WYŻSZA SZKOŁA OFICERSKA

Im. Tadeusza Kościuszki

Wyższy Kurs Specjalistyczny - Oficerów Rozpoznania Oddziałów i ZT

PROWADZENIE ROZPOZNANIA

W WARUNKACH NOCY

I OGRANICZONEJ

WIDOCZNOŚCI

// PRACA STUDYJNA //

OPRACOWAŁ

Kpt. Marcin OWCZAREK

Kpt. Andrzej WĘDA

WROCŁAW

GRUDZIEŃ 2000 r.

1

SPIS TREŚCI

WSTĘP.

1. CHARAKTERYSTYKA NOCY I WARUNKÓW

OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI.

2. WPŁYW NOCY I WARUNKÓW OGRANICZONEJ

WIDOCZNOŚCI NA DZIAŁANIE ZWIADOWCÓW.

3. WYKORZYSTANIE TERENU W WARUNKACH NOCY I

OGRANICZONEJ WIDOCZNOSCI.

4. PROWADZENIE DZIAŁAŃ ROZPOZNAWCZYCH W

WARUNKACH NOCNYCH I OGRANICZONEJ
WIDOCZNOSCI.

5. PODSTAWOWY SPRZĘT DO PROWADZENIA OBSERWACJI

W WARUNKACH NOCY I OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI
ORAZ JEGO DANE TAKTYCZNE.

6. ZAKOŃCZENIE

7. BIBLIOGRAFIA

2

WSTĘP

Warunki nocy i ograniczonej widoczności są specyficzne dla

prowadzenia działań bojowych . Tak więc prowadzenie działań w
tych warunkach wymaga niezbędnych przygotowań mających
zapewnić , że noc i warunki ograniczonej widoczności nie będą
stanowiły utrudnienia , uniemożliwiającego prowadzenia działań
bojowych w tym też prowadzenia rozpoznania . Rozwój elektroniki i
wykorzystanie jej w sprzęcie wojskowym spowodował że
specyficzne warunki jakimi jest noc i warunki ograniczonej
widoczności nie stanowią bariery dla planowania i prowadzenia
działań . Stosowanie na współczesnym polu walki sprzętu
elektronicznego umożliwiającego skuteczne prowadzenie obserwacji
w nocy i ograniczonej widoczności ( noktowizory , radiolokatory ,
termowizory ) pozwala skuteczniej i szybciej wykryć i ocenić
przeciwnika , rozpoznać jego możliwości i skutecznie razić jego siłę
żywą oraz środki walki na odległościach zbliżonych do zasięgów
jakie środki ogniowe zapewniają przy dobrej widoczności.

Warunki nocy i ograniczonej widoczności stwarzają duże

możliwości w prowadzeniu rozpoznania . Pododdziały
rozpoznawcze prowadzące rozpoznanie w tych warunkach
wykorzystując warunki niedostatecznej widoczności , teren i
możliwości sprzętu , zapewniającego obserwację , mają możliwości
szczególnie w ugrupowaniu przeciwnika przetrwać oraz skutecznie
prowadzić rozpoznanie.
Tak

więc warunki nocy i ograniczonej widoczności nie są

przeszkodą , która mogła by ograniczyć działanie elementów
rozpoznawczych , a wręcz przeciwnie warunki te mogą sprzyjać ,a
niekiedy są jednym z warunków jaki powinien zaistnieć , aby
zadanie postawione rozpoznaniu zostało wykonane.

3

I. CHARAKTERYSTYKA NOCY I WARUNKÓW

OGRANICZONEJ WIGOCZNOŚCI

Według encyklopedii PWN noc astronomiczna to pora doby
podczas której słońce jest co najmniej 18 stopni pod horyzontem ;
porę podczas której słonce jest wyżej , ale pod horyzontem nazwano
zmrokiem ( świtem przed wschodem , zmierzchem po zachodzie
słońca .
Zmierzch i świt możemy zaliczyć do warunków ograniczonej
widoczności . Oprócz w/w pór doby warunki ograniczonej
widoczności mogą być spowodowane opadami atmosferycznymi
takimi jak deszcz , śnieg, mgła , których procesy powstawania są
naturalne ( bez ingerencji człowieka ) , oraz dymy , smog itd. do
powstania których przyczynia się człowiek .
Warunki nocne i czynniki ograniczające widoczność takie jak
deszcz ,mgła, śnieg itp. Mogą się kumulować , co w rezultacie
ogranicza do minimum widoczność oraz użycie środków do
prowadzenia obserwacji.
Prowadzenie działań bojowych w nocy zdeterminowane będzie
czynnikami , które mają wpływ na te działania . Do nich możemy
zaliczyć :

1. stopień ciemności .
2. czas trwania nocy .
3. spadek temperatury otoczenia .
4. zjonizowanie górnych warstw atmosfery .

Stopień ciemności jest jednym z podstawowych czynników

determinujących prowadzenie działań bojowych . W dużym stopniu
zależy on od :

¾ położenia geograficznego obszaru działań ;
¾ faz księżyca ;
¾ pory roku ;
¾ pogody.

W warunkach środkowoeuropejskich najciemniejsze noce

występują w takich porach roku jak jesień , zwłaszcza podczas
opadów atmosferycznych . Noce najjaśniejsze występują podczas

4

pozostałych pór roku oraz podczas pełni księżyca . Jednakże i noce
w czasie wiosny , lata i zimy , kiedy to występować będą duże
zachmurzenia i opady atmosferyczne będą nocami ciemnymi,
ograniczającym w jeszcze większym stopniu obserwację przez
”nieuzbrojone” oko, a także sprzęt elektrooptyczny. Uwzględniając
stopień ciemności można umownie podzielić noce na ciemne i jasne.

Drugim czynnikiem mającym wpływ na działanie bojowe ,

jednak już nie w tak dużym stopniu jak ciemność , jest czas trwania
nocy. Zależy on od pory roku wynikającej od położenia
geograficznego danego obszaru działań .Średnio można przyjąć że
wiosną i latem występują noce krótkie trwające około 5-10 godzin na
dobę , a jesienią i zimą noce długie . Czas ich trwania waha się w
granicach 13-16 godzin na dobę .
Czynnik czasu trwania nocy może wywierać wpływ przede
wszystkim na:

¾ czas pracy środków optoelektronicznych ;
¾ czas wykorzystania warunków nocy w planowanych

działaniach ;

¾ stan psychofizyczny żołnierzy.

