Opieka i pielęgnacja nad kobietą w okresie klimakterium.
Rola i zadania pielęgniarki/położnej.

Zakład Pielęgniarstwa Położniczo- Ginekologicznego

Około 7 milionów kobiet w Polsce znajduje się w okresie przekwitania. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ostatnia miesiączka, określana mianem menopauzy przypada u kobiety około 51rok życia, podczas gdy, dzięki postępowi medycyny, przeciętny okres życia kobiet sięga 80 lat.

(w roku 1900 srednia długość życia kobiety wynosiła 49lat)

Prawie 1/3 życia (ok.26 lat życia kobiety)i kilkanaście lat aktywności zawodowej współczesnej kobiety przypada więc na okres pomenopauzalny. Niestety wciąż dla większości kobiet jest on równoznaczny z gorszą, mniej wartościową częścią ich życia.

Czynniki wpływające na wystąpienie i czas trwania klimakterium

Czas trwania przekwitania jest różny; przeciętnie wynosi około 10 lat

Menopauza (ok. 50 r.ż.)

Określenie menopauza powstało z połączenia greckiego men- (miesiąc) oraz pausa (przerwa). Menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety po której przez 12 miesięcy nie występują krwawienia. Ustala się wówczas stan równowagi hormonalnej charakteryzujący się: spadkiem stężenia estradiolu, zwiększeniem stężenia gonadotropin przysadkowych (FSH i LH), zwiększonym stężeniem gonadoliberyny (LH-RH). Zmieniony poziom hormonów może przebiegać bezobjawowo. W niektórych przypadkach powodować może niekorzystne objawy kliniczne Menopauza jest uwarunkowana fizjologicznie. Nie jest chorobą, ale zachodzące w tym okresie zmiany w organizmie mogą być przyczyną długofalowych problemów zdrowotnych, którym towarzyszy poczucie dyskomfortu i obniżonej jakości życia. W tym okresie wzrasta ryzyko takich chorób jak osteoporoza i choroby układu krążenia.

Postmenopauza (ok. 6-7 lat po menopauzie)

Długotrwały niedobór estrogenów po menopauzie objawia się nie tylko w obrębie właściwych narządów docelowych, jak macica, pochwa, srom czy gruczoł piersiowy, ale także w układzie naczyniowym, moczowym, pokarmowym, nerwowym i kośćcu. Po 50 r.ż drastycznie przybywa kobiet z chorobami krążenia, takimi jak nadciśnienie tętnicze, hipercholsterolemia, miażdżyca i zawał serca .W obrębie szkieletu kobiet po menopauzie obserwuje się przyśpieszenie demineralizacji, mogące prowadzić do osteoporozy

Deficytowi hormonów (głównie estrogenu) w organizmie kobiety, towarzyszy szereg niekorzystnych objawów psychiczno- wegetatywnych i somatycznych zwanych:

ZMIANAMI WYPADOWYMI

Subiektywny sposób odczuwania dolegliwości klimakterycznych zależny jest od:

Przyczyny osteoporozy

Przez całe życie człowieka trwa przebudowa kości dzięki stałym procesom niszczenia i tworzenia kości. Od narodzenia do osiągnięcia dojrzałości płciowej u dziewcząt (do ok. 18 roku u chłopców) kości rosną na długość i szerokość. W wieku 14-18 lat przestajemy rosnąć na wysokość, ale kości jeszcze powiększają swoją gęstość do ok. 30 roku życia. Osiągamy wtedy największą masę szkieletu, tzw. masę szczytową kości. Po 45 r.ż. następuje powolna utrata masy kostnej skutkiem przewagi procesu niszczenia kości nad jej tworzeniem. Osteoporoza nazywana jest „cichym złodziejem kości”, gdyż przez całe lata przebiega bezobjawowo, a nierzadko jej pierwszym sygnałem jest złamanie powstające przy niewielkim urazie.

