|
W latach 1942-45 zbudowano blisko sześć tysięcy "Panther". Obok wersji bojowych powstały wozy dowodzenia (Panzerbefehlswagen), czołgi ewakuacyjne (Bergewagen) oraz działa samobieżne "Jagdpanther". Czołgi PzKpfw V (Sd Kfz 171) były używane na wszystkich frontach. "Pantera" obok sowieckiego T-34 była najlepszym wozem bojowym II wojny światowej. Gdy w kwietniu (!) 1941 roku sowiecka delegacja wojskowa wizytowała niemieckie fabryki zbrojeniowe Rosjanie byli szczególnie zdziwieni, kiedy oznajmiono im, że największym i najcięższym czołgiem produkowanym seryjnie jest 23-tonowy PzKpfw IV. Dwa miesiące później Panzerwaffe stanęła do walki z doskonałymi czołgami T-34/76 i KW. Nowe typy czołgów sowieckich znacznie przewyższały ich niemieckie odpowiedniki pod względem opancerzenia i uzbrojenia. Pociski wystrzeliwane ze standardowych niemieckich armat p-panc Pak 35/36 kalibru 37mm dosłownie odbijały się od pancerzy sowieckich czołgów. Na bliskich odległościach niemieckie czołgi były "rozstrzeliwane" przez T-34 i KW. Postanowiono szybko wprowadzić do produkcji seryjnej działo p-panc Pak 38 kalibru 50mm, przezbroić czołgi PzKpfw III i IV w długolufowe działa kalibru 50 i 75mm i wykorzystać... zdobyczne sowieckie armaty typu F-22 i UWS kalibru 76,2mm, które w dużych ilościach zostały zdobyte przez Wehrmacht na Białorusi i Ukrainie w 1941 roku. Pod oznaczeniem 7,62cm Pak 36(r) i 7,62cm Pak 39(r) stanowiły uzbrojenie dział pancernych "Marder" II i "Marder" III. Jedynym sposobem na przełamanie impasu było jednak skonstruowanie i rozpoczęcie produkcji nowych typów czołgów. Bardziej zaawansowane były prace nad czołgiem ciężkim. Natomiast nie było możliwości szybkiego wyprodukowania czołgu średniego. Początkowo planowano skopiowanie sowieckiego czołgu T-34. Na przeszkodzie stanęły jednak trudności technologiczne. Innym rozwiązaniem była budowa "niemieckiego" czołgu średniego. W listopadzie 1941 roku na froncie wschodnim przebywała specjalna komisja mająca zbadać nowe typy czołgów sowieckich. W skład komisji wysłanej do 2 Armii Pancernej wchodzili konstruktorzy: prof. Porsche z zakładów Nibelungen, inż. Oswald z MAN i dr. Aders z Henschla. Na odcinku działania 35 Pułku Pancernego 4 DPanc komisja przeprowadziła dokładne badania techniczne czołgów ciężkich KW-1 i KW-2 oraz T-34/76. Działania komisji zaowocowały przyśpieszeniem prac konstrukcyjnych. Zaniechano budowy prototypów VK 2401 i VK 2001 (MAN), polecono wzmocnienie i przezbrojenie budowanych prototypów czołgów ciężkich. Ciężar budowy czołgów ciężkich spoczął na fabrykach Henschel, Nibelungwerke (Porsche) i Krupp (wieże). Natomiast zadanie skonstruowania nowego typu czołgu średniego otrzymały zakłady Daimler-Benz AG (Berlin-Marienfelde) i Maschinenfabrik-Augsburg-Nurenburg AG (Augsburg i Norymberga). Stało się to 25 listopada 1941 roku. Założenia projektowe były następujące: szerokość czołgu do 3150mm, maks. wysokość 2990mm, silnik o mocy 650-700 KM, opancerzenie czołowe 40mm, prędkość maks. 55 km/h. Czołg VK 3002 (Daimler-Benz) wizualnie bardzo przypominał T-34 i to stało się głównym powodem odrzucenia tego projektu. Podnoszono zarzut, że w warunkach polowych może dochodzić do licznych pomyłek z T-34. Znacznie bardziej obiecujący był projekt zakładów MAN. 3 lutego 1942 roku zakłady MAN otrzymały polecenie ukończenia prototypu VK 3002 w ciągu siedemnastu tygodni. Próby prototypu VK 3002 prowadzono na poligonie 2 Pułku Pancernego w Berka. Produkcja czołgów PzKpfw V "Panther" miała odbywać się w czterech zakładach MAN, Daimler-Benz, Henschel und Sohns AG oraz Maschinenfabrik Niedersachsen-Hannover. Cena jednego czołgu seryjnego została ustalona na 117 000,-RM (dla porównania PzKpfw III kosztował 96 163,-RM, PzKpfw IV 103 462,-RM, a PzKpfw VI "Tiger" aż 250 800,-RM). 