AUGUSTYN AURELIUSZ
MIŁOŚĆ - CAŁA FILOZOFIA AUGUSTYNA
Filozofia - winna szukać nie tylko drogi do szczęścia, ale winna też ukazać, w jakim stopniu człowiek może posiąść szczęście.
WIARA: - można wierzyć w coś, czego się nie rozumie.
- uznanie czegoś za prawdziwe nawet, jeśli wychodzi poza doświadczenie.
- miarą osiągnięcia szczęścia jest Wiara, ale urzeczywistnia się ona dopiero w zrozumieniu.
- pomaga zrozumieć Prawdy Objawione.
- Augustyn był wyznawcą MANICHEIZMU:
- Światem rządzą 2 moce:
a) moc światłości - dobra
b) moc ciemności - zła
ZMYSŁY:
- przez zmysły człowiek wchodzi w kontakt z niezależnie istniejącym światem.
- czasem jednak wprowadzają ludzi w błąd.
- To co poznajemy zmysłami = wiara czyli - poznanie zmysłowe to funkcja duszy, a nie ciała.
Ciało nie oddziałuje na duszę, czyli dusza nie ma określonych sądów poprzez ciało.
- Zmysły informują czym się wydaje dana rzecz w danych sytuacjach, a nie poznają rzeczywistości.
- To dusza - Sądzi, a nie ciało.
- Bodźce do poznania zmysłowego przekazuje ciało - poprzez doznanie zmysłowe.
PRAWDY WIECZNE: (są powszechnie możliwe, tym samym poznawalne rozumowo)
- Chociaż że są poznawalne za pomocą rozumu, to jednak nie można ich poznać za pomocą Rozumowania.
- w Duszy człowieka obecne jest ŚWIATŁO BOSKIE - pozwala nam widzieć niezmienne prawdy (BOSKIE IDEE) - Jest to dowód na istnienie Boga, bo są one niezależne od naszych sądów.
- mają fundament, który przewyższa człowieka. Jest to BÓG - wieczna, niezmienna prawda.
CZŁOWIEK:
FILOZOFIA AUGUSTYNA - GŁOS WEWNĘTRZNEGO NIEPOKOJU.
Człowiek poszukuje, bo wiedza nie została mu dana.
- uwikłany jest w życie ziemskie
- znajduje się w „Kleszczach Czasu”, czyli przeszłość i nadzieja przyszłości.
Przeszłość - do tego się nie wraca
Przyszłość - Obietnica, czas, który może się nie spełnić.
Teraźniejszość - stan przejścia, staje się tym, czego już nie ma.
- Życie Człowieka - nie powinno zamykać się w życiu doczesnym.
DUSZA:
- Człowiek - istota obdarzona duszą, która wyrywa się do swego stwórcy, jako podmiotu adoracji i powołania.
- stanowi istotę człowieka
- składa się z różnych substancji, - przez co natura człowieka nie jest harmonijna, a on sam jest rozdarty i podzielony wewnętrznie.
SKRAJNY TEOCENTRYZM:
- Człowiek jako istota Ziemska - nie jest w stanie wyrzec się ciała i świata, ale uczy się panować nad nimi, aby nie zapaść w grzech.
MORALNOŚĆ: - główne założenie jego filozofii.
- ludzie pragną szczęścia - zaspokaja to pragnienie jedynie to, co jest: Wieczne i niezmienne (Stwórca).
TEORIA MORALNA AUGUSTYNA: Filozofia Miłości do Boga. - z tym wiąże się DOBRO i ZŁO.
ZŁO: - czynimy to świadomie i dobrowolnie
- źródło zła - ludzka wola
- istnienie zła - nie można przypisywać Bogu
- Konsekwencja zła - odrzucenie Boga
- Zło to nie pozytywny fakt stworzenia, ale - Brak ładu i harmonii w ludzkiej woli.
FILOZOFIA NOWOŻYTNA:
Od Filozofii Średniowiecznej różni się: Powrócono do korzeni filozofii starożytnej.