Spadek temperatury otoczenia jest charakterystyczny dla
nocy , a zostaje spowodowany brakiem naturalnego źródła ciepła
( promieniowania słonecznego ) oraz wypromieniowaniem do
atmosfery akumulowanego w dzień ciepła ziemi i przedmiotów
terenowych jej pokrycia. Utrata ciepła występuje szczególnie
podczas bezchmurnych nocy. Spadek temperatury otoczenia w
warunkach nocy europejskiej nie jest duża i waha się w granicach
kilku stopni Celsjusza. Jednak i tak nieduże zmiany temperatury
między dniem i nocą oraz zmiany w środowisku wywierają wpływ
na działania bojowe w tym też na prowadzenie rozpoznania .
Zjawisko to jest najbardziej widoczne w okresie wiosny i jesieni
kiedy to dodatnie temperatury w dzień spadają często poniżej 0

0

C

w nocy , powodując oblodzenie dróg , powierzchniowe marznięcie
wód , częściową utratę pojemności elektrycznej akumulatorów oraz
co jest bardzo ważne w przypadku prowadzenia rozpoznania
powstawanie mgieł szczególnie w pobliżu większych zbiorników
wodnych i terenach podmokłych.

5

Zjonizowanie atmosfery , a zwłaszcza jej górnych warstw ma
wpływ głównie na działanie środków łączności radiowej
pracujących w zakresie fal krótkich . Następuje wzrost zakłóceń we
wszystkich organizowanych relacjach łączności radiowej KF , przez
fale odbite oraz przez promieniowanie innych nadajników radiowych
KF. Zasięg radiostacji KF zmniejsza się z zasady o połowę , a
niekiedy i więcej . Podczas prowadzenia działań rozpoznawczych,
czynnik ten będzie miał bezpośrednie znaczenie, szczególnie przy
przekazywaniu informacji drogą radiową na większe odległości i
musimy obowiązkowo wziąć go pod uwagę.

Warunki ograniczenia widoczności występują na skutek takich

zjawisk atmosferycznych , jak mgły ,opady deszczu lub śniegu ,
opary i duże zakurzenie. Zjawisko pojawia się z różnym nasileniem i
częstotliwością w różnych porach roku.
Wspólną cechą nocy i warunków ograniczonej widoczności
jest utrudnione lub całkowity brak możliwości posługiwania się
zmysłem wzroku. Zła widoczność może być spotęgowana
występowaniem zjawisk atmosferycznych(opady ,mgły itp.)
pogarszających widoczność w nocy. Powoduje to również
zwiększenie efektu ciemności.

6

II. WPŁYW NOCY NA DZIAŁANIE ZWIADOWCY

Podczas prowadzenia działań bojowych między innymi
prowadzenia rozpoznania w warunkach ograniczonej widoczności
czynnikiem determinującym stan psychiczny jest –ciemność .
Działanie każdego człowieka jest oparte na przetwarzaniu bodźców
odbieranych z otoczenia. Najwięcej informacji ( 60-80 %) dostarcza
wzrok . Dlatego biorą pod uwagę aspekt prowadzenia rozpoznania w
nocy – najbardziej istotnym elementem wzroku jest jego zdolność
adaptacji do ciemności . Z doświadczeń wynika , iż wzrok adaptuje
się do ciemności po około 20 minutach . gdy oko zostanie
przyzwyczajone do ciemności i nagle pojawi się źródło światła ( np.
błysk wybuchu)następuje gwałtowne zwężenie źrenicy oka i
chwilowa utrata zdolności widzenia.
Pod wpływem ciemności powstaje wrażenie deformacji
otoczenia i trudność zorientowania się w sytuacji. Wzrastają wtedy
napięcia nerwowe i pobudliwość , pojawiają się symptomy
bezradności i poczucia zagrożenia .
Ograniczenie spostrzegania potęguje działanie wyobraźni. Brak
możliwości sprawdzenia różnorodnych wrażeń za pomocą wzroku
powoduje uczucie osamotnienia , wyolbrzymienia
niebezpieczeństwa i skłonność do ulegania złudzeniom co wywołuje
uczucie lęku. W konsekwencji żołnierze przejawiają skłonność
gromadzenia się w większe grupy i częstego używania głosu . Noc
wywołuje także wiele zjawisk wpływających na psychikę człowieka
w dziedzinie np. : uwagi, wyobraźni , pamięci , myślenia i
zakłócenie regularnego snu co prowadzi do stanów depresyjnych
wyczerpania i leków. Człowiek o obniżonej z braku snu odporności
psychicznej popełnia wiele błędów, a jego zachowanie może
znacznie odbiegać od ogólnie przyjętej normy. W związku z tym
mogą występować objawy szaleńczego bohaterstwa lub skrajnego
tchórzostwa. Dlatego konieczne wydaje się , poza właściwym
wyposażeniem technicznym, odpowiednie przygotowanie
zwiadowców do działania w nocy. Można to osiągnąć prowadząc
większą liczbę zajęć w warunkach nocnych doskonaląc umiejętności
prowadzenia rozpoznania w trudnych warunkach jakimi są warunki

7

ograniczonej widoczności. Warunki ograniczonej widoczności
wymuszają także konieczność zwiększenia koncentracji i uwagi co
powoduje szybsze zmęczenie fizyczne i psychiczne.
Szkolenie

żołnierzy i dowódców przed działaniami w nocy

należy uznać za jeden z zasadniczych czynników osłabiający
negatywny wpływ ciemności na działanie w nocy i w warunkach
ograniczonej widoczności . Umożliwia pokonanie niepewności
żołnierza i zwiększa jego odporność psychiczną .
Przed

działaniami w nocy trzeba starać się zapewnić żołnierza

3-4 godziny odpoczynku (sen) , ciepły posiłek lub napój oraz sucha
odzież ( bieliznę ) .

8

III. WYKORZYSTANIE TERENU W DZIAŁANIACH

ROZPOZNAWCZYCH W NOCY I WARUNKACH

OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI

Czynnikiem związanym z prowadzeniem rozpoznania w nocy,
poza stopniem ciemności , jest specyfika terenu oraz położenie
obserwatora w stosunku do obserwowanego obiektu. W nocy nie
jest prawdziwa zasada , że im wyżej tym lepiej widać, albowiem w
warunkach górskich , w wąwozach , tam gdzie trudno dociera
światło gwiazd i księżyca widoczność jest dużo słabsza ze względu
na małą kontrastowość barw z otoczeniem. Pokrycie terenu także
wpływa na prowadzenie działań rozpoznawczych w warunkach
nocnych. Nie jest to taki duży wpływ jak w warunkach dobrej
widoczności , gdzie różnego rodzaju lasy, zagajniki itp. maskują
działanie pododdziałów rozpoznawczych wykonujących zadanie ,
niemniej wykorzystując miejsca zacienione przed światłem gwiazd i
księżyca , sprzyjają przemieszczaniu lub organizacji posterunków .
Wystawiając się na działanie światła gwiazd czy też księżyca na
zasadzie kontrastu między ciemniejszymi sylwetkami ,a jaśniejszym
tłem pododdziały rozpoznawcze są narażone na wykrycie przez
przeciwnika. Rzeźba terenu jak i jego pokrycie także w warunkach
nocnych i ograniczonej widoczności powinny być wykorzystywane
w takim samym stopniu jak w warunkach dobrej widoczności .
Błędem jest myślenie , że w nocy nic nie widać i można prowadzić
działania rozpoznawcze nie przestrzegając podstawowych zasad .