4 czerwca minister A.Speer polecił aby do 12 maja 1943 roku było gotowych 250 czołgów "Panther". Pierwsze czołgi Ausf. D (D2) trafiły do 51 i 52 Batalionu Pancernego, 23 i 26 Pułku Pancernego oraz dywizji Waffen SS "Das Reich" i "Leibstandarte SS Adolf Hitler". Powstawanie czołgu "Panther" nie obyło się bez ingerencji wodza III Rzeszy. Na początku 1943 Hitler, polecił aby "Panterę" przezbroić w armatę 7,5cm KwK 42 L/100 kalibru 75mm. Jednak ten typ armaty nie był jeszcze gotów i dalsze prace potoczyły się już bez przeszkód i... osobistego zainteresowania Führera. Pierwsza seryjna "Pantera" opuściła zakłady MAN 11 stycznia 1943 roku. Produkcja seryjna czołgu PzKpfw V "Panther" rozpoczęła się od wykonania małej partii 20 czołgów tzw. Null-Serie oznaczonych jako Ausf. A. Czołgi te nie mają nic wspólnego z produkowanymi od września 1943 roku tak samo oznaczonymi czołgami. Do dnia dzisiejszego dokładnie nie wiadomo, dlaczego pierwsza wielkoseryjna wersja produkcyjna otrzymała oznaczenie Ausfuhrung D. Można jedynie domniemywać, że oznaczenia B i C były zarezerwowane dla innych wersji. Czołgi PzKpfw V Ausf. D tylko nieznacznie różniły się od prototypu VK 3002 i pojazdów serii zerowej (Ausf. A, D1). Zmiany dotyczyły jedynie usytuowania wieżyczki dowódcy i typu zastosowanego hamulca wylotowego armaty KwK 42. Pancerz czołowy został pogrubiony do 80mm. W czołgach zastosowano nowy typ skrzyni przekładniowej (biegów) typu Maybach AK 7-200, która była także stosowana w czołgach wersji Ausf. A i G. Czołgi Ausf. D produkowane w pierwszej połowie 1943 roku wyposażone były w wieżyczkę typu basztowego (taką jak we wczesnych wersjach PzKpfw VI "Tiger" Ausf. H1) ze szczelinami obserwacyjnymi osłoniętymi szkłem pancernym o grubości 50mm. Czołgi produkowane od połowy 1943 roku oraz wozy Ausf. A i G miały zmodyfikowany typ wieżyczki dowódcy wyposażony w siedem peryskopów i uchwyt do zamocowania karabinu maszynowego MG 43 przystosowanego do strzelań przeciwlotniczych (Fliegerbeschussgerat). Pierwsze czołgi posiadały także zamontowane z przodu wieży potrójne wyrzutnie granatów dymnych NbK 39 kalibru 90mm, w czołgach późniejszych wersji stosowano pociski dymne wystrzeliwane z wnętrza wozu przez ładowniczego. Czołgi produkowane od połowy 1943 roku miały nałożony na pancerz zimmerit i były wyposażone w dodatkowe ekrany pancerne (Schürzen) chroniące odcinek gąsienicy i osłabiające efekt trafienia pociskiem z głowicą kumulacyjną. Ekrany były wykonane z blachy pancernej o grubości 5mm. Czołgi Ausf.D2 posiadały przedni karabin maszynowy MG43 umieszczony wewnątrz kadłuba. Tylko do strzelania był on wysuwany przez wykrój w pancerzu. Inną charakterystyczną cechą czołgów Ausf.D2 były podwójne rury wydechowe, umieszczone symetrycznie na tylnej płycie pancerza. Czołgi Ausf.D2 późniejszych serii produkcyjnych posiadały rury wydechowe osłonięte specjalnymi rozpraszaczami