opracowane pytania na egzamin, 1


  1. Wyjaśnić, jakie podatki nazywamy pośrednimi a jakie bezpośrednimi. Wymienić i krótko omówić podstawowe zalety podatków pośrednich.

PODATKI BEZPOŚREDNIE to takie podatki, których ciężar ponoszą te podmioty i te osoby, na które podatki zostały nałożone.

PODATKI POŚREDNIE to takie podatki, których ciężar nie jest ponoszony przez podmioty, na które podatek jest nakładany, ale przez osoby trzecie.

PODSTAWOWE ZALETY PODATKÓW POŚREDNICH:

  1. główną zaletą podatków pośrednich jest to, że Ci którzy ponoszą ciężar tych podatków zazwyczaj nie zdają sobie z tego sprawy. Występuje tutaj zjawisko znieczulenia podatkowego

  2. wysoka ich wydajność fiskalna, która łączy się z dwoma faktami:

  • podatki pośrednie w prosty sposób umożliwiają władzy publicznej osiągnąć dochody z inflacji (marży inflacyjnej). Ma to miejsce wówczas, gdy wdanym państwie jest inflacja.

  • podatki pośrednie tylko przy pewnych konstrukcjach przydatne w polityce koniunkturalnej, podatki są automatycznymi stabilizatorami koniunktury

    1. Wymienić kryteria i podziałki klasyfikacyjne uwzględniane w klasyfikacji budżetowej znajdujące zastosowanie w Polsce.

    KLASYFIKACJA BUDŻETOWA - system grupowania dochodów i wydatków budżetowych wyodrębnionych według jednolitych kryteriów na określone podziałki poprzez jednolity system symboli cyfrowych

    WYRÓŻNIAMY KRYTERIA KLASYFIKACJI:

    1. KRYTERIUM PRZEDMIOTOWO- FUNKCJONALNE - w Polsce nie odgrywa ono roli;

    Teoria wyboru publicznego- wprowadza ekonomizacje sfery budżetowej, która polega na tym, że do dziedzin kultury, edukacji, bezpieczeństwa wprowadza rachunek ekonomiczny. Aby był to możliwe to klasyfikacja musi zejść do jednostek podstawowych (podmiotów wykonawczych), jeżeli nie to nie ma warunków technicznych do ekonomizacji.

    Podziałki klasyfikacyjne: działy.

    1. KRYTERIUM PODMIOTOWO-ORGANIZACYJNE - pozwala na grupowanie dochodów i wydatków wg podmiotów zobowiązanych do gromadzenia dochodu i uprawnionych do dokonywania wydatków.

    Podziałki klasyfikacyjne:

    Powyższe podziałki mają określone cyfry, symbole.

    1. KRYTERIUM RODZAJOWE - w tym kryterium brak jest jednolitości.

    Podziałki klasyfikacyjne: paragrafy.

    1. Wymienić ryzyka socjalne (ryzyka zabezpieczenia społecznego). Omówić 2 przez siebie wybrane spośród tych ryzyk.

    Podstawowe rodzaje ryzyka socjalnego

    1. Wyjaśnić pojęcie dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego i podać, jakie dochody można obecne w Polsce zaliczyć do dochodów własnych gminy.

    DOCHODY WŁASNE JST to wszystkie te dochody, które jednostki samorządu terytorialnego same gromadzą.

    DOCHODY WŁASNE GMINY:

    1. Wymienić funkcje podatków. Bliżej omówić 1 - dowolnie przez siebie wybraną - spośród tych funkcji.

    FUNKCJE PODATKÓW:

    1. Dokonać przedmiotowej klasyfikacji zjawisk finansowych.

    PRZEDMIOTOWA KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH - kryterium klasyfikacji jest związek pomiędzy ruchem pieniądza a przebiegiem zjawisk realnych w gospodarce:

    1. PRZEPŁYWY MATERIALNE - w ramach, których ruchowi pieniądza w jedną stronę towarzyszy ruch dóbr lub usług w kierunku przeciwnym (przepływy ekwiwalentne - uruchamiane przez rynek, czyli ile pieniądza za dane dobro czy usługę), np. transakcje kupna - sprzedaży

    2. TRANSFERY (PRZEPŁYWY REDYSTRYBUCYJNE) - w ramach, których ruchowi pieniądza nie towarzyszą żadne przepływy realne np. podatek, dotacje, transfery socjalne. Są uruchamiane mocą uprawnień władczych władzy publicznej. Cechą tych przepływów jest:

    1. PRZEPŁYWY ROZRACHUNKOWE - związane są samym faktem istnienia pieniądza; ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzyszy ruch usług pośrednictwa finansowego w kierunku przeciwnym.

