Pytanie XIII: Omów strukturę systemu finansów publicznych

Struktura systemu finansów publicznych

• Gromadzenie i rozdysponowanie środków publicznych wymaga działania określonych podmiotów, różnych szczebli, które realizują dochody i wydatki publiczne. Podmioty te maja określoną formę organizacyjną , działają na podstawie określonych aktów normatywnych (np.. budżet państwa, fundusze ubezpieczeniowe)

• Finanse publiczne tworzą złożony system w przekroju podmiotowym, organizacyjnym , prawnym, instytucjonalnym, instrumentalnym i in.

W przekroju podmiotowym najważniejszymi elementami systemu finansów publicznych są :

1. władze ustawodawcze szczebla centralnego - (parlament) oraz władze szczebla pośredniego (rady regionalne) i szczebla samorządowego,

2. władze wykonawcze (rząd, zarządy), wymienionych wyżej szczebli,

3. aparat skarbowy (finansowy) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą, zarządzaniem budżetem, funduszami

4. ubezpieczeniowymi, itp,. Struktura aparatu skarbowego (finansowego) jest w różnych krajach różna , ale funkcje są identyczne lub zbliżone.

5. podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, jednostki policji, itd)

6. Władze kontrolne działające w imieniu władz stanowiących (NIK RIO)

W przekroju prawnym system finansów publicznych tworzą:

1. Konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych

2. prawo budżetowe , z reguły w randze ustawy, regulujące zasady

3. budowy ustroju budżetowego, coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów,

4. ustawy podatkowe,

5. ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych,

6. ustawy o finansach samorządowych (lokalnych , regionalnych)

7. ustawy regulujące działalność Ministra Finansów (Skarbu) oraz

8. działalność aparatu finansowego,

9. ustawa karno-skarbowa

10. ustawa o zobowiązaniach podatkowych

W przekroju instytucjonalnym system finansów publicznych tworzą fundusze przyjmujące najczęściej formę:

1. budżetu państwa,

2. budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub wyższego

3. funduszy ubezpieczeń społecznych

4. pozostałych funduszy publicznych

5. fundacji publicznych

W przekroju instrumentalnym funkcjonowanie systemu finansów publicznych zapewniają następujące narzędzia:

1. podatki centralne

2. podatki lokalne

3. opłaty

4. cła

5. dochody z majątku publicznego (dywidendy, renty),

6. składki na ubezpieczenie społeczne,

7. subwencje,

8. dotacje

9. kredyty państwowe i pożyczki publiczne

Technicznymi elementami warunkującymi funkcjonowanie systemu finansów publicznych są m.in.: klasyfikacja budżetowa, procedura budżetowa, metody planowania dochodów i wydatków.

Polskie prawo finansów publicznych - ustawa o finansach publicznych (ufp)