płomieni i osłonami pancernymi. Z lewej strony wieży umieszczony był okrągły otwór służący do wyrzucania łusek armatnich. Obok znajdował się mały otwór strzelecki osłonięty zdejmowaną pokrywą. Otwór strzelecki umieszczony był także z tyłu wieży. Czołgi Ausf.D posiadały z przodu dwa reflektory typu Bosch. Łącznie wyprodukowano 851 czołgów Ausf.D. Na przełomie sierpnia i września 1943 roku do produkcji seryjnej weszła kolejna wersja "Pantery" oznaczona Ausf.A. Najważniejszą zmianą było zastąpienie wysuwanego przedniego km-u MG43 standardowym stanowiskiem z jarzmem kulistym. Czołgi wersji Ausf.A posiadały także poprawiony układ wydechowy składający się z dwóch dużych rur wydechowych i kilku (2-3) rur odpowietrzających i korygujących. Zwiększono także ilość i usytuowanie łożysk kół jezdnych. Czołgi tej wersji nie miały małego włazu umieszczonego w bocznej ścianie wieży i otworów strzeleckich. Czołgi Ausf.A posiadały tylko jeden reflektor umieszczony po lewej stronie kadłuba. Stosowano celownik jednoobiektywowy typu TZF 12a. Kąt podniesienia armaty wynosił od -8 stopni do +18, natomiast czołgu wersji Ausf.D +20 stopni. Inne modyfikacje dotyczyły zmiany wyglądu wieżyczki obserwacyjnej dowódcy czołgu. Także ładowniczy posiadał własny peryskop obserwacyjny. Czołgi wersji Ausf.A były produkowane do marca 1944 roku. Później zostały zastąpione przez wersję Ausf.G. Od marca 1944 roku rozpoczęto produkcję najliczniejszej (3740 sztuk) wersji oznaczonej Ausf.G. Czołgi PzKpfw V Ausf.G posiadały nowy typ pancerza czołowego pozbawiony prostokątnego otworu obserwacyjnego kierowcy. Ściany boczne kadłuba były nachylone pod kątem 61 stopni (Ausf.A i D - 50 stopni), a pancerz boczny został pogrubiony do 50mm. Zmianie uległ też kształt włazów kierowcy i strzelca umieszczonych przed wieżą na pancerzu górnym kadłuba. Inną modyfikacją była budowa czołgów z walcowanym jarzmem działa posiadającym specjalny uskok uniemożliwiający trafienie pociskiem w podstawę wieży. Czołgi produkowane od końca 1944 roku posiadały dodatkowy wentylator komory silnika. Zmniejszono otwory wlotowe powietrza do silnika umieszczone zaraz za wieżą. Reflektor został przeniesiony z kadłuba na błotnik. Z tyłu kadłuba montowany był nowy typ haka holowniczego. Czołgi wersji Ausf.G planowano budować ze stalowymi kołami jezdnymi zamiast dotychczasowych z bandażem gumowym. W 1944 roku zbudowano prawdopodobnie małą serię takich czołgów. Od połowy 1944 roku budowano czołgi Ausf.G ze zmodyfikowanymi wlotami powietrza do silnika chronionymi dużą okrągłą osłoną. Równocześnie pracowano nad dalszym udoskonaleniem czołgu, testowano przekładnię hydrostatyczną i hydrodynamiczną (firmy Voith GmbH), zestaw umożliwiający pokonywanie przeszkód wodnych po dnie (Tauch Einrichtung). Czołgi wersji Ausf.G wyposażono doświadczalnie w koła nośne z wewnętrzną amortyzacją, system filtracyjny umożliwiający pokonywanie terenu skażonego przez środki chemiczne. Wieże czołgów "Panther" były używane jako stałe elementy fortyfikacji. Na betonowym pomieszczeniu mieszczącym skład amunicji i stanowiska załogi była mocowana wieża "Pantery" (najczęściej pochodziła z wcześniej uszkodzonych pojazdów). Wieża obracana była mechanicznie. Czołgi "Panther" zamierzano budować także w wersji wyposażonej w miotacze płomieni. Mieszanka zapalająca miała być tłoczona za pomocą