WYKŁAD 12 (4.01.2000)
Ruch wędrówkowy ludności.
Migracje ludności to zmiany stałego miejsca zamieszkania i miejsca czasowego pobytu. W badaniach tych uwzględnia się:
obszar na terenie którego przemieszcza się ludność
czas pobytu w nowym lub czas nieobecności w poprzednim miejscu
cel zmiany miejsca zamieszkania
Jeśli jako punkt wyjścia przyjmuje się obszar całego kraju, to odróżnia się ruchy zewnętrzne na które składa się imigracja czyli zbiorowość osób przybywających z zagranicy na stałe oraz emigracja.
Osoby biorące udział w ruchach zewnętrznych nazywa się imigrantami lub emigrantami.
Emigranci powracający do swego kraju to reemigranci. Powrót osób poprzednio deportowanych, uchodźców i przesiedleńców mających formę zorganizowanej akcji nazywa się repatriacją.
Kryterium grupowania zewnętrznych ruchów wędrówkowych:
przekroczenie granicy państwowej
cel zmiany miejsca pobytu
Ruchy wewnętrzne nazywa się ruchami wędrówkowymi wewnętrznymi, w ramach których stosuje się pojęcia napływu i odpływu wędrówkowego.
Najważniejsze rodzaje ruchów wewnętrznych:
Wędrówki ze wsi do miast - wynikają ze zmiany źródła utrzymania i związanej z tym zmiany miejsca zamieszkania.
Przenoszenie się ludności do miejsc w których występuje duży popyt na siłę roboczą lub opuszczanie obszarów o nadwyżce siły roboczej.
Ruch wewnętrzny dzieli się na:
wędrówki między jednostkami tego samego stopnia administracyjnego
ruch wewnątrz danej jednostki (np.: wewnątrz województwa)
Źródła danych o ruchach ludności:
spisy powszechne - zawierają pytania a temat miejsca urodzenia lub poprzedniego zamieszkania
bieżąca rejestracja graniczna - paszporty
bieżąca rejestracja meldunkowa
badania ankietowe i monograficzne przeprowadzane na niewielkich zbiorowościach; zaletą tych badań jest możliwość zwiększania liczby badanych cech, czego nie można robić w badaniach masowych i rejestracji
Dane o wędrówkach uzyskane na podstawie spisu i ewidencji bieżącej są opracowywane wg podstawowych cech demograficznych, geograficznych i ekonomicznych.
Dane pochodzące z badań ankietowych opracowuje się wg cech szczegółowych np.: stanu cywilnego, stosunku do głowy gospodarstwa domowego, wykształcenia, zawodu, przyczyny wędrówki itp.
Badania ankietowe - analiza częstotliwości ruchu migracyjnego lub selektywność ruchu, różnica między strukturą zbiorowości osoby zmieniającej miejsce pobytu, a strukturą zbiorowości w obecnym lub poprzednim miejscu.
Przedmiotem analiz demograficznych są jedynie ruchy długotrwałe, określane w Polsce przez: pobyt stały i czasowy. Demografia nie zajmuje się ruchami o charakterze turystycznym. Specjalną kategorię ruchu ludności stanowią tzw. Ruchy wahadłowe czyli powtarzające się codziennie przejazdy między miejscem zamieszkania i miejscem pracy. Ruchy te nie wywołują zmian w stanie liczebnym w strukturze ludności.
Metody mierzenia ruchów migracyjnych:
Rozmiary migracji określa bezwzględna liczba wędrujących; przy migracji zewnętrznej jest to liczba emigrantów.
Saldo migracji - różnica między liczbą osób, które przybyły do kraju na stałe, a liczbą osób które wyjechały na stałe. Podobnie oblicza się saldo migracji dla ruchu wewnętrznego.
Współczynnik napływu wędrówkowego
Współczynnik odpływu wędrówkowego
Współczynnik efektywności migracji
Współczynnik zasiedziałości
Współczynnik ruchliwości
Wędrówki zewnętrzne
W Polsce historię ruchów zewnętrznych można podzielić na 5 okresów.
Od drugiej połowy XIX wieku do 1939 roku
wędrówki miały jednakowy charakter - były przymusowe i wynikały z przyczyn gospodarczo-politycznych
od 1871 do 1913 roku straty w stanie liczebnym ludności wyniosły 3,5 miliona osób
w czasie wojny 1914 - 1918 kraj opuściło około 3,6 miliona osób
po wojnie nasilona emigracja w okresie 1926-1930 roku
lata 20-te - emigranci wyjeżdżali do Francji, USA i Kanady
lata 30-te - duża rola wyjazdów do Palestyny i południowej Afryki
1939 - 1944 - deformacja ruchu wędrówkowego, przemieszczenia są przymusowe i wynikają z wojny (2-5 mln. osób)
1944 - 1970
1944 - 1950; migracja związana ze zmianami granic państwa oraz przymusowe migracje
1951 - 1955; całkowite zahamowanie emigracji
1956- 1970; repatriacja Polaków z ZSRR, emigracja Żydów i Niemców
1971 - 1980 - niski poziom imigracji, emigracja przeważa nad imigracją około 10 razy
1981 do dziś - lata 1981 - 1990 to emigracja 0,8 - 1,5 mln. osób
DEMOGRAFIA WYKŁAD 12 (4.01.2000)
1
1
© Yareth 2000