System finansowy składa się z:

- podmiotów nie finansowych: 1. państwo - jako podmiot gospodarujący, 2. przedsiębiorstwa, 3.gospodarstwo domowe

- podmiotów finansowych - dopełniających system: l. banki. 2-ubezpieczyciele, 3.inne: fundusze inwestycyjne, emerytalne.

Podmioty nie finansowe- ta klasyfikacja dokonała się ze względu na kryterium generowanych strumieni. Podmioty nie finansowe charakteryzują się że obniżają strumienie rzeczowe a dopełnieniem są strumienie finansowe.

Podmioty finansowe: strumienie finansowe to kreowanie i organizacja ruchu tymi strumieniami. Strumienie rzeczowe istnieją ale w stosunku do finansowych są nie istotne.

Celem systemu finansowego jest kreowanie sił nabywczych, instrumentów finansowych, które swym działaniem umożliwiają przepływ strumieni od podmiotów finansowych do nie finansowych. Podmioty nie finansowe nie mogłyby funkcjonować bez podm. finansowych, które ułatwiają działalność tranzakcyjną. Najbliższym otoczeniem banków jest system finansowy.

Bankowość - ogół zasad działania banku, -zajmuje się finansami banków, -zajmuje się zasadami działania banków (mieszczą się tam finanse banków: gromadzenie, podział i wydatkowanie pieniędzy banków). Najbliższe otoczenie banków.

Na system finansowy składają się:

1. instrumenty finansowe - to zobowiązania i wierzytelności finansowe

2. rynki finansowe- to rynki na których przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe

3. instvtucje finansowe - to pośrednicy finansowi, czyli podmioty ekonomiczne których głównym celem jest utrzymywanie instrumentów finansów. i dokonywanie nimi transakcji

4. zasady funkcjonowania - to normy, reguły określające rozwiązania między pozostałymi składnikami systemu finansowego.

System finansowy:- instrumenty finansowe (gdy zaciągamy kredyt w banku to bank kreuje instrument finansowy, czyli kredyt, gdy oszczędzamy - mamy lokaty to mamy instrument finansowy, dla mnie to wierzytelność , zobowiązanie 1 podmiotu i wierzytelność 2 podmiotu, np. pieniądz to zobowiązań, i wierzyteln)

Instrumenty finansowe to zobowiązania i wierzytelności. Dzielą się na :

1. kryterium: - instrumenty własnościowe (akcje), - instrumenty wierzytelnościowe ( dłużne) - obligacje, kredyty - różne

2.czynność czasu: - instrum. krótkoterm.(bony skarbowe, bony pieniężne emitowane przez NBP., - instr. długoterm. (akcje, obligacje). Czas określa czas bytu. Instrument ma czas bytu l rok (krótkoterm.) i jest zamieniany na inny. Instrum. długoterm>l roku

3.instrumenty: - pierwotne poszukuje 1 nabywcy, - instrumenty wywoływane przez rynki pierwotne i po raz pierwszy),- wtórne ( funkcjonują i zmieniają swoich właścicieli)

4. instrumenty pieniężne i instr. kapitałowe (akcje)

Instrumenty finansowe:

l .aspekt własnościowy: - własnosciowe(akcje), -wierzytelskie (oblig)

2.sposób generowania dochodu : - o stałym dochodzie (obligacje) - o zmiennym dochodzie (akcje)

3.czas: - krótkotermin.. (do l roku) - średniotermin. (od l do5 lat) - długoterminow

4.charakter emitenta: -bezpośrednie(podmiot emitujący chce zwiększyć swoja siłę nabywczą np. przedsiębiorstwa emitują akcje) - pośrednie (kreacia służy przemieszczaniu sił roboczych, np. bony pieniężne emituje by potem zamienić je na kredyt aby wykreować coś nowego)

Rynki finansowe dzielą się ze wzg.na

1. wielkość nabywców: - otwarte, -zindywidualizowane (rynek pozagiełdowy, rynek pierwotny)

2. rodzaj waluty : - dewizowej, -o walucie krajowej, - eurorynki.

3. skale dokonywanych transakcji: - detaliczny (rynek kredytów konsumpcyjnych) -hurtowy(rynek międzybankowy),bony skarbowe

4.czas: - pieniężny: ze względu na podmioty dokonujące transakcji: -międzybankowe (funkcjonują tylko banki) - nadpływowość banki mogą ulokować krótkoterm. certyfikaty. -pozabankowe

- kapitałowy( obrót instr. długoterm.): -ze względu na sposób upłynniania : -pierwotny (l emisja, trafia na rynek pierwotny do l nabywcy np. emisje akcji), -wtórny (istniejący już np. obrót akcji) - ze względu na aspekt organizacyjny: -giełdowy (otwarty) - pozagiełdowy (zindywidualizowany)

Instytucje finansowe (banki) to - instytucje pośrednictwa finansowego, pośrednicy finansowi. Są głównym przedmiotem działania i źródłem dochodu, transakcje finansowe

dokonywane przez instr. finansowe + zastrzeżenie, że inst. finans. w majątku zajmują dominującą pozycję. Aby pod. mógł być instr. finansowym musi posiadać instrumenty finansowe. Aktywa majątku są finansowe i rzeczowe(maszyny, urządzenia) . 90% banków to ins.finansowe, a nie rzeczowe składniki. Instytucje finansowe, które dzielą się ze wzg. na :

1. fakty, czy instytucje tworzą własne instrumenty finansowe czy też nie.

2.instvtucie nie tworzące instrumentów finansowych (instytucje bezpośredniego rynku kapitałowego)-kreują instrumenty po to by mieć kapitał, np. emituje akcje.

3.instvtucie tworzące własne instrumenty finansowefinstytucie pośredniego rynku kapitałowego: banki inwestycyjne-organizowanie emisji akcji i dystrybucja), pośredniczą między podmiotami nie finansowymi o źródło dochodu

3a.instvtucie tworzące pieniądz - ti. w pełni wypełniają system bankowy (NBP, banki komercyjne)

3b.imstytucje tworzące instrumenty finansowe nie będące pieniądzem. ten. nie depozytowe instytucje finansowe(instyt. ubezpieczeniowe, finansowe, fundusze emerytalne)- instytu-

cje tworzące nie pieniądz -to instrumenty finansowe będące nie pieniądzem np. polisy ubezpieczeniowe, emerytalne(są podmioty tranzakcji) Bank emituje papier aby pełnił on funkcję pieniądza.

System finansowy: 1. do emisji wyróżnił podmiot który ma prawo do emisji tego instrum.-to Bank Centr. który ma monopol na kreowanie pieniądza gotówkowego (pieniądz banku centralnego) to też pieniądz rezerwowy , baza monetarna.

2. pieniądz kreowany przez bank komer. -pieniądz kredytowy to pieniądz depozytowy, żyrowy. Kreacja dokonuje się przez system bankowy. Pieniądz bezgotówkowy

(b. komercyjne)

Zasady funkcjonowania dzielą się na:

1.zasady sformalizowane -zapisane w aktach prawnych: - system finansowy oparty jest na konstytucji (ustawa określa fundusz emerytalny f. inwestycyjny, zasady działania ubezpieczycieli, ogólne zasady dział. systemu bankowego; konstytucja

roz.9 - Bank Centralny). -ustawy( regulują wszystkie elementy wchodzące w skład systemu finansowego,zasady działania rynków fin., kreacji systemu fin.; ustawa o NBP, ustawa Prawo bankowe) -rozporządzenia rządu, - rozporządzenia podmiotów nadrzędnych względem innych systemów np. Banku Centralnego.