 

Złamania w osteoporozie

 

Test ryzyka osteoporozy

 

Jeżeli co najmniej 2 odpowiedzi są pozytywne należy się zgłosić do ośrodka specjalizującego się w leczeniu osteoporozy, gdzie zostaną przeprowadzone odpowiednie badania diagnostyczne.

Profilaktyka i leczenie

Jeśli kobiety nie chcą zażywać estrogenów, trzeba podawać im witaminę D3 w dawce 400-800 j. na dobę.

Skutecznymi zamiennikami estrogenów są bisfosfoniany, szczególnie zaś alendronian, który zarówno zapobiega osteoporozie, jak i leczy ją. Bisfosfoniany zmniejszają utratę masy kostnej poprzez hamowanie aktywności komórek kościogubnych (osteoklastów).

Duże nadzieje wiąże się z raloksifenem, który jest selektywnym modulatorem receptorów estrogenowych. Nie jest on tak skuteczny jak alendronian. Bisfosfoniany korzystnie działają u chorych wymagających szybkiego hamowania procesów resorpcji kostnej.

U kobiet, które przestały miesiączkować przed co najmniej 5 laty - warto podawać kalcytoninę łososiową (w postaci sprayu do nosa). Po 2 latach leczenia odnotowuje się poprawę gęstości minerału kostnego. Nie wszędzie jednak kalcytonina jest uznanym lekiem leczącym osteoporozę.

Lekiem, który stymuluje kościotworzenie, jest fluorek sodu. Zanim się go jednak zastosuje, musi dojść do normalizacji (stabilizacji) przebudowy kostnej. Fluorek sodu zwiększa masę kostną i zmniejsza wskaźnik złamań. Warto zwrócić uwagę, że lekarze europejscy zalecają wczesne podawnie fluorku sodu, podczas gdy lekarze amerykańscy są znacznie bardziej wstrzemięźliwi w stosowaniu tego leku. Jak do tej pory amerykański Urząd Federalny ds. Żywności i Leków nie zatwierdził fluorku sodu jako terapeutyku do leczenia osteoporozy.

Współcześnie najczęściej w osteoporozie stosuje się następujące grupy leków:

Lekarz podejmuje decyzję o rozpoczęciu leczenia i doborze preparatu

Do kogo zwrócić się o pomoc?

Zioła i ziołopochodne preparaty

Terapie uzupełniające


Terapie uzupełniające mogą być stosowane oddzielnie lub łącznie jedna z drugą. Każda taka terapia traktuje organizm jako całość, a nie tylko jako dysfunkcję jednego narządu, chociaż oczywiście działa na pewne wybrane objawy, np. uderzenie gorąca, depresje czy naglące parcie. Stosuje się bardzo różne terapie uzupełniające, ale te podane poniżej są najczęstsze. Zawsze należy przed rozpoczęciem ich stosowania skonsultować się ze specjalistą.

Działa na zasadzie naturalnych surowców, np. rozcieńczony, nietoksyczny roztwór jadu węża powoduje zniesienie uderzeń gorąca, gdyż nierozcieńczony wywołuje częstoskurcz serca i uczucie gorąca. Leki homeopatyczne działają zarówno na poszczególne objawy jak i na cały organizm kobiety.

Wiele ziół stosowanych w okresie menopauzy, takie jak Vitex agnucastus,zawiera estrogeny lub ich prekursory. Szałwię stosuje się przy uderzeniach gorąca , czarną porzeczkę przy schorzeniach układu moczowego, a kwiaty czarnego bzu lub korzenie waleriany przy bezsenności.

Specjaliści w tej dziedzinie leczenia ukżywają bardzo cienkich igieł celem nakłucia punktów na ciele, które wpływają na prawidłowe chi kobiety (przepływ energii w ciele). Akupunktura jest najefektywniejsza w leczeniu zespołów bólowych.

Używanie rozcieńczonych olejków może wzmocnić i zrelaksować kobietę. Stąd aromaterapia jest najlepsza w stanach pobudzenia oraz zmęczęnia.

