Poznań, 30 XI 2006

Joanna Pietrasik

Prawa dziecka i prawa

człowieka wobec interwencji

w przypadku zachowań

agresywnych

Poznań, 30 XI 2006

Uważajmy z tymi prawami

dziecka!

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Plan warsztatu

Nic mi nie
zrobisz, ja mam
swoje prawa!

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Uważajmy z tymi prawami!

„Nie można mówić o prawach dopóki

dziecko nie wypełnia swoich

obowiązków”

„Dzieci w obecnych czasach mają

same prawa, a żadnych

obowiązków!”

„Mówienie o prawach dziecka

powoduje coraz większą bezkarność,

brutalizację życia i wzrost agresji.”

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawa a obowiązki

Nie można łączyć praw i obowiązków ponieważ

prawa człowieka, prawa dziecka są znacznie

szerszą kategorią.

Każdy z nas ma jakieś obowiązki wynikające z

różnych ról społecznych, które podejmujemy –

także dziecko.

Niespełnienie obowiązków nie może być

równoznaczne z ograniczeniem praw dziecka/praw

człowieka.

Niewątpliwie niespełnienie obowiązków powinno

wiązać się z negatywnymi konsekwencjami które

wynikają z regulaminu.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawa dziecka a system

wychowawczy

Prawa dziecka pod żadnym pozorem

nie powinny być łączone z

jakimkolwiek systemem

wychowawczym – np. z bezstresowym

wychowaniem dzieci.

Raczej każdy system wychowawczy

powinien być stosowany

uwzględniając prawa dziecka

Poznań, 30 XI 2006

Po co nam te prawa?

Istota praw człowieka

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Po co nam znajomość praw

Narzędzie pracy nauczycieli, psychologów,

pedagogów

Pozwala rozgraniczyć niedopuszczalne

łamanie praw od uprawnionego ograniczenia

praw

Daje poczucie pewności
Pozwala bronić się przed nieuzasadnionymi

atakami ze strony dzieci, rodziców czy

dyrektorów o łamanie czy nie przestrzeganie

praw dziecka

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Co to są prawa dziecka

Prawa dziecka są prawami człowieka

mającego specyficzne potrzeby

ze względu na swoją niedojrzałość, ale i

prawami człowieka jako osoby, tzn.

niepowtarzalnej jednostki ludzkiej.

Dziecku przysługują takie same prawa

człowieka, jak dorosłemu,

ograniczone oczywiście przez brak zdolności do czynności

prawnych.

prawa człowieka są prawami

indywidualnymi nie zbiorowymi.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Po co są prawa dziecka?

Prawa dziecka są po to, żeby:

chronić godność osobową dziecka,
jego indywidualność i
niepowtarzalność
przed silą większości czy nadużyciem władzy,

także tej szkolnej.

Źródłem praw dziecka jest godność dziecka
Ważne jest zrozumienie różnicy między

godnością osobową a godnością osobistą

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

godność

OSOBOWA

OSOBISTA

Prawa i wolności człowieka

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Źródła praw dziecka (2)

Art. 30. Konstytucji RP

Przyrodzona i niezbywalna godność

człowieka stanowi źródło wolności i

praw człowieka i obywatela. Jest ona

nienaruszalna, a jej poszanowanie i

ochrona jest obowiązkiem władz

publicznych.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Istota praw dziecka (1)

Prawa człowieka dotyczą relacji

państwo – jednostka (relacja

wertykalna):

podległość
nierówność stron
asymetryczna relacja
niemożność wyjścia z „zależnej”

pozycji (w stosunku do władzy)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Istota praw dziecka (2)

prawa dziecka chronią człowieka

znajdującego się z słabszej, zależnej pozycji

w stosunku do władzy

w tym wypadku sprawowanej przez

nauczycieli na terenie szkoły.

Warto pamiętać, że nauczyciel jest

funkcjonariuszem publicznym, musi więc

reprezentować politykę państwa.

Jego obowiązkiem jest więc nie tylko

przestrzeganie praw dziecka, lecz także

uczenie korzystania z nich.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Gdzie są zapisane prawa

dziecka ?