2. zasady nie sformalizowane -nie zapisane w aktach prawnych, opierające się na zwyczajach, nie maja formy restrykcji prawa. Zasady te powinny być zgodne z zasadami sformalizowanymi - to są wewnętrzne rozporządzenia bankowe (wypracowują szczegółowe zasady działania banków, ochrona zaufania jest ważna) Podmioty są narażone na ryzyko, ale dobre prawo :- ogranicza przed ryzykiem, -ochrania same podmioty, -ochrania instytucje finansowe, -ochrania podmioty finansowe.

Instrumenty finansowe: najważniejszym instrumentem systemu bankowego jest pieniądz : - ma charakter wierzytelski, - to zobowiązanie emitenta(B.C) że pieniądz będzie pełnił funkcję pieniądza, obecnie to pieniądz symboliczny(symbolizuje pewne wartości), -gdy istniał pieniądz towarowy posiadał walory pożądane, -to każde dobro, które spełnia funkcję pieniądza.

Funkcje pieniądza: l.funkcja środka cyrkulacji wymiany, 2.funkcja przechowywania wartości(pieniądz jest funkcją gromadzenia), 3.funkcja miernika wartości. Gdy pieniądz nie spełnia tych 3 funkcji w sposób doskonały to jest to niepieniadz.

Pieniądz pełni doskonale funkcje pieniądza gdy spełnia te 3 funkcje.

Z funkcji pieniądza wynikają dodatkowe jego cechy, wyróżniające go od pieniądza:

1. płynność -zdolność do regulacji w dowolnym okresie czasu zobowiązań podmiotów, -jest opatrzona rygorem prawnym, -pieniądz można użyć bezpośrednio do regulacji obrotowego zobowiązania płatniczego w dowolnym czasie, -z pieniądzem wiąże się najmniejsze ryzyko przechowywania majątku, -pieniądz traci płynność jeśli z pewnych zobowiązań nie można się wywiązać.

2. trwałość: -materialna(zdolność do utrzymywania nieznanej wartości w czasie i przestrzeni), - dobro jest pieniądzem jeśli jest trwałe.

3. rzadkość: -pieniądz aby mógł pełnić swe funkcje musi być rzadki, trudno dostępny, -dzięki temu dobru koszty transakcji są najmniejsze.

4. zaufanie: -każdy kto posiada pieniądz chce żeby był on pieniądzem, -kto nie ma zaufania do pieniądza.to nie ma funkcji przechowywania wart Barany, skóry, bicie pieniądza z metalu -w doskonały sposób spełniały funkcję pieniądza. Barany spełniały 2 funkcje: śr.cyrkulacji wymiany i jeszcze jedną. Pełniły one nie długo funkcję pieniądza bo nie pełniły one wszystkich cech pień., nie były one pełne, były niepieniądzem. Sól pełniła funkcję pieniądz w sposób doskonalszy nią barany: była ona podzielna, pełniła funkcję wymiany, pełniła lepiej f miernika wart, przechowywania. Ale z czasem jej wartość spada, ludność szukała doskonałego pieniądza. Pieniądz metalowy: nie zmieniał wartości, można go było przechowywać, wyrazić przez niego wartość. Dolar - doskonale pełnił f. przechow. wart. Towarami były te towary które były unikalne na rynku. Nasz pieniądz musiał nie mieć tych cech : - nie miał cechy rzadkości, -nie było zaufania (bo przestaje być rzadkim, jest go za dużo), - rygor rozliczania się w złotówkach ale płaciło się towarem za pieniądz. Ceny nie odpowiadały wartości towarów.

Zrezygnowano z pieniądza metalowego bo: -technika spowodowała odzyskiwanie rud żelaza, -pień. żelazny stracił swoja rzadkość - posługiwano się metalem. Pieniądz złoty przestawał być rzadki.

Zrezygnowano ze złota bo: - złoto panowało długo (71r. przechodzimy na pieniądz symboliczny, odchodzimy od pień towarowego), - pień. złoty był jedynym pieniądzem, -były sztaby złota ale było to uciążliwe, bankowcy zaczęli wydawać kwity z walutami banku, suma na tym kwicie to suma złota. Papier był lepszy od złota. Pień. papierowy-oparcie na zdeponowanym złocie. Ale były cygaństwa: -odzyskiwanie kruszca ścierając go. Pieniądz zły, fałszywy (puszcza się go w obieg). Pieniądz dobry(jest przechowywany). Pień.

zły wypierał pień. dobry.

Fałszowanie: aby cechy nie były cechami prawdziwymi. Banki zorientowały się że nie mogą wyemitować więcej banknotów niż złota, bo nie wszyscy przychodzą po złoto. Ilość banknotów emitowanych > niż zdeponowane złoto u bankierów- tak dokonuje się emisji pień. gotówkow. Zdominowany został system monetamy(złoto) przez banknoty.

Pień..zloty (psucie): -banknoty emitowano, tak duże miano zaufanie, -bankructwa banków były nagminne, to osłabiało pieniądz, gospodarka rozwijała się wolniej. Trzeba dbać o pieniądz, u nas więcej osób przechowuje oszczędności w złotówkach. Gdy jest źle wracamy do złota. Należy przechowywać w pień towarowym.

Pieniądz - niezależnie od swojej formy zewnętrznej i porządku gospodarczego jest pieniądzem jeśli jest prawnym środkiem płatniczym powszechnie akceptowanym a dzięki tym cechom może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość.

Pieniądz gotówkowy : 1. pieniądz towarowy miał znaczenie do lat 30,opieral się na konkretnym towarze, szczególnie na złocie(waluta oparta na złocie funkcjonowała ponad 100 lat) 2.pieniądz papierowy - historycznie wywodzi się z banknotów będących zobowiązaniem pisemnym konkretnego banku za zdeponowane w nim złoto. Z czasem banknot stał się równorzędną walutą, obecnie po procesie przemian polityczno- społecznych jest .................. zobowiązaniem pisemnym Banku C. Od lat 70 obowiązuje system oparty na pieniądzu papierowym. Pieniądz bezgotówkowy-jest zapisem bankowym (coraz częściej zapisem komputerowym-pieniądz elektroniczny), ma wszystkie cech pieniądza i pełni wszystkie jego funkcje ale nie posiada zapisu że jest pełnoprawnym środkiem płatniczym. Mimo to traktuje się go jak pieniądz gotówkowy, zaczyna tez dominować przy rozliczeniach między podmiotami.

Pieniądz bezgotówkowy : -pełni f. miernika wart.śr. cyrkulacji, przechow. wartości, -na rachunku a vista w formie lokaty na rach. bankowym, -jako środek przechowywania wartości(w formie lokaty na rach. banków) pełni tą funkcje w sposób doskonały, lepszy niż inne funkcje, chroni fizycznie pieniądz, - w postaci a vista jest równorzędny gotówkowemu, pełni wszystkie funkcje ale nie jest prawnym środkiem płatniczym, -symboliczny- symbolizuje wartość

Weksel -poprzez przenoszenie prawa wartości z l na 2 osobę pełni równorzędną funkcję płatności jak pieniądz papierowy, -pełni doskonale funkcje pieniądza.

Czek - musiał być poprzedzony wyprodukowaniem pieniądza bezgotówkowego. Wymogi aby pieniądz, bezgotówkowy mógł istnieć : -musi istnieć system bankowy (dzięki temu system bankowy może wykreować z pień. bezgotówkowego pień. kredytowy (p.depozytowy), - musi istnieć mechanizm wzajemnego rozliczania się między bankami z tytułu klienckich poleceń(powstała Izba Rozliczeniowa), -musi istnieć gęsta sieć banków. Tendencja wzrostu pieniądza w obiegu jest zdecydowana. 1815r. - 94% p.gotówkowy, 6% p. bezgotów., 1955r. -15% p. gotówk. 85% p. bezgot. Przyczyna powstania p. bezgot. był brak pieniądza gotówk.