pompy elektrycznej typu Schwalbe. Prąd elektryczny poruszający pompę miał być wytwarzany przez generator elektryczny o mocy 30kW napędzany przez silnik czołgu. Projekt nie został jednak zrealizowany. W połowie 1944 roku przystąpiono do opracowania nowej wersji czołgu "Panther" oznaczonej Ausf.F. Czołgi Ausf.F były znacznie zmodyfikowane. Najważniejszą innowacją było zastosowanie nowego typu wieży tzw. Schmalturm (wąska wieża) zaprojektowanej przez zakłady Daimler-Benz AG.Wieża nosiła oznaczenie Gerat 710 lub Schmal Turm 605. Schmalturm był mniejszy niż standardowa wieża i miał zmieniony układ opancerzenia. Zastosowano jarzmo "świński ryj" (Saukopfblende) podobne do używanego w czołgach "Tiger"II. Planowano także opracowanie wieży typu Schmal przystosowanej do zamontowania działa o kalibrze 88mm. Pogrubiono opancerzenie wieży (w nawiasach podane dane dotyczące czołgów Ausf. D,A i G) - pancerz czołowy wieży 120 lub 125mm (80mm), boczny i tylny 60mm (45mm), wierzch wieży miał grubość 30mm (12mm). Inne innowacje dotyczyły zabudowy noktowizora i stereoskopowego dalmierza. Modyfikacje nie ominęły także uzbrojenia czołgu. W kadłubie został zabudowany zamiast MG 34 karabin szturmowy MP 44 (Sturmgewehr 44) kalibru 7,9mm. Podstawowe uzbrojenie czołgu stanowiła armata 7,5cm KwK44 L/70 (kąt podniesienia lufy od -8stopni do +20stopni). W wieży zamontowany był też karabin maszynowy Rheinmetall-Borsig MG 42 kal.7,9mm. Sturmgewehr 44 (MP 44) mógł być montowany w jednym z dwóch kadłubowych stanowisk. Oba stanowiska miały zakrzywione lufy (gekrummten Lauf). Wieżyczka dowódcy przystosowana bbyła do zamontowania km MG 34 na podstawie przeciwlotniczej. Montaż uzbrojenia w wieży prowadziły zakłady Krupp i Skoda w Pilźnie. Zmodyfikowana armata 7,5cm KwK 44/1 była już w całości dziełem zakładów Skoda. Czołgi "Panther" Ausf.F (od 26 lutego 1944 roku Hitler zabronił używania symbolu PzKpfw V, poprzestając na samej nazwie) miały być wyposażone w celownik TZF 13 produkcji zakładów Leitz w Wetzlar i dalmierz stereoskopowy produkcji zakładów Zeiss w Jenie. Dalmierz (o długości 1320mm) zabydowany był wzdłuż przedniej ściany wieży czołgu. Okulary znajdowały się w dwóch wystających z boku osłonach. Dalmierz dawał 15 krotne powiększenie. Celownik TZF 13 zabudowany był centralnie nad armatą. Zmodyfikowano też siłownik hydrauliczny poruszający wieżę. Zmiany nie dotyczyły tylko wieży, wprowadzono wiele modyfikacji kadłuba m.in pogrubiono wierzchni pancerz kadłuba z 12mm do 35mm, zmieniono kształt i rozmieszczenie włazów kierowcy i strzelca radiotelegrafisty, który także mógł prowadzić ogień z MP 44. Czołg otrzymał standardowo noktowizor FG 1250. Seryjne czołgi Ausf.F miały posiadać ulepszoną armatę KwK 44/2. Prowadzono prace doświadczalne nad nowymi jednostkami napędowymi: m.in. silnikiem wysokoprężnym Deutz T8 M118 o mocy 515kW (700KM) i silnikiem z bezpośrednim wtryskiem paliwa Maybach HL 234 o mocy 625kW (850KM). Do zakończenia wojny zdołano wykonać tylko dwa prototypy. Obecnie wieża Schmal zanajduje się w zbiorach Royal Armoured Corps Tank Museum w Bovington w Wielkiej Brytanii. Dalszym ogniwem rozwojowym nowej rodziny czołgów średnich miał być czołg E 50/75. W 1944 roku Krupp dwukrotnie opracował projekty przezbrojenia czołgu "Panther" w armatę kalibru 88mm. W lutym 1943 roku Heereswaffenamt, WaPruf 