Cel controlingu finansowego - niedopuszczanie do powstania krytycznej sytuacji w dziedzinie finansów.

Zakres oddziaływania controlingu finansowego - cała działalność finansowa (w wąskim i szerokim ujęciu) charakteryzowana przez wskaźniki analityczne i syntetyczne sprawozdawczości finansowej oraz rachunkowości zarządczej.

Metody Controlingu finansowego

• klasyczne metody rachunkowości zarządczej oraz wykorzystywanie technik zarządzania

• Aplikacyjność (wykorzystywanie, zastosowanie) controlingu finansowego służy planowaniu, sterowaniu oraz monitorowaniu parametrów finansowych wykorzystywanych głównie w rachunkowości finansowej oraz zarządczej.

Uwarunkowania do stosowania controlingu finansowego:

• prowadzenie pełnej rachunkowości finansowej i zarządczej przez przedsiębiorstwo

• wsparcie systemami informatyczno - informacyjnymi (tworzenie odpowiedniej bazy informacji)

• odpowiedni system delegowania uprawnień decyzyjnych (centrala odpowiedzialności) poprzez funkcjonowanie ośrodków odpowiedzialności

Informacja rachunkowości finansowej - generowana jest na potrzeby odbiorców zewnętrznych (akcjonariusze, udziałowcy, skarb państwa, urzędy statystyczne, urzędy podatkowe, wierzyciele, potencjalni inwestorzy).

Informacja rachunkowości zarządczej - generowana jest na potrzeby odbiorców (decydentów) wewnętrznych przedsiębiorstwa (zarząd przedsiębiorstwa, kierownicy pośrednich szczebli zarządzania, pracownicy wykonawczy jeżeli biorą udział w procesie decyzyjnym).

Rachunkowość finansowa jest prowadzona w sposób obligatoryjny i jest regulowana przepisami prawa takimi jak:

• ustawa o rachunkowości,

• kodeks handlowy,

• prawo spółek prawo podatkowe,

• przepisy komisji papierów wartościowych,

• rozporządzenia ministra finansów,

• obowiązujące standardy międzynarodowe (IV dyrektywa UE).

Rachunkowość zarządcza jest prowadzona w sposób dobrowolny (nie jest prowadzona w sposób obligatoryjny) i nie ma podstaw prawnych w postaci dokumentów takich jak ustawy i rozporządzenia warunkujących jej wdrożenie w przedsiębiorstwie.

Cechy informacji dla rachunkowości finansowej:

• wiarygodność

• dokładność

• rzetelność

• ciągłość

• sprawdzalność danych (musi istnieć możliwość ich sprawdzenia)

Cechy informacji dla rachunkowości zarządczej:

Wymiar czasowy informacji:

W rachunkowości finansowej przedstawione są informacje o minionych zdarzeniach gospodarczych ( przeszłości) ex post

W rachunkowości zarządczej- również ex post, ale też ex ante dotyczące przyszłość, tego co się zdarzy.

Częstotliwość informacji:

W rachunkowości finansowej - informacje ( dane) podlegają ścisłej periodyzacji, odnoszą się do okresu 1 roku, kwartalnego, miesięcznego. Informacje mają charakter wartościowy .

W rachunkowości zarządczej - mogą być też jak w finansowej, lub na każdy inny czas np. 1 tydzień natychmiast, ad hoc - na dany moment. Informacje mogą mieć charakter wartościowy , ilościowy, opisowy (np.: przewidywane zmiany prawne)

Rodzaj kontroli:

W rachunkowości finansowej- dane podlegają kontroli zewnętrznej realizowanej przez biegłych rewidentów oraz kontroli wewnętrznej (służby kontroli księgowej przedsiębiorstwa).

W rachunkowości zarządczej- informacje podlegają tylko i wyłącznie kontroli wewnętrznej i dotyczą efektywności i skuteczności podejmowanych decyzji w oparciu o przygotowane dane.