Karty kredytowe : - to pieniądz bezgot., -śr. cyrkulacji, - miernik wart., -funkcja przechow. wartości odnośnie do rachunku, - funkcje podobne jak pieniądz, -mniej podatna na kradzież.

Depozyty a vista - tak dobre jak pieniądz.

Depozyty terminowe: -pełni lepiej f. przechow. wart. (lepiej niż a wista), -gorzej f płynności, cyrkulacji, -są nie pieniądzem bo nie wszystkie 3 funkcje pełni dobrze.

Akcje, obligacje - niepieniądz : -f.cyrkulacji ( źle w ograniczonym zakresie, niska płynność), -f. przechow. wart. (dobrze spełnia). Bank C.: - dba aby pień. spełniał wszystkie cechy, -utrzymanie stabilizacji pień., - ma pilnować cech pieniądza lub niepien. (zasobowe ujęcie pieniądza).

Baza monetarna:- gotówka krąży i -gotówka jest w B.centr.

Depozyty na żądanie (Bm) = Ml= Baza monetarna (MO)+Ml=pieniądz

M2 = depozyty na żądanie (Bm)+ depozyty terminowe

M3 = akcje, obligacje, certyfikaty (dzieli się na M4 - najmniej płynne instrumenty finansowe).

Większość B.C. za pieniądz uważa zasób M2 : - kontrola M2, - to co nie wchodzi do M2 to niepieniądz.

Instytucje bankowe. Struktura systemu bankowego: -obejmuje inst. bankowe które są wewnętrznie zróżnicowane w zależności od zadań jakie mają banki, - szczebel podstawowy - b. komercyjne (tworzą podstawę 2 szczebla systemu bankowego.)

Bank Centralny: 1. b. komercyjne (nie różnią się od b. uniwersalnych gdy bierzemy pod uwagę funkcje i zadania, są dopełnieniem b. uniwers.: "inwestowanie (udzielame kredytów)

względem produktów, specjalizacja względem sektora handlowo - zagranicznego, .................. każdą potrzebą w ramach specjalizacji),

2. b.uniwersalne (pełnią wszelakie funkcje, klient jest obsługiwany wszechstronnie, spełnia on wszystkie oczekiwania klienta, pełna paleta usług, dzięki temu są: -mniej kosztowne, -elastyczne, -łatwiej gromadzą zasoby i zarabiają na inwestycjach, -koszty marketingu są niższe, -produkują produkty depozytowe+ kredytowe- hebrydowe, działalność kredytowa, lokacyjna, pośrednicząca) ,

3. b.handlowe (specjalizują się w rozliczeniach pieniężnych miedzy kontrahentami),

4. b. oszczędnościowe (b. depozytowe, przyjmują depozyty, służą klientowi detalicznemu- PKO BP - gromadzi środki od podmiotów oszczędzających, -generuje dużo pieniądza wkładowego, -ma dużo do zainwestowania pośród innych )

5. b. specjalne: - b. inwestycyjne (działalność inwestycyjna, nabywają, sprzedają akcje długoterminowe), - b.rolne, - b.hipoteczne (dotyczą budownictwa, kredyty pod zastaw hipoteki), -b.handlowo -zagraniczne.

6. konglomeraty finansowe (nastawione na działalność uniwersalną, wiele banków, instytucji fin. (domy maklerskie, instytucje ubezpiecz.), - klienci są w stanie zrealizować wszystkie potrzeby, - instrumenty generowane przez system finansowy są dostarczane klientom, - są blisko- znaczne z holdingiem)

7. holdingi bankowe (mają za zadanie wzmocnienie kapitałowe banków które maja holding, to powiązane kapitałowo banki.).

Konsorcja- to związek banków które powstają dla wykonania konkretnego zadania, a po wykonaniu przestają istnieć, np. budowa autostrad) Każda działalność banków to: -działalność depozytowa, -dział, kredytowa, -dział, pośrednicząca.

Zadania B.Centr. : 1. jako bank emisyjny : -tworzy pieniądz gotówkowy, -tworzy pieniądz żyrowy (bezgotówkowy, depozytowy) -" (gdy są obowiązkowe), centralny pieniądz rezerwowy. 2. jako bank państwa: -udziela kredytów(państwo zabiega o kredyt w b. komerc.), - w imieniu

państwa emituje skarbowe papiery, -deponuje wolne środki pieniężne państwa. 3. jako bank banków: -reguluje płynność całego systemu bankowego, -reguluje wielkość tworzonego przez b.komerc pieniądza bankowego, -reguluje obieg emitowanego pieniądza gotówkowego i żyrowego.

Ad 1. - spojrzenie zasobowe, przez zasoby. Pieniądz to baza monetarna, M1. Bank emisyjny MO, Bm i tworzy M 1 (pieniądz żyrowy przechowywany na rachunkach w B.C.)

Ad 2. - B.C. prowadzi rachunki państwa i deponuje środki, emituje pap. wart. na finansowanie deficytu budżetowego. Bank państwa udziela państwu kredytów, B.C. zabrania się udzielania kredytów bezpośrednio. Uzasadnienie ograniczeń wiąże się z tym że jeśli jest na czele innych banków, to jest niebezpieczeństwo, że państwo (rząd) będzie wywierał presję na banki, aby on udzielił kredytu. B.C. emituje na potrzeby państwa.

Ad 3. - reguluje płynność całego systemu bankowego(to płynność B.C. i b.komer.), -sprawuje pieczę nad aktywnością kredytową- na wielkość emitowanego pieniądza, -B.C. określa rezerwy na rachunkach w B.C. Funkcje państwa wobec banków odniesiemy do systemu bankowego.

Zadaniem systemu bankowego jest:

1. tworzenie mechanizmu gromadzenia środków i mechanizmów inwestowania tych środków między różne przedsięwzięcia(w ten sposób zagospodarowuje się strumienie oszczędności),

2. kreuje instr. finansowe, kreuje je w zgodności co do czasu, wielkości i ryzyka (np. kredyty o różnym okresie zapadalności, rynku)

3. organizowanie rozliczeń pieniężnych między podmiotami w kraju i

za granicą.

Cały system bankowy spełnia 3 funkcje : 1. f. kreowania pieniądza za co odpowiada B.C., 2. f. kreowania pieniądza kredytowego, żyrowego, co należy do b.komer., 3.f. pośredniczenia - B.C. lub powołanych instytucji rozliczeniowych -do b.kom

Jak kreowany jest pień. centralny : -spełnia wszystkie funkcje w sposób doskonały.

Ile pieniądza może wykreować B.C.: -pieniądza gotówkowego powinno być tyle ile powinno być aby zapewnić równomierny wzrost gospodarczy, aby nie było inflacji, chronić

przed deflacją. Dla B.C. taka formuła nic nie znaczy.

B.C. jest odpowiedzialny za pieniądz kredytowy. Mechanizm kreacji pieniądza kredytowego przez b. kom: -B.C. reguluje tą wielkość, jest zobowiązany, - b.kom. kreują p. bezgotówkowy gdy p. gotówkowy trafi do banków w postaci lokaty (bank przyjmuje w depozyt i otwiera rachunek - lokata na 1000 zł. p.gotówk).

Gdy wykreuje p. bezgotówkowy będzie chciał wykreować p .kredytowy (depozytowy).