        1. przepływy bankowo - kredytowe - w ramach których ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzyszy ruch usług bankowych w kierunku przeciwnym.

    Cechy przepływów:

    INSTRUMENTY NBP:

    1. Stopy procentowe:

    1. Stopa redyskontowa - stopa, po jakiej Bank Centralny udziela innym bankom kredytu pod zastaw weksli handlowych,

    2. Stopa lombardowa - stopa, po jakiej Bank Centralny udziela kredytów innym bankom pod zastaw państwowych papierów wartościowych, czyli bonów skarbowych i Obligacji Ministra Finansów

    3. Stopa referencyjna - stopa, po jakiej Bank Centralny udziela kredytów innym bankom pod zastaw emitowanych przez siebie bonów pieniężnych

    4. Stopa refinansowa - stopa, po jakiej Bank Centralny udziela kredytów innym bankom

    1. Obowiązkowe rezerwy - Bank Centralny ustala rozmiar i strukturę rezerw, jakie mają tworzyć inne banki, im na dłuższy termin depozyt tym stopa rezerw obowiązkowych jest niższa.

    2. Operacje otwartego rynku - polega na zakupie i sprzedaży przez Bank Centralny państwowych papierów wartościowych w zależności od tego czy chce zwiększyć czy zmniejszyć obieg pieniądza; podział operacji otwartego rynku:

    1. bezwarunkowe - natychmiastowy zakup i natychmiastowa sprzedaż bez żadnych ograniczeń

    2. warunkowe:

    4. Interwencje dewizowe - aby na określonym poziomie utrzymać kurs walutowy

    5. Instrumenty administracyjnego sterowania

    b) PRZEPŁYWY UBEZPIECZENIOWE - to takie w ramach których ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzysza usługi ubezpieczeniowe w kierunku przeciwnym. Nie ma swobodnego rynku ubezpieczeniowego, jest regulowany.

    Cechy tych przepływów:

    1. PRZEPŁYWY ROZRACHUNKOWE - związane są z rynkiem kapitałowym, ruch pieniądza z jednej strony, z drugiej transakcje giełdowe.

    Cechy tych przepływów:

    1. fakultatywność - umowność, dobrowolność może być rozumiana prawnie (umowy), równy interes wszystkich uczestników rynku.

    1. Wyjaśnić, jakie warunki muszą być spełnione, aby w systemach podatkowych mogły znaleźć szersze zastosowanie podatki dochodowe.

    WARUNEK I: istnienie wiarygodnej rachunkowości, w tym celu wprowadza się :

    WARUNEK II: istnienie aparatu podatkowego składającego się z osób o wysokich kwalifikacjach profesjonalnych i moralnych

    WARUNEK III: wysoki poziom moralności ogółu obywateli.

    1. Przedstawić przesłanki przemawiające za pokrywaniem wprost z funduszów publicznych, np. z budżetu kosztów świadczenia usług społecznych (publicznych, socjalno - kulturalnych).

    1. Wyjaśnić, na czym polega zasada jedności formalnej a na czym zasada jedności materialnej budżetu. Podać typowe odstępstwa od tych zasad.

    ZASADA JEDNOŚCI FORMALNEJ BUDŻETU - w danym państwie w danym czasie powinien istnieć tylko jeden budżet jako fundusz, plan finansowy i akt prawny.

    Naruszeniem jest istnienie parabudżetu.

    ZASADA JEDNOŚCI MATERIALNEJ BUDŻETU (zasada jednego funduszu środków) - dochody państwa ze wszystkich źródeł powinny tworzyć jeden fundusz, z którego następnie dokonuje się wydatków państwowych (wszystkie dochody są przeznaczone na wszystkie wydatki).