Prawo międzynarodowe np. konwencja o

ochronie praw dziecka

Konstytucja RP

Ustawy

Akty niższego rzędu np.

statut szkoły

Poznań, 30 XI 2006

Radzenie sobie z wybuchem

agresji

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Plan warsztatu

Nic mi nie
zrobisz, ja mam
swoje prawa!

Poznań, 30 XI 2006

Ograniczenia praw dziecka

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Wyjątek

Objawy zagrażające innym lub samemu

dziecku zawsze wiążą się z koniecznością:

zastosowania systemu zasad i konsekwencji

lub strategii radzenia sobie z wybuchem

agresji impulsywnej

Ograniczenia niektórych praw dziecka w

szkole

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Naruszanie a ograniczenie

praw

Większość praw dziecka można ograniczyć, ale

tylko regulaminem!

Jedynie wolność od tortur i wolność od

niewolnictwa nie może być ograniczona w
żadnych okolicznościach - to są

prawa

absolutne

Istnieją jasno określone przesłanki ograniczenia

praw dzieci, które mają za zadanie chronić
dzieci przed arbitralnością decyzji nauczycieli.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kiedy możemy ograniczyć

prawa

Ograniczyć prawa dziecka można:

jedynie na podstawie spisanego regulaminu –

mogą to być zapisy w statucie szkoły

proporcjonalnie, to znaczy, że ograniczenie musi

być najmniejsze skuteczne w danej sytuacji

w sposób celowy, czyli służyć musi jakiejś

wartości np.: bezpieczeństwu uczniów i

nauczycieli,

co najważniejsze każde ograniczenie praw

dziecka wymaga uzasadnienia!!!

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kiedy ograniczamy prawa

dziecka

Kiedy zagrożone jest bezpieczeństwo

lub życie sprawcy wybuchu agresji

impulsywnej, innych dzieci, nauczycieli

lub innych osób na terenie szkoły.

Ze względu na naruszenie ważnych

wartości w życiu szkoły, które są

zapisane w statucie

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Ważne !

Ograniczenie praw dziecka nie może

być prewencyjne

Jest reakcją na zachowanie ucznia
Można to robić w oparciu o konkretne

przesłanki

Poznań, 30 XI 2006

Konkretne prawa

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do prywatności (1)

Artykuł 16 Konwencji o Prawach Dziecka mówi, iż

„żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub
bezprawnej ingerencji w sferę jego życia
prywatnego, rodzinnego lub domowego czy w
korespondencję, ani bezprawnym zamachom na
jego honor i reputację”.

Zapis o prawie do prywatności odnajdujemy także

w artykule 47 Konstytucji RP wskazującym, że
„każdy ma prawo do ochrony prawnej życia
prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia
oraz do decydowania o swoim życiu osobistym".

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do prywatności (2)

Prawo do prywatności w szkole oznacza:

zakaz ingerowania w sprawy, które należą do

prywatnej sfery ucznia

zakaz rozpowszechniania informacji, które

organy administracji, w tym szkoły zebrały na

temat danego dziecka

nakaz ochrony dobrego imienia jednostki,

oznaczający, zakaz poniżającego traktowania,

działania przeciw honorowi jednostki

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do nauki (1)

Oznacza:

Realizacja obowiązku szkolnego
Rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie

osobowości, talentów oraz zdolności

umysłowych i fizycznych dziecka (art. 29

Konwencji o prawach dziecka)

kwestie indywidualnego nauczania

9

art. 2 Protokołu nr 1do Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka

9

art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka

9

art. 70 Konstytucji RP

9

Ustawa o systemie oświaty

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do nauki (2)

Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci
Art. 6 Rozporządzenie MEN w sprawie warunków i

sposobu oceniania, klasyfikowania i

promowania uczniów i słuchaczy oraz...

§

6.