Od czego zależy kreacja pieniądza:

- od rezerw, gdy ma duże to kreuje pieniądz rezerwowy, -od stopy rezerwowej(20%), wzrost stopy rezerw powoduje zmniejszeni kreacji p. gotówkowego, spadek stopy rezerw powoduje zwielokrotnienie kreacji pieniądza. Banki dla szybkiego wzbogacenia starają się obniżyć stopy rezerw, ale to zwiększa ryzyko działania banku, a podwyższenie rezerw zmniejsza ryzyko.

Bank - to instytucja zaufania publicznego (chroni zdeponowane pieniądze) to cecha banku. Aby mógł powstać zwielokrotniony system kredytów musi istnieć system bankowy, bo bank sam nie zrobi nic. Kredyty udzielone podmiotom nie finansowym - pieniądze wyjdą i nie wracają. Pomnaża się kredyt gdy suma kredytowa jest pieniądzem depozytowym w innych systemach bankowych. Aby było więcej p. kredytowego musi istnieć system bankowy składający się z kilku banków.

Rynki: 1. międzybankowy, 2. pozabankowy.

System finansowy: 1. system bankowy, 2.system ubezpieczeniowy

Rynek finansowy będący elementem systemu finansowego dzieli się na:

Część rynku pieniężnego i kapitałowego tworzy rynek pozabankowy, którego podmiotem są banki i instytucje finansowe. Szczególnym segmentem rynku pieniężnego jest rynek międzybankowy(tylko banki, transakcje między bankami, występują tylko b. kom. Po stronie popytu i podaży. Banki uczestniczą w każdym z tych rynków. Gdy dokonują transakcji między sobą to jest to rynek pozabankowy. Rynek międzvbankowy: -rynek pieniądza krajowego, -rynek walutowy.

Po co banki zawierają transakcje takie duże że trzeba utworzyć rynek. Rynek miedzybank. powstał z konieczności tych transakcji. B.kom. w wyniku operacji kredytowych i deficytowych są podmiotami mającymi płynność lub poszukującymi płynności.. Bankowi któremu brakuje płynności (pieniądza)to pożycza pieniądz od innego banku który ma nadmiar pieniądza.

1 zasada: mechanizm rynku międzyb. to jest jeden z możliwych przykładów gdzie mech. rynkowy jest doskonały(reguły gry i podaży ujawniają się w cenie)

Ustalanie ceny: cena kształtuje się, sprowadza szale do stanu równowagi. Formuła ustalania cen jest taka jak na rynku doskonałym. Kupujący chce cenę obniżyć, sprzedający podwyższyć. Kupujący musi się zgodzić na wyższą cenę aby zrównoważyć szalę. Celem rynku międzyb. jest wyrównywanie płynności finansowej b.kom.

Zasada działania rynku międzyb. świadczy że banki są partnerami.

Cechy rynku międzyb.: -spotkanie popytu z podażą, -gra rynkowa z udziałem stopy% (cenąjest stopa%), gdy MD (popyt)>MS(podaż) lub MD<MS to rynek wytrącony z równowagi, -transakcje polegają nabprzyjmowaniu i udzielaniu depozytów, lokat, -ceny nie są negocjonowane,.............................

Na rynku międzyb. banki przyjmują depozyty od innego banku gdy odczuwają brak płynności, bądź udzielają lokat gdy maja wolne środki.

Rynek międzyb. to rynek zamknięty. Uczestniczą w nim b.kom. i czasami B.Centr.(działa na rzecz stabilizacji systemu bankowego). Gdy sprawy idą w złym kierunku, gdy cena na rynku międzyb. jest za wysoko lub za nisko wg. B.C. który ma na uwadze system monetarny i wtedy B.C. wchodzi na rynek by podwyższyć lub obniżyć ceny.

Rynek międzyb. to: 1. rynek dżentelmeński (nie ma bezpośrednich transakcji, przez przedstawicieli, transakcje są dokonywane poprzez ruch

bezgotówkowy pieniądza, poprzez zapisy księgowe, umowa o udzieleniu lokaty, depozytu jest obowiązująca, nie można się wycofać z transakcji i nie przesłać, banki równocze-

śnie udzielają depozytów i lokaty) 2. system powiązań telefonicznych - dokonuje się transakcji, 3.nadpłynność (utrata zysku) i niedopłynność (utrata zaufania) jest niebezpieczna.

Ceny się miotają podczas sesji. Każdy musi się zdecydować i ustala się cenę równowagi.

WIBOR jest wyższy od WIBIT-u o kilka punktów %.

Dlaczego B.C. działają na rynek międzyb, ponieważ posiadają w portfelu klientów którzy mają bardzo duże lokaty, bank określa od jakich wartości lokat uważa klienta o uprawnieniach. Klienci otwierają wysokie lokaty. Banki w ich imieniu udzielają lokat innym bankom.

VIP-owie (transakcje dokonywane w osobnych pokojach).

Rynek międzyb. jest tylko dla banków, klient VIP może takiej usługi sobie zażyczyć. Bankom zależy aby mieć VIP-ów, ma zawsze pieniądze które chciałby udzielić na rynku międzyb. Obydwie strony mają korzyść : - klient (żadna inna lokata nie da tak wysokiej stopy zwrotu),

- bank (nie pobiera prowizji, negocjuje stopę% Jest zawsze niższa od aktualnej stopy% na rynku międzyb.) Im wyższa kwota to bank obniża, przejmuje mniejszą część wynagrodzenia, zamiast 2 bierze 1,5 , 1.

Bank kom. funkcjonuje zawsze jako podmiot popytu i podaży. Wymogi jakie stawia sobie b. kom. działając na rynki miedzybank.: -na bieżąco gromadzenia informacji o stanie środków pieniężnych, podkreślenia czasu nadwyżki Hub niedoboru zsynchronizowania terminów -pierwszeństwo płynności przed rentownością, -reakcja na relacje między stroną aktywów a pasywów. -rzadko korzysta z transakcji arbitrażowej.

Gdy WIBOR> WIBIT: rynek miedzybank. nie wie w jakim kierunku pójdą stopy %, kształtuje stopy zniechęcając do transakcji, do produktów trwających > niż miesiąc, to kredyt jest tańszy od lokaty.

Stopy % są wyższe od stóp uzyskiwanych na rynkach międzyb. Ta różnica : można pozyskać pieniądz najtaniej. Taniość dla pieniądza banku: -pieniądze uzyskiwane od ludności są tańsze od pieniądza uzyskiwanego przez B.C. najtańszy pieniądz bank otrzymuje prowadząc działalność depozytową i przyjmując go od ludności. Gdy środki te są wystarczające

to drugie źródło to rynek międzyb. Gdy nie wystarczająca jest płynność banku to następuje kredytowanie w B.C. ale koszt jest wyższy, pieniądz od ludności jest tańszy. Kredyty na cele gosp. są tańsze od kredytów dla ludności- finansowanie obcych gospodarstw domowych jest najbardziej korzystne dla banków, a my płacimy najniższą cenę za kredyt.

Rola B.C. w kształtowaniu płynności systemu bankowego: stawki podstawowe rynku międzyb. wpływają na strukturę cen, stóp% ustalanych przez b.kom., B.C.ustala stopy% (bazowe), to stopy redyskontowe, lombardowego stopy refinansowania) to podstawowe instrumenty polityki B.C., to stopy wyższe od stóp na rynku międzyb. bo B.C. ustala stopy redyskontowe i lombardowe na wyższym bo finansowanie się przez kredyty w B.C. powinny być ostatecznym źródłem finansowania. Nie może się zdarzyć że b.kom. nie ma płynności i B.C. udziela kredytu po stopie wyższej. Ostatnie źródło finansowania wpływa na inne stopy % funkcjonujące na rynku miedzybank Stopa redyskontowa< udzielanychkredytów. B.C.mąjąc na celu wymogi polityki pień. ustala stopę redyskontową wysoką po to by zniechęcić banki do udzielania kredytu, ograniczenie pieniądza w systemie. Bank będzie ograniczał akcję kredytową, niż ubiegał się o drogi kredyt. B.C. manipuluje stopą %.

