Bilans płatniczy (BP) danego kraju jest zestawieniem w 

ujęciu księgowym wszystkich transakcji gospodarczych 

dokonanych między rezydentami krajowymi a zagranicą w 

danym okresie, zazwyczaj w ciągu 1 roku.

  

 
 
 

• Pozwala on na ocenę sytuacji płatniczej kraju w kontaktach z 

otoczeniem  zewnętrznym. 

• Za rezydentów określonego kraju uznaje się osoby na stałe 

zamieszkujące na jego terytorium oraz przedsiębiorstwa działające 

tam  jako podmioty prawa krajowego. 

• Przy sporządzaniu bilansu płatniczego obowiązuje zasada 

podwójnego zapisu: wszystkie transakcje są zapisywane podwójnie, 

tj. po stronie debetowej (-), tj. „winien” i kredytowej (+), tj. „ma”. 
 

 

Konstrukcja bilansu płatniczego  



 Transakcje po stronie debetowej np. zakup 

zagranicznych towarów  płatność dla 
podmiotów zagranicznych 



 Transakcje po stronie kredytowej np. eksport 

towarów krajowych  płatność dla 
podmiotów krajowych 

 

 

Przykłady transakcji 

 



 Niemiecki konsument importuje 

amerykańskie produkty - transakcja po stronie 
kredytowej w bilansie obrotów bieżących USA 



 Amerykańska firma kupuje japońską fabrykę- 

transakcje po stronie debetowej na rachunku 
obrotów finansowych 

Przykład 

• Telefon wyprodukowany przez włoską firmę Mafia, opłata za 

zakup czekiem opiewającym 1200 $: 
 

• Płatność związana z zakupem telefonu od zagranicznego 

rezydenta zostaje zapisana na amerykańskim rachunku obrotów 
bieżących ze znakiem ujemnym; 

• Musi pojawić się zapis równoważący po stronie kredytowej – 

przedstawiciel handlowy włoskiej firmy Mafia deponuje czek na 
rachunku włoskiej firmy Mafia w Ctibanku w USA; 

• Włoska firma Mafia nabyła, zaś Citibank sprzedał, amerykańskie 

aktywa – depozyt bankowy = 1200 $; 

• Transakcja (1200$) zostanie zapisana po stronie kredytowej na 

amerykańskim rachunku obrotów finansowych; 

• Transakcja spowoduje dwa znoszące się zapisy w amerykańskim 

bilansie płatniczym; 
 

Kredyt 

Debet 

 
Zakup telefonu 
 
(rachunek obrotów 
bieżących, import 
towarów przez USA) 

- 1 000 $ 

Sprzedaż depozytu  
 
bankowego przez Citibank  
(rachunek obrotów 
finansowych, eksport 
aktywów przez USA) 

+ 1 000 $ 

• Wlk. Brytania dokonuje transferu kapitału w 

wysokości 10 000$ do Kenii, co zostaje zapisane 
jako 

– 10 000$. 

Towarzyszący zapis kredytowy 

odnotowany jest na rachunku obrotów 
finansowych i przybiera formę 

zmniejszenia

 o    

10 000$ 

zasobu brytyjskich aktywów za granicą  

(jest to „eksport” aktywów netto, a zatem zapis 
jest ze znakiem 

dodatnim 

w bilansie płatniczym). 

 

Przykład - rozwiązanie 

Kredyt 

Debet 

Umorzenie długu przez 
bank brytyjski  
 
(rachunek obrotów 
kapitałowych, brytyjska 
płatność transferowa) 

- 10 000 $ 

Spadek należności banku  
w  Kenii 
 
(rachunek obrotów 
finansowych, eksport 
aktywów przez Wlk. 
Brytanię) 

+ 10 000 $ 

Bilans obrotów bieżących 



Bilans handlu towarami 



Bilans handlu usługami 



Bilans dochodów 



Bilans transferów jednostronnych 

 

Rachunek obrotów kapitałowych 

 



Transakcje w wyniku których dochodzi do transferu 

majątku między krajami 



Przykład - umorzenie długu