Wymogi formalne oraz standaryzacja informacji:

W rachunkowości finansowej - informacje mają określony format , muszą być jawne i publikowane. Podlegają standardom międzynarodowym oraz krajowym, a także muszą być zgodne z normami akceptowanymi przez praktykę gospodarczą.

W rachunkowości zarządczej - dane nie podlegają standaryzacji, a format ich prezentacji może być dowolny zgodny z działalnością ośrodków odpowiedzialności. Nie muszą być jawne i publikowane.

Wydatek - każde rozchodowanie środków pieniężnych w przedsiębiorstwie bez względu na cel. (nie tylko są związane z podstawową działalnością przedsiębiorstwa)

Nakład produkcyjny - zużycie pracy uprzedmiotowionej w środkach pracy i przedmiotach pracy, oraz zużycie pracy żywej związanej z realizacją celów gospodarczych przedsiębiorstwa wyrażone w jednostkach naturalnych. Nakładów nie da się agregować .

Koszt -jest to zużycie pracy uprzedmiotowionej w środkach pracy i przedmiotach pracy, oraz pracy żywej związane z realizacją celów gospodarczych przedsiębiorstwa wyrażone w jednostkach pieniężnych.

Strata- nieuzasadnione i bez ekwiwalentne zużycie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.

Nośnik kosztu - jednostkowa ilość produkcji, usługi lub czasu w odniesieniu, do której ustalane są koszty.

Ośrodek odpowiedzialności za koszty ( centrum kosztów)- każda wyodrębniona część przedsiębiorstwa w odniesieniu, do której można przypisać koszty. Np.: komórka organizacyjna, wydział, zakład, oddział, filia, wyodrębnionego stanowiska pracy, środek transportu, wyodrębniony środek trwały, wyodrębniona powierzchnia sprzedaży , stoisko. Mogą to być zarówno te, które pokrywają się ze struktura formalną, a także stanowisko pracy, środek produkcji, maszyna, linia, wydzielona część w centrum handlowym (stoisko).

Koszty dzielimy na:

• całkowite (globalne)

• jednostkowe

Koszty całkowite (globalne) - takie koszty, które są poniesione w związku z wytworzeniem całej masy wyrobów i świadczenia wszystkich usług w danym czasie przez przedsiębiorstwo.

Koszty jednostkowe - są wynikiem rozliczenia kosztów całkowitych (kalkulacja podziałowa i inne) i dotyczą ściśle określonej jednostki, wyrobu bądź usługi w danym czasie.

Koszt krańcowy (marginalny) - informuje o tym jak zmieniają się koszty całkowite, jeżeli nastąpi przyrost produkcji o 1 jednostkę.

Koszt różniczkowy - informuje nas o tym, jak zmienią się koszty całkowite , jeżeli nastąpi przyrost produkcji o pewną określoną liczbę jednostek.

Układ rodzajowy kosztów: grupuje pierwotne, jednorodne składniki kosztów własnych , które z punktu widzenia danego przedsiębiorstwa stanowią proste elementy procesu pracy.

Układ rodzajowy kosztów:

1. Amortyzacja wynika ze zużycia środków transportu i wartości materialnych i prawnych (zużycie fizyczne - z eksploatacji; zużycie moralne). W wyniku procesów gospodarczych następuje przeniesienie części środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych na produkowane towary. Musi być tworzony fundusz amortyzacji, lub można odnowić środki trwałe i WNiP przy użyciu kredyty.

2. Zużycie materiałów i energii - surowce, materiały i półfabrykaty, energia elektryczna, cieplna, woda, energia jądrowa , gaz, paliwo

3. Usługi obce - koszt obróbki obcej, koszt usług transportowych, remontowych, inne: usług bankowych, telekomunikacyjnych, internetowych, komunalnych, pocztowych, reklamowych.