Pierwsze miejsce zajęła: FILOZOFIA PRZYRODY.
Ukierunkowanie człowieka do przyrody i badań nad przyrodą.
Świat nadprzyrodzony cofnął się na dalszy plan.
Poza światem doczesnym - istnieje Boski - jest jego odblaskiem.
LEONARDO DA VINCI
Badania naukowe: mechanika najbardziej przydatna, wszystko działa na jej zasadach, jest przyczyną wszelkiej aktywności.
Pozostał wierny duchowi empiryzmu.
Należy w nauce wychodzić od faktów i do faktów wracać.
Doświadczenia to źródło prawdy.
KOPERNIK
KEPPLER
TEORIA POZNANIA:
Ideał - poznanie ilościowe matematyka; Ilość jest pierwotna i jest podstawową cechą substancji.
Różnice zapachu, koloru itd. Są wynikiem różnic matematycznych; Geometria I algebra - skrzydła, dzięki którym nauka wzlatuje do źródeł najwyższej prawdy.
Bóg stworzył świat za pomocą geometrycznych figur.
GALILEUSZ
NAUKA:
Naukę należy opierać na doświadczeniu.
Nie należy ograniczać się do samego zbierania faktów, bo gromadzenie doświadczeń nie stanowi nauki.
Ścisła jest nauka, gdy możemy jej przedmiot mierzyć.
Aby przyroda była nauką ścisłą - trzeba ją poddać analizie, która daje się zmierzyć.
PRZYRODA: żyje wg własnych, niezmiennych prawd, tworzy mechaniczną przyczynowość
Światem rządzi konieczność. Poznanie jej jest najwyższym szczeblem wiedzy - poznanie przyczyn, ważniejsze od doświadczenia.
KARTEZJUSZ
SPOSTRZEŻENIA i ZMYSŁY:
- Wszystkie przekonania wynikają ze spostrzeżeń zmysłowych.
- Zakwestionowanie racji, przekonań, które akceptuje większość ludzi, oparte na doświadczeniu zmysłowym.
- Odrzucamy wszelkie prawdopodobne doznanie, należy wierzyć tylko w to, w co nie należy wątpić.
- Miarą pewności jest wyraźność, jasność (pewne, proste). Nauce potrzebna jest Metoda Analityczna, stosowania w matematyce.
- Powiada, że należy porzucić wszystkie sady oparte na doświadczeniu zmysłowym dopóki nie pozna się ich naukowo.
- SĄDY APRIORYSTYCZNE - przyjmowane przed jakimkolwiek doświadczeniem, bo ich prawdziwość można określić przed jakimkolwiek doświadczeniem - w matematyce. Nabywamy je przed doświadczeniem nie tylko w sensie logicznym, lecz i czasowym. Źródłem są idee wrodzone.
DOBRA METODA - Uniwersalna - do każdego przedmiotu badań, musi zlikwidować oderwane od praktyk wrażenia.
ZASADY METODY:
Nie należy nigdy przyjmować rzeczy za prawdziwe, zanim nie pozna się ich z całą prawdziwością, unikać pośpiechu, uprzedzeń, nie obejmować sądem, nic ponad to, co ukazuje się umysłowi tak jasno, że nie ma powodu, by wątpić.
Każde z zagadnień dzielić na tyle części ile tego będzie wymagało jego rozwiązanie
Wprowadzić myśl, żeby była jak najbardziej zrozumiała począwszy od rzeczy najprostszych ku poznaniu najbardziej złożonych.
Czynić wszędzie wyszczególnienia, tak, by być pewnym, że nic nie opuściłem.
PRAWDA:
- Nie przysługuje ona spostrzeżeniom zmysłowym, bo zmysły są źródłem złudzeń, nie zawierają należytej pewności wśród różnych zdań o świecie, w które można wątpić.
WĄTPIENIE:
- Kartezjusz znalazł jedno, które nie zawiera wątpliwości, mianowicie COGITO, ERGO SUM.