6/III przedstawił założenia rozwoju konstrukcji pancernych, które przewidywały dużą unifikację pomiędzy nowymi czołgami "Tiger II" i "Panther II". Było to o tyle prostsze, że w zakładach Henschel w Kassel wytwarzającym "Tygrysy" były także produkowane "Pantery". Czołg "Panther II" posiadał wieżę Schmall o średnicy 1750mm i przekonstruowany kadłub. Zmieniono położenie włazów kierowcy i strzelca-radiotelegrafisty oraz wlotów powietrza do silnika. Zwiększono opancerzenie - pancerz czołowy do 100mm, boczny do 60mm a tylny i wierzchni do 40mm. Przewidywano, że czołg będzie uzbrojony w armatę 8,8cm KwK L/71. Wieża była przystosowana do zamontowania dalmierza. W 1945 roku rozpoczęto projektowanie wieży z opancerzeniem czołowym o grubości 150mm. Przewidywana masa czołgu "Panther" 50 200 kg zmusiła konstruktorów do poszukiwania nowej jednostki napędowej. Opracowano kilka projektów studialnych: - Gerat 544 z silnikiem Maybach HL 234 o mocy 625 o kW (850KM) - Gerat 545 z silnikiem wysokoprężnym Simmering Sla 16 o mocy 529 kW (720KM) - Gerat 546 miał posiadać silnik MAN/Argus LD 220 o mocy 515kW (700KM). Pod koniec roku 1944 zakłady MAN otrzymały zamówienie na budowę dwóch czołgów "Panther II". W 1945 ukończono jeden prototyp, który był jednak wyposażony w standardową wieżę czołgu "Panther" a nie w Schmal Turm. Zastosowano koła jezdne (nośne) i napędowe takie jak w czołgu "Tiger II". Zawieszenie miało po jednym drążku skrętnym (a nie po dwa jak w "Panterach"). Zastosowano też hydrauliczny układ kierowania bocznego. Kadłub prototypu czołgu "Panther II" znajduje się obecnie w szkole wojsk pancernych w Fort Knox w USA. W 1943 roku w oparciu o standardowe czołgi PzKpfw V "Panther" Ausf.D zbudowano czołgi wyposażone w dodatkowe radiostacje tzw. czołgi dowodzenia. Czołgi dowodzenia budowano w dwóch wersjach różniących się zastosowanymi radiostacjami. Czołgi Sd Kfz 267 miały radiostacje FuG 5 i FuG 7, zaś Sd Kfz 268 FuG 5 i FuG 8. Czołgi Sd Kfz 267 służyły do utrzymania łączności w obrębie batalionu i kompanii, zaś Sd Kfz 268 służyły do kontaktu z pułkiem i dywizją. Radiostacje FuG 7 i FuG 8 były zabudowane w kadłubie, zaś standardowa radiostacja FuG 5 po prawej stronie wieży. Załoga czołgu dowodzenia składała się z kierowcy, "oficera łączności" - który był także przednim strzelcem, dowódcy i dwóch dalszych telegrafistów, którzy wykonywali także funkcje ładowniczego i celowniczego. Najczęściej jednak dodatkową radiostację obsługiwał ładowniczy. Czołgi dowodzenia miały wymontowany karabin maszynowy MG 34 umieszczony w wieży, inaczej były też umieszczone zasobniki amunicyjne oraz zmniejszono zapas amunicji działowej. Czołg dowodzenia zabierał tylko 64 pociski (Ausf.D i A) lub 70 pocisków (Ausf.G) więc o 15 (Ausf. D i A) lub o 12 (Ausf. G) mniej niż wóz bojowy. Standardowy zestaw amunicji składał się z 12 pocisków świetlnych, 12 szybkospalających się pocisków dymnych z zapalnikiem C 43, ładunki prochowe typ 1 do wyrzucania pocisków odłamkowych bliskiego zasięgu (Nahverteidiggungswaffe) i 20 pocisków burzących 326 Lp. Resztę amunicji stanowiły pociski przeciwpancerne. Wyposażenie łączności składało się z systemu łączności wewnętrznej Bordsprechanlangee B, radiostacji nadawczo-odbiorczej UKF typu FuG 5 umieszczonej w wieży i radiostacji FuG 7 lub FuG 8 w kadłubie. Radiostacja FuG 7 pracowała