1

L

L

O

O

K

K

A

A

L

L

N

N

Y

Y

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

R

R

E

E

W

W

I

I

T

T

A

A

L

L

I

I

Z

Z

A

A

C

C

J

J

I

I

O

O

S

S

I

I

E

E

D

D

L

L

A

A

„

„

S

S

T

T

A

A

R

R

A

A

K

K

O

O

L

L

O

O

N

N

I

I

A

A

”

”

W

W

B

B

R

R

Z

Z

E

E

S

S

Z

Z

C

C

Z

Z

A

A

C

C

H

H

2

2

0

0

0

0

5

5

-

-

2

2

0

0

1

1

5

5

B

B

R

R

Z

Z

E

E

S

S

Z

Z

C

C

Z

Z

E

E

C

C

Z

Z

E

E

R

R

W

W

I

I

E

E

C

C

-

-

L

L

I

I

P

P

I

I

E

E

C

C

2

2

0

0

0

0

5

5

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

2

SPIS TREŚCI

Wstęp .......................................................................................................................5

I.

Źródła i podstawowe założenia prac nad programem ............................................... 6

Źródła Programu....................................................................................................... 6

Założenia wyjściowe przygotowania i realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji dla
osiedla „Stara Kolonia” .............................................................................................. 6

II.

Przebieg prac na programem ............................................................................10

Charakterystyka obecnej sytuacji Miasta Brzeszcze .............................................12

III.

Uwarunkowania rozwojowe miasta - charakterystyka obecnej sytuacji ................13

Sfera przestrzenna ...................................................................................................13

Lokalizacja i dostępność komunikacyjna .................................................................13

Zagospodarowanie przestrzenne............................................................................14

Zasoby kulturowe i środowisko przyrodnicze ..........................................................16

Infrastruktura techniczna i komunalna ...................................................................17

Zasoby mieszkaniowe ...........................................................................................18

Sfera gospodarcza ...................................................................................................19

Skala i struktura działalności gospodarczej .............................................................19

Sfera społeczna .......................................................................................................20

Mieszkańcy ..........................................................................................................20

Bezrobotni ...........................................................................................................22

Patologie, przestępczość .......................................................................................22

IV.

Uwarunkowania programowe LPR zawarte w strategicznych dokumentach

własnych, regionalnych i rządowych .............................................................................23

Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta i Gminy Brzeszcze na lata 2005-
2015 .......................................................................................................................23

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Brzeszcze na lata 2004 – 2006...................................24

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego.........................24

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2000-2006.............................25

Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 i Podstawy Wsparcia Wspólnoty 2004-2006..........26

Narodowy Plan Rozwoju 2007-13 (projekt)................................................................26

V.

Obszar rewitalizacji...............................................................................................28

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

3

Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji .................................29

VI.

Ogólna charakterystyka Osiedla „Stara Kolonia” .................................................30

Zasoby lokalowe, sytuacja własnościowa...................................................................30

Standard i stan techniczny budynków mieszkalnych ...................................................31

Uwarunkowania związane z ochroną środowiska ........................................................32

Działalność gospodarcza...........................................................................................33

Bezrobocie ..............................................................................................................33

Patologie społeczne, przestępczość ...........................................................................34

Pomoc społeczna .....................................................................................................34

Cele i Działania Programu planowane na rewitalizowanym obszarze...................37

VII.

Cele i działania Programu .................................................................................38

VIII.

Szacunkowe koszty realizacji programu w latach 2005-2006 ...............................46

IX.

Zarządzanie procesem rewitalizacji....................................................................49

Aneks 51

X.

Lista Załączników .................................................................................................52

XI.

Przypisy...........................................................................................................53

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

4

SPIS TABEL

Tabela 1. Wyposażenie w podstawową infrastrukturę komunalną, porównawczo. ...............18

Tabela 2. Standardy mieszkaniowe – porównawczo. .........................................................18

Tabela 3. Zasoby mieszkaniowe, porównawczo. ...............................................................19

Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej – struktura sektorowa, formy prawne,
porównawczo. ................................................................................................................19

Tabela 5. Pracujący w gospodarce narodowej, porównawczo. ...........................................20

Tabela 6. Podmioty gospodarki narodowej – wg. dziedzin działalności, porównawczo. ........20

Tabela 7. Struktura wiekowa ludności, porównawczo. .......................................................21

Tabela 8. Struktura wykształcenia ludności w wieku 13 lat i więcej, porównawczo. .............21

Tabela 9. Ludność wg. głównego źródła utrzymania, porównawczo. ..................................21

Tabela 10. Liczba wykroczeń i przestępstw w mieście .......................................................22

Tabela 11. Wykaz budynków mieszkalnych na Osiedlu Stara Kolonia. ................................30

Tabela 12. Bezrobotni - Osiedle Stara Kolonia. .................................................................33

Tabela 13. Wykaz przestępstw kryminalnych na terenie Starej Kolonii w latach 2000-200434

Tabela 14. Problemy mieszkańców Osiedla Stara Kolonia w latach 2000-2005. ...................35

Tabela 15. Podstawowa struktura Programu (obszary, problemy, cele, wskaźniki). .............39

Tabela 16. Szczegółowa struktura Programu (przedsięwzięcia i projekty). ..........................40

Tabela 17. Szacunkowe koszty projektów planowanych do wdrożenia w latach 2005-2006..47

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

5

W

W

S

S

T

T

Ę

Ę

P

P

6

I

I

.

