Erling Roland, Gaute Auestad and Grete S. Vaaland

Uniwersytet w Stavanger

Centrum Badań Behawioralnych

Bullying

Scenariusz zajęć

2

Cele nauczania:

A.

Zrozumienie definicji i różnych przejawów bullyingu.

B.

Otrzymanie informacji na temat występowania bullyingu, wpływu urbanizacji, rozmiaru szkoły

i liczebności klasy, a także wieku i płci uczniów.

C.

Poznanie charakterystyki ofiar i sprawców bullyingu.

D.

Zrozumienie podstawowych mechanizmów bullyingu.

A.

Bullying

Powszechnie stosowaną definicję bullyingu można odnaleźć w tekście, jest ona także zilustrowana

i omówiona w filmie. Bardzo ważną rzeczą jest, aby dobrze zrozumieć czynnik „nierównowagi sił”, jako

że w zasadniczy sposób pozwala on odróżnić bullying od konfliktu, w jaki zaangażowane są dwie

strony o podobnym statusie siły. Umożliwia to wypracowanie odpowiedniego modelu interwencji.

Film koncentruje się na dwóch formach bullyingu twarzą w twarz, tj. na wykluczeniu i bullyingu

fizycznym, ale porusza także problem bullyingu werbalnego. Artykuł poświęcony jest najczęstszym

formom bullyingu, ale dotyka również kwestii bullyingu elektronicznego, który w szerszym wymiarze

omawiany jest w dalszych rozdziałach książki.

Poza dyskusją nad wymienionymi formami bullyingu, dobry sposób prezentacji problemu stanowią

scenki dramatyczne z podziałem na role.

B.

Rozpowszechnienie

Ta część poświęcona jest dyskusji nad metodą diagnozy występowania bullyingu: anonimowe

kwestionariusze przeznaczone dla uczniów; omówienie definicyjnego kryterium „raz na tydzień lub

częściej” w ustalaniu ofiar i sprawców bullyingu.

Na podstawie tej metody można ustalić, iż procent chłopców będących sprawcami bullyingu jest trzy

razy wyższy od dziewczyn. W tej części zajęć można podjąć dyskusję nad kwestią, czy wykorzystane

metody badawcze nie zaniżają zaangażowania dziewcząt w bullying.

Warto również zadać pytanie o to, w jakim wieku i jak dojrzali powinni być uczniowie, aby móc

odpowiedzieć ze zrozumieniem na zadane pytania.

3

C.

Charakterystyka

Bardzo ważną kwestią jest zrozumienie przez uczniów, iż indywidualne cechy uczniów stanowią

czynnik ryzyka, ale nie przesądzają o bullyingu. Warto w tym momencie dyskusji przyjrzeć się ofiarom

ukazanym na filmie.

W dalszej części, ważną sprawą jest podkreślenie mechanizmów przyczyn i skutków związanych

z bullyingiem zwłaszcza w odniesieniu do ofiar. Na przykład niepokój i strach stanowią czynniki ryzyka

stania się ofiarą bullyingu, ale są jednocześnie konsekwencją bycia ofiarą.

Charakterystyka powinna zatem zostać omówiona w odniesieniu do tematu mechanizmów.

D.

Główne mechanizmy

Programy prewencyjne i interwencyjne w obrębie programu Zero opierają się na teoretycznym

założeniu, że bullying stanowi głównie agresję proaktywną. Ponieważ tego rodzaju agresja

stymulowana jest przez perspektywę społecznej korzyści, np. władza nad ofiarą i intensyfikacja więzi

grupowej wśród sprawców (Roland & Idsøe, 2001), a także poprzez status wewnątrz grupy

rówieśniczej ustanawiany poprzez agresję (Roland, 2007; Salmivalli i in., 1996), program Zero

ukierunkowany jest na osłabienie tak rozumianej społecznej korzyści i zwiększenie znaczenia korzyści

wynikającej z pozytywnego zachowania.

Zatem dwie główne formy agresji – proaktywna i reaktywna – powinny zostać dokładnie

przeanalizowane. Tekst i przykłady można znaleźć w Module 1, film natomiast zawiera dodatkowe

komentarze.

Następnie należy przedyskutować znaczenie „trzeciej siły”, tj. obserwatorów bullyingu. Moduł 1. i film

są tutaj punktem odniesienia.

Na końcu, należy poruszyć kwestię rozhamowania wśród sprawców bullyingu za sprawą działania

w grupie oraz omówić proces dehumanizacji ofiary i techniki usprawiedliwiające działania sprawców.

Omówienie aspektu grupowego stanowi dobry punkt wyjścia do pracy nad kolejnym modułem

poświęconym zagadnieniom interwencji, w których wspólnota działania odgrywa podstawowe

znaczenie.