w paśmie 27-33 MHz i miała zasięg 12,8 km (fonia) i 16,0 km (klucz). Radiostacja FuG 8 pracowała w paśmie 0,83-3,024 MHz i miała zasięg 80km (klucz). Ponadto czołgi dowodzenia miały generator GG 400 i zasobnik z zapasowym wyposażeniem radiowym. Poszczególne typy czołgów można było łatwo rozpoznać po antenach. Sd Kfz 267 miał dwie anteny prętowe i antenę typ "gwiazda" typ "D". Antena montowana była z tyłu pancerza, pośrodku pancerza silnikowego. Antena FuG 7 zamontowana była z lewej strony kadłuba. Anteny montowane były w gniazdach amortyzowanych wkładką gumową. Anteny radiostacji FuG miały długość 2,0 m, a FuG 7 mierzyły 1,4 metra. Inną wersją specjalną czołgu "Panther" był wóz obserwacyjny artylerii. Czołg Nie był uzbrojony w działo, posiadał jedynie drewnianą makietę działa KwK 42. W wieży zabudowany był karabin maszynowy MG 34 umieszczony w standardowym jarzmie kulistym. Załoga czteroosobowa - dowódca, obserwator artylerii, radiotelegrafista i kierowca. Wyposażenie optyczne czołgu składało się z dwóch przyrządów obserwacyjnych (Turmbeobachtungsfernrohre) TBF 2, przyrządu pomiaru odległości, dwóch przyrządów obserwacyjnych TSR 1 używanych przez dowódcę i lornety nożycowej. Wyprodukowano tylko jeden czołg służący do prób. Nie podjęto produkcji seryjnej. Był to najlepszy wóz obserwacyjny artylerii jaki skonstruowano podczas II wojny światowej. W 1936 roku Heereswaffenamt, WaPruf 8 polecił firmie AEG rozpoczęcie prac nad urządzeniami obserwacyjnymi i celownikami noktowizyjnymi. W 1942 roku zbudowano udany celownik dla armaty p-panc Pak 40. Urządzenie działało w ten sposób, że cel musiał być najpierw "oświetlony" wiązką promieni podczerwonych wysłanych ze specjalnego "reflektora". Po oświetleniu celu mógł być użyty celownik noktowizyjny FG 1250. Oprócz czołgu "Panther" w skład zespołu bojowego wchodził wóz eskortujący "Falke" wyposażony w noktowizor, wóz obserwacyjny wyposażony w "reflektor" promieni podczerwonych "Uhu" ( transporter opancerzony Sd Kfz 251/20 ). Próby noktowizora były bardzo pomyślne. Przewidywano seryjne wyposażenie czołgów "Panther" Ausf. F i "Panther" II w to urządzenie. Jak wspomina jeden z żołnierzy 1 Pułku Pancernego SS 1 DPanc SS "LSSAH" kilka czołgów wyposażonych w urządzenie noktowizyjne było używanych w tej jednostce na przełomie 1944 i 1945 roku. Czołgi były używane bojowo podczas ofensywy w Ardenach..
7 maja 1943 roku Heereswaffenamt złożył zamówienie na opracowanie ciągnika - wozu pogotowia technicznego zbudowanego w oparciu o podwozie czołgu Panther. W zakładach MAN 6 czerwca 1943 roku rozpoczęła się produkcja serii podwozi przeznaczonych do przebudowy na czołgi "BERGEPANTHER". Podwozia pochodziły z czołgów wersji Ausf. D. Zamówiono 70 pojazdów. Pierwsza seria czołgów Bergepanther nie była wyposażona w dźwig i wyciągarkę. |
Dane taktyczno - techniczne:
Załoga |
5 |
Masa bojowa (kg) |
44 800 |
Wymiary (mm) |
|
długość |
9090 |
szerokość |
3270 |
wysokość |
2995 |
Prędkość (km/h) |
droga - 55, teren - 30 |
Zasięg (km) |
|
na drodze |
250 |
w terenie |
100 |
Opancerzenie (mm) |
od 16 do 100 |
Silnik |
Maybach HL 210P45 o mocy 700KM |
Pokonywanie przeszkód |
|
ściany (cm) |
90 |
brody (cm) |
190 |
rowy (cm) |
245 |
Uzbrojenie |
|
armata |
7,5cm KwK42 L/70 z zapasem amunicji 79-82 pocisków |
2 km |
MG 34 kal.7,9mm z zapasem 4800-5100 naboi |