    1. Wyjaśnić pojęcie budżetu państwa i pojęcie skarbu państwa.

    BUDŻET (3 RÓŻNE ZNACZENIA):

    1. FUNDUSZ - gromadzony i rozdzielany w określonym trybie (dysponenci funduszu)

    2. PLAN FINANSOWY - zawiera przewidywane rozmiary dochodów państwowych z określonych źródeł, a więc i rozmiary i strukturę, jest to plan rozdysponowania tych dochodów, a więc zawiera określenie rozmiarów i kierunków wydatków państwowych, są w nim ustalone rozmiary i struktura przyszłych wydatków państwowych

    3. AKT PRAWNY - najwyższej rangi, ustawa, zawiera upoważnienie dla władzy państwowej do gromadzenia dochodów w określonych rozmiarach i z określonych źródeł oraz upoważnienie do dokonywania wydatków w określonej wysokości i na określone cele

    SKARB PAŃSTWA (3 RÓŻNE ZNACZENIA):

    1. MAJĄTEK PAŃSTWOWY wraz z należnościami i zobowiązaniami państwa (substancja: ziemia, pasmo wybrzeża, nieruchomości, budowle, budynki, złoto i drobne kamienie)

    2. FISKUS - fikcyjna osoba prawna, która umożliwia państwu występowanie w obrocie gospodarczym wewnątrz kraju i w stosunkach międzynarodowych

    3. URZĄD - zadaniem jest ochrona interesu majątkowego państwa, przede wszystkim, którzy mogą narazić na szwank interes majątku państwa

    1. Przerzucalność podatków pośrednich

    PRZERZUCALNOŚĆ PODATKÓW - każdy, na kogo nałożony jest ciężar podatku ma odruch zrzucenia się tego ciężaru. Pewne podatki można przerzucić a niektóre nie. Zasadniczo przerzucić można podatki pośrednie.

    RODZAJE PRZERZUCALNOŚCI CIĘŻARU PODATKOWEGO:

        1. W PRZÓD - podmiot, na który nałożony jest podatek, przerzuca ciężar podatku na swoich odbiorców prze podniesienie ceny sprzedawanych towarów i usług.

        2. WSTECZ - podmiot, na który nałożony jest podatek, przerzuca ciężar podatku na dostawców czynników produkcji podatnikowi. Łatwiejsze jest, gdy podaż towarów i usług będących czynnikami produkcji jest dla podatnika mniej elastyczna.

        3. RZECZYWISTA - gdy władza podatkowa ustanawiając podatki z góry zakłada i wie, że kto inny poniesie ciężar podatku niż ten, na kogo podatek jest nałożony

        4. UKRYTA - podmiot, który nakłada podatek, z góry zakłada, że faktyczny ciężar opodatkowania poniosą inne podmioty niż te, na które ciężar ten został nałożony, np. podatki konsumpcyjne - od wydatków.

    1. Dlaczego usługi socjalne są finansowane z funduszy publicznych?

    2. Warunki, aby podatki dochodowe mogłybyć prowadzone na szersza skale.

    WARUNEK I: istnienie wiarygodnej rachunkowości, w tym celu wprowadza się :

    WARUNEK II: istnienie aparatu podatkowego składającego się z osób o wysokich kwalifikacjach profesjonalnych i moralnych

    WARUNEK III: wysoki poziom moralności ogółu obywateli.

    1. Finansowanie jednostek budżetowych i zakładów budżetowych

    W formie JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH prowadzone są organy administracji państwowej i w większości podporządkowane im organizacyjnie jednostki, prowadzące nieodpłatnie działalność usługową w sferze administracji państwowej, wymiaru sprawiedliwości i obrony narodowej lub także działalność usługową w sferze zaspokojenia potrzeb bytowych i socjalno-kulturalnych ludności o charakterze użyteczności publicznej, Organy administracji państwowej są prowadzone w formie jednostek budżetowych - podobnie do podporządkowanych im organizacyjnie jednostek prowadzących nieodpłatnie działalność usługową - ponieważ zawsze ponoszą wydatki na wynagrodzenia za pracę i zakupy materiałów związanych z prowadzoną przez nie działalnością administracyjną, Wydatki jednostek budżetowych są w obu tych przypadkach w całości wydatkami budżetowymi, a uzyskiwane ewentualnie przez nie dochody stanowią w całości dochody budżetowe.

    ZAKŁADY BUDŻETOWE, finansujące wydatki (koszty) swej działalności z uzyskiwanych dochodów (przychodów) bez pośrednictwa budżetu państwa - stanowią alternatywną wobec jednostek budżetowych formę występowania jednostek gospodarki budżetowej. W formie zakładów budżetowych są prowadzone jednostki podporządkowane organizacyjnie organom administracji państwowej, prowadzące odpłatnie działalność usługową o charakterze użyteczności publicznej w sferze zaspokojenia potrzeb bytowych i socjalno-kulturalnych ludności. Z budżetu są w związku z tym wypłacane dotacje dla zakładów, których dochody (przychody) nie wystarczają na pokrycie ponoszonych przez nie wydatków (kosztów); z drugiej zaś strony do budżetu są odprowadzane ewentualne nadwyżki dochodów (przychodów) nad wydatkami (kosztami) zakładów budżetowych - jeżeli te dochody są wyższe od wydatków, co zresztą dość rzadko występuje (przynajmniej, gdy zakłady te ograniczają się do działalności o charakterze użyteczności publicznej).