- Zaleca powątpiewanie, czyli wątpić w:
a) dane zmysłowe - bo mogą nas mylić
b) wiedzę o świecie - bo przedmioty naszych myśli mogą być fikcyjne
c) wszelkie poznanie - bo istota potężniejsza od nas może wprowadzić nas w błąd.
WĄTPIENIE: jest myśleniem, bo gdy wątpię, to myślę, gdy wątpię we wszystko, to nie mogę wątpić w to, że wątpię, czyli nie mogę wątpić we własne myślenie.
- Myśl w postaci istnieje, zatem skoro myślę - to jestem, to muszę być czymś, istnieć - jako substancja myśląca.
- Z faktu wątpienia we wszystko wynika moja własna egzystencja.
- Jesteśmy pewni własnych myśli, zatem fundamentu wszelkiej wiedzy szukać w człowieku, w podmiocie - nie materii, lecz duchu.
KARTEZJUSZ SĄDZI, - że jest coś, czego może być absolutnie pewny, - że istnieje.
- Pewność polega na tym, że myśli. Żeby myśleć - musi istnieć.
- Nawet, jeśli wątpi w swoje istnienie - to myśli, a skoro myśli - to istnieje.
- Istnienie jest warunkiem koniecznym Wątpienia - COGITO.
- Kartezjusz wie, że jest rzeczą myślącą, która wątpi, pojmuje, przeczy, twierdzi, chce, wyobraża sobie.
- Myślenie jest istotą jego bytu.
- Pewność Cogito traktuje - jako kryterium prawdziwości.
- Jeśli raz przyjmie się, że umysł jest samą myślą, staje się oczywiste, że nie można przestać myśleć o ile nie przestanie istnieć
- myśl - istnieje; niemyśl - nieistnieje = umysł zawsze myśli = oddzielenie świata myśli od świata materialnego.
DUSZA: - jaźń myśląca istnieje, choćby ciało było złudzeniem, jest niezależną substancją.
BÓG: wiara w niego wynika z istnienia jaźni - świadomości własnej.
- Ostateczna przyczyna musi być doskonała, więc jest ona Bogiem.
- z tego wynika, że istnienie Boga wynika z istnienia samej idei o Bogu.
- JAŹN - nie może być przyczyną idei o Bogu, bo została ona wymyślona w umyśle człowieka przez samego Boga - istotę doskonałą (człowiek nie wymyślił IDEI BOGA).
- Zatem jeśli posiadamy ideę o Bogu, to istnieje Bóg, który ją w naszym umyśle utworzył (istnienie ciał dowiedzie dopiero po ustaleniu istnienia Boga - podobnie do św. Augustyna)
- Najbardziej oczywistą ideą jest idea stwórcy - reprezentuje w sobie nieskończenie potężną, dobrą, mądrą substancję - zdolną do wywołania skutków, aby dowieść, że Bóg istnieje - przyjmuje, że przyczyną musi być wyłącznie Bóg, stąd wniosek, że Bóg musi istnieć.
- Istnienie Boga - tłumaczy swoim własnym istnieniem - istnienie Boga jest źródłem jego istnienia, jako tego, którego stworzył, który będąc niedoskonałym jest podobny do tego, co go stworzył.
- Bóg wyposażył go w narzędzia potrzebne do odkrycia, że Bóg istnieje.
- Człowiek został stworzony na podobieństwo Boga, - ale, mimo że jest ograniczony w nieograniczoną wolę, to posiada ograniczony umysł - jest bytem skończonym.
DUSZA: - jej przedmiotem jest świadomość, myślenie, które obejmuje wszelkie funkcje przychodzące łącznie z wolą i uczuciem.
- Duszę posiada tylko istota świadoma (podział na istoty świadome i nieświadome)
- Świadomość - czynnik zupełnie odmienny, nie ma ciągłości. Życie jest przesunięte do sfery rzeczy materialnych, dusza straciwszy łączność z życiem, straciła łączność z ciałem - Dualizm duszy i ciała.