Stopa redyskontowa- b.kom - uzyskuje kredyt za redyskonto weksla.

Stopa kredytu lombardowego- otrzymuje B.kom pod zastaw pap. wart. Gdy B.C. obniża stopę redyskontową lombardową tzn. zachęca banki do finansowania się u niego, a to oznacza że B.C. uznaje za korzystny dodatkowy wzrost podaży pieniądza.

Gdy bank A udziela lokaty innemu bankowi to ilość pieniądza się nie zmienia. Gdy B.C. udziela kredytu to jest wzrost pieniądza. B.C. uznaje ze stopa %jest nie wystarczająca dla stabilizacji systemu bankowego i wymyślił operacje otwartego rynku. Zadaniem tych operacji jest wywołanie określonych zmian w kształtowaniu się stóp% na rynku miedzybank.

Gdy B.C. może zniechęcić b.kom. to B.C. włącza się do akcji, podnosi, obniża ceny na rynku miedzybank.

Operacje warunkowego zakupu (REPO): - B.C. kupuje od b.kom. pap. wart. z dostawy natychmiastowej = udzielanie kredytów b.kom., - B.C. odsprzedaje b.kom. te same pap. wart. z dostawa w uzgodnionym terminie^ spłata kredytów przez b.kom B.C. kupuje od b.kom. pap. wart. z dostawa natychmiastową, aby je kupić od b.kom. musi przeznaczyć na te pap. określoną ilość pieniądza . B.kom. mają gotówkę z nie wykorzystanych pap. wart. i mogą gotówką zamienić je na kredyty. B.kom. mówi kiedy będzie odkupywał (spłata kredytów przez bank).

B.C. określa przez ile dni udziela kredytów b.kom., gdy rynek międzyb. będzie udzielał pieniądz np. Rozliczenia PIT, wynagrodzenia (narastają na rach. bankowych przedsiębiorstw, są przeksięgowywane na ROR-y i potem są wypłacane)

Operacje warunkowej sprzedaży: - B.C. sprzedaje b. kom. pap. wart. z dostawą natychmiastową = przyjęcie lokat b. kom. oprocentowanych od B.C., -B.C. odkupuje te same pap. wart. od b. kom. w uzgodnionym terminie = wycofanie lokat przez

b.kom. B.C. sprzedaje pap.wart., B.kom. muszą wyasekurować kwotę pieniądza płynnego, przyjęcie lokaty b.kom. przez B.C.- pieniądz jest przeksięgowywany na rachunek B.C.

jest wyciągnięty z systemu bankowego z czasem określenia lokaty.

Jak B.C. zmusza b.kom. do takiej transakcji: - b.kom.nie lubią odmawiać B.C. i są gotowe wykazać inicjatywę na aktywność B.C., -cena po jakiej B.C. proponuje b.kom. zawarcie transakcji warunkowego zakupu lub sprzedaży, ceny nie są wyższe od cen na rynkach.

Transakcje między B.C. a b.kom. są bez ryzyka. Cena po jakiej transakcja dochodzi do skutku musi być wyższa. Rynek międzyb. działa bez ryzyka.

Atrakcyjność operacji otwartego rynku: oceny są atrakcyjne, są bez ryzyka.

BC jest zobowiązany dostarczyć tyle pieniędzy ile wymaga gospodarka. Oprócz operacji otwartego rynku, które oddziałują na rynek miedzy bankowy przez popyt i podaż.

Rynek składa się z 3 elementów: -podaży -popytu -ceny

BC poprzez oddziaływanie na stopę redyskontową i lombardową realizuje założenia polityki redyskontowej i lombardowej, które są integralną częścią polityki pieniężnej.

Polityka redyskontowa i lombardowa:

Cel: Zaopatrzenie banków w środki i wpływanie na stopy procentowe

Redyskonto: (środki) A. zakup weksli handlowych - redyskonto B. rozszerzenie lub ograniczenie przyjmowania weksli C. ustalenie stopy redyskontowej

Lombard: (środki) A.obciążenie pap. wart. kredytami lombardowymi B.rozszerzenie lub ograniczenie kredytów pod zastaw pap. wartościowych C.ustalenie st. lombardowej

Skutki:

A.powiększenie ilości pieniądza na rynku, zwiększenie podaży

B.celowa zmiana ilości pieniądza poprzez podniesienie lub ograniczenie podaży

C.zmiana stóp procentowych na rynku pieniężnym

Weksel to środek płatniczy.

Banki komercyjne mogą oddawać weksle, które przyjęły do redyskonta.

Bank musi przyjmować weksle, co do których ma pewność, że są wypłacalne. BC może przystąpić do dyskontowania weksli. Banki kom. Korzystają z kredytu redyskontowego jeśli mają weksle wypłacalne. Stopa redyskontowa jest stopa interwencji BC, przez tą stope ban. może zwiększać lub zmniejszać podaż pieniądza. Każdy bank komercyjny posiada wiele papierów wartościowych, głównie są to bony skarbowe lub pap. Dłużne innych banków kom., przedsiębiorstw, przez sprzedaż tych pap. BC uzyskują kredyt lombardowy.

Banki komercyjne codziennie poszukują płynności, występują jako podmiot przyjmujący depozyt i lokujący go.

Działanie instrumentów polityki pieniężnej:

1) stopa redyskontowa: a) przyjęcie weksli (wzrost podaży pieniądza) b) rozszerzenie redyskonta(wzrost podaży pieniądza) c) ograniczenie redyskonta(spadek podaży pieniądza) d) spadek st. redysk. (wzrost podaży pieniądza) e) wzrost st. redysk. (spadek podaży pieniądza) f) spadek w relacji do rynkowej stopy % (wzrost podaży pieniądza) g) wzrost w relacji do rynkowej stopy% (spadek podaży pieniądza)

2) stopa lombardowa. a) obciążenie p.w. kredytem lomb. (wzrost podaży pieniądza) b) rozszerzenie akcji kredytowej (wzrost podaży pieniądza) c) ograniczenie akcji kredytowej (spadek podaży pieniądza) d) spadek w relacji do rynkowej stopy % (wzrost podaży pieniądza) e) wzrost w relacji do rynkowej stopy% (spadek podaży pieniądza)

3) stopa rezerw obow. a) wzrost stopy (spadek podaży pieniądza) b) spadek stopy (wzrost podaży pieniądza)

Normy prawa: Podstawowe normy prawa to: -konstytucja -ustawa o NBP -ustawa prawo bankowe

NBP -jest centralnym bankiem państwa -ma wyłączne prawo emisji pieniądza -ustala i realizuje politykę pieniężną -odpowiada za wartość polskiego pieniądza

W konstytucji powołany jest organ zwany Radą Polityki Pieniężnej.

Prezesa NBP powołuje się na 6 lat i w zasadzie jest on nieodwołalny. Członkowie RPP powoływane są również na 6 lat.(po 3 osoby wskazane przez Sejm, Senat i Prezydenta)

RPP ustala corocznie założenia pol. Pieniężnej.

Przedkłada go Sejmowi wraz z Radą Ministrów, która przedkłada projekt budżetu. Ma obowiązek w ciągu 5 m-cy po zakończeniu roku budżetowego przedłożyć Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej.

