XVII Karmapa Taje Dordże
Działania bodhisattwy
Nauki udzielone przez Karmapę Taje Dordże w Monachium 3.02.2000 roku
Nauki niniejsze oparte są na tekście zatytułowanym "Działania bodhisattwy", napisanym przez
mistrza Ngulczu Togme Zangpo, który sam jest urzeczywistnionym bodhisattwą. W pełnej wersji
wskazówki te obejmują trzydzieści siedem wersów, ja jednak przedstawię i omówię tylko
wybrane fragmenty, ponieważ mamy mało czasu. Niemniej jednak postaram się ukazać pewien
wyraźny kierunek, ważny w działaniu bodhistattwy i wyjaśnić, czym powinien kierować się
praktykujący tę ścieżkę.
Zrozumienie, co oznacza słowo "Dharma", może w pierwszej chwili niektórym z was nastręczać
pewne trudności, w istocie jednak jego znaczenie jest zupełnie proste. Dharma to nauki Buddy.
Składa się na nie wiele różnych metod i sposobów praktykowania, które ostatecznie prowadzą
do rozpoznania natury umysłu. Kiedy jej doświadczymy, pomieszanie, niewłaściwe poglądy i
całe cierpienie rozpuszczą się - osiągniemy oświecenie.
Każdy praktykujący potrzebuje innych metod. Z tego powodu Budda przekazał dużo sposobów
pozwalających osiągnąć urzeczywistnienie. Dzisiejsze wyjaśnienia są integralną częścią nauk
Buddy i stanowią jeden z takich sposobów.
Wers 1
Jeżeli osiągnęło się pełne wolności i możliwości
ludzkie odrodzenie,
tak trudne do uzyskania
i tak pełne mocy,
oraz zmierza się nieustannie, dniem i nocą,
do wyzwolenia siebie i innych z oceanu samsary,
wówczas słuchanie,
rozważanie i medytacja,
są praktyką bodhisattwy.
Po pierwsze, mamy cenne ludzkie życie. Nie jest łatwo odrodzić się jako istota ludzka. Skoro
jesteśmy ludźmi, ważne jest, żebyśmy nie marnowali swego ludzkiego potencjału, ale
skutecznie wykorzystywali życie do praktyki i rozwoju. Dzięki temu właśnie nabiera ono
wartości.
Odrodzenie się jako człowiek, dysponujący warunkami niezbędnymi do nadania swemu życiu
wartości, nie jest łatwe. Nie jest to przypadek, lecz raczej uwieńczenie wielu pozytywnych
warunków, które się spotkały, takich jak dobre działania, właściwa etyka i dobre życzenia.
Ludzką kondycję można opisać za pomocą następującej analogii: nasze ciało przypomina łódź,
a świat ocean. Chcemy przemierzyć ocean, wykorzystując życie w najbardziej owocny sposób,
który polega na zapoznaniu się z naukami, rozważaniu ich oraz medytacji, pozwalającej je
zrozumieć. Podążanie za tym wyobrażeniem czyni nasze życie owocnym i pełnym znaczenia.
Wers 4
W chwili śmierci świadomość opuszcza hotel ciała,
w którym była gościem,
zostawiając za sobą bliskich, z którymi długo dzieliło się życie
i majątek nagromadzony
z takim wysiłkiem.
Tak więc rezygnacja
ze światowych spraw,
jest praktyką bodhisattwy.
Drugi wers dotyczy przywiązania i śmierci. Wszyscy będziemy musieli opuścić nasze ciała.
Sposobem na pozbycie się przywiązania jest lepsze zrozumienie nietrwałości. Wszystko
przemija. Nic nie jest trwałe: ani przyjaciele, ani rzeczy. Wszystko w końcu zniknie. Świadomość
tego i zrozumienie, że zjawiska są z natury nietrwałe, zainspiruje nas do wykorzystywania życia
w sensowny sposób. Nie możemy zmarnować tej szansy. Przeciwnie, powinniśmy zadbać o to,
żeby nasze życie było pełne znaczenia i angażować się w ważne działania, zwłaszcza w te,
które są związane z praktyką. Kiedy pozwolimy odejść przywiązaniu, pojmiemy podobną do snu
naturę rzeczy. Z powodu nawyku, lgniemy do nich, uważając je za rzeczywiste, sądząc, że są
solidne i trwałe. Kiedy zaczniemy rozumieć przemijalność, zauważymy, że zjawiska nie są
solidne i trwałe, lecz podobne do snu. Kiedy nasz wgląd się pogłębi, w końcu doświadczymy ich
natury i obudzimy się z tego snu, uniezależnimy się od jego "realności" i "cierpienia". Wówczas
będziemy oświeceni. Świadomość przemijalności przyspiesza ten proces.
Wers 10
Cóż ci po osobistym szczęściu,
jeżeli cierpią wszystkie matki,
które były tak czułe dla ciebie
od nie mającego początku czasu?
Tak więc w dążeniu do wyzwolenia
niezliczonych istot,
rozwijanie oświeconej postawy
jest praktyką bodhisattwy.
Trzeci wers mówi o rozwijaniu życzenia pomagania wszystkim istotom w uwalnianiu się od
cierpienia i zmierzaniu do oświecenia. Jest to główna praktyka bodhisattwy. U podstawy
pragnienia pomagania wszystkim istotom w zmierzaniu do oświecenia leży zrozumienie, że
wszyscy jesteśmy bezpośrednio ze sobą powiązani. Świat istniał zawsze, nie ma początku.
