CNOTY SPOŁECZNE
Sprawności albo postawy moralne uzdalniające do czynienia dobra moralnego w dziedzinie działania społecznego. Dążenie do dobra moralnego, tzn. odpowiadającego celowi życia i godności osobowej człowieka, jest istotną cechą albo samą treścią każdej cnoty moralnej. Staje się ono cnotą danego człowieka, jeśli w jego postępowaniu przybiera stały charakter, rodząc odporność na przeciwności w spełnianiu określonych aktów, a nawet dając pewną ich łatwość i przynosząc z nich radość.
Cnota, a raczej pewien zespół cnót nadaje pewien rys osobowości człowieka. Każda cnota moralna dotyczy odrębnej kategorii świadomych i dobrowolnych czynów ludzkich. Ponieważ człowiek jest istotą społeczną, to ściśle mówiąc każda cnota - podobnie jak przeciwstawna jej wada i wynikający z niej czyn grzeszny, właściwie każdy - ma funkcję społeczną. Cnota czyni bowiem człowieka w ogóle dobrym i z tego tytułu bardziej wartościowym uczestnikiem życia społecznego. Przeciwnie - wada. Cała etyka chrześcijańska, zgodnie z duchem obecnego w niej orędzia ewangelicznego, ma wydźwięk społeczny. Jednakże wyróżnia się cnoty społeczne w ściślejszym znaczeniu jako te, które usposabiają do czynienia dobra moralnego w tych dziedzinach działalności, gdzie w wyniku czynów ludzkich zachodzą stosunki społeczne wynikające ze skierowania do dobra wspólnego i mające z natury swej charakter stosunków międzyludzkich. Samo społeczeństwo jest wytworem człowieka jako istoty rozumnej i służy mu w doskonaleniu się przez działania zmierzające do dobra wspólnego; w tych działaniach ujawniają się i kształtują stosunki międzyludzkie. Działania rodzące stosunki społeczne sprowadzają się zatem do jednego moralnego horyzontu stosunku człowieka do człowieka, do innych ludzi. Nie może tego horyzontu personalistycznego przesłonić np. to, że wchodzi się w stosunki społeczne przez wytwarzanie rzeczy, gdyż właśnie wytwarza się je razem z innymi i dla innych.
Przy tym personalistycznym ujęciu dynamizmu społecznego wymienia się jako cnoty społeczne te sprawności, te postawy, które w każdej sytuacji społecznej ustawiają człowieka w horyzoncie określonym przez obecność drugich. Nie jest więc np. w tym ściślejszym znaczeniu cnotą społeczną pracowitość. Są natomiast cnotami społecznymi przede wszystkim: miłość, sprawiedliwość, solidarność. Uzdalniają one podmiot uczestniczący w życiu społecznym do tworzenia personalistycznego porządku społecznego. I one też przede wszystkim odpowiadają etycznym wymogom współczesnego życia społecznego w skali globalnej.
Z wymienionych cnót tylko miłość w pewnym kontekście otrzymuje określenie "społeczna", gdyż sama w swej istocie obejmuje szerszy zakres czynów ludzkich i staje się jakby formą, czyli duchem, natchnieniem wszystkich cnót. Miłość społeczna ma na względzie dobro drugich w relacji do dobra wspólnego, więc nie tyle jakiekolwiek dobro drugiego, lecz to, które staje się dobrem wspólnym, żeby w tym charakterze służyć wszystkim. Miłość społeczna wiąże się z przynależnością do grupy społecznej: jest wtedy, gdy jednostki mają na względzie dobro wszystkich członków swojej wspólnoty, a razem z nimi - także dobro członków innych zbiorowości, z którymi łączy je jakieś nadrzędne z kolei dobro wspólne. W tym sensie miłość społeczna jest dopełnieniem sprawiedliwości społecznej. Sprawiedliwość jest cnotą społeczną, ale już sprawiedliwość społeczna jest obiektywną zasadą porządku społecznego, zakładającego zachowania jednostek zgodne z wymogami cnoty sprawiedliwości.
(Słownik Katolickiej Nauki Społecznej, Ks. prof. dr hab. W.Piwowarski (red.), W-wa 1993, s.29-30)