4. Wynagrodzenia - koszt płac pracowników od szczebla najwyższego po pracowników wykonawczych.

5. Narzuty na wynagrodzenia - koszty świadczeń na rzecz pracowników- koszty związane z nakładem na ubezpieczenie zdrowotne, społeczne, składki na fundusze socjalne

6. Podatki kosztowe- podatek od nieruchomości, gruntowy

7. Koszty podróży służbowych

8. Inne koszty układu rodzajowego - te które nie zostały wcześniej ujęte w w/w grupach.

Układ rodzajowy kosztów jest podstawą do wyodrębnienia dwóch subsystemów (podsystemów) kosztów:

1. Pierwszy dzieli koszty układu rodzajowego na koszty proste oraz koszty złożone.

2. Drugi dzieli koszty na koszty materialne oraz koszty niematerialne.

Układ kalkulacyjny kosztów dzieli koszty na dwie grupy:

1. koszty bezpośrednie

2. koszty pośrednie.

Koszty bezpośrednie to takie, które na podstawie dokumentacji źródłowej można wprost odnieść do jednostki kalkulacyjnej. Do kosztów bezpośrednich zaliczamy :

• koszt materiałów bezpośrednich (koszty zużytych materiałów, opakowań, odpadów użytkowych, materiałów pomocniczych)

• koszty energii i paliwa technologicznego

• koszty płac bezpośrednich, wraz z narzutami

• inne koszt bezpośrednie np. koszt przygotowania nowej produkcji, koszt obróbki obcej, koszt wykonania ekspertyz techniczno - technologicznych dotyczącej produkcji,

• koszt zużycia narzędzi i przyrządów specjalistycznych.

Koszty pośrednie - to koszty, których na podstawie dokumentacji źródłowej nie da się wprost odnieść do jednostki kalkulacyjnej. Do kosztów pośrednich zaliczamy:

• koszty wydziałowe

• koszty wydziałowe ruchu - związane z zapewnieniem ruchu maszyn i urządzeń danego wydziału np. koszty energii zasilającej maszyny i urządzenia, koszty remontów bieżących, napraw, zużycie części zamiennych, smarów

• koszty ogólnowydziałowe - ponoszone w związku z funkcjonowaniem danego wydziału jako całości np. koszty oświetlenia wydziału, koszty ogrzewania wydziału, praca kierownika wydziału.

• koszty zarządu zwane kosztami ogólno zakładowymi:

• koszty ogólno administracyjne są ponoszone w związku z funkcjonowaniem zarządu oraz komórek, które świadczą usługi na rzecz zarządu np. koszty płac zarządu, koszty materiałów biurowych, koszty obsługi prawnej , oświetlenia, ogrzewania pomieszczeń zarządu

• koszty ogólno produkcyjne są ponoszone w związku z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa jako całości , np. koszty utrzymania straży przemysłowej, koszty utrzymania środków transportu, koszty o przeznaczeniu ogólnozakładowym, koszty oświetlenia terenu przedsiębiorstwa.

• Koszty zakupu są ponoszone w związku z nabywaniem materiałów, surowców i przemieszczeniem ich do magazynu , bądź na stanowisko pracy np.: koszty transportu, koszty rozładunku, koszty sortowania, koszty magazynowe.

• Koszty sprzedaży ponoszone są w związku ze zbywaniem wytworzonych wyrobów, świadczeniem usług i dostarczeniem ich do odbiorcy pośredniego lub finalnego np. koszty opakowań, koszty załadunku , koszty transportu , koszty reklamy, koszty ubezpieczenia transportu.

Układ kalkulacyjny kosztów jest podstawą do wyodrębnienia tzw wielkości zagregowanych.

1. Koszt przerobu jest to suma płac bezpośrednich i kosztów wydziałowych

2. Techniczny koszt wytworzenia zwany także wydziałowym kosztem wytworzenia obejmuje: koszty bezpośrednie , koszty wydziałowe, koszty zakupu.

3. Zakładowy koszt wytworzenia zwany też fabrycznym kosztem wytworzenia obejmuje : koszty techniczny koszt wytworzenia oraz koszty zarządu.

4. Całkowite koszty własne są sumą fabrycznego kosztu wytworzenia i kosztów sprzedaży.

Controling finansowy ćwiczenia 2 16.10.2011

1

---