Ustawa o NBP z dn. dotyczy organizacji NBP, zadań NBP, emisji pieniądza, dział. dewizowej.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego podziału poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu.

Zadania NBP: -organizowanie rozliczeń pieniężnych -prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa -opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa -prowadzenie działalności dewizowej oraz gospodarki rezerwami dewizowymi -regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie -kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju sys. bankowego

I.Organizacja NBP

1.Organy NPB a) Prezes NBP b) Rada Polityki Pieniężnej c) Zarząd

Transakcje o żywotności do 1 roku - na rynku pieniężnym. Jeśli dłużej niż 1 rok to rynek kapitałowy.

Wysokie odsetki na RP - mniej lokat na RK

Niskie odsetki na RP - większe zainteresowanie lokatami na RK

Mało pieniądza na RP - rosnące odsetki na RK

Dużo pieniądza na RP - spadające odsetki na RK

Mała podaż na RP - duży popyt na kapitał na RK

Nadmierna podaż na RP - mały popyt na kapitał na RK

Duży popyt konsumpcyjny - mało lokat długoterminowych

Duża aktywność w oszczędnościach - dużo lokat długoterminowych

Klasyfikacja należności:

1. normalne - nie wystąpiły żadna poważniejsze nieprawidłowości w spłatach kapitału i odsetek, bank nie tworzy funduszy zabezp. (0% rezerw)

2. poniżej standardu - opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek wynosi powyżej m-ca i nie dłużej niż 3 m-ce (20% rezerwy).

3. Wątpliwe - opóźnienie w spłacie kapitału wynosi powyżej 3 miesięcy i nie dłużej niż 6 miesięcy

4. Stracone - opóźnienie w spłacie kredytu, kapitału 100 %, odsetek wynosi więcej niż 6 miesięcy

Bank w razie odchyleń od tych rezerw musi poinformować Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Muszą przedstawić ich przyczyny, czas oraz sposób uzupełnienia brakujących kwot tak by normy były spełnione.

Wskaźnik płynności:

Płynność finansowa - zdolność jednostki, podmiotu do wywiązywania się z bieżących płatności. Jest wskaźnikiem generalnym obok wskaźnika wypłacalności.

Wskaźnik rentowności - wskaźnik zwrotu z kapitału.

Współczynnik płynności - jest relacją między sumą zasobów kasowych i aktywów płynnych a sumą krótkoterminowych zobowiązań ( wobec oszczędzających ).

Aktywa - kredyty

Wymogi dotyczące płynności są doskonałym instrumentem hamowania zdolności kredytowej.

Złota reguła bankowa:

Bank powinien dążyć do zrównania okresów na jakie opiewają wkłady i lokaty z okresami udzielania kredytów.

Dla monitorowania pełnienia tej reguły należało dokonać klasyfikacji aktywów i pasywów:

1. zasoby na rachunkach a'vista

2. produkty poniżej 1 miesiąca

3. od 1 do 3 miesięcy - okres zapadalności realizacji

4. od 3 do 6 miesięcy

5. od 6 miesięcy do 1 roku

6. 1 - 2 lata

7. 2 - 5 lat

8. powyżej 5 lat

Dla nadzoru bankowego najważniejsze są 3 pierwsze grupy - aktywa płynne

Nadzór bankowy określił normy dla wskaźnika płynności, który można liczyć dla różnych okresów zapadalności czynników. Jest to relacja: Aktywa do 3 miesięcy do pasywów do 3 miesięcy. Jeżeli wskaźnik jest ≥ 0,9 to określa się, że bank ma b. Dobrą płynność finansową.

Jeżeli = 1 - doskonały sposób, jest zachowana złota reguła bankowa w stosunku do aktywów i pasywów do 3 miesięcy. 0,7 - 0,9 płynność dobra < 0,7 płynność zła, nie jest spełniona złota reguła bankowa.

Jeżeli bank ma dobry wskaźnik płynności, to nie oznacza to, że jest on bezpieczny.

RPP:

• ustala wysokość stóp procentowych

• ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banku

• określa górne granice zobowiązań, wynikających z zaciąganych przez NBP pożyczek, kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

• przyjmuje różne sprawozdania finansów NBP

• ustala zasady operacji otwartego rynku

Zarząd:

• kieruje dział. NBP

• realizuje uchwały Rady

• podejmuje uchwały w sprawie udzielania bankom uprawnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego

• realizuje zadania z zakresu polityki kursowej

• nadzoruje operacje otwartego rynku

• ocenia funkcjonowanie systemu bankowego

• określa zasady gospodarowania funduszami NBP

Osobną część ustawy zajmują regulacje NADZORU BANKOWEGO

Działalność banków podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Bankowego.

Cel nadzoru:

1. zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych

2. zapewnienie zgodności działalności banków z przepisami ustawy „ Prawo Bankowe „ ustawy o NBP, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Czynności w ramach nadzoru bankowego:

• badanie wypłacalności, płynności płatniczej, wyników ekonomicznych osiąganych przez bank

• badanie zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, operacji bankowych i poręczeń z obowiązującymi przepisami

• badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek

• badanie stosowanego oprocentowania kredytów i pożyczek oraz rachunków bankowych

• dokonywanie oceny sytuacji finansowej banków

Normy ostrożnościowe związane z: 1) tworzeniem banku 2) operacjami bankowymi, 3) kompensujące skutki ryzyka.

Ad. 1 licencjonowanie banków, wymogi kapitałowe.

Ad. 2 limity koncentracji kredytów i innych wierzytelności, limity inwestycyjne, współczynnik wypłacalności i płynności, limity pozycji walutowych, rezerwy obowiązkowe, limity ryzyka stopy procentowej, limity operacji instrumentami pochodnymi, procedury zabezpieczające przed „praniem pieniędzy”.

Ad. 3 tworzenie rezerw ogólnych, celowych, podatkowych, ubezpieczenie depozytów.

Limity koncentracji kredytów: 1) Łączny pułap koncentracji kredytów i innych wierzytelności z jednym podmiotem nie może przekroczyć 25 % funduszy własnych. 2) wartość najwyższego kredytu nie może przekroczyć 10 % funduszu własnego.

Współczynnik wypłacalności: (adekwatności kapitału) wyraża kondycję kapitału, wyraża pokrycie aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych obciążonych ryzykiem; jest relacją między kapitałem banku, a tymi aktywami banku (którym przypisuje się procent ryzyka). aby bank mógł funkcjonować wsp. ten nie może być niższy niż 8%.

Podział funduszy własnych brutto banku:

1. f. własne (podstawowe): kapitał podstawowy, zapasowy, rezerwowy, majątku trwałego, niepodzielony zysk z roku ubiegłego

2. f. uzupełniające II kategorii: rezerwa na ryzyko i wydatki, f. inwestycyjny, f. postępu techniczno-ekonomicznego, rezerwa na f. ogólnego ryzyka bankowego, rezerwa rewaluacyjna

3. zasoby stałe III kategorii: pożyczki partycypacyjne i zablokowane depozyty długoterminowe kwalifikowane tylko za zgodą prezesa NBP.

Podstawą wyliczenia kapitału własnego są tak przedstawione fundusze własne.

Fundusze uzupełniające II kategorii nie mogą przekroczyć 50% funduszy własnych.

Jeżeli wsp. wypłacalności jest mniejszy niż 7% to bank jest ryzykowny z nadmiernie rozbudowaną akcją kredytową.

Jeżeli jest większy niż 12% to bank zbyt ostrożnie funkcjonuje na rynku nie wykorzystuje w maksymalny sposób swojego potencjału.

