Politechnika Gdańska Rok akademicki 1999/2000

Wydział Inżynierii Lądowego

Karta zabytkowego obiektu budownictwa i inżynierii

Michał Rzodkiewicz

sem VI, gr. TOB2

(poniedziałek 12-15)

1. Dane ogólne:

• Nazwa obiektu: Stary młyn

• Adres: ul. Wolności 2 (do niedawna ul. Młyńska)

• Właściciel: Zbigniew Krenc

• Użytkownik: Andrzej Walasek

• Opiekun: Andrzej Walasek

• Wpis do Rejestru Zabytków: nieoficjalnie wiadomo, że za czasów ustroju komunistycznego Stary młyn był wpisany do Rejestru Zabytków, na dzień dzisiejszy wpis w rejestrze nie figuruje

• Opiekun społeczny zabytku: Zbigniew Krenc

• Publiczna dostępność: obiekt umieszczony jest w centrum miasta Działdowo i jest ogólnie dostępny ze względu na odbywające się w nim wystawy malarskie

• Dojazd: ze względu na usytuowanie bardzo łatwo dojechać samochodem

2. Wartość społecznej tożsamości obiektu:

• wiek obiektu

Budowę obiektu zakończono najprawdopodobniej w roku 1907 (na podstawie metalowej chorągiewki na szczycie dachu)

• obrzędy i zwyczaje związane z obiektem

Młyn służył do produkcji mąki dzięki przemiałowi zboża, z odpadów otrzymywano otręby; drugim zadaniem młyna było wytwarzanie prądu (stałego) - na początku lat 20-stych był to pierwszy i jedyny obiekt w Działdowie, który miał prąd.

• stosunek ludności lokalnej - tradycje związane z obiektem

W tej chwili mieści się tam pracownia malarska „Młyn”.

• funkcja pomnikowa obiektu:

• pamiątka wydarzeń sprzed II wojny światowej, jak i jej przebieg

• legendy i podania związane z obiektem

Brak

3. Wartości artystyczne:

• nazwisko artysty: bramę wybudowali Niemcy (na szczycie dachu na metalowej chorągiewce odczytujemy nazwisko Hloepke)

• datowanie aktu twórczego: 1907

• przynależność dzieła do stylu, kierunku, szkoły itp.

Młyn zbudowano całkowicie z cegły pełnej, czyli z tego samego materiału co zamek Krzyżacki stojący naprzeciwko, nie widać tu jednak podobieństwa stylu

4. Wartości techniczne

• autentyzm projektu:

• autorstwo: Hloepke, 1907 rok

• cel i funkcja pierwotna:

Inwestor: Hloepke, przeznaczenie młyna - przemiał zboża na mąkę

• koncepcja konstrukcyjna: cała budowla została wykonana z cegły pełnej, strop na belkach stalowych

• relacje środowiskowe: widoczność z obiektu - najbardziej charakterystyczny jest zamek Krzyżacki, którego budowa została rozpoczęta w w 1306 roku, otoczony fosą, patrząc dalej dostrzegamy łąki oraz rzekę Wkrę

• autentyzm wykonawstwa:

• dane o budowniczych: nie zachowały się jakiekolwiek informacje na ten temat

• produkcja materiałów i wyrobów budowlanych: cegła, drewno, stal

• technologia i organizacja robót: w 1920 roku założono koło napędowe

• dokumenty procesu inwestycyjnego: nie znalezione

• autentyzm materiałów i wyrobów:

• oryginalne materiały budowlane: cegła pełna, o dużej wytrzymałości, belki stalowe, drewno

• ślady i dowody dawnych oddziaływań: zdjęte koło napędowe, gdzieniegdzie uszkodzenia muru (z czasów II wojny światowej), na dolnych częściach ścian widać odpadający tynk, zamurowane otwory okienne

• autentyzm lokalizacji:

• dostęp do młyna drogą lądową, asfaltową

• widoki: jak wspomniałem wyżej najbardziej rzuca się stary zamek, otoczony jest fosą, w oddali widać z jednej strony łąki i rzekę, z drugiej natomiast kamienice oraz miasto

5. Unikatowość

• obiekt wykonany z cegły pełnej na zaprawie cementowo - wapiennej, strop na belkach stalowych

• funkcją pierwotną było mielenie ziarna

• inwestycja prywatna

• charakter budowli: budownictwo rodzime

• nowatorstwo: w latach 20-stych jeden z najlepszych młynów na tych terenach, zastosowano najnowsze technologie do otrzymywania mąki najlepszej marki

• obszar występowania - analogie: euroregionalne

6. Przydatność edukacyjna

• percepcja zarówno widokowa jak i krajobrazowa

• zwiedzanie samodzielne + plansze hasłowe z niezbędnym komentarzem, dodatkowo makiety

• liczność grupy jednorazowej: 8 osób

• wymagane przygotowanie zwiedzających:

• wiedza podstawowa - poziom gimnazjum (wiedza ogólna)

• zakres treści programowych, których obiekt dotyczy

• głównie budownictwo ogólne wraz z hydrotechniką

7. Kontekst międzynarodowy i interkulturowy

• zagraniczna proweniencja budowniczych, głównie to Niemieccy konstruktorzy, którzy byli właścicielami ziem

• obiekt jest wynikiem transferu technologii i myśli technicznej w/w konstruktorów

8. Aspekty konserwatorskie

• ocena stanu technicznego obiektu: obiekt ma prawie sto lat, jak na taki wiek, jego stan jest bardzo dobry

• zabiegach konserwatorskich nie zostały poczynione, wprost przeciwnie, z upływem czasu wszystko zostaje przebudowywane albo rozmontowywane, nie można tu mówić o zasadzie „dobrej praktyki”

• remont konserwatorski pozwoliłby na dalszą eksploatację młyna, rzadko spotyka się „pracujący młyn”, jest to jednak mało prawdopodobne - głównie ze względów finansowych

9. Źródła informacji literaturowej:

Są to głównie źródła z przekazu ustnego. Właścicielka młyna zmarła na początku kwietnia 2000 roku stąd dostęp do informacji został bardzo utrudniony. Rozmawiałem z jej 70-letnią siostrą - wszystkie powyższe informacje zostały zaczerpnięte z naszej rozmowy.

3