(4)

1. Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii

publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym

publicznej poradni specjalistycznej, dostosować

wymagania edukacyjne, o których mowa w § 4 ust. 1, do

indywidualnych potrzeb psychofizycznych i

edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i

odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w

uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym

wymaganiom, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do informacji (1)

Oznacza:

prawo do otrzymywania informacji
prawo do posiadania poglądów – do pytania go o

zdanie i wyrażania swojego stanowiska

prawo do bycia informowanym (np. o

ewentualnych skutkach postępowania, decyzji )

9

art. 10 Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka

9

art. 13 Konwencji o Prawach Dziecka

9

art. 51, 54 Konstytucji RP

9

Poprawka do Rozporządzenia z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i

sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz
przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do informacji (2)

Na terenie szkoły prawo do informacji

oznacza prawo do:

znajomości reguł gry
wglądu do dokumentacji dotyczącej

sposobu funkcjonowania szkoły

wglądu do informacji zbieranych przez

szkołę na temat danego ucznia

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do ochrony przed

przemocą (1)

Art. 40. Konstytucji RP stwierdza: „Nikt nie może być

poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu. Zakazuje się stosowania
kar cielesnych."

O zagadnieniu tym traktują także artykuły 37 i 39

Konwencji o prawach dziecka oraz art. 28 ust.2, w
którym mówi się, że Państwa-Strony będą
podejmowały wszelkie właściwe środki
zapewniające, aby dyscyplina szkolna była
stosowana w sposób zgodny z ludzką godnością
dziecka i z niniejszą konwencją.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo do ochrony przed

przemocą (3)

Oznacza:

Bezwzględny zakaz tortur
Bezwzględny zakaz okrutnego, nieludzkiego lub

poniżającego karania lub traktowania

Zakaz nieuzasadnionego różnicowania
Ochrona przed przemocą fizyczną
Nieingerencja w sferę życia prywatnego
„szanowanie godności osobistej ucznia”

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Europejska Komisja Praw Człowieka za

poniżające

takie traktowanie i karanie

osoby,

które degradują ją w oczach innych lub

zmusza do czynów wbrew swojej woli i sumieniu.

[1]

ma miejsce gdy środki zastosowane względem określonej

osoby są znacznie surowsze niż, te które zastosowano

względem innych, w analogicznych sytuacjach (forma

dyskryminacji)

gdy jego rezultatem jest podjęcie przez osobę działań

sprzecznych z jej wolą lub które są wykonywane przez nią

nieświadomie

zakaz okrutnego, nieludzkiego lub

poniżającego karania lub traktowania

wskazówki interpretacyjne nieludzkiego i poniżającego traktowania:

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Europejska Komisja Praw Człowieka uznała,

ż

e „przez

nieludzkie traktowanie

” należy

rozumieć działania mające na celu zadanie

cierpień fizycznych lub psychicznych.

wywoływanie strachu,
zastraszanie,
powodowanie sytuacji stresowej, zmuszanie do

bezcelowych zachowań itp.

zakaz okrutnego, nieludzkiego lub

poniżającego karania lub

traktowania

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Ochrona przed przemocą

fizyczną

Za bezpieczeństwo w szkole odpowiedzialny jest

dyrektor szkoły, (art. 39 ust. 1, pkt 3 ustawy), jest

zobowiązany do zapewnienia uczniom oraz

pracownikom bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy

[1]

.

Obowiązkiem wychowawcy klasy jest natomiast

sprawowanie opieki nad uczniami, w tym;

"podejmowanie działań umożliwiających

rozwiązywanie konfliktów w zespole uczniów oraz

pomiędzy uczniami a innymi członkami

społeczności szkolnej'"

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Wolność wypowiedzi (1)

Artykuł 13 Konwencji o Prawach Dziecka

mówi, że dziecko będzie miało prawo do

swobodnej wypowiedzi.

Artykuł 54 Konstytucji mówi, że każdemu

zapewnia się wolność wyrażania swoich

poglądów oraz pozyskiwania i

rozpowszechniania informacji.

Każdemu a więc także dziecku.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Wolność wypowiedzi (2)

Oznacza:

prawo do swobodnego wypowiadania opinii,

przekonań: religijnych, politycznych, etycznych

Swobodę/możliwość ekspresji...
prawo do wypowiadania się na temat metod i

treści nauczania

możliwość wyrażania opinii dotyczących

postępowania wobec ucznia

Poglądy dziecka nie mogą wpływać na ocenę ich

postępów w nauce!

Poznań, 30 XI 2006

Czas na komentarze,

refleksje i pytania…

Poznań, 30 XI 2006

Dziękujemy za uwagę