światowych sieci komputerowych, a w lutym 1990 roku organizacja COCOM zniosła większość ograniczeń na sprzedaż technologii informatycznych do byłych krajów komunistycznych, m.in. wyraziła zgodę na przyłączenie Polski do Bitnetu. Pozostałe zniknęły w kolejnej dekadzie, a dotyczyło to m.in. systemów szyfrowania transmisji w przeglądarkach i innym oprogramowaniu.

Z chwilą, gdy zniknęły lub zostały znacznie ograniczone przeszkody natury politycznej, rozwój sieci był już tylko funkcją błyskawicznie rosnących potrzeb użytkowników (w pierwszej kolejności środowisk naukowych), umiejętności technicznych oraz możliwości ekonomicznych. Jak się wydaje, to właśnie potrzeby akademickie decydowały o przyłączaniu kolejnych ośrodków miejskich do Bitnetu, a w ich ramach - wyższych uczelni, które
najżywiej interesowały się dostępem do światowych zasobów. 17 maja 1990 roku Polska została przyłączona do sieci EARN. Natomiast 17 lipca powstał pierwszy polski serwer PLEARN i była to data formalnego podłączenia Polski do sieci Bitnet, jednak w następnych latach zasoby sieci zostały wchłonięte przez Internet i uległa ona wygaszeniu - przyczyny były przede wszystkim techniczne (ograniczony do e-maila zakres usług i przywiązanie do jednej platformy). Serwer PLEARN, działający w Centrum Komputerowym Uniwersytetu Warszawskiego, został ostatecznie zamknięty w 2000 roku, jednak nie sposób nie zauważyć, że odegrał on istotną rolę w budowaniu społeczeństwa sieciowego - to na nim umieszczony był listserver, gdzie powstawały pierwsze polskie grupy dyskusyjne, z niego także ekspediowane były czasopisma elektroniczne: Wieści i Pigułki.

NASK
Bardzo ważnym momentem w historii polskich sieci, a szczególnie Internetu, było powstanie instytucji o nazwie Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa. W lutym 1991 roku nieistniejąca jeszcze formalnie NASK zorganizowała konferencję naukową, której tematem był aktualny stan integracji polskich ośrodków z Bitnetem i propozycja wdrożenia protokołu IP jako podstawy kolejnej sieci międzyuczelnianej. W kwietniu instytucja została formalnie powołana do życia, zaś jej celem stało się zarządzanie już istniejącymi sieciami akademickimi (sieci X.25, Bitnet, Decnet i Internet), rozwój sieci opartych na protokole internetowym i świadczenie usług sieciowych. W pierwszym roku istnienia miały miejsce przede wszystkim działania prowadzące do przyłączenia Polski do Internetu (ze znanym powszechnie połączeniem w sierpniu 1991 z Kopenhagą, choć dokumenty mówią, że były już wcześniejsze połączenia za pomocą tego protokołu).

Świat BBS-ów
Oprócz potrzeb akademickich coraz energiczniej dochodziły do głosu sieciowe potrzeby i wymagania zwykłych użytkowników. Już w latach 80. powstawały w Polsce pierwsze BBS-y (Bulletin Board System), idąc w ślad za rozprzestrzeniającą się od 1978 roku falą zachodnich BBS-ów, których powstanie wyprzedziło nawet komputery osobiste. Pierwszym polskim BBS-em był serwis założony w 1986 roku przez Tadeusza Wilczka i Tomasza Zielińskiego (założycieli wydawnictwa komputerowego Lupus), ale działał on jedynie kilkanaście godzin na tydzień.