Bank rozpoczynający działalność powinien mieć wsp. wypłacalności 15% przez pierwsze 12 m-cy. Przez następny rok 12-15%. Młody bank który nie trzyma się tych norm musi poinformować Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego o przyczynach odchyleń.

Banki są zobowiązane do tworzenia: rezerw ogólnych i celowych.

Prawo bankowe z 97 r:.

1.regulacje prawne w zakresie produktów bankowych dotyczą:

-tworzenia i organizacji banków,

-organizacji ich oddziałów i przedstawicielstw, -tworzenia rachunków bankowych, -bankowych rozliczeń pieniężnych, -udzielania kredytów i pożyczek, -koncentracji wierzytelności, -udzielania gwarancji bankowych i poręczeń, -uruchamiania akredytywy, -emisji bankowych pap.wart.

2. regulacje prawne w zakresie zasad działania banków dotyczą: -zrzeszania się banków.

3. regulacje prawne w zakresie kontroli działania banków i postępowania naprawczego dotyczą : -kompetencji Komisji Nadzoru Bankowego, -likwidacji banków i ogłoszenia ich upadłości ,-postępowania naprawczego.

Czynności bankowe: 1.przyjmowanie wkładów pieniężnych, 2.prowadzenie rachunków bankowych i rozliczeń pieniężnych , 3.udzielanie kredytów, pożyczek i gwarancji bankowych .

Art.2 - Bank -osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami prawa bankowego działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych .

Art.3. Wyraz „ bank” mogą być używane w nazwie oraz dla określenia działalności .

Postępowanie przy tworzeniu banków :

Utworzenie banku może nastąpić jeżeli: 1. zostało zapewnione wyposażenie banku w : 1a.) - fundusze własne (których wielkość powinna być dostosowana do wykonywania czynności bankowych i rozmiaru działalności, - wniesiony kapitał założycielski 5 mln. ECU).

1b) -pomieszczenia - posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające, przechowywane w banku wartości.

2.kadra zarządzająca - co najmniej 2 osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem.

3.plan działania banku - na okres co najmniej 3 letni. 4. został złożony wniosek o wydanie zezwolenia na utworzenie banku- do Komisji Nadzoru Bankowego, do wniosku należy dołączyć projekt statusu bankowego.

Bank może rozpocząć działalność

bankową po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego.

Rodzaje banków: 1. państwowe - tworzone przez Rade Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisje Nadzoru Bankowego,

-nie podlegają wpisowi do rejestru przeds. państw., - organami banku są :

-Rada Nadzorcza i Zarząd.

2.państwowe : -tworzone na podstawie zezwolenia Komisji N.B. wydawanego w uzgodnieniu z Ministrem Finansów na wniosek założycieli, -zgodnie z przepisami prawa spółdzielczego.

3..forma spółek akcyjnych: - tworzone na podstawie zezwolenia Komisji N.B. wydanego w uzgodnieniu z Ministrem Fin., z zachowaniem trybu określonego w przepisach Kodeksu Handlowego o spółkach akcyjnych, -Rada Nadzorcza liczy co najmniej 5 osób wybieranych przez Walne Zgrom Akcjon., - Zarząd liczy co najmniej 3 osoby , -bank sp. akcyjnej może być tworzony przez osoby zagraniczne , - akcjonariusz podejmuje 5% akcji, zobowiązuje bank do zgłoszenia Komisji N.B.

Czynnościami bankowymi są:

- przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków ,

-prowadzenie innych rachunków bankowych, - udzielanie kredytów,

-udzielanie gwarancji bankowych ,

-emitowanie bankowych pap. wart.,

-przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych .

Czynnościami bankowymi są również :

-udzielanie pożyczek pieniężnych ,

-operacje wekslowe i czekowe (dyskonto- przyjmowanie czeków do realizacji- to czynność aktywna),

-wydawanie kart płatniczych ,

-terminowe operacje finansowe,

-nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych , -przechowywanie pap. wart., - obsługa skrytek sejfowych ,

-udzielanie poręczenia , -czynności związane z emisją pap.wart.

Operacje czynne i bierne banki wykonują na własne ryzyko i rachunek.

Operacje pośredniczące banki przeprowadzają na zlecenia klienta na rachunek i na jego ryzyko.

Art.6. Banki mogą poza czynnościami bankowymi : 1.nabywać akcje i prawa z akcji i udziałów innej osoby prawnej niż bank o łącznej wartości w stosunku do jednego podmiotu nie większej niż 15 % funduszy własnych banku.

2.zaciągać zobowiązania związane z emisją pap.wart. , 3. dokonywać obrotu pap.wart., 4.dokonywać zamiany wierzytelności na skład. majątku dłużnika. Bank jest zobowiązany do ich sprzedaży w ciągu 3lat., 5. nabywać i zbywać nieruchomości oraz wierzytelności zabezpieczone, 6.świadczyć usługi konsultacyjno- doradcze.

Regulacje dotyczące rachunków bankowych. Rachunki bankowe:

-lokat terminowych, -bieżace (ROR- dla podmiotów fizycznych, rachunki awista- na którym są pieniądze na okres trudny do zdefiniowania, są tworzone z przejściowych nadwyżek zasobów pieniądza), -pomocnicze ,

-oszczędnościowe.

Art.49. Rachunki bankowe:

-prowadzone dla osób fizycznych i prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, -prowadzone w złotych i walutach obcych, -środki pieniężne oprocentowane wg. stałej stopy lub zmiennej, - otwieranie rachunku bankowego następuje przez zawarcie z bankiem umowy na piśmie.

Umowa rachunku bankowego określa :

-strony umowy , -rodzaj otwieranego rachunku , -waluta w jakiej rachunek będzie otwierany, -czas na jaki zostanie rachunek otwarty, - wyokość oprocentowania i warunki jego zmiany

-sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku , -termin wypłaty lub kapitalizacji odsetek,

-termin realizacji zleceń posiadacza rachunku, -zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń, -tryb i warunki dokonania zmian umowy.

Rozliczenia międzybankowe -przyczyną są uprzednie rozliczenia między klientami w których uczestniczą banki.

Klienci kontaktują się z oddziałami banków. W pierwszym rzędzie rozliczają się oddziały rozl. międzyoddziałowe (pod kontrolą centrali i w jej wykonaniu).

Rozliczenia między bankami komercyjnymi a innymi bankami. Wszelkie konsekwencje transakcji między klientami A i B. Oprócz rozliczeń przez KIR istnieją jeszcze inne formy rozliczeń.

Istnieje system obsługi danego banku z rach. NBP SORBNET - banki mogą w ramach tego systemu składać zlecenia dla obsługi danego rachunku drogą papierową lub na dyskietce.

Muszą uzyskać zgodę, akceptacje prezesa NBP i Komisji Nadzoru Bankowego.

„System Kolejek” - jeśli bank nie może wywiązać się z zobowiązań, trafia do kolejki i musi czekać aż będzie miał płynność, potem za zgodą NBP wraca do działalności.

Nie jest możliwe częściowe pokrycie zobowiązań. Jeżeli bank nie może tego zrobić, wypada z systemu i stoi w kolejce.

Głównym podmiotem rozliczeń między bankami jest KIR.

Akcjonariusze: NBP, Związek Banków Polskich, 17 Banków Komercyjnych.

Centrala KIR-u w Warszawie.

Bankowe Regionalne IR (RIR) jest ich 17(w każdym województwie).

Zadania KIR:

-dokonywanie rachunków międzybankowych,

-organizowanie wymiany dokumentów rozliczeń,

-rejestrowanie,

-kompensowanie.