Ważnym elementem związanym z terenem jest orientowanie się
w terenie . Polega to na ustaleniu swojego położenia względem stron
świata , przedmiotów terenowych oraz wojsk własnych i
przeciwnika. Podstawą orientacji przestrzennej pozostaje mapa
,szkic terenu ( sporządzony podczas dobrej widoczności). Zasadniczą
trudność polega na braku dostatecznej widoczności elementów
rzeźby terenu i pokrycia terenu które odszukane na zorientowanej wg
stron świata mapie pozwolą ustalić położenie elementu
rozpoznawczego w terenie.
Znaczną pomoc przy odszukiwaniu przedmiotów terenowych do
określenia swojego położenia w nocy stanowią urządzenia

9

noktowizyjne .Przy wykorzystaniu ich należy jednak przestrzegać
następujących ograniczeń :

¾ nie kierować promienników podczerwieni na przedmioty

terenowe po stronie przeciwnika;

¾ wykorzystywać noktowizory aktywne tylko do

potwierdzenia (precyzowania) ustalonych wstępnie
przedmiotów orientujących.

W warunkach ograniczonej widoczności spowodowanej przez

gęstą mgłę gdzie widoczność spadnie do kilku metrów stosowanie
urządzeń noktowizyjnych jest bardziej ograniczone niż w nocy
dlatego też jeżeli pozwalają na to warunki możliwym sposobem
będzie w takim wypadku wysłanie zwiadowców w nakazanym
kierunku , którzy odnajdą charakterystyczne punkty terenu na
podstawie których określimy swoje położenie w terenie ( techniki
prowadzenia rozpoznania typu RANGERS) .Metoda ta jest jednak
dość ryzykowna , gdyż może doprowadzić do utraty orientacji przez
zwiadowcę i w konsekwencji odłączenia od elementu
rozpoznawczego , a z drugiej strony nie zawsze dokładna.
Z dużą dokładnością i szybko możemy określić swoje położenie
za pomocą aparatury nawigacyjnej TNA – 3 która jest na
wyposażeniu transportera opancerzonego BRDM – 2 i bojowego
wozu rozpoznawczego BWR. Zawsze jednak należy sprawdzać dane
przez porównanie odczytu z terenem.
W dobie rozwoju urządzeń elektronicznych najszybszym i
dokładnym sposobem orientowania się w terenie w warunkach
nocnych i ograniczonej widoczności przez pododdziały
rozpoznawcze będzie odbiornik do nawigacji satelitarnej GPS.
Jednak należy pamiętać że działanie tego urządzenia w warunkach
intensywnych opadów atmosferycznych jest ograniczone , a niekiedy
w/w warunki atmosferyczne wyeliminują GPS – a jako urządzenie
pomagające określić nam swoje położenie , a także wskazać
właściwy kierunek działania. Dlatego też niezbędne jest przy
posługiwaniu się tymi urządzeniami jest dublowanie ich w postaci
ciągłego porównywania i śledzenia mapy.

Najtrudniej jest trafić do celu w ciemności , gęstej mgle lub

śnieżycy. W takiej sytuacji obowiązuje zasada ciągłości procesu
orientowania się, która wymaga nieustannego śledzenia przebytej
drogi wg ustalonych wcześniej punktów orientacyjnych – dających

10

się wyróżnić z otoczenia przedmiotów terenowych i form rzeźby
terenu. Punktem wyjścia jest dokładna znajomość miejsca stania
( rozpoczęcia ruchu ) oraz dokładne przygotowanie mapy , zdjęcia
lotniczego lub szkicu.
Przygotowanie

mapy

(zdjęcia lotniczego lub szkicu) powinno

obejmować:

¾ wybranie i uwypuklenie charakterystycznych i trwałych

przedmiotów pokrycia i rzeźby terenu na planowanym
kierunku działania oraz linii terenowych między nimi ( dróg
, rowów , strumieni.);

¾ wyznaczenia azymutów na wybrane przedmioty

orientacyjne i określenie odległości między tymi
przedmiotami.

Zawsze należy dążyć do tego żeby wybrane na kierunku ruchu

przedmioty miały dość duże rozmiary, a odległości między nimi nie
były zbyt wielkie.

Zasadę ciągłości procesu orientowania należy spełniać przez

ciągły pomiar pokonanej odległości na ustalonej linii azymutu lub
terenowej oraz osiągania kolejnych punktów orientacyjnych .
podczas marszu pomiar ten może być dokonywany krokami, a w
czasie jazdy za pomocą licznika kilometrów .

W żadnym wypadku nie wolno przyjmować za pewne

informacji podawanych na drogowskazach , tablicach kilometrów i
innych znakach drogowych , które mogą być specjalnie zmieniane
przez przeciwnika. Nie należy również kontynuować marszu bez
zidentyfikowania kolejnego przedmiotu terenowego wyznaczającego
planowany kierunek działania.

Szczególnie dobrym sposobem utrzymania kierunku podczas

marszu w nocy i warunkach ograniczonej widoczności jest –
wykorzystanie przewodników . Przewodnikami mogą być
zwiadowcy, którzy wcześniej rozpoznali dany rejon , żołnierze
dobrze znający teren oraz zaufani mieszkańcy okolicy . Również w
wypadku wykorzystania przewodników dowódca pododdziału jest
zobowiązany kontrolować innymi sposobami , czy planowany
kierunek ruchu jest utrzymywany.

11

IV . PROWADZENIE ROZPOZNANIA PRZEZ

PODODDZIAŁY W OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI I

NOCY.