    1. Dochody własne gminy - przykłady

    DOCHODY WŁASNE GMINY:

    1. Jak uchwala się ustawę budżetową?

    W sejmie (3 czytania - art. 119 konstytucji)

    I czytanie

    -ogólna prezentacja projektu ustawy budżetowej

    -wstępna dyskusja

    -projekt odsyłany jest do komisji

    Komisja finansów publicznych:

    -analiza projektu

    -głosowanie poprawek

    -„sprawozdanie o projekcie Ustawy Budżetowej”

    II czytanie

    -przedstawienie przez sprawozdawcę z komisji wyników jej prac

    -dyskusje, zgłaszanie wniosków

    III czytanie

    -uchwalenie ustawy - większość głosów w obecności, co najmniej połowy liczby członków

    -przekazanie ustawy do Senatu (20 dni na poprawki)

    -przekazanie ustawy do prezydenta

    1. Co to jest budżet i skarb państwa?

    BUDŻET (3 RÓŻNE ZNACZENIA):

    1. FUNDUSZ - gromadzony i rozdzielany w określonym trybie (dysponenci funduszu)

    2. PLAN FINANSOWY - zawiera przewidywane rozmiary dochodów państwowych z określonych źródeł, a więc i rozmiary i strukturę, jest to plan rozdysponowania tych dochodów, a więc zawiera określenie rozmiarów i kierunków wydatków państwowych, są w nim ustalone rozmiary i struktura przyszłych wydatków państwowych

    3. AKT PRAWNY - najwyższej rangi, ustawa, zawiera upoważnienie dla władzy państwowej do gromadzenia dochodów w określonych rozmiarach i z określonych źródeł oraz upoważnienie do dokonywania wydatków w określonej wysokości i na określone cele

    SKARB PAŃSTWA (3 RÓŻNE ZNACZENIA):

    1. MAJĄTEK PAŃSTWOWY wraz z należnościami i zobowiązaniami państwa (substancja: ziemia, pasmo wybrzeża, nieruchomości, budowle, budynki, złoto i drobne kamienie)

    2. FISKUS - fikcyjna osoba prawna, która umożliwia państwu występowanie w obrocie gospodarczym wewnątrz kraju i w stosunkach międzynarodowych

    3. URZĄD - zadaniem jest ochrona interesu majątkowego państwa, przede wszystkim, którzy mogą narazić na szwank interes majątku państwa

    1. Finansowanie podmiotowe i przedmiotowe

    FINANSOWANIE PODMIOTOWE - wymaga stworzenia precyzyjnych mierników działalności usługowej oraz odpowiedniej rozbudowy rachunków kasztów jak postawy poszczególnych norm wydatków poszczególnych podmiotów gosp. budżetowej.

    WYRÓŻNIA SIĘ 2 RODZAJE FINANSOWANIA PODMIOTOWEGO:

    FINANSOWANIE PRZEDMIOTOWE - polega na zakupie przez państwo ze środków publicznych dóbr i usług publicznych u podmiotów wytwarzających te dobra i usługi na tzw. rynku wewnętrznym (np. opieka zdrowotna).

    Zalety finansowania przedmiotowego:

    1. Ryzyka socjalne wymienić i opisać

    PODSTAWOWE RODZAJE RYZYKA SOCJALNEGO:

    1. Podziałki klasyfikacyjne

    2. Funkcje podatków

    FUNKCJE PODATKÓW:

    1. Wady i zalety podatków pośrednich

      1. ZALETY

        • ci którzy ponoszą ciężar podatków nie zdają sobie z tego sprawy (tzw. znieczulenie podatkowe)

        • wysoka wydajność fiskalna (łączą się ze sprzedażą bo towarzyszy jej opodatkowanie - moment sprzedaży),

        • systematyczność związana z realizacją produkcji

        • umożliwiają automatyczną realizację marży inflacyjnej ( inflacja daje dodatkowy dochód - podatek inflacyjny) .

    1. WADY

    1. Ucieczka przed podatkami

      1. OSZUSTWA PODATKOWE:

        • zatajenie materialne

        • zatajenie rachunkowe

        • zatajenie prawne

    1. UNIKANIE PODATKU:

    1. Zasady podatkowe wg Smitha i Wagnera

        1. WG SMITHA