Misja KIR - świadczenie usług rozliczeniowych w sposób wiarygodny, sprawny i bezpieczny.

Wymagania uczestnika KIR

1).Złożenie wniosku 2).Uzyskanie akceptacji RN KIR 3).Posiadanie rachunku bieżącego w NBP 4).Wybór systemu: ELIKSIR (bez dokumentowy) SYBIR (dokumentowy) 5).przebieg rozliczeń trzy sesje: poranna do 11:00 popołudniowa do 15:00 wieczorna do 17:00 6).Kwota zlecenia w stosunku do każdego uczestnika jest ustalana jako saldo zobowiązań i należności wobec innych uczestników 7).Gdy uczestnik nie zgromadzi na rachunku wystarczających środków jest wykluczony.

SYBIR - system rozliczeń zwany papierowym, w którym wymieniane są inkaso faktur, przelewy, czeki.

Schemat rozliczeń - w ciągu dwóch dni roboczych, zlecenia płatnicze sporządzane w formie papierowej, grupowane w oddziale o ustalonym terminie, przekazywane do BRIR.

Każdego dnia około 20:00 tworzone są w centrali KIR rozliczenia rachunkowe.

Wstępny szacunek operacji pieniężnych następnego dnia.

Z tytułu wymiany zlecenia sesja:

-poranna - dla dokumentów uznaniowych, -wieczorna - dla dokumentów obciążeniowych.

Rozliczenia są płatne. Banki wysyłające i odbierające ponoszą opłaty.

ELIKSIR - elektroniczny system rozliczeń międzybankowych, zlecenia rejestrowanie na magnetycznych nośnikach informacji, operacje są osobistym, jednostkowym zleceniem klienta, a nie robi się salda na koniec dnia. Szybki sposób na przemieszczanie się między rachunkami banków.

Cykle rozliczeniowe:

• otwarcie wieczorem dnia poprzedniego

• o godzinie 10:00

• o godzinie 14:30

Po zamknięciu pierwszego cyklu przekaz do KIR. Drugie otwarcie od 10:00 przesłanie z KIR do Departamentu Rozl. Bankowych. Trzecie od 14:30 z Departamentu do banków.

SYBIR:

1. Fizyczny transport dokumentów

2. W rozliczeniach biorą udział przesyłki oddziału

3. Dwie różne sesje: -uznaniowa -obciążeniowa

4. Musi być dokonany rozrachunek wstępny

5. Rozliczenia międzyoddziałowe za pomocą przesyłek kurierskich

ELIKSIR:

1. Transfer elektroniczny

• W rozliczeniach biorą udział pojedyncze transakcje

• Wszystkie sesje są równorzędne

• Centrala banku na bieżąco monitoruje oddziały

• Rozl. międzyoddziałowe za pomocą osobnego środowiska

Typy transakcji: -transakcje detaliczne -transakcje międzybankowe

Rozrachunek międzybankowy - przekazanie środków pieniężnych pomiędzy dwoma lub więcej bankami które następuje przez obciążenie i uznanie właściwych rachunków bankowych

Formy rozrachunków

• za pośrednictwem izby rozliczeniowej

• za pośrednictwem banków prowadzących rachunki dla innych banków krajowych

• w drodze bezpośredniej wymiany zleceń miedzy bankami

Oddział A NBP

Wymiana zleceń płatniczych KIR

Centrala banku

Za pośrednictwem

banku

bezpośrednia Oddział banku B

wymiana

Sposoby rozliczania płatności miedzy bankami:

• system z rozliczeniem netto - polega na kompensacji pozycji należności i zobowiązań

• system rozrachunku brutto - rozliczenie następuje poprzez złożenie zlecenia obciążenia rachunku strony zobowiązanej do zapłaty i zlecenie składa bank dłużnik brak środków powoduje ze zlecenie trafia do tzw ,,systemu kolejek''

Krajowa izba rozliczeniowa (KIR)- powstala z inicjatywy nbp oraz zwiazku bankow pollskich jako element reformy bankowego na poczatku lat 90 podaje się rygorom prawa bank jest spolka akcyjna. Ponad 80%udzialow ma skarb panstwa, pozostale 20% to udzialy 16 bankow.

Swoja dzialanosc rozpoczela w 1992 r. Ma zawarta umowe z NBP na temat jednolitego systemu rozliczen. Ma strukture dwupoziomowa. Podstawa tej struktury są bankowe izby rozliczeniowe (BRIR) które znajdują się w województwie. Lokalizacja w Warszawie poddaje się regulacja Prawa bankowego

-Inkaso - inicjatywa po stronie wierzyciela bank dostawcy przyjmuje fakturę i przekazuje ja wraz z zleceniem do banku odbiorcy

-Akredytywa-

Dluznik>wniosek o otwarcie akredytywy>banku dłużnika

Bank dluznika>zawiadomienie,faktura i list przewozowy>dluznika

Bank dluznika>polecenie otwarcia akredytywy>bank wierzyciela

Bank wierzyciela>zawiad. o dokonanej platnosci, faktura i list przewozowy>bank dluznika

Wierzyciel>faktura i list przewozowy>bank wiezryciela

Bank wierzyciela>zawiadomienie o otwarciu akredytywy>wierzyciela

Ryzyko przejmuje dluznik lub wierzyciel

-rozliczenie za pomoca czeku

odbiorca >wreczenie czeku>dostawca

bank odbiorcy>inf. o przekazaniu pieniedzy>odbiorcy

bank dostawcy>czek do realizacji>bankowi odbiorcy

bank odbiorcy>przelew srodkow>bankowi dostawcy

dostawca>przekaz. czeku do realizacji>bank dostawcy

bank dostawcy>zawiadamia o realizacji czeku>dostawca

-weksel zobowiazanie wystawcy weksla do zaplaty odpowiedniej kwoty w odp. terminie. Wierzyciel może oddac weksel swojemu bankowi, weksel do dyskonta - udzielenie kredytu dyskontowego.

Każdy bank musi posiadac wlasny rachunek biezacy na którym będą rejstrowane jego obciazenia i uznania.

NBP zajmuje się rozliczeniami miedzybankowymi(Departament Rozliczen Bankowych)

Bank Centralny za czynnosci zwiazane z rozliczeniami miedzybankowymi pobiera prowizje .

Aby można było uprościć rozliczenia, należało powołać Krajowa Izbę Rozliczeniowa, która prowadzi rozliczenia i ostateczny ich wynik przekazuje w postaci salda NBP, który na bieżąco zmienia stan kont banku

Czynność depozytowa

Kryteria: Rodzaj waluty; Czas trwania depozytu

Czynności aktywne banku:

• Kredyty; Inne czynności będące źródłami dochodów i zysków

Kredyt kreuje pieniądz bezgotówkowy. Udzielanie kredytu związane jest w otwarciem rachunku kredytowego.

Różnica między pożyczką a kredytem bankowym

	Kredyt bankowy	Pożyczka
Przedmiot	Środki pieniężne występujące w postaci bezgotówkowego pieniądza bankowego	Gotówka oraz inne rzeczy oznaczone jako przedmioty materialne
Cel	Ściśle określony, skonkretyzowany we wniosku kredytowym	Nie jest wymagane skonkretyzowanie celu wydatkowania
Umowa	Zawarta na piśmie	Nie musi być zawarta na piśmie, chyba że opiewa na kwotę wyższą niż 500 PLN
Wykorzystanie	Musi nastąpić na warunkach i zasadach określonych w umowie kredytowej	Ten warunek nie musi dotyczyć
Odpłatność	Powinien być odpłatny	Może być odpłatna bądź nieodpłatna

15

Bankowość - wykłady III sem.

---