Dlatego wszyscy mamy za sobą niezliczoną ilość żywotów i jesteśmy wzajemnie ze sobą
połączeni. Sposób na rozwinięcie szczerego życzenia przyniesienia pożytku wszystkim istotom
jest następujący: pomyślcie o kimś, kto jest wam bliski w tym życiu. O kimś, komu jesteście
wdzięczni, na przykład o rodzicach lub przyjaciołach. Naturalną rzeczą jest życzenie tym
osobom, żeby były szczęśliwe, nie cierpiały i ostatecznie osiągnęły oświecenie. Podejście
bodhisattwy polega na rozszerzeniu tego życzenia tak, by obejmowało wszystkie istoty. W ten
sposób powstaje oświecona postawa - pragnienie osiągnięcia oświecenia dla dobra innych.
Wers 20
Kiedy wewnętrzny nieprzyjaciel, własny gniew,
pozostaje bez kontroli,
próby pokonania
zewnętrznych nieprzyjaciół
tylko zwiększają ich liczbę.
Dlatego poskromienie własnego strumienia umysłu za pomocą sił
kochającej życzliwości
i współczucia,
jest praktyką bodhisattwy.
Bodhisattwa potrzebuje kontroli nad umysłem. W ten sposób uspokaja wszelkie zewnętrzne
zaburzenia. Zazwyczaj jesteśmy przekonani, że mamy "zewnętrznych" nieprzyjaciół, ale nie jest
to prawda. Ci ănieprzyjacieleŇ są złudzeniami wytwarzanymi przez nasz własny umysł.
Najlepszym sposobem wyeliminowania ich jest pozbycie się gniewu, który jest naszym
rzeczywistym wrogiem. Kiedy tylko usunięty zostanie wewnętrzny nieprzyjaciel - gniew,
zewnętrzni "wrogowie" znikają.
Najlepszym sposobem na pozbycie się fałszywego poglądu, że "nieprzyjaciele" są czymś
zewnętrznym, jest rozwijanie miłości i współczucia wobec wszystkich istot.
Bodhisattwowie, kontrolując umysł, potrafią przekształcać swoich wrogów w przyjaciół.
Wszystko, co zostało wytworzone przez umysł, może zostać powstrzymane lub przekształcone
dzięki kontroli nad umysłem.
Wers 31
Jeśli nie badasz
swego pomieszania,
możesz stać się szarlatanem
przebranym jedynie
za praktykującego Dharmę.
Dlatego dostrzeganie
własnego pomieszania,
a następnie porzucanie go,
jest praktyką bodhisattwy.
Często popełniamy pomyłkę polegającą na dostrzeganiu błędów u innych, przy jednoczesnym
ignorowaniu własnych. Może to prowadzić do pomieszania i niewłaściwej praktyki. Powinniśmy
nieustannie badać umysł i stosować metody pozwalające w razie konieczności dokonać korekt.
Ta rada dotyczy pracy z różnymi sytuacjami i znajduje pełne zastosowanie w codziennym życiu.
Z łatwością dostrzegamy błędy innych, nawet te drobne, ale mamy kłopoty z przyznaniem się
do własnych pomyłek, także tych bardzo poważnych. Jeżeli będziemy praktykowali Dharmę nie
zmieniając tej tendencji, nasza praktyka może stać się niewłaściwa. Najlepszym sposobem
zmiany szkodliwych nawyków jest rozwinięcie uważności i świadomości umysłu.
Dzięki uważności i świadomości można uniknąć wielu zagrożeń, zanim się pojawią.
Właściwości te pozwalają rozpoznać własne pomyłki i naprawić je. W buddyzmie ważne jest nie
tylko odczuwanie żalu z powodu błędów popełnionych w przeszłości; przede wszystkim chodzi
o podjęcie działań dla ich naprawienia, żeby zapobiec ich powtarzaniu się. Z tego powodu
uważność i świadomość przynosi pozytywne skutki, stwarzając podstawy dla właściwego
sposobu postępowania.
Wers 36
W skrócie:
cokolwiek robisz,
gdziekolwiek jesteś,
obserwuj swój umysł.
Utrzymywanie ciągłej
uważnej przytomności,
jest praktyką bodhisattwy.
Kiedy rozwiniemy uważność, będziemy potrafili usunąć dawne błędy i złudzenia - uzyskamy
dzięki temu zdolność przynoszenia większego pożytku innym. Uważność ma podstawowe
znaczenie, ponieważ pozwala usuwać splamienia umysłu. Nieprzerwana czujność bodhisattwy
przynosi innym wielki pożytek. Ci, którzy są świadomi zarówno w działaniach związanych z
Dharmą, jak też w czasie codziennych aktywności, mogą naprawdę pomagać innym. Są
przyjemniejsi dla otoczenia i mogą więcej zdziałać. Jeśli usuwamy własne pomieszanie, jest to
dobre dla wszystkich.
Były to bardzo krótkie nauki, dzięki którym zbudowaliśmy dobry związek pomiędzy
nauczycielem a uczniem. Mam nadzieję, że dałem wam trochę inspiracji do praktyki.
Tłumaczyła Ewa Zachara