ROZCIĄGŁOŚĆ:
- Własnościami Ciała są: rozciągłość, ruchomość, poza tym nie posiada żadnych innych stałych przedmiotów.
Własnością rozciągłości jest:
- nieskończona podzielność
- nie mogą składać się z atomów, o są niepodzielne.
- podlegają tylko zmianą przestrzennym, (czyli ruch jest jedyną postacią zmian, jakie zachodzą w ciałach). Ulegają zmianom mechanicznym.
- zmiany jakościowe to subiektywne reakcje naszych zmysłów.
DUALIZM DUSZY I CIAŁA:
- Istnieją 2 substancje: myśląca - DUSZA i rozciągła - CIAŁO.
- Ciało pozbawione jest świadomości.
- Dusza jest świadoma.
- Są to dwa odmienne światy.
- nie spotykają się ze sobą z jednym wyjątkiem - człowieka - jest złożony z ciała i duszy.
- W człowieku mieszka dusza.
- Zachowanie człowieka robi wrażenie, że dusza i ciało są złączone i oddziaływają na siebie.
Założenie Kartezjusza nie pozwalało uwierzyć, że dusza może coś w ciele zmienić i na odwrót. - Nie mógł zaprzeczyć, że działają na siebie.
- Kompromis: Ciało nie może spowodować zmian w duszy, a dusza nie może spowodować zmian w ciele. Jednak nie może zaprzeczyć, że te substancje działają na siebie: Ciało może wpływać na kierunek zmiany tego, co dzieje się w duszy i na odwrót.
TEORIA POZNANIA:
- Wychodząc ze sceptycyzmu poznawczego Kartezjusz powiada, że ROZUM jest Źródłem Poznania.
- Jest pewne to, co rozum uznał za jasne. Zmysły nie stanowią drugiej instancji po rozumie.
ZMYSŁY:
- Są przydatne do życia, lecz nie do poznania.
- Są dane człowiekowi do sygnalizowania, - co jest odpowiednie, a co szkodliwe.
- Nie są do wskazywania prawdy.
- Postępujemy WBREW NATURZE, - jeśli traktujemy zmysły jako środek poznania.
- Stanowią sposobność do uświadomienia sobie przez rozum swoich idei wrodzonych.
RODZAJE IDEI WRODZONYCH:
- Wrodzone razem z nami
- Przychodzą z zewnątrz nabyte
- Skonstruowane przez nas samych.
Idee Wrodzone:
- są wynikiem działania umysłu jako przedmiotu zewnętrznego.
- są jasne i proste
- Należą do rozumu, więc nie mogą być ciemne.
BARUCH BENEDYKT SPINOZA
PANTEISTYCZNA METAFIZYKA:
(Panteizm - pogląd odrzucający istnienie Boga bezosobowego, Bóg istnieje wewnątrz przyrody - jest Immanentny).
KARTEZJAŃSKA FILOZOFIA POZNANIA:
- Pojmował teologię racjonalistycznie - ROZUM był jedynym źródłem prawdy.
Jego stosunek do filozofii Kartezjusza:
- potępiał dualizm Boga i świata, myśli i rozciągłości, duszy i ciała
- próbował zwalczać go z definicji substancji (Substancja - jest tym, co istnieje samo przez się. Spinoza stąd wnosi, że substancja jest tylko jedna i jest nią Bóg.
- Spinoza powiada: Wszechświat nie może istnieć poza Bogiem, lecz tylko w Bogu, świat rzeczy i zjawisk - jest objawem tego, co jest samoistne,
Zatem - Bóg nie jest poza rzeczami, Bóg i przyroda to ta sama nazwa rzeczy - Przezwyciężenie Dualizmu Boga i Świata.
- Może istnieć tylko jedna substancja: Bóg lub Natura.
Bóg i natura to jedno. Bóg jest immanentny, niewychodzący poza, wewnętrzny.
- Spinoza mówi, że Bóg i Natura są samoistne i dzięki temu całkowicie wolne.
DETERMINIZM:
- Właściwości świata wywodzą się z natury Boga, wg praw logicznych: Świat podlega tym samym prawom, co idee abstrakcyjne.
Cokolwiek się dzieje jest konieczne, bo podlega to prawom, nie ma na świecie przypadków.
Społeczeństwo, państwo, kultura - wytwory mechaniczne przyrody.
- Nie ma nic przypadkowego - Wszystko jest koniecznością.
PARALELIZM:
- Równoległe występowanie zjawisk fizycznych i psychicznych, jako 2 samodzielnych, niezależnych na siebie i nieoddziaływujących na siebie.
W człowieku ciało jest rozciągłe, a dusza myśląca. Ciała i dusza człowieka są w zgodzie i nie może to być skutkiem tego, że ciało podlega duszy i odwrotnie, bo ciało i dusza to zbieżność, nie mogą oddziaływać na siebie, jeśli są w zgodzie to, dlatego, że są w zgodzie wobec jednej substancji.
Rzeczy nie działają na myśl, ale myśl poznaje rzeczy, bo zarówno myśl jak i rzeczy wywodzą się z natury Boga równoległe, dlatego myśli może nie spotykają się z rzeczami, ale ściśle sobie odpowiadają.
Dzięki temu miał być przezwyciężony dualizm Przedmiotu poznawanego i przedmiotu poznającego.
- Jesteśmy dziełem Boga, istniejemy w stwórcy, nie jesteśmy bytami indywidualnymi. Pod względem myśli i rozciągłości jesteśmy częścią Boskiego Ciała.
Wszystkie rzeczy w sposób konieczny wynikają z istoty stwórcy.
WIEDZA:
3 Poziomy Wiedzy: 1) Najniższy poziom - wiedza zdobywana za pomocą zmysłów - mętna, czyli jest to mieszanina idei, idee zdobywamy poprzez zmysłowe postrzeganie przedmiotów zewnętrznych. Doświadczenie takie nie stanowi wiedzy, gdyż wiedza jest konkluzją dedukcyjnego rozumowania.
2) Dostarcza idee dorównane, - czyli powszechne idee ogólne. „Powszechne” - stanowią one fundament do 3 poziomu wiedzy.
3) Twierdzenia matematyczne stanowią tą wiedzę, ten materiał, którym posługuje się rozum na 3 poziomie.
Rozum dzięki swej sile wrodzonej - wyrabia narzędzia rozumu, dzięki czemu tworzy: Wytwory Rozumowe.
Człowiek nie może osiągnąć pełnej wiedzy, tylko stwórca może ją osiągnąć. Istoty ludzkie mają fragmentaryczną zdolność rozumowania.
(Im więcej umysł rozumie, tym mniej podlega wzruszeniom i obawia się kresu życia).
- CZŁOWIEK jest częścią tego świata, jest bytem, który poznaje ten świat, nie przeciwstawia się naturze, lecz w niej uczestniczy. Poznając siebie, poznaje świat, którego jest cząstką, bezpośrednio obcuje z całością. Może go ująć myślenie bez bezpośredniego pośrednictwa.
- Jeśli u Kartezjusza człowiek został wyodrębniony, to Spinoza wrócił człowieka do świata.
ETYKA:
- Człowiek dąży do zachowania istnienia.
- Głosi autonomiczną moralność afirmując rozum, to rozum nakazuje działać zgodnie z prawami natury i dbać o własny pożytek.
- To rozum karze cieszyć się życiem. Mądrość jego jest rozmyślaniem o życiu, a nie o śmierci.
RZECZY, KTÓRE NAS OTACZAJĄ:
- otaczające nas rzeczy nie są ani dobre, ani złe, stają się one nimi dopiero wtedy ze względy na nas. Złe, gdy nam szkodzą, dobre, gdy przynoszą nam pożytek.
„Nie słowo objawiane, lecz sam człowiek i jego potrzeby stanowią miano dobra i zła”.
- Przewodnikiem powinniśmy czynić rozum.
- Mądrość, która nie rozdziela ludzi, ale eliminuje nienawiść, chciwość, łączy ich.
- Celem człowieka jest sam człowiek - „homo homini deides” - „Człowiek człowiekowi Bogiem”, a nie jak było wcześniej: „Człowiek człowiekowi wilkiem”.
SOREN KIERKEGAARD
JEDNOŚĆ
Istnienie ludzi zawsze jest czasowe, doczesne, skończone, a mimo to człowiek patrzy na istnienie pod kątem wieczności. Zatem doczesność sprzęga się z wiecznością
Człowiek stanowi system skończoności i nieskończoności, czasowości i wiecznej konieczności i wolności. Człowiek nie może uwolnić się od przeciwieństw i konfliktów.
Powiada, że człowiek wyrywa się z aktualnego istnienia, że z prawdziwego bytu przemija do wieczności wyrazem tego jest religia - niezbędne.
Niesie mu wątpliwości i cierpienie gdyż nie może zapełnić różnicy między nim a bytem boskim wiecznym. Każda próba zbliżenia się do Boga wywołuje lęk i drżenie-jest to naturalny sposób istnienia dla ludzi, jakim objawia się stwórca.
Wyróżniał 2 postacie Religii: Każda z nich okazuje człowiekowi wieczność
Religia A - ukazuje wieczność jako dalsze tło ludzkiej egzystencji. Widziana z daleka ta wieczność przeraża człowieka jest męczarnią, ale jest mu względnie dostępna, bo nie wymaga zrywania z doczesnym istnieniem.
Religia B - wprowadza nieskończonego stwórcę w samo istnienie skończonego człowieka.
W człowieku wytwarzają się dwa przeciwstawne dążenia
Dążenie do bronić się
Nieskończoności przed nieskończonością
Broni się przed nią i broni swoje istnienie, a broniąc się przed nią wmawia sobie, że jest do wieczności nie zdolny i zajmuje się czymkolwiek byle by nie pamiętać o wieczności, nie myśleć o niej. Z jednej strony pragnie jej a z drugiej unika.
DWOISTOŚĆ
Z ową dwoistością wiąże się to, że pragnie poznania samego siebie, ale jednocześnie pragnie ukryć się przed sobą, ukryć aspiracje do wieczności, które są mu nie wygodne, bo wytrącają go z doczesnej egzystencji.
W zależności od tego, które dążenie bierze góre wytwarzają się różne typy życia, różne stadia:
Etyczno-religijny - szukanie przyczyn możliwości, lecz rzeczywistości: poczucie odpowiedzialności, powagi człowiek walczy na pewien czas rzeczy i przyjemności, ale nie jest to największy poziom możliwości ludzkiego życia, (typ estetyczny przebiega od jednych przeżyć do drugich a typ etyczny jest trwały w jednych przeżyciach - wejście w siebie.
Estetyczny - Charakteryzuje się tym, ze jest pochłonięty nie rzeczywistością, lecz możliwościami człowieka możliwościami: przemienianie roli kombinacje, życie - kalejdoskop rzeczywistość jest ledwie dotykalna. Życie pełne uroku (poeci i artyści)
RELIGIA:
Religia, która wprowadza człowieka w wieczność napełnia go lękiem domaga się absolutnego oddania nie dając korzyści, ale z drugiej strony daje mu napięcie i pogłębienie.
Powiada, że opowiedzenie się za religią lub przeciw niej jest decyzja ciężką człowiek ma przed sobą ALBO, ALBO może zdecydować na skończoność albo na wieczność. Między tym nie ma nic pośredniego nie ma kompromisu jest przeskok.
Człowiek, wielokrotnie wybiera drogę Religii, bo czuje, że jest tam czymś więcej, niż tym, co może zrealizować w ciągu swojego ograniczonego istnienia nigdy nie będąc samym sobą.