Noc jest szczególnie korzystną porą doby do prowadzenia

działań na tyłach przeciwnika.W nocy zasięg obserwacji wzrokowej
jest znacznie ograniczony, co zapewnia większą skrytość działania i
daje pododdziałom rozpoznawczym szerokie możliwości wykonania
zadania.
Działając w nocy pamiętać należy, że ciemność absolutnie nie
chroni przed rozpoznaniem przeciwnika. W nocy szczególnie
wyraźnie słychać każdy dźwięk i widać światło. Dlatego w czasie
działań w nocy należy bardzo starannie dopasować oporządzenie
aby nie było ono źródłem jakichkolwiek odgłosów ( stukanie ,
chrzęst , zgrzytanie , szelest itp.) .Nie wolno również używać
żadnych otwartych świateł . Należy ściśle ograniczyć lub zabronić
porozumiewania się głosem , a przemarsz musi odbywać się
ostrożnie i cicho. Ponieważ w nocy twarz i ręce człowieka są dość
dobrze widoczne – jaśnieją w ciemnościach należy je wiec
maskować farbami, sadzami, ziemią lub błotem. Te same dźwięki i
światła , które mogą zdradzić pododdział działający w nocy mogą
również demaskować przeciwnika . Trzeba je więc umieć rozróżniać
, oceniać i wykorzystywać . W nocy doskonale można rozpoznać
przeciwnika za pomocą słuchu i wzroku . Oczywiście znacznie
pomagają w tym wszelkie przyrządy optyczne , noktowizyjne i
termowizyjne służące do obserwacji i celowania w warunkach
ograniczonej widoczności.

Określając odległość wg stopnia widoczności należy pamiętać że

dokładność oceny zależy od :

¾ wielkości przedmiotów ;
¾ wyrazistości ich konturów ;
¾ tła na jakim się znajdują ;
¾ oświetlenia ;
¾ przejrzystości powietrza .

Nie mając jednak żadnych przyrządów wiele również można

ustalić na podstawie oznak demaskujących.

12

ODLEGŁOŚCI DO CELÓW NA PODSTAWIE ODGŁOSÓW

I OZNAK DEMASKUJĄCYCH

Odgłosy i oznaki demaskujące Odległość

do celu

¾ słychać rozmowy ,kaszel ładowanie broni ,ciecie

drutu.

¾ Słychać komendy ,brzęk broni i oporządzenia, widać

ogień z papierosa.

¾ Słychać głuchy szum piechoty maszerującej po drodze

gruntowej , odgłosy ręcznego wbijania kołków i
słupów.

¾ Słychać rąbanie i piłowanie drzewa , dźwięk

wyładowywanych z samochodów beczek z paliwem
lub kanistrów z benzyną .

¾ Słychać mechaniczne wbijanie kołków, wykonywanie

okopów , szum silnika samochodu ciężarowego
podczas jazdy po drodze gruntowej .

¾ Jest widoczny błysk zapalonej zapałki , słychać

odgłos maszerującej piechoty po szosie .

¾ Słychać wyraźnie odgłos trzasku sęków i głuchych

uderzeń padających zrąbanych lub spiłowanych
drzew, odgłos pracy silnika motocykla .

¾ Słychać szum silnika samochodu ciężarowego

podczas jazdy po szosie, kopanie okopów ręcznie .

¾ Słychać szum silnika czołgu podczas jazdy po drodze

gruntowej , dźwięk pojedynczego strzału z pistoletu.

¾ Słychać łoskot gąsienic oraz szum silnika czołgu

podczas jazdy po szosie.

¾ Słychać strzelanie z broni maszynowej.
¾ Widać światło różnych lamp ,latarek w zależności od

siły jej światła.

¾ Słychać strzały armatnie.

Do 100m

Do 200m

Do 300m


Do 400m


Do 500m


Do 600m

Do 800m


Do 1000m

Do 2000m

Do 3000m

Do 4000m
Do 5000m

Do 15000m

13

Należy pamiętać że wiatr wiejący z kierunku , z którego

dochodzą odgłosy , zwiększa ich słyszalność . I odwrotnie , wiatr
przeciwny znacznie ogranicza możliwość wykrycia dźwięków,
deszcz , śnieg ,mgła również tłumią wszelkiego rodzaju odgłosy .

TABELA WIDZIALNOŚCI W NOCY

Wyszczególnienie

Odległość

do celu(m)

¾ Żar papierosa,
¾ Zapalona zapałka ,
¾ Światło latarki kieszonkowej ,
¾ Zamaskowany reflektor samochodowy ,
¾ Światła pozycyjne ( obrysowe ),
¾ Seria broni maszynowej ,
¾ Błysk wystrzału z działa ,
¾ Światło naboju sygnałowego ,
¾ Pojedyncze drzewo ,
¾ Pojedyncze zabudowanie ,
¾ Biegnący żołnierz ,
¾ Nie zamaskowany wóz bojowy.

500-700
400-600

do 1500
do 2000

do 300

do 2000
do 5000
do 6000

300-600
400-600

50-150

200-300

W warunkach nocy i ograniczonej widoczności wzrasta

znaczenie rozpoznania , ponieważ przeciwnik zawsze będzie chciał
wykorzystać ciemności do przegrupowania wojsk , odtworzenia
odwodów , organizacji zaopatrzenia , odtworzenia systemu
dowodzenia , wzmocnienia wojsk pierwszego rzutu , odtworzenia
lub wzmocnienia obrony. Poza tym w warunkach nocnych
najczęściej następuje zmiana charakteru działań bojowych
przeciwnika. Wykrycie tych i innych zmian w ugrupowaniu
bojowym przeciwnika oraz ustalenie prawdopodobnego zamiaru
jego działania należy do zasadniczych zadań rozpoznania , które
musi dostarczyć dowódcy danych umożliwiających podjęcie decyzji
co do sposobu prowadzenia walki w warunkach nocnych i
wykonania zadania . Warunkiem prowadzenia działań
rozpoznawczych jest dokładna organizacja przedsięwzięć
rozpoznawczych przygotowania pododdziałów i terminowe

14

postawienie zadań oraz umiejętność wykorzystania środków
rozpoznania radioelektronicznego, noktowizyjnego i
radiolokacyjnego rozpoznania pola walki.
Organizując rozpoznanie w nocy należy pamiętać , że
ciemności nocne wpływają na działanie sił i środki rozpoznania
zarówno dodatnio jak i ujemnie .

Do ujemnych skutków należy:

¾ Ograniczona możliwość obserwacji i orientacja w terenie ;
¾ Obniżenie skutecznego zasięgu uzbrojenia;
¾ Wolniejsze tempo prowadzonych działań;
¾ Niespodziewane spotkanie się z przeciwnikiem ;
¾ Potęgowanie odgłosów walki ;
¾ Wprowadzanie w błąd słuchu co do miejsca i odległości

źródła dźwięku ;

¾ Utrudnione rozpoznanie ze środków transportu ;
¾ Wzrok wyolbrzymia przedmioty i nadaje im inny kształt ;
¾ Obniżenie indywidualnej wydolności fizycznej i psychicznej

żołnierzy.

Natomiast z drugiej strony warunki nocy oraz ograniczonej

widoczności sprzyjają :
¾ Skrytemu przenikaniu w ugrupowanie przeciwnika ;
¾ Prowadzeniu rozpoznania dźwiękowego;
¾ Skrytego przemieszczania elementu rozpoznawczego;
¾ Uzyskanie efektu zaskoczenia;
¾ Zwiększonej możliwości maskowania przed rozpoznaniem

wzrokowym i powietrznym.

Szczególnie szerokie zastosowanie mogą znaleźć stacje

radiolokacyjne typu SNAR i PSNR .

Do rozpoznania w nocy i warunkach ograniczonej widoczności

mogą być użyte środki rozpoznania różnych rodzajów wojsk .
Ogólnie wiadomo że do rozpoznania systemu ognia przeciwnika ,
jego ugrupowania bojowego pierwszorzutowe pododdziały będą
używać pododdziałów ogólno wojskowych będących na linii
styczności , rozpoznania ogólno wojskowego , rozpoznania rodzajów
wojsk za pomocą obserwacji , podsłuchem wykorzystując wszystkie
dostępne przyrządy do rozpoznania w warunkach nocnych i
ograniczonej widoczności . Jednakże obserwacja w warunkach

15

nocnych może okazać się skutecznym sposobem rozpoznania tylko
wtedy gdy będzie zorganizowana wcześniej ( w czasie dnia ) i jeżeli
rozmieszczenie posterunków obserwacyjnych zapewni obserwację
ugrupowania przeciwnika na dużą głębokość .

Przedsięwzięcia te obejmują :
¾ Przygotowanie PO do pracy w nocy ,
¾ Wybranie dozorów i zmierzenie do nich odległości ,
¾ Przygotowanie przyrządów obserwacyjnych do pracy w nocy ,
¾ Ustalenie kierunków na wyróżniające się przedmioty terenowe

i rejony najbardziej prawdopodobnego rozmieszczenia
obiektów przeciwnika.

W ugrupowaniu przeciwnika rozpoznanie prowadzone będzie

przez elementy rozpoznania ogólno wojskowego tj. PR,SPR,GR. Ich
przygotowanie i wyposażenie pozwala w skuteczny sposób
prowadzić rozpoznanie także w warunkach nocy i ograniczonej
widoczności. Tak jak pododdziały prowadzące rozpoznanie na linii
styczności tak też elementy rozpoznawcze działające w ugrupowaniu
przeciwnika powinny poczynić przedsięwzięcia przygotowujące je
do działania w nocy i ograniczonej widoczności .

W czasie organizacji rozpoznania bez styczności z

przeciwnikiem należy :

¾ Wybrać miejsca na PO i przygotować je do pracy ;
¾ Wybrać dozory i sektory obserwacji oraz zmierzyć do nich

odległości;

¾ Określić rejony szczególnego zainteresowania i rozpoznać je ;
¾ Rozpoznać drogi podejścia i odejścia ;
¾ Rozpoznać kolejne rejony prowadzenia rozpoznania ;
¾ Rozpoznać kierunki prawdopodobnego podejścia przeciwnika ;
¾ Określić i rozpoznać miejsca bytowania i ukryć ;
¾ Przygotować przyrządy do obserwacji w nocy.

16

W czasie organizacji rozpoznania w styczności z

przeciwnikiem dochodzi element wprowadzenia pododdziałów
rozpoznawczych w ugrupowanie przeciwnika . Dlatego też już w
warunkach dziennych należy rozpoznać i zaplanować :

¾ Odcinki , rejony obrony przeciwnika dogodne do przenikania

własnych elementów rozpoznawczych;

¾ Zabezpieczenie przez dowódcę ogniem i działaniami

mylącymi elementów rozpoznawczych przenikających w
ugrupowanie przeciwnika;

¾ Wszechstronne przygotowanie sprzętu do działania a

zwłaszcza do prowadzenia obserwacji w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności.

W warunkach działań bojowych w nocy wzrasta znaczenie

rozpoznania ,ponieważ nieprzyjaciel zawsze będzie starał się
wykorzystać ciemności do skrytego manewru i przegrupowania
wojsk, dokonania zmian w systemie ognia ,zapór i dowodzenia,
uzupełnienia zaopatrzenia itd.

Wykrycie tych zmian należy w warunkach nocnych do

podstawowych zadań rozpoznania i jest koniecznym warunkiem
powodzenia w działaniach bojowych.

Do wykonywania zadań rozpoznawczych w nocy i w

warunkach ograniczonej widoczności należy ze składu
pododdziałów wyznaczyć więcej sił niż w dzień, ponieważ ciemność
ogranicza możliwości ukrywania celów i poznawania terenu.
Do podstawowych sposobów prowadzenia rozpoznania w nocy i w
warunkach ograniczonej widoczności należy zaliczyć:

• obserwacja (podsłuch);

• wypad;

• zasadzka;

• napad ;

• najście;

• patrolowanie

17

OBSERWACJA

Jest powszechnym sposobem rozpoznania, jednak w zależności od
rodzaju terenu i stopnia ograniczenia widoczności podlega ona wielu
ograniczeniom. Brak oświetlenia powoduje podczas obserwacji
wzrokowej duże niedokładności w wykrywaniu i precyzyjnym
umiejscawianiu celów i obiektów w terenie. Z powodu zmniejszenia
kontrastowości pojawiają się w polu obserwacji cele i obiekty
zniekształcone trudne do zidentyfikowania, zatracają bowiem wiele
cech i oznak szczegółowych. W czasie obserwacji nocnej występuje
złudzenie większej liczby miejsc( punktów), które mogą być
obiektami ( celami ) przeciwnika, co powoduje konieczność ciągłego
ich dozorowania. Podczas obserwacji w nocy szczególnie należy
chronić wzrok obserwatorów przed oślepieniem silnymi źródłami
światła powodującym przerwy w obserwacji wynikające z
możliwości akomodacyjnych wzroku. Aby przeciwdziałać tym
zjawiskom i niekorzystnym następstwom należy:

¾ wyznaczyć do prowadzenia obserwacji w nocy żołnierzy

najbardziej doświadczonych;

¾ wybierać miejsca do prowadzenia obserwacji w obniżeniach

terenowych, tak żeby przedpole było widoczne na tle
horyzontu;

¾ dokładnie zapoznać obserwatorów z topografią rejonów i

sektora obserwacji , w miarę możliwości jeszcze przy świetle
dziennym;

¾ przygotować wzrok do prowadzenia obserwacji w nocy w

ciągu działań dziennych ( stosowania ciemnych szkieł ,
wyłączenie z warunków oświetlenia na 40-60 min. Przed
zmrokiem );

¾ powiększyć liczbę posterunków i obserwatorów m.in. w celu

wymiany obserwatora czasowo oślepionego;

¾ wyposażyć posterunki i obserwatorów w przyrządy do

prowadzenia obserwacji w warunkach nocnych i ograniczonej
widoczności ( noktowizory ,termowizory ,radiolokatory);

¾ zawsze dążyć do uzyskania potwierdzenia wyników obserwacji

z innych posterunków lub innych źródeł wiadomości .