Pierwszym polskim BBS-em, który za pośrednictwem sieci FidoNet uzyskał połączenie ze światem, był gdański BBS założony we wrześniu 1986 roku przez Jacka Szelożyńskiego i działający non stop. Połączenie z węzłem holenderskim zostało uzyskane wiosną 1987 roku, a więc wtedy, gdy powoli dogorywał już stary system polityczny i ekonomiczny kraju. W tym samym czasie Szelożyński, Jan Stożek (późniejszy administrator sieci Lupusa) i kilka innych osób założyli polski region sieci FidoNet. Co ciekawe, rok później ten sam Stożek założył w Moskwie Kremlin BBS - jeden z pierwszych serwisów tego rodzaju w stolicy ówczesnego ZSRR. Z ciekawych wydarzeń warto jeszcze odnotować pierwszą polsko- polonijną konferencję BBS-ów pod nazwą Polish echo, która miała miejsce 26 października 1987 roku.

BBS-y zyskiwały sobie popularność nie tylko wśród miłośników komputerów, ale i wśród krótkofalowców. Koniec lat 80. to okres ich szybkiego rozwoju, który trwał aż do połowy lat 90., do momentu utworzenia przez TPSA numeru dostępowego do Internetu - słynnego 202122, który pojawił się w 1996 roku. Jak podaje Wikipedia, w każdym większym mieście w Polsce było po kilka-kilkanaście BBS-ów (w okresie szczytowej popularności w połowie lat 90. - do 300 węzłów), w których można było wymieniać informacje i dyskutować, ale przede wszystkim pobierać oprogramowanie. BBS-y oferowały wiele bezpłatnego oprogramowania, ale trudno też nie dostrzec, że obok powstających wszędzie giełd komputerowych były też źródłem pirackich programów, czym się wtedy praktycznie nikt nie przejmował. Dopiero w latach 90., pod wpływem głosów polskich specjalistów i nacisku zachodnich firm wchodzących na nasz rynek z legalnym oprogramowaniem, powstała ustawa penalizująca piractwo, co stało się pierwszym krokiem na długiej, trwającej lata, drodze do ucywilizowanego rynku.

Szczególnie dobrze znanymi BBS-ami były serwisy oferowane przez rozwijającą się szybko prasę komputerową, z których szczególną popularność zyskały BBS-y Bajtka, Chipa, Top Secret, PCkuriera, ale też kilka innych. Bardzo znanym BBS-em, który zyskał sobie popularność także z przyczyn pozatechnicznych, był Maloka BBS, którego założycielem był w 1994 roku Stanisław Tymiński - Polak z Kanady, który startował dwukrotnie w wyborach
prezydenckich. Był to pierwszy komercyjny BBS w Polsce, a - co ciekawe - jako pierwszy dawał Polakom dostęp do sieci Internet - początkowo z szybkością 9600 b/s, potem 64 kb/s, czyli tysiąckrotnie wolniej niż dość popularne już dzisiaj łącza dla osób prywatnych.

Pierwsze kroki Internetu
Zainteresowanie BBS-ami, silne w pierwszej połowie lat 90., zaczęło stopniowo wygasać z momentem pojawienia się publicznego dostępu do Internetu za pomocą numeru dostępowego Telekomunikacji Polskiej. Jednak zanim do tego doszło, Internet był dostępny jedynie za pośrednictwem NASK, wyłącznie ośrodkom naukowym, i to raczej o bardziej znaczącej pozycji. Komitet Badań Naukowych podjął decyzję o budowie miejskich sieci komputerowych - pierwszymi były tu Warszawa, Kraków i Poznań.

Dopiero w 1993 roku pojawił się pierwszy komercyjny dostawca Internetu, warszawska firma ATM. Wszystkie kolejne firmy były uzależnione od infrastruktury technicznej NASK, która stała się faktycznym monopolistą dyktującym warunki techniczne i cenowe dostępu do Internetu. 1 stycznia 1992 roku działalność rozpoczęła Telekomunikacja Polska, której kilka lat później udało się przełamać ten monopol za pomocą sieci Polpak, mającej własne wyjście na świat (budowanej już od lutego 1990 roku przez Alcatel).