Rola pielęgniarki w opiece nad pacjentką w okresie klimakterium:

- przekazanie pacjentce wiedzy na temat okresu klimakterium, o problemach jej dotyczących oraz pomoc w ich rozwiązaniu;

- przedstawienie metod leczenia dolegliwości występujących w tym okresie a także propagowanie zdrowego stylu życia, odpowiedniej diety i aktywności fizycznej zarówno przed, w czasie, jak i po menopauzie;

- edukacja w zakresie umiejętności radzenia sobie z pojawiającymi się dolegliwościami w inny niż farmakologiczny sposób;

- można zalecić dokładne notowanie daty pojawienia się krwawienia miesięcznego, jego nasilenia, długości krwawienia a także ewentualnych dolegliwości bólowych występujących podczas krwawienia miesięcznego (pomaga to nie tylko w zorientowaniu się jak przebiega cykl menstruacyjny ale i także ułatwia lekarzowi dobór właściwego leczenia hormonalnego);

- zalecić używanie odzieży przewiewnej oraz takiej, która łatwo wchłania pot i szybko schnie, najlepiej ubranie z naturalnego włókna;

- zwrócić uwagę na to, że w pomieszczeniach wskazana jest niższa temperatura, częste otwieranie okna, zapewnienie dopływu chłodnego powietrza;

- zalecić unikania stresu, wykonywania ćwiczeń oddechowych, które zmniejszają napięcie psychiczne;

- częste chłodne kąpiele również pozytywnie wpływają na zwalczanie tych dokuczliwych objawów;

- dieta bogata w witaminę E pomaga w zwalczeniu uderzeń gorąca;

- aby złagodzić niekorzystne objawy w obrębie narządu płciowego takie jak suchość pochwy, pieczenie, świąd a także krwawienie oraz ból podczas współżycia płciowego kobiety powinny zadbać o odpowiednie nawilżenie pochwy, stosując środki nawilżające;

- należy zalecić wykonywanie ćwiczeń Kegla, które wzmacniają mięśnie dna miednicy, pomagają także w przypadku nietrzymania moczu;

- w przypadku kobiet decydujących się na hormonalną terapię zastępczą powinno się pomóc kobiecie dostrzec właściwą metodę terapii, przedstawiając jej wszelkie zalety oraz wady poszczególnych rodzajów terapii, a także zapoznać z ewentualnymi objawami ubocznymi;

- ważne jest poinformowanie kobiety, aby zgłaszała wszystkie niepokojące dolegliwości podczas leczenia, które mogą pogorszyć jej stan zdrowia;

Rola pielęgniarki w profilaktyce osteoporozy:

- zalecić utrzymanie prawidłowej diety: (wysokowapniowa 1000 - 1500 mg/d, warzywa zielone, orzechy, ryby konserwowe, unikanie kofeiny i nadmiernego spożycia alkoholu;

- polecić wykonywanie ćwiczeń fizycznych (z niewielkim obciążeniem, uruchomienie całego kręgosłupa, wzmocnienie mięśni brzucha i grzbietu, unikanie nadmiernych ruchów zgięciowych);

- unikanie palenia tytoniu;

- zalecić unikanie wszelkiego rodzaju sytuacji mogących zakończyć się upadkiem oraz leczenie zaburzeń sprzyjających większej urazowości;

- polecenie noszenia odpowiedniego, stabilnego obuwia na gumowych, nie ślizgających się podeszwach, zrezygnowanie z wysokich obcasów, unikanie wychodzenia z domu w razie gołoledzi na drodze;

- usunięcie z podłóg przesuwających się chodników i wyklejenie wanny, zapobiegające poślizgnięciu się w czasie kąpieli;

- umocowanie przy wannie poręczy ułatwiających bezpieczne wchodzenie i wychodzenie;

http://www.ginekolog.pl/mod/encyklopedia/M/menopauza/518

Anna Sienkiewicz, V rok położnictwa

Katarzyna Pietraszko


Wyszukiwarka