.

Ź

Ź

R

R

Ó

Ó

D

D

Ł

Ł

A

A

I

I

P

P

O

O

D

D

S

S

T

T

A

A

W

W

O

O

W

W

E

E

Z

Z

A

A

Ł

Ł

O

O

ś

ś

E

E

N

N

I

I

A

A

P

P

R

R

A

A

C

C

N

N

A

A

D

D

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

E

E

M

M

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a

a

P

P

r

r

o

o

g

g

r

r

a

a

m

m

u

u

Idea podjęcia w Brzeszczach rewitalizacji osiedla górniczego „Stara Kolonia” zrodziła się na
początku 2005 roku, w trakcie prac nad Strategią Rozwoju Miasta i Gminy do roku 2015.

Zadanie pn.

Rewitalizacja cennych, zaniedbanych części miasta

, zostało ujęte bezpośrednio

w treści Strategii, przyjętej uchwałą Rady Miasta i Gminy Brzeszcze.

Również w przygotowanym wcześniej, w 2004 roku, i aktualizowanym w 2005 roku Planie
Rozwoju Lokalnego na lata 2004-2006 ujęto zadanie „

Rewitalizacja Osiedla Stara Kolonia, w

tym ulica Górnicza w Brzeszczach”.

Prace nad programem zainicjowane zostały późną wiosną 2005 roku przez władze gminy w
osobie Pani Burmistrz Beaty Szydło, poprzez wstępne spotkania w gronie osób zajmujących
się z ramienia władz gminy zagadnieniami rozwojowymi i konsultantów wspierających proces
od strony metodologicznej.

Ponieważ inicjatywa i zainteresowanie podjęciem programu ze strony samorządu miasta
spotkało się z zainteresowaniem ze strony mieszkańców oraz zarządców i właścicieli
nieruchomości – podjęto decyzję o przystąpieniu do wypracowania programu rewitalizacji w
otwartej formule.

Z

Z

a

a

ł

ł

o

o

ż

ż

e

e

n

n

i

i

a

a

w

w

y

y

j

j

ś

ś

c

c

i

i

o

o

w

w

e

e

p

p

r

r

z

z

y

y

g

g

o

o

t

t

o

o

w

w

a

a

n

n

i

i

a

a

i

i

r

r

e

e

a

a

l

l

i

i

z

z

a

a

c

c

j

j

i

i

L

L

o

o

k

k

a

a

l

l

n

n

e

e

g

g

o

o

P

P

r

r

o

o

g

g

r

r

a

a

m

m

u

u

R

R

e

e

w

w

i

i

t

t

a

a

l

l

i

i

z

z

a

a

c

c

j

j

i

i

d

d

l

l

a

a

o

o

s

s

i

i

e

e

d

d

l

l

a

a

„

„

S

S

t

t

a

a

r

r

a

a

K

K

o

o

l

l

o

o

n

n

i

i

a

a

”

”

Przedsięwzięcia rewitalizacyjne są jednym z istotnych elementów lokalnych strategii rozwoju
zarówno w dużych miastach - metropoliach, jak i w mniejszych miejscowościach, dla których
zapleczem są obszary wiejskie.

Celem projektów rewitalizacyjnych jest doprowadzenie do gospodarczego i społecznego
ożywienia określonego obszaru poprzez wprowadzenie nowych lub odtworzenie
historycznych funkcji z jednoczesnym przekształceniem przestrzeni (nowa zabudowa,
modernizacja, adaptacja dla potrzeb nowego sposobu użytkowania). Szczegółowe cele takich
programów są zazwyczaj dwojakie:

- poprawa jakości życia mieszkańców,

- wspieranie lokalnego rozwoju ekonomicznego.

Rewitalizacja jest z założenia procesem naprawczym, odnosi się do wybranych cech danego
obszaru miasta, które na dziś są oceniane niekorzystnie. W konsekwencji program
rewitalizacji jest programem typu problemowego tj. wyrastającym na diagnozie istniejących
problemów, konfliktów w przestrzeni fizycznej, gospodarczej i społecznej.

W lokalnym programie rewitalizacji próbuje się odpowiedzieć na pytanie co lokalne władze
publiczne mogą zrobić, aby z jednej strony wesprzeć rozwój gospodarczy miasta – nie tylko

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

7

poprzez duże inwestycje, ale i wspieranie indywidualnej przedsiębiorczości i rozwój lokalnych
małych przedsiębiorstw oraz przyciąganie zarówno inwestorów jak i konsumentów z
zewnątrz – zaś z drugiej strony poprawić warunki i atrakcyjność życia na danym obszarze?
Innymi słowy: co można zrobić aby nie tylko rozwijać atrakcyjność gospodarczą, ale i
poprawić atrakcyjność społeczną wybranych obszarów, z korzyścią dla całego miasta?