W 1994 roku pojawiła się ważna inicjatywa Wydziału Fizyki UW - Internet dla Szkół, której twórcą był Jacek Gajewski. Był to okres, gdy zastanawiano się nad praktycznym wykorzystaniem Internetu przez instytucje inne niż uczelnie i firmy. Rok wcześniej dostęp do Internetu otrzymało jako pierwsze jedno z toruńskich liceów. Trzeba jednak pamiętać, że Internet jest zazwyczaj utożsamiany z World Wide Web. Usługa utworzona przez Tima Berners-Lee przez kilka pierwszych lat polskiego Internetu praktycznie nie była dostępna - powstawały zaledwie pojedyncze strony internetowe w ośrodkach naukowych, a pierwszy serwer WWW został postawiony w sierpniu 1993 roku na Wydziale Fizyki UW, zaś pierwsza strona informacyjna została wystawiona w październiku. W grudniu, na krakowskiej AGH został uruchomiony drugi polski serwer WWW. Posługiwano się wtedy jeszcze wczesną wersją języka HTML, ale była to wiedza w pierwszych latach istnienia polskich witryn tylko dla nielicznych wtajemniczonych.

W czerwcu 1994 roku, jak już wspominaliśmy, uruchomiony został BBS Maloka, dający komercyjny dostęp do Internetu, co przybliżyło WWW tysiącom prywatnych użytkowników, aczkolwiek stron tych było w dalszym ciągu bardzo niewiele. Przełomem stało się pojawienie anonimowego numeru dostępowego Telekomunikacji Polskiej (numer 0-202122), dzięki któremu każdy prywatny posiadacz komputera mający modem mógł wejść do Internetu i skorzystać ze wszystkich dostępnych usług - stało się to w kwietniu 1996 roku. Warto jednak zauważyć, że nieco wcześniej (styczeń 1995) w Łodzi zaczęła działać usługa Publiczny Dostęp do Internetu.

The beginnings of a Internet in Poland to 1994 year

Before Internet appeared in our country, since more than ten years lasting works and experiments connected with connecting computers. Internet became the winner of coping of various solutions at last, first of all about what decided technical regards.

Ancestors of Internetu

Even in the 80s began developing leaning on different protocols the various projects of national academical nets. It nearly end of 70s. it was begun to build Intercollegiate Computer Net (Gliwice, Warsaw, Wroclaw), which connected Polish supercomputers Odra by telephone lines, and they used protocol X. 25. Good experiences of MSK happened encouragement to creation in 1986 year National Academical Computer Net (KASK), connected regional academical nets with computer nets - with utilization X. 25 protocol. In every region they were going to also add a certain number of lan. However the net was not connect with world, and technical problems, first of all from obtainment efficient telephone lines caused, that this net was not fully functional. Appearing the possibility of connecting to international net- the Bitnet caused the retention the more far works over KASK.

Technician and politician

In 1981 year on the world became competitive net for the Internet wide net Bitnet which cooperated with servers of IBM with operating systems VM, while communication was leaning on permanent link with communication protocol COM. Her European branch there was net EARN, and even in 1987 year there were connected to her two Polish scientific centres. On August 1988 year there created a debatable list on subject the annexation the Poland to Bitnet.

End of 80s. abounded in important events bringing closer us to world net in her the present figure. It must be remembered, that even in winter 1989 year began the Round Table talks, which results meant the final dismantling of failing the political-economic system. Practically ceased to exist official restrictions on information technologies, and even in second half of 80s. authority, in fear before underground development of publishing market, made it difficult private imports of computers. After creation of the first non-communist government we began to be treated differently by the West, whose had an information technology tools. Even in 1989 year president George Bush (senior), began to consider connection of recovering the freedom the communist countries to the global computer network, and on February 1990 year COCOM organization abolished most restrictions on the sale of information technology to the former communist countries among other things expressed agreement on annexation Poland to Bitnet. Other limitations have disappeared in the next decade, and that was among other encryption systems in browsers and other software.

As soon as the disappeared or were very limited political obstacles, development of net was only a function of the rapidly growing needs of users (primarily academic), technical skills and economic opportunities. As it seems, it was determined by the academic needs of attaching subsequent to the Bitnet urban centers, and within them - universities, which most vividly interested in the access to global resources. 17 May 1990 year Poland was attached to EARN net. However on July 17 was created the first Polish PLEARN server and it was the date of the formal connection Poland to the network Bitnet, But in the years to network resources were absorbed by the Internet and this service has been extinguished - the reasons were primarily technical (limited to e-mail-service and attachment to one platform). The PLEARN server, working in Computer Centre of Varsovian University, was finally closed in 2000, but one can not fail to note that it played an important role in building the network society - that at him was placed the listserver, where he formed the first Polish discussion groups, from him was also dispatched electronic journals: Wieści i Pigułki.

NASK

A very important moment in the history of Polish networks, and especially the Internet, was the creation of institution called the Scientific and Academic Computer Network. On February 1991, yet formally non-existent NASK organized a scientific conference, whose topic was the current state of integration of Polish centers with Bitnet and the proposal to implement the IP protocol as a basis for further inter-university network. On April, the institution was formally set up, and her goal was to manage existing academic networks (X.25, Bitnet, DECnet and Internet), the development of networks based on Internet Protocol and network service. In the first year of existence took place mainly for activities leading to connect the Poland to the Internet (with a commonly known connection on August 1991 with Copenhagen, although the documents say that it was earlier connections using this protocol).

World of BBSes

Addition to academic needs of the increasingly energetically came to voice network needs and requirements of normal users. Already in the 80s formed in Poland, the first BBS's (Bulletin Board System), following in the wake of the expanding since 1978 wave of the western BBS's, which creation outstripped even the personal computers. The first Polish BBS was service founded in 1986 by Tadeusz Wilczek and Tomasz Zielinski (the founders publishing of computer Lupus), but it only worked ten hours a week.

The first Polish BBS, which Fidonet via the network connection has been with the world, was founded BBS from Gdansk in September 1986 by by Jacek Szelożyńskiego and working non-stop. Connection with the Dutch knot was obtained in the spring of 1987, so when the old political and economic system of the country slowly was dying. At the same time Szelożyński and Jan Stozek (later the Lupus network administrator), and several others founded the Polish region Fidonet network. Interestingly, a year later the same Stozek founded in Moscow Kremlin BBS - one of the first sites of its kind in the capital of the former USSR. From interesting events worth noting even the first Polish-Polonia Conference BBS's under the name Polish echo, which took place on 26 October 1987.

BBSes gained a popularity not only among computer enthusiasts, but also among the amateurs. The end of the 80s is a period of rapid development which lasted up to the mid-90s, until the the creation of the TPSA access number to the Internet - the famous 202122, which appeared in 1996. According to Wikipedia, in every big city in Poland was more than ten BBS's (in the period of peak popularity in the mid-90s - up to 300 knots), in which you could exchange information and discuss, but first of all to download software. BBSes offered many free software, but it's hard not to see that next to the computer-generated exchanges everywhere, there were also a source of pirated programs, what practically no one cared. Only in the 90sunder the influence of voices of Polish specialists and the pressure of Western companies entering to our market with legal software, was created law criminalizing piracy, which has become the first step on a long, lasting years, the way to civilized market.

Especially well known there were BBSes services offered by the rapidly growing computer press, which gained particular popularity Bajtek BBSes, Chip, Top Secret, PCkurier, but also several others. Very well known BBSem which also gained popularity with non-technical causes, was Maloka BBS, which was founded in 1994 by Stanislaw Tyminski - Pole from Canada, who started twice in the presidential election. It was the first commercial BBS in Poland, and - what is interesting - the first gave the Poles access to the Internet - at first at a rate of 9600 b / s, later 64 kb / s, which is a thousand times slower than today quite popular connection for individuals people.

First steps of Internet

BBSes interest, strong in the first half of the 90s, started to progressively expire with moment of appearance of public access to the Internet via Polish Telecommunication access number. But before that happened, the Internet was available only via the NASK, only research centers, and it is a rather more significant position. Scientific Research Committee decided to build urban networks - first there were Warsaw, Krakow and Poznan.

Only in 1993 came the first commercial Internet provider, Warsaw company ATM. All new companies there were dependent from the technical infrastructure NASK, which became real monopolist dictating the technical conditions and price of Internet access. 1 January 1992 and began operations Telecommunications Poland, whose a few years later, managed to break this monopoly by Polpak network, having their own exit to the world (built from February 1990 by Alcatel).

In 1994 he appeared in an important initiative of the Department of Physics UW - Internet for Schools, whose founder was Jacek Gajewski. It was a period when there has been debate over the practical use of the Internet by institutions other than universities and companies. A year earlier, access to the Internet has received as the first one of Torun high schools. It must be remembered that the Internet is usually identified with the World Wide Web. The service created by Tim Berners-Lee for the first few years of the Polish Internet in practice was not available - formed only of isolated sites in the scientific centers, and the first WWW server was placed on August 1993 the Department of Physics UW, and the first page of the information was issued on October. On December, at the Cracow Academy of Mining and Metallurgy was running second Polish WWW server. Used a then still an early version of hypertext markup language(HTML), but it was knowledge in the early years of the Polish sites only for a few insiders.

On June 1994, as we already mentioned, was launched Maloka BBS, giving commercial access to the Internet, which brought closer WWW thousands of private users, although these sites were still very few. The breakthrough happened to appearance of an anonymous Polish Telecommunicatins access number (the number 0-202122), with whose each holder of a private computer with a modem could enter to the Internet and use of all available services - it happened on April 1996. It is worth noting that a little earlier (January 1995) in Lodz began operating service called Public Access to the Internet.

competitive - konkurencyjny

communication - łączność

branch - odnoga

even - jeszcze

debatable list - lista dyskusyjna

abound - obfitować

dismantling - demontaż

official restrictions - urzędowe ograniczenia

authority - władza

among other things - między innymi

obstacles - przeszkody

attachment to - przywiązanie do

protocol - protokół

gain - zyskiwać

in according to - w nawiązaniu do

legal software - legalne oprogramowanie

Internet provider -dostawca internetowy

Issue - wydawać

Insiders - wtajemniczeni

Breakthrough - przełom

It nearly end of 70s. it was begun to build Intercollegiate Computer Net (Gliwice, Warsaw, Wroclaw), which connected Polish supercomputers Odra by telephone lines, and they used protocol X. 25. However the net was not connect with world, and technical problems, first of all from obtainment efficient telephone lines caused, that this net was not fully functional. A very important moment in the history of Polish networks, and especially the Internet, was the creation of institution called the Scientific and Academic Computer Network. In the first year of existence took place mainly for activities leading to connect the Poland to the Internet. Addition to academic needs of the increasingly energetically came to voice network needs and requirements of normal users. Already in the 80s formed in Poland, the first BBS's (Bulletin Board System). The first Polish BBS, which Fidonet via the network connection has been with the world, was founded BBS from Gdansk in September 1986 by by Jacek Szelożyńskiego and working non-stop. Very well known BBSem which also gained popularity with non-technical causes, was Maloka BBS, which was founded in 1994 by Stanislaw Tyminski - Pole from Canada, who started twice in the presidential election. It was the first commercial BBS in Poland, and - what is interesting - the first gave the Poles access to the Internet - at first at a rate of 9600 b / s, later 64 kb / s, which is a thousand times slower than today quite popular connection for individuals people. BBSes interest started to progressively expire with moment of appearance of public access to the Internet via Polish Telecommunication access number(the number 0-202122), with whose each holder of a private computer with a modem could enter to the Internet and use of all available services - it happened on April 1996.

---