Rozbrojenie:

Pierwsze próby - I poł. XIXw. w Ameryce Łacińskiej, traktaty międzypaństwowe (1822-29 - KOL-PER, 1831-40 - PER-BOL, 1831 - BRA-ARG, 1906 - HON, SAL) i ograniczenie zbrojeń morskich (demilitaryzacja Cieśniny Magellana (CHI-ARG) - 1882 ), ogólne ograniczenie zbrojeń - 1906-07)

Europa - zaczęto od zbrojeń morskich (UK-FRA, 1787), potem konferencje haskie (1899 i 1907 - szereg konwencji, m.in. zakaz wojny za długi, zakaz zrzucania materiałów wybuchowych z balonów, zakaz używania pocisków ekspansywnych, III konferencja miała się odbyć w 1915 i zająć się na poważnie rozbrojeniem)

Dwudziestolecie:

6 II 1922 - układ waszyngtoński, limity na zbrojenia morskie (5:5:3:1,75:1,75), redukcja tonażu pancerników (do 30 000 ton wyporności) i kalibru dział (do 16 cali - inna sprawa, że większe działa miały tylko pancerniki klasy Yamato z II wojny)

17 VI 1925 - protokół genewski o zakazie używania broni biologicznej i gazów bojowych (ale dalej można było produkować), wszedł w życie w II 1928, ale nie miał mechanizmu kontrolnego, więc był łamany (WŁO, JAP)

1931-1938 - obrady komisji rozbrojeniowej w Genewie, polska koncepcja „rozbrojenia moralnego”

Karta NZ - zalecenie rozbrojenia, z tego powodu RB powołała 2 komisje:

• Komisję Energii Atomowej (1946-1949) - plan Barucha, pomysł USA, by ograniczyć użycie energii atomowej do celów pokojowych i zakazać posiadania broni jądrowej innym krajom (czyli USA miałoby pozostać jedynym atomowym mocarstwem), odrzucony przez ZSRR, który pracował nad własną bombą

• Komisję Zbrojeń Konwencjonalnych (1947-1950)

„disengagement” - idea z lat 50, „częściowe kroki rozbrojeniowe” - stopniowe zmniejszanie groźby konfrontacji militarnej na styku Wschód-Zachód (Eden, Garth-Sackell, Rapacki)

2 X 1957 - plan Rapackiego, utworzenie strefy bezatomowej w Europie Środkowej (NRD, RFN, POL, CZE), odrzucony przez RFN i USA

29 II 1964 - plan Gomułki, wygłoszony w Płocku, z okazji otwarcia rurociągu „Przyjaźń”, modyfikacja planu Rapackiego, zamrożenie zbrojeń na obszarze 4 wyżej wymienionych państw, również odrzucony przez tych wstrętnych imperialistów

Dezatomizacja świata:

1 XII 1959 - układ antarktyczny w Waszyngtonie, zakaz wykorzystywania Antarktyki do celów wojskowych, pierwsza strefa bezatomowa

5 VIII 1963 - układ o zakazie prób jądrowych w trzech środowiskach (wodzie, powietrzu i kosmosie) - PTBT w Moskwie (USA, UK i ZSRR; FRA i CHI nie podpisały i jeszcze przez jakiś czas przeprowadzały eksplozje powietrzne)

14 II 1967 - układ z Tlateloco o dezatomizacji Ameryki Łacińskiej

27 I 1968 - układ o pokojowym wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej, kolejna strefa bezatomowa

11 II 1971 - układ o dezatomizacji dna mórz i oceanów

6 VIII 1985 - układ z Rarotonga o dezatomizacji południowego Pacyfiku

15 XII 1995 - układ z Bangkoku o dezatomizacji Azji Południowo-Wschodniej

Układy rozbrojeniowe ZSRR-USA:

20 VI 1963 - zainstalowanie „gorącej linii” Waszyngton-Moskwa

1 VII 1968 - układ NPT (Non-Proliferation Treaty) o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (USA, ZSRR, UK, nie podpisały FRA, CHI, IND, PAK, a RFN wg Zięby nie, a wg Kukułki tak, ale z oporami)

25 V 1972 - układ SALT I (Strategic Arms Limitation Talks) w Moskwie o redukcji rakiet długodystansowych, ograniczenia ilościowe, nie jakościowe - USA musiało bardziej zredukować, ale miało rakiety wielogłowicowe, więc się to wyrównywało

26 V 1972 - układ ABM (Anti-Ballistic Missile Treaty) o redukcji systemów obrony przeciwrakietowej, wypowiedziany w 2002 w związku z NMD

1974 - uzupełnienie układów, redukcja możliwych zgrupowań taktycznych z 2 (jak w SALT) do 1

18 VI 1979 - układ SALT II (Wiedeń), jednakowe limity dla obu państw, po 2400 rakiet, z czego 1320 wielogłowicowych, objęcie ograniczeniami lotnictwa strategicznego, propozycja włączenia innych mocarstw atomowych, ale te odmówiły

1981-1983 - rokowania w sprawie rakiet średniego i krótszego zasięgu (Cruise, Pershing, „eurorakiety”), zerwane przez ZSRR

1985 - wznowienie rokowań

8 XII 1987 - układ INF (Intermediate Range Nuclear Forces Treaty) w Waszyngtonie, redukcja (włącznie z fizyczną likwidacją) rakiet krótszego i średniego zasięgu, większe redukcje dotknęły ZSRR, rozbudowany system kontroli (miał działać przez 15 lat)

31 VII 1991 - układ START I (Strategic Arms Reduction Talks) w Moskwie, redukcja rakiet dalekiego zasięgu o ok. 1/3

3 I 1993 - układ START II w Moskwie, dalsza redukcja (o ok. 2/3)

24 V 2002 - układ SORT (Strategic Offensive Reductions Treaty) w Moskwie, dalsza redukcja (2200 głowic po obu stronach, reszta wycofana ze stanowisk bojowych, ale nie niszczona, co się Rosji nie podoba)

Inne bronie:

10 IV 1972 - konwencja o delegalizacji broni biologicznej

13 I 1973 - konwencja o delegalizacji broni chemicznej

10 IV 1981 - konwencja o zakazie stosowania broni konwencjonalnych powodujących zbędne cierpienia lub niekontrolowane skutki (ale nie określono, co to dokładnie znaczy)

5 XII 1997 - traktat ottawski o zakazie stosowania min przeciwpiechotnych

19 XII 1990 - układ CFE I w Paryżu o ograniczeniu zbrojeń konwencjonalnych w Europie (16 państw NATO i 6 UW)

CFE Ia - modyfikacja układu, ustalenie górnego limitu stanu osobowego armii (Polska - 243 tys.)

18 XI 1999 - układ CFE II w Stambule, adaptacja CFE po rozszerzeniu NATO, zastąpienie limitów blokowych (dla NATO i UW) limitami strefowymi (dla stref w Europie)

---