18

Podczas wykorzystania przyrządów noktowizyjnych należy

pamiętać o następujących zasadach:

¾ śnieg ,mgła deszcz i zadymianie utrudniają widoczność i

pogarszają warunki obserwacji;

¾ między naturalną zielenią a zwiędłą i maskami sztucznymi

występują różnice odcieni , co umożliwia rozróżnienie celów;

¾ czołgi , transportery opancerzone i inne wozy bojowe

najłatwiej wykrywa się po odblasku reflektorów płyt
pancernych ,a w ruchu po gąsienicach , kołach nośnych oraz po
iskrzeniu z kolektorów wylotowych spalin;

¾ urządzenia noktowizyjne z reguły przybliżają cele przy ocenie

odległości trzeba posługiwać się dozorami.

Obserwację w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności

należy uzupełniać podsłuchiwaniem. Noc wzmacnia odgłosy walki,
ale różnorodne źródła i odbicia dźwięku utrudniają precyzyjną
lokalizację celów w terenie.

Do podsłuchiwania należy wykorzystywać te siły , które znajdują

się najbliżej przeciwnika lub wyznaczać specjalne podsłuchy i
rozmieszczać je bezpośrednio w pobliżu ugrupowania przeciwnika.
Podczas podsłuchiwania prowadzący rozpoznanie powinien na
podstawie dźwięku określić kierunek i odległość do celu.

Przy określaniu kierunku na podstawie dźwięku szczególnie

pomocne mogą być widoczne w nocy punkty orientacyjne w terenie
(dozory ).
Określenie odległości podczas prowadzenia podsłuchiwania
można wykonać dwoma sposobami:

¾ na podstawie prędkości dźwięku – różnica między błyskiem

wystrzału a wychwyceniem jego odgłosu pomnożona przez
330m/s;

¾ na podstawie słyszalności dźwięków w nocy ( patrz tabela

słyszalności.

19

WYPAD

Jest typowym bardzo efektywnym sposobem prowadzenia

rozpoznania w nocy, ponieważ ciemność ułatwia przenikanie w głąb
ugrupowania przeciwnika .

Celem wypadu jest ujęcie jeńca ,zdobycie dokumentów ,

wzorów uzbrojenia i wyposażenia . W ramach indywidualnego
przygotowania żołnierze dokonują dopasowania umundurowania ,
uzbrojenia ,wyposażenia oraz kamuflażu.

Do wykonania bezpośredniego zadania rozpoznawczego

żołnierz zabiera tylko to co jest mu niezbędne do jego wykonania
( lornetkę zwykłą lub noktowizyjną , termowizor , dalmierz
laserowy, mapę lub szkic terenu oraz blok meldunkowy).

Organizacja i wykonanie wypadu są jednak skomplikowane i

wymagają szczegółowego przygotowania na szczeblu pododdziału
oraz pomocy szczebla nadrzędnego. Zasady organizacji wypadu w
nocy lub warunkach ograniczonej widoczności są takie same jak w
czasie dnia .

Organizując jednak wypad w nocy lub warunkach

ograniczonej widoczności należy dodatkowo wykonać następujące
przedsięwzięcia w czasie dnia :

¾ rozpoznać obiekt wypadu;
¾ rozpoznać system zapór inżynieryjnych ;
¾ rozpoznać rozmieszczenie środków radiolokacyjnych i

noktowizyjnych przeciwnika ;

¾ przeanalizować teren i wybrać najdogodniejsze drogi

podejścia i odejścia do obiektu wypadu ;

¾ określić stanowiska dla poszczególnych podgrup wypadu;
¾ określić wykorzystanie środków nocnego widzenia przez grupę

wypadową;

¾ określić znajomość sygnałów rozpoznawczych oraz sytuacji w

których należy je stosować;

¾ określić sposoby działania grupy wypadowej w wypadku

wykrycia przez przeciwnika.

20

W trakcie wykonywania wypadu w nocy lub warunkach

ograniczonej widoczności szczególną uwagę należy zwrócić na :

¾ zachowanie ciszy podczas działania ;
¾ ochronę wzroku przed oślepieniem ;
¾ właściwe wykorzystanie aktywnych i pasywnych urządzeń

noktowizyjnych;

¾ maskowanie zewnętrznego oświetlenia oraz maskowanie przed

środkami rozpoznania noktowizyjnego i termowizyjnego
przeciwnika;

¾ sposoby celowego deformowania sylwetki własnej w celu

lepszego maskowania w ciemności;

¾ właściwe zabezpieczenie oraz ubezpieczenie wycofania się

grupy wypadowe.

ZASADZKA

Noc i warunki ograniczonej widoczności w sposób zasadniczy

sprzyjają organizacji zasadzek i zdecydowanie wpływają na ich
skuteczność . W omawianych warunkach ułatwione jest maskowanie
zaskoczenie i spotęgowane oddziaływanie psychiczne na
przeciwnika . Oprócz czynników dodatnich występują również
czynniki utrudniające organizacje i wykonanie zasadzki .
Trudniejsza jest przede wszystkim organizacja systemu ognia i
obserwacji .

Organizacja zasadzki w nocy obejmuje wykonanie takich samych

czynności jak w dzień przy czym należy uwzględniać:

¾ określenie sposobu maskowania przed obserwacją

noktowizyjną i termowizyjną przeciwnika i zasad
wykorzystania urządzeń własnych ;

¾ ustalenie widocznych w ciemności przedmiotów terenowych

potrzebnych do orientowania się oraz zorganizowania systemu
ognia;

¾ ustalenie i oznakowanie dróg odejścia z rejonu zasadzki;
¾ zorganizowanie oświetlania celów .

Największa trudność podczas organizowania zasadzki w nocy i

warunkach ograniczonej widoczności sprawia organizacja systemu
ognia .

21

Ze względu na niebezpieczeństwo rażenia własnych żołnierzy siły i
środki pododdziału organizującego zasadzkę w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności powinny być rozmieszczone w linie , po
jednej stronie drogi , po której przemieszcza się przeciwnik.
Ponieważ należy liczyć się z możliwością rozpoznania aktywnych
noktowizorów , do momentu otwarcia ognia należy wykorzystywać
tylko pasywne urządzenia noktowizyjne i termowizory.

Organizacja systemu ognia przebiega podobnie jak podczas

organizowania zasadzki w dzień z tym że otwarcie ognia może
nastąpić wyłącznie na sygnał dowódcy zasadzki .

Po zajęciu stanowisk ogniowych obowiązuje absolutna cisza i

maskowanie świateł oraz zakaz wszelkiego ruch . Pod żadnym
pozorem nie wolno również włączać samowolnie reflektorów na
podczerwień .Wszystkie środki radiowe z wyjątkiem radiostacji
ubezpieczeń powinny pracować na nasłuchu dyżurnym.

Drogi odejścia należy wcześniej rozpoznać i odpowiednio

oznakować .

Najlepsze efekty osiąga się podczas wykonywania zasadzek

ogniowych i chwytających. Wykonanie zasadzki typu mieszanego
jest w nocy mniej celowe gdyż nie ma warunków na precyzyjna
organizację i wykonanie .

NAPAD

Jest to niespodziewane ,wykonanie znienacka uderzenia na

obiekt stały lub wojska przeciwnika znajdującego się na postoju .
Warunki ograniczonej widoczności w znacznym stopniu mogą
przyczynić się do uzyskania powodzenia przez element
rozpoznawczy wykonujący napad. Warunki ograniczonej
widoczności pozwolą :

¾ rozpoznanie obiektu minimalizując możliwość wykrycia

obserwatorów;

¾ skryte podejście do obiektu napadu;
¾ wykonanie zaskakującego ataku na obiekt;
¾ skrytego odejścia od obiektu .
Zasady organizacji i wykonania napadu w nocy i warunkach

ograniczonej widoczności są podobne jak przy wykonaniu wypadu.

22

NAJŚCIE

Warunki ograniczonej widoczności i noc w bardzo dużym

stopniu pomogą w wykonaniu tego sposobu prowadzenia
rozpoznania . Można powiedzieć że będą to warunki wręcz idealne .
Ograniczona widoczność spowoduje ukrycie szczegółów w
wyglądzie zewnętrznym , a także w zachowaniu , szczegółów
umundurowania , sposobu poruszania się itp. osoby , lub grupy
wykonującej najście .

PATROLOWANIE

Jest to jeden z podstawowych sposobów prowadzenia

rozpoznania gdzie obserwację połączono z ruchem. W warunkach
ograniczonej widoczności lub nocy skuteczność zdobywania
wiadomości w porównaniu z okresami gdzie widoczność jest dobra
maleje ,dlatego też stosowanie technicznych środków do
prowadzenia obserwacji tak jak i w innych sposobach rozpoznania
jest obowiązkowe. Drugim czynnikiem negatywnie wpływającym na
ten sposób jest ruch który w każdych warunkach jest czynnikiem
demaskującym . Innym czynnikiem utrudniającym prowadzenie
patrolowania jest utrzymanie kierunku po wyznaczonej trasie
patrolowania . Ciągłe śledzenie mapy porównywanie ją z terenem
oraz wprowadzanie korekt wyeliminuje ten czynnik. Jednak
warunki ograniczonej widoczności lub nocy w równym stopniu
utrudniają jak i pomagają w wykonaniu zadania . Przestrzegając
podstawowych zasad poruszania się w terenie m.in. nie wchodzić na
szczyty wzniesień , poruszać się w miejscach zacienionych przed
światłem księżyca i gwiazd, zachować ciszę , nie używać otwartego
ognia a także światła itp. element rozpoznawczy powinien wykonać
postawione zadanie.

23

V. PODSTAWOWY SPRZĘT DO PROWADZENIA

OBSERWACJI W WARUNKACH NOCY I

OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI ORAZ JEGO DANE

TAKTYCZNE.

1 . Pasywny celownik strzelecki PCS – 5

przeznaczenie
Noktowizor strzelecki PCS – 5 przeznaczony jest do celowania przy
strzelaniu z :

¾ Pistoletu AKMN-1,
¾ Karabinu PKMN-1,
¾ Karabinu wyborowego SWDN-1,
¾ Ręcznego granatnika ppanc RPG-7N1,

Oraz obserwacji pola walki w warunkach naturalnego nocnego
oświetlenia.
Odległość na jaką można strzelać z karabinów i granatników w jasną
bezksiężycową noc wynosi 350 m ( nie mniej jednak niż 300 m ).
Zasięg widzenia celu zależy od wielkości naturalnego oświetlenia
przezroczystości atmosfery , kontrastu pomiędzy celami a tłem i
wielkości celu. Zasięg zwiększa się dla celów ruchomych

celownik noktowizyjny PCS-5

24

2 . Pasywny celownik strzelecki PCS – 6

przeznaczenie:

Noktowizor strzelecki PCS-6 służy do obserwacji i celowania

w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia z broni strzeleckiej ,
a w szczególności z karabinka automatycznego 5,56 mm . Może
także współpracować z dalmierzem laserowym ŁPR – 1 .
Zasięg widzenia celu zależy od wielkości naturalnego nocnego
oświetlenia, przezroczystości atmosfery , kontrastu pomiędzy celem
a tłem i wielkości celu. W jasną księżycową noc powinien być nie
gorszy niż 300m.
Zasięg zwiększa się dla celów ruchomych .
Zasięg dostrzegania - 300 m dla celu wielkości sylwetki żołnierza i
kontraście 50 %oraz poziomie naturalnego oświetlenia terenu co
najmniej 5 mlx i widoczności meteorologicznej 8 km .

Celownik noktowizyjny PCS-6

25

Karabinek 5,56 mm „BERYL” Z celownikiem PCS-6



3. Pasywne noktowizor samochodowy PNS-1

przeznaczenie

Pasywny noktowizor samochodowy PNS – 1 jest niewielkim,
dwuokularowym urządzeniem przeznaczonym do prowadzenia
obserwacji w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia ,
mocowanym na głowie człowieka .
Pasywny noktowizor umożliwia / w warunkach nocy / wykonywanie
czynności takich jak :

- prowadzenie pojazdów samochodowych i środków desantowo

przeprawowych ,

- patrolowanie i rozpoznanie,
- prowadzenie prac saperskich ,
- wykonywanie prac na bliskich odległościach , przy włączonym

dodatkowym źródle światła podczerwieni np.: w tunelach ,
bunkrach , czytanie map i planów itp.

26

27

4.Nocna pasywna lornetka 1 PN 33 B

Przeznaczona jest do obserwacji terenu i rozpoznawania celów .
Umożliwia ona rozpoznawanie człowieka w nocy z odległości około
300m , a czołgu –około 600 m.





5.noktowizor samochodowy PNW-57a

przeznaczenie

Noktowizor samochodowy PNW-57a przeznaczony jest do

prowadzenia samochodów oraz innych pojazdów opancerzonych nie
posiadających własnych urządzeń noktowizyjnych . Można używać
go również do prowadzenia obserwacji pola walki.

Zasięg noktowizora w zależności od rodzaju obserwowanych

obiektów wynosi od 100-150 m

6.Nocna pasywna lornetka NPL-1

przeznaczenie

Nocna pasywna lornetka NPL-1 to ręczna dwuoczny przyrząd
noktowizyjny przeznaczony do prowadzenia rozpoznania terenu w
warunkach naturalnego nocnego oświetlenia.

Zasięg dostrzegania : lorneta zapewnia możliwości dostrzegania
sylwetki człowieka przy natężeniu oświetlenia 3-5 mlux. I kontraście
tła przedmiotu 50%na odległość nie mniejszą niż 250 m.

28

29

7.noktowizor NSPU

Przeznaczony

jest

prowadzenia ognia w warunkach nocnych z

kbkAK i RPG-7 oraz obserwacji pola walki.
Zasięg skuteczny celowania i obserwacji do 300m

1

8.Radiolokacyjna stacja rozpoznania pola walki PSNR-5k

Jest przeznaczona do wykrywania , rozpoznania i śledzenia
ruchomych celów naziemnych oraz określania ich współrzędnych.
Przy jej wykorzystaniu można prowadzić rozpoznanie :

¾ Pojazdów poruszających się z prędkością od 2-10 km/h

odległości 200-15 000 m;

¾ Grupy żołnierzy z odległości 5-6 km ;
¾ Pojedynczy żołnierz z odległości 3-4 km .

30

ZAKOŃCZENIE

Specyficzne właściwości nocy i warunków ograniczonej
widoczności , które z jednej strony umożliwiają zaskoczenie ,
przenikanie w głąb ugrupowania przeciwnika i lepsze warunki
wykrywania obiektów przeciwnika , z drugiej natomiast ograniczają
możliwości prowadzenia rozpoznania powodują że potrzeba
stosowania środków technicznych pozwalających na prowadzenie
rozpoznania w specyficznych warunkach jakimi jest ograniczona
widoczność i noc jest nieodzowne . Należy mieć świadomość że noc
nie powinna utrudniać elementom rozpoznawczym prowadzenia
działań taktycznych , ale stwarzać im wiele nowych możliwości.
Odpowiednie wyszkolenie i wyposażenie elementów
rozpoznawczych pod kątem działania w warunkach ograniczonej
widoczności i nocy pozwolą kontynuować prowadzenie rozpoznania
w tych specyficznych warunkach z taką samą skutecznością jak w
czasie dobrej widoczności , dostarczając niezbędnych informacji o
przeciwniku , co w konsekwencji będzie miało duży ,a niekiedy
decydujący wpływ na przebieg prowadzonych walk.

31

BIBLIOGRAFIA

1. „Regulamin działań Wojsk Lądowych” Warszawa 1999 r.

DWL

2. „Działania specjalne” Warszawa 1985 r. Szt. Gen.

3.

„Organizacja i prowadzenie rozpoznania na szczeblach

taktycznych” Warszawa 1971 Szt. Gen.

4. ppłk dr Andrzej Bujak, kpt. dypl. Zdzisław Śliwa

„Prowadzenie działań bojowych w specyficznych warunkach

pola walki” Wrocław 1998 WSO WWZ

5. ppłk Jacek Cichecki „ Organizacja rozpoznania na szczeblu

oddziału„ WSO – TK 1`56/2000.

6. Działania bojowe pododdziałów w nocy i warunkach

ograniczonej widoczności. MON 1979. szkol. 592/78

7. Bytowanie na zapleczu przeciwnika w warunkach wojny

konwencjonalnej i jądrowej W-wa 1971 Sztab. Gen. 594/71

8. W Figiel Z Moszumański Bojowy wóz rozpoznawczy w

działaniach bojowych - podręcznik W-wa 1991 Szkol

742/90

32

Do wykorzystania

W nocy zasięg obserwacji wzrokowej jest znacznie ograniczony co
zapewnia większą skrytość działań i daje pododdziałom szerokie
możliwości wykonywania manewru oraz nękania przeciwnika z
zaskoczenia. Działając w nocy pamiętać należy że ciemności
absolutnie nie chronią przed rozpoznaniem przeciwnika. W nocy
szczególnie wyraźnie słychać każdy dźwięk i widać światło. Dlatego
w czasie działań w nocy należy bardzo starannie dopasować
oporządzenie aby nie było ono źródłem jakichkolwiek odgłosów
(stukanie, chrzęst, zgrzytanie, szelest itp.). Nie wolno również
używać żadnych otwartych świateł. Należy ściśle ograniczyć lub
zabronić porozumiewania się głosem, a przemieszczanie musi
odbywać się ostrożnie i cicho. Ponieważ w nocy twarz i ręce
człowieka są dość dobrze widoczne( jaśnieją w ciemnościach )
należy je więc maskować odpowiednimi farbami lub środkami
podręcznymi jak np.: sadza, ziemia, błoto itp. W nocy doskonale
można rozpoznać przeciwnika za pomocą słuchu , a w mniejszym
stopniu wzroku. Oczywiście znacznie pomagają w tym wszelkie
przyrządy optyczne, noktowizyjne i termowizyjne, radiolokatory.

Jest szczególnie ważnym sposobem prowadzenia rozpoznania
w warunkach ograniczonej widoczności. Ciemność i brak
widoczności sprzyjają organizacji oraz wykonywaniu zasadzek
ogniowych lub chwytających. Zwiększone możliwości
zaskoczenia , lepsze warunki maskowania to główne atuty
zasadzek w nocy .
Należy jednak pamiętać o konieczności takiego
ugrupowania i organizacji ognia , żeby w ciemności nie razić
własnych sił, o rozpoznaniu i oznakowaniu dróg odejścia , oraz

33

o właściwym oświetleniu celów tak aby obiekt zasadzki nie
mógł skryć się w ciemności . Do obserwacji terenu i obiektu na
który element rozpoznawczy zorganizował zasadzkę oraz do
prowadzenia celnego ognia w warunkach ograniczonej
widoczności powinien w jak największym stopniu wykorzystać
etatowe i przydzielone środki noktowizyjne , termowizyjne .
Jednak nie zwalnia to wszystkich żołnierzy od prowadzenia
także obserwacji wzrokowej i wyłapywania wszelkich
odgłosów przez zmysł słuchu.

34