Istotnym zagadnieniem jest także kwestia wzbogacenia wizerunku miasta – w przypadku
Brzeszcz miasto w chwili obecnej stoi wobec konieczności „wymyślenia się” na nowo. Jak
zapisano w dokumencie Strategii Rozwoju:

„Brzeszcze – gmina o wiejskich walorach i miejskich standardach, przywiązana do tradycji,
zdecydowana na rozwój”.

Dla celów prac nad niniejszym dokumentem przyjęto definicję rewitalizacji
przedstawioną w dokumentach programowych i roboczych opracowanych przez
Ministerstwo Gospodarki i Pracy dla celów wdrażania

Zintegrowanego Programu

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006

, uznając, że na obecnym etapie

prac jest to podejście wystarczające.

Zgodnie z tym podejściem rewitalizację rozumie się

i

w ujęciu szerokim jako

kompleksowy

program remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków
na wybranym obszarze, najczęściej dawnej dzielnicy miasta, w powiązaniu z rozwojem
społecznym i gospodarczym

.

W ujęciu uszczegółowionym dla celów wdrażania ZPORR (a tym samym skorzystania ze
współfinansowania z funduszy strukturalnych UE) rewitalizację definiuje się jako

kompleksowe, zintegrowane, kilkuletnie, lokalne programy inicjowane przez samorząd
terytorialny dla realizacji działań technicznych, gospodarczych i społecznych – przy
uwzględnieniu zasad: spójności terytorialnej i ochrony środowiska naturalnego – na
zróżnicowanych obszarach, takich jak zdegradowane dzielnice miast […].

Zgodnie z „Podręcznikiem ogólnym wdrażania ZPORR”

ideą wymogu przygotowania

programów rozwoju jest przede wszystkim włączenie w proces wyznaczania celów rozwoju
społeczno-gospodarczego lokalnych społeczności jak najszerszego spektrum odbiorców
późniejszych działań

. W konsekwencji w „Podręczniku…” zaleca się, aby dokumenty te

powstawały przy współudziale partnerów społeczno-gospodarczych, przy czym sama
procedura prac nad programem pozostawiona jest do uznania samorządu.

Jednocześnie zwraca się uwagę na to, że nadrzędną funkcją lokalnych programów rozwoju
jest zapewnienie koncentracji środków finansowych na wybranych, strategicznie
najważniejszych, zadaniach. Aby zagwarantować stabilność realizacji programów wymaga
się, aby były one przyjmowane uchwałą właściwej Rady.

Założono również, że dokument Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie się
składał z dwóch części:

Pierwsza część - ogólna, odnosi się do całego miasta, jego aktualnej charakterystyki i
pozycji rozwojowej i ukazuje uzasadnienie oraz kontekst dla podjęcia programu rewitalizacji
właśnie w tym miejscu, również na tle szerszych programów sub-regionalnych i regionalnych,
a także wskazywać ma szczegółowo konkretny wybrany obszar odnowy;

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

8

druga część – szczegółowa i ukierunkowana, odnosi się bezpośrednio do wybranego
obszaru odnowy (osiedle „Stara Kolonia”), na którym mają być inicjowane i realizowane
przedsięwzięcia rewitalizacyjne.

W pracach nad programem zaproponowano przyjęcie kilku wyjściowych założeń
metodologicznych, które mają wpływ na docelowy kształt programu, i które
przedstawione są poniżej:

otwarta formuła programu zakładała, że program może objąć projekty zgłaszane i

promowane przez różne podmioty - nie tylko władze miasta i gminy i nie tylko sektor
publiczny, ale także przez wspólnoty mieszkaniowe, zarządców nieruchomości, organizacje
społeczne, mieszkańców itp.; w konsekwencji na liście zgłaszanych do programu projektów i
postulatów znajdują się zarówno projekty własne władz miasta, jak i propozycje innych
podmiotów aktywnych na obszarze osiedla „Stara Kolonia”;

program przygotowywany jest pod kątem wykorzystania różnych źródeł

finansowania, nie tylko aktualnie dostępnego dofinansowania w ramach środków
strukturalnych w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego na lata
2004-2006; stąd katalog projektów, które mogą być zgłaszane i w konsekwencji, które mogą
być włączone do programu rewitalizacji jest szeroki; stąd też wskazanie w treści programu
innych potencjalnych źródeł finansowania projektów;

program traktowany jest jako program wieloletni, z perspektywą do 2015 roku,

stąd ujęte w programie są zarówno projekty już ukształtowane i przygotowane do realizacji,
jak i projekty pozostające na razie na etapie wyrażenia potrzeb, czy wstępnych koncepcji. W
miarę krystalizowania się kolejnych możliwości finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych
projekty te powinny być stopniowo przygotowywane do realizacji od strony dokumentacyjno-
technicznej;

metodologia prac nad programem zakłada budowanie programu dwutorowo: z

jednej strony w oparciu o własne analizy stanu obecnego w mieście Brzeszcze i w rejonie
osiedla „Stara Kolonia” i diagnozę potrzeb i potencjału w zakresie lokalnego rozwoju
społecznego, gospodarczego i ekologicznego, z drugiej strony – równorzędnie – w oparciu o
badanie potrzeb i postulaty zgłaszane przez bezpośrednich potencjalnych uczestników,
interesariuszy programu – właścicieli i zarządców nieruchomości, mieszkańców, urzędników;

na etapie wstępnych prac nad programem przyjęto założenie, że akceptowane są

wszystkie projekty, które spełniają główne cele rewitalizacji, niezależnie od statusu
prawnego projektodawcy oraz stanu zaawansowania prac nad projektem; zaakceptowano
także formułę zgłaszania postulatów pod adresem władz miasta nie mających formy
zwartych projektów, lecz jedynie formę propozycji uznających za wskazane zajęcie się taką
lub inną problematyką;

podjęcie programu rewitalizacji oznacza konieczność skooordynowania i powiązania

wybranych przedsięwzięć inwestycyjnych i nieinwestycyjnych z polityką gospodarczą i
społeczną władz lokalnych na obszarze objętym rewitalizacją; podejmując to zadanie trzeba
więc mieć na uwadze, że proces ten powinien łączyć te różnorodne zagadnienia i objąć
projekty dotyczące m.in.:

- przestrzeni rewitalizowanego obszaru, zarówno jej estetyki jak i organizacji,
- wyposażenia w różnorodną infrastrukturę, nie tylko techniczną, ale i tworzącą
potencjalnie warunki dla lokalnej przedsiębiorczości,
- lokalnego życia społecznego, możliwości spędzania wolnego czasu,
- możliwości rozwoju i samorealizacji członków lokalnej społeczności.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

9

Wreszcie przyjmuje się, że LPR jako program publiczny powinien w możliwe pełny
sposób powstawać i mieć docelowy kształt zgodny z zasadami dobrej praktyki
programowania

ii

, a więc powinien się w możliwie wysokim stopniu charakteryzować

następującymi cechami:

-

mieć określony horyzont czasowy,

-

być zgodnym z innymi dokumentami programowymi, zarówno dla danego obszaru, jak i
dziedzinowymi,

-

być opartym na diagnozie stanu wyjściowego zakończonej zestawieniem problemów do
rozwiązania i potrzeb do zaspokojenia w ramach programu, co staje się podstawą do
sformułowania celów, działań i projektów programu,

-

wskazywać potencjalne źródła finansowania,

-

zawierać opis sposobu zarządzania, monitoringu i oceny (ewaluacji) programu,

-

powstawać z uwzględnieniem udziału partnerów społecznych i procedur konsultacyjnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

10

I

I

I

I

.

.

P

P

R

R

Z

Z

E

E

B

B

I

I

E

E

G

G

P

P

R

R

A

A

C

C

N

N

A

A

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

E

E

M

M

Prace nad Lokalnym Programem Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” podjęte zostały
wiosną 2005 w kształcie zgodnym z założeniami metodologicznymi.

Wówczas to odbyły się pierwsze spotkania w gronie urzędników zajmujących się
zagadnieniami rozwojowymi, następnie w gronie osób związanych i zainteresowanych losami
Osiedla. W trakcie tego spotkania przedstawiona została idea udziału w pracach nad LPR,
omówiona istota przedsięwzięć rewitalizacyjnych, wstępnie przedstawione potencjalne
aktualne i przyszłe możliwości finansowania projektów rewitalizacyjnych, ze szczególnym
odniesieniem się do możliwości udziału partnerów niepublicznych.

W czerwcu 2005 roku odbyło się na terenie Osiedla, w siedzibie szkoły Podstawowej im.
Stanisława Staszica, pierwsze otwarte spotkanie warsztatowe z interesariuszami programu –
osobami związanymi instytucjonalnie lub prywatnie – jako mieszkańcy – z terenem osiedla
„Stara Kolonia”. Spotkanie to było później kontynuowane w serii bezpośrednich konsultacji z
poszczególnymi podmiotami.

Prace warsztatowe doprowadziły w efekcie do identyfikacji strategicznych celów
rewitalizacyjnych :

 Piękne osiedle

 Zmniejszenie liczby bezrobotnych

 Zdrowe środowisko

 Rozwiązania architektoniczno-przestrzenne związane z zagospodarowaniem wolnego

czasu

 Zmiana mentalności (żadna praca nie hańbi, lepsza jakakolwiek praca niż żadna).

Uczestnikom warsztatów zostały rozdane uproszczone „fiszki” projektowe, jako proste
formularze, na których można zgłosić najważniejsze i najpotrzebniejsze, ich zdaniem,
propozycje projektów, w ramach wypracowanych celów rozwojowych LPR.

Łącznie w ten sposób przygotowano 15 propozycji przedsięwzięć, które służyć
mają odnowie i ożywieniu przestrzeni i społeczności pogórniczego osiedla „Stara
Kolonia” w Brzeszczach.

Wnioski te miały różny status – w większości dotyczyły projektów wymagających dopiero
opracowania i przygotowania do realizacji, część stanowiła jedynie koncepcyjne postulaty.
Część propozycji dotyczyła przedsięwzięć remontowych lub inwestycyjnych, znacząca część
miała jednakże charakter nieinwestycyjny – projektów społecznych.

W tej liczbie zgłoszono:

8 propozycji projektów inwestycyjnych i remontowych

7 propozycji projektów społecznych.

Wszystkie wnioski wpłynęły od partnerów zewnętrznych, uczestników warsztatów.

Na tym etapie, po analizie zgłoszonych projektów, mając na względzie sytuację i potrzeby
rozwojowe miasta, a także biorąc pod uwagę preferencje wyrażane przez władze miasta:

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

11

1/ wybrano projekt priorytetowy, najważniejszy i

de facto

warunkujący sensowne

podjęcie realizacji pozostałych przedsięwzięć,

2/ równolegle rozpoczęto prace nad wypracowaniem ostatecznego kształtu docelowej
koncepcji urbanistycznej Osiedla.

Łącznie w trakcie prac nad programem odbyło się sześć spotkań z interesariuszami
programu, w tym spotkania programowe w dniach: 17 czerwca, 1 lipca i 19 lipca 2005 r.
oraz wstępne spotkanie informacyjne.

Wybrana dokumentacja w/wym. spotkań zamieszczona jest w

Załącznikach tekstowych

.

W efekcie prowadzonych prac konsultacyjnych, dyskusji z władzami miasta oraz analiz
własnych zaproponowany został projekt Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Osiedla „Stara
Kolonia”, który przedstawiony jest w niniejszym opracowaniu.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

12

C

C

H

H

A

A

R

R

A

A

K

K

T

T

E

E

R

R

Y

Y

S

S

T

T

Y

Y

K

K

A

A

O

O

B

B

E

E

C

C

N

N

E

E

J

J

S

S

Y

Y

T

T

U

U

A

A

C

C

J

J

I

I

M

M

I

I

A

A

S

S

T

T

A

A

B

B

R

R

Z

Z

E

E

S

S

Z

Z

C

C

Z

Z

E

E

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

13

I

I

I

I

I

I

.

.

U

U

W

W

A

A

R

R

U

U

N

N

K

K

O

O

W

W

A

A

N

N

I

I

A

A

R

R

O

O

Z

Z

W

W

O

O

J

J

O

O

W

W

E

E

M

M

I

I

A

A

S

S

T

T

A

A

-

-

C

C

H

H

A

A

R

R

A

A

K

K

T

T

E

E

R

R

Y

Y

S

S

T

T

Y

Y

K

K

A

A

O

O

B

B

E

E

C

C

N

N

E

E

J

J

S

S

Y

Y

T

T

U

U

A

A

C

C

J

J

I

I

i

i

i

i

i

i

S

S

f

f

e

e

r

r

a

a

p

p

r

r

z

z

e

e

s

s

t

t

r

r

z

z

e

e

n

n

n

n

a

a

Lokalizacja i dostępność komunikacyjna

Brzeszcze położone są w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie
oświęcimskim.

Przez miasto przebiega trasa linii kolejowej relacji Oświęcim – Czechowice Dziedzice,
Zebrzydowice. Trasa ta pełni aktualnie niewielką rolę w obsłudze miasta i gminy. W ciągu
doby przez stację Brzeszcze-Jawiszowice przejeżdża 12 pociągów pasażerskich.

Główne szlaki komunikacji samochodowej to drogi wojewódzkie z Pszczyny do Krakowa i
Zatora oraz Chorzowa i Oświęcimia.

Aktualnie najważniejszą rolę komunikacyjną pełni droga wojewódzka nr 933 Chrzanów –
Oświęcim - Brzeszcze – Pszczyna łącząca gminę Brzeszcze z drogą krajową nr 1: Gdańsk-
Częstochowa- Pszczyna-Bielsko Biała – Cieszyn i droga krajowa nr 44 Gliwice –Tychy –
Oświęcim-Kraków. Mniejszą rolę pełni droga wojewódzka nr 949: Brzeszcze – Zator oraz
drogi powiatowe, z których najistotniejszą jest droga powiatowa nr 14-500 zapewniająca
najkrótsze połączenie z Bielskiem.

Wyniki pomiarów ruchu (liczba pojazdów przejeżdżających w ciągu doby) na tych trasach
wskazują na bardzo silne powiązania komunikacyjne Brzeszcz z dużymi sąsiednimi miastami :
Oświęcimiem, Czechowicami-Dziedzicami oraz Bielskiem – Białą, niezależnie od podziałów
administracyjnych kraju.

Przez teren Brzeszcz projektowany jest odcinek trasy drogi ekspresowej S1 z Pyrzowic do
Bielska Białej.

Przebieg drogi będzie miał ogromny wpływ na wielkość i rozkład przestrzenny ruchu w
obszarze gminy. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze”, można z dużym
prawdopodobieństwem założyć, że projektowana droga ekspresowa przejmie w całości ruch
ekspresowy, jaki teraz odbywa się głównie w dwóch kierunkach południe – północ i zachód –
północ oraz 30-40% ruchu docelowego. W rezultacie wielkość ruchu na podstawowej sieci
ulic miejskich zmniejszy się o ok. 40-60%, a główną trasą wlotową do miasta będzie
projektowany odcinek ulicy z węzła drogi ekspresowej od strony zachodniej (nowy przebieg
ul. Pszczyńskiej).

Brak realizacji drogi ekspresowej S1 w najbliższych latach oznacza wyczerpanie możliwości
przepustowych odcinków drogi wojewódzkiej 933 i w znacznym stopniu drogi powiatowej 14-
500, a tym samym konieczność realizacji alternatywnego układu wewnętrznych obwodnic, w
tym szczególnie obwodnicy północnej wraz z bezkolizyjnym przekroczeniem linii kolejowej.
Niepodjęcie realizacji również tych rozwiązań spowoduje drastyczne ograniczenie dostępności
komunikacyjnej do miasta i całej gminy, a tym samym brak możliwości rozwoju
gospodarczego.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

14

Zagospodarowanie przestrzenne

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze
zostało przyjęte uchwałą nr IX/90/2003 Rady Miejskiej w Brzeszczach w dniu 16 września
2003r. Aktualnie prowadzone są końcowe czynności przy opracowywaniu Planu
Zagospodarowania Przestrzennego.

W Studium określono kierunki rozwoju całej gminy. Głównym celem polityki przestrzennej
gminy jest jej wszechstronny rozwój w aspekcie poprawy standardów życia mieszkańców,
przy równoczesnym przestrzeganiu zasady zrównoważonego rozwoju jako podstawy
wszelkich działań związanych z użytkowaniem przestrzeni gminy.

Miastu Brzeszcze przypisano w szczególności:

W zakresie funkcji społeczno-gospodarczych

-

rozwój przemysłu i drobnej wytwórczości opartych na przemyśle wydobywczym węgla
kamiennego oraz wszelkiej działalności produkcyjnej pozostałych podmiotów
gospodarczych oraz powstawanie i rozwój składów, baz i budownictwa,

-

obsługę ludności w zakresie usług publicznych i komercyjnych – ochrony zdrowia,
opieki społecznej, szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego, kultury, sportu i
rekreacji – na poziomie lokalnym i ponadlokalnym,

-

mieszkalnictwo dla ludności pracującej w gminie i poza jej granicami w tradycyjnych
ośrodkach produkcyjno-usługowych np. w Oświęcimiu, Miedźnej i innych

Hierarchii ośrodków usługowych

Zgodnie z tradycyjnymi powiązaniami gospodarczo – administracyjnymi jak również „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego”,
miasto Brzeszcze to ośrodek usługowo-administracyjny o znaczeniu lokalnym

Mieszkalnictwa

Do ustalenia przyszłych potrzeb mieszkaniowych przyjęto:

-

potrzebę poprawy obecnych standardów, wyrażającą się obniżeniem zagęszczenia
zasobów mieszkaniowych (ilość osób na 1 mieszkanie), ilość m2 powierzchni
użytkowej na 1 mieszkańca).

-

potrzebę zapewnienia niezbędnych terenów pod zabudowę mieszkaniową dla
przewidywanego przyrostu liczby ludności gminy (zabudowa jednorodzinna
wolnostojąca, zwarta, wielorodzinna).

Potrzeby terenowe dla mieszkalnictwa wg przyjętych wskaźników dla Brzeszcz będą wynosić
280 -308 ha w zależności od przyjętych standardów.

Struktura funkcjonalno-przestrzenna

Decydujący wpływ na zmianę dawnej, typowo wiejskiej struktury funkcjonalno-przestrzennej
w Brzeszczach, miał rozwój górnictwa, który doprowadził do przekształcenia części obszaru w
strukturę miejsko-przemysłową. Na tę strukturę składają się:

-

położone w centrum miasta obiekty powierzchniowe Kopalni

-

osiedla mieszkaniowe zabudowy jedno i wielorodzinnej (bloki) wraz z centrami
usługowo-handlowymi.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

15

W ramach struktury funkcjonalno-przestrzennej wyodrębniono charakterystyczne typy
obszarów zróżnicowanych pod względem przeznaczenia i kierunków zagospodarowania oraz
zasad ochrony.

W strukturze przestrzeni gminy (i również miasta) można wyróżnić pięć zasadniczych stref:

1) strefa osadnicza-obszary typu „B” (B1, B2, B3 oraz B4 i B5) – stanowiąca przestrzeń
zamieszkania, nauki, pracy (z wyłączeniem przemysłu uciążliwego), zaspakajania potrzeb w
zakresie usług, wypoczynku itp.

Obszary typu B1 – obszary koncentracji i rozwoju osadnictwa w zwartej strukturze zabudowy
miejskiej, z dużym udziałem przestrzeni publicznej, zwłaszcza usługowej, obejmują tereny
zabudowane i takie, które mogą być przeznaczone pod zabudowę dla funkcji mieszkaniowej,

Obszary typu B2 – obszary utrzymania i rozwoju osadnictwa w strukturze przestrzennej
zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, głównie wolnostojącej, z udziałem usługowej
przestrzeni publicznej, kształtowanej szczególnie w wyznaczonych rejonach jej koncentracji,
dotyczy terenów zabudowanych i tych, które mogą być przeznaczone pod zabudowę dla
funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej jak również usług publicznych, komercyjnych i drobnej
wytwórczości,

Obszary typu B3 – obszary utrzymania i rozwoju osadnictwa w rozluźnionej strukturze
przestrzennej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, powiązanej z rolniczą przestrzenią
produkcyjną. Obszary obejmują tereny zabudowane i związane z nimi grunty rolne, z których
część może być przeznaczona pod zabudowę jednorodzinną i inną osadniczą (głównie z
zakresu usług komercyjnych, drobnej wytwórczości oraz obsługi gospodarki rolnej i
rybackiej),

Obszary typu B4 – obszary strefy osadniczej wymagające ograniczenia zabudowy z powodu
zaliczenia ich do IV kategorii przydatności terenu do zabudowy ze względu na szkody
górnicze

Obszary typu B5 – obszary strefy osadniczej wymagające zahamowania rozwoju funkcji
mieszkaniowej ze względów przestrzennych (niekorzystne położenie przy głównych trasach i
węzłach infrastruktury komunikacyjnej), wskazane do ewentualnych przekształceń w
kierunku zagospodarowania pod usługi związane z obsługa ruchu samochodowego.

2) strefa przemysłowa – kształtowana przez wyznaczone obszary typu P (P1, P2, P3)

Obszary typu P1 – obszary przemysłowe, przede wszystkim główne obiekty Kopalni KWK
Brzeszcze-Silesia,

Obszary typu P2 – obszary przewidziane do składowania odpadów poprodukcyjnych Kopalni
KWK Brzeszcze-Silesia (głównie karbońska skała płonna) i sukcesywnej rekultywacji w
kierunku leśnym lub łąkowym

Obszary typu P3 - obszary eksploatacji powierzchniowej, przewidziane do rekultywacji w
kierunku leśnym lub wodnym – rekreacyjnym.

3) strefa rolniczej przestrzeni produkcyjnej – kształtowana przez wyznaczone obszary typu R
i częściowo typu Z2

Obszary typu R – obszary ochrony i kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
wyłączone z zabudowy (nie dotyczy zabudowy istniejącej oraz obiektów związanych z
gospodarka rolną, infrastrukturą techniczną i eksploatacją złóż kopalin),

Obszary typu Z2 – obszary zieleni naturalnej, w tym zieleni wysokiej, izolacyjno-
krajobrazowej oraz trwałych użytków zielonych rolniczej przestrzeni produkcyjnej –

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

16

wyłączone z zabudowy (nie dotyczy zabudowy istniejącej oraz obiektów związanych z
gospodarką rolną, infrastrukturą techniczną, rekreacją i sportem oraz eksploatacją złóż
kopalin)

4) Strefa kształtowania systemu przyrodniczego, w skład której wchodzą obszary typu Z (Z1,
Z2, Z3), W (W1, W2)

Obszary typu Z1 – obszary kształtowania urządzonych terenów zieleni publicznej – parkowej,
cmentarnej i innej oraz rekreacji i sportu wraz z niezbędnymi usługami towarzyszącymi,

Obszary typu Z2 – Obszary zieleni naturalnej, w tym zieleni wysokiej izolacyjno-
krajobrazowej oraz trwałych użytków zielonych rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyłączone
z zabudowy(nie dotyczy zabudowy istniejącej oraz obiektów związanych z gospodarka rolną,
infrastrukturą techniczną, rekreacją i sportem oraz eksploatacją złóż kopalin)

Obszary typu Z3 – obszary ochrony i kształtowania terenów leśnych, wyłączone z zabudowy
(nie dotyczy obiektów związanych z gospodarką leśną oraz eksploatacją złóż kopalin)

Obszary typu W1 – obszary otwartych wód stojących – obszary ochrony rybackiej przestrzeni
produkcyjnej

Obszary typu W2 - obszary otwartych wód płynących – obszary ochrony przestrzeni wodnej
rzeki Wisły i Soły (obejmujące tereny wodne wraz z bezpośrednią ich obudową biologiczną
stanowiącą tereny zalewowe) wchodzące w skład głównych korytarzy ekologicznych
biegnących przez teren gminy.

5) Strefa infrastruktury technicznej i komunikacji – kształtowana przez wyznaczone obszary
typu T i K

Obszary typu T – obszary infrastruktury technicznej, przemysłowej i komunalnej. Objęto
istniejące obiekty infrastruktury technicznej, w tym zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych
Kopalni KWK Brzeszcze-Silesia, komunalna oczyszczalnię ścieków, wysypisko odpadów
komunalnych, punkty zasilania w energie elektryczną.

Obszary typu K – obszary głównych tras komunikacyjnych, takich jak istniejąca linia
kolejowa, trasa planowanej drogi S1 Pyrzowice – Dąbrowa Górnicza – Bielsko Biała –
Cieszyn, trasy dróg wojewódzkich ( w tym trasa planowanej obwodnicy miasta Brzeszcze w
ciągu drogi wojewódzkiej nr 933), trasy dróg powiatowych, trasy ważniejszych dróg
gminnych.

Zasoby kulturowe i środowisko przyrodnicze

Pierwsze wzmianki o Brzeszczach pojawiają się w dokumentach w 1443 r. Początkowo
miejscowa ludność zajmowała się przede wszystkim rolnictwem, hodowlą ryb, bydła i owiec.

Dopiero odkrycie na terenie Brzeszcz złóż węgla kamiennego w końcu XIX w. i budowa w
1903 r. kopalni całkowicie zmieniło charakter miejscowości i tak jest do dzisiaj. Losy miasta i
jego mieszkańców nierozerwalnie związane są z kopalnią.

W tym samym czasie kiedy wznoszono kopalnię, rozpoczęto budowę dwóch osiedli
górniczych – Starej i Nowej Kolonii, które istnieją do dziś.

Na terenie Brzeszcz znajduje się kilkanaście obiektów zabytkowych objętych ewidencją
Państwowej Służby Obiektów Zabytkowych (PSOZ):

Kościół Parafialny pw. Św. Urbana – 1876 r, murowany

Dom, ul. Kościelna 1 – kon. XIX w., murowany

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

17

Dom, ul. Kosynierów 1 – połowa XIX w., drewniany

Dom, ul. Kosynierów 4 – pocz. XIX w., murowany

Dawny Urząd Miejski, ul. Kosynierów 8, pocz.XIX w., murowany

Dom, ul. Piastowska 19, poł.XIX w., drewniany

Dom, ul. Piastowska 22, poł. XIX w., drewniany

Dom, ul. Piastowska 24, kon. XIX w., murowany

Dom, ul. Piastowska 29, pocz. XXw., murowany

Dom, ul. Piastowska 31 – Kon.XIX w., drewniany

Dom, ul. Reja 2 – poł.XIX w., drewniany

Dom, ul. Reja 65 – poł. XIX w., drewniany

Dom, ul. Reja 6 – kon. XIX w., murowany

Dom, ul. Reymonta 3 – poł. XIX w., drewniany

Dom, ul. Sikorskiego 1 – poł XIX w.

Dom, ul. Św. Wojciecha – pocz.XIX w., drewniany

Do obiektów zabytkowych nieobjętych ewidencja PSOZ należą:

Zespół budynków mieszkalnych (osiedle robotnicze budowane w latach 1903-1918) tzw.
Stara Kolonia,

Zespół budynków mieszkalnych (osiedle robotnicze z 1918 r.) tzw. Nowa Kolonia,

Zespół budynków mieszkalnych (osiedle urzędników górniczych) tzw. Kolonia Urzędnicza

Stan zachowania tych zespołów jest zły i wymaga rehabilitacji w zakresie dostosowania
budynków do standardów i wymogów współczesnych przy zachowaniu formy i struktury
przestrzennej budynków oraz w zakresie funkcjonowania i ukształtowania ich bezpośredniego
otoczenia.

Autorzy „Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze”
proponują do wpisania do rejestru zabytków nieruchomych wszystkich trzech zespołów
mieszkalnych. Na terenie Brzeszcz znajduje się jeszcze wiele interesujących obiektów
związanych ze środowiskiem kulturowym, przede wszystkim krzyże i kapliczki przydrożne.
Monografia temu poświęcona pt.

„Ścieżkami naszej historii, tradycji, kultury i przyrody”

została opracowana w 2002r. przez Stowarzyszeni na rzecz Gminy „Brzost” i Ośrodek Kultury
w Brzeszczach.

Infrastruktura techniczna i komunalna

Brzeszcze zaopatrywane są w wodę poprzez wodociąg grupowy „Brzeszcze”, zasilany w wodę
z wodociągu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach z magistrali „GO-
CZA”. Gęstość sieci wodociągowej jest stosunkowo duża (lepszą w porównaniach ma tylko
Wolbrom).

Na terenie gminy działa jedna biologiczno-chemiczna oczyszczalnia ścieków, zlokalizowana w
Brzeszczach, na południe od ul. św. Wojciecha. Oczyszczalnia ścieków pracuje poniżej 50%
swojej przepustowości, dzieje się tak z racji słabo rozwiniętej sieci kanalizacyjnej, zwłaszcza
sanitarnej. O ile stosunek długości sieci kanalizacyjnej do wodociągowej w mieście jest

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

18

stosunkowo niezły, jak na warunki małopolskie, o tyle już stosunek połączeń kanalizacyjnych
do wodociągowych jest dramatyczny (0,17). W porównaniu z Wolbromiem, gdzie wartość
tego wskaźnika wynosi 0,72 i z województwem (0,37), jest bardzo źle.

Tabela 1. Wyposażenie w podstawową infrastrukturę komunalną, porównawczo.

2003

gęstość sieci

wodociągowej
rozdzielczej w

km / km kw.

gęstość sieci

kanalizacyjnej
w km / km kw.

stosunek

długości sieci

kanalizacyjnej

do

wodociągowej

stosunek liczby

połączeń

kanalizacyjnych

do

wodociągowych

prowadzących

do budynków

mieszkalnych

liczba połączeń

wodociągowych

prowadzących

do budynków

mieszkalnych

liczba połączeń

kanalizacyjnych

prowadzących

do budynków

mieszkalnych

1

2

3

4

5

6

Brzeszcze

1,72

1,24

0,72

0,17

1 743

291

Libiąż

1,88

0,90

0,48

0,20

3 011

613

Wolbrom

2,89

1,96

0,68

0,72

1 373

991

Województwo
Małopolskie

1,00

0,39

0,39

0,37

351500

129325

Zasoby mieszkaniowe

Wskaźniki dotyczące standardów i zasobