 | Pobierz cały dokument wyklady.mackiewicza.2008.03.05.jezykoznawstwo.doc Rozmiar 72 KB |
Językoznawstwo ogólne
prof. dr hab. Jolanta Maćkiewicz
Wykład 15
Językoznawstwo autonomiczne a nieautonomiczne.
Strukturalizm: podstawowe założenia
Opozycja antystrukturalistyczna pojawiła się w latach 70-tych (choć prekursorzy badań etnolingwistycznych pojawiali się już w wiekach XVIII i XIX)
Nastąpił nowy podział językoznawstwa: na autonomiczne i nieautonomiczne.
Językoznawstwo nieautonomiczne bada język w otoczeniu, w jakim on faktycznie występuje.
W językoznawstwie nieautonomicznycm wyróżnia się trzy nurty uzależnione od dziedziny, do której nawiązują badania:
a) socjolingwistyka - język a społeczna sytuacja porozumiewania się
b) psycholingwistyka - język a psychiczne uwarunkowania użytkownika
c) etnolingwistyka (in. lingwistyka kulturowa lub antropologiczna) - język a kultura
Etnolingwistyka
prekursorzy entolingwistyki pojawiali się już w wiekach XVIII i XIX
podkreślano dwustronną naturę powiązań język - kultura
kultura daje się poznawać poprzez język, jest w nim odzwierciedlona, język wpływa na inne elementy kultury
XVIIIw. Johann Herder - niemiecki myśliciel
uznawał język za rezerwat myśli, które stały się znakami, język zachowuje treści i wcorce kultury, do których można poprzez niego dotrzeń
Powyższe poglądy odzwierciedlają przekonanie Herdera o funkcji kumulatuwnej języka.
Początek XIXw.Wilhelm von Humboldt - niemiecki filozof języka
„Język jest jalby ucieleśnieniem ducha narodu” - to romantyczne sformułowanie Humboldta sugeruje, że jego zdaniem w języku zawarty jest obraz świata właściwy danej społeczności.
„W każdym języku naturalnym zawarty jest tylko jemu właściwy ogląd świata.” - w tym zdaniu pojawia się po raz pierwszy koncepcja językowego obrazu świata, główna kategoria lingwistyki kulturowej.
Leo Weisgerber - uczeń Humboldta, kontynuwał prace mistrza, korzystał w koncepcji pól językowych w badaniach nad językowym obrazem świata
„Posiadanie przez człowieka określonego słownictwa i składni świadczy o rozczłonkowaniu tkwiącym w języku” [wersja cytatu przybliżona]
Język, w którym zawarty jest obraz świata, wpływa na mówiących, którzy stają się społecznością, dzięki wspólnemy obrazowi świata.
W tradycji niemieckiej (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt, Leo Weisgerber) widoczny jest wpływ koncepcji pochodzących z filozofii.
Równolegle językoznawstwo nieautonomiczne rozwijało się w Stanach Zjednoczonych.
Od XIX wieku językoznawsto amerykańskie różni się od europejskiego, ponieważ stosuje do badań podejście praktyczne.
Języki Indian amerykańskich, które stanowiły obfity materiał dla badaczy w USA, są zupełnie nieporównywalne z językami europejskimi.
Nurt amerykańskiej lingwistyki kulturowej zrodził się z praktyki, badania języka były w USA częścią badań kultury.
W pierwszej połowie XX wieku do dyspozycji amerykańskich językoznawców pozostawało ponad 1000 języków w 150 różnych grupach. Ogrom niedostępny lingwistom europejskim.
To wielkie bogactwo kurczyło się szybko, amerykańskie badania językoznawcze naznaczone zostały presją czasu.
Metodologia i terminologia właściwe dla języków indoeuropejskich nie miały zastosowania w językach Indian, np. kategoria czasu gramatycznego i policzalności wymagały weryfikacji.
XIX / XX wiek Edward Sapir (zm.1930) - Kultura, język, osobowość
 | Pobierz cały dokument wyklady.mackiewicza.2008.03.05.jezykoznawstwo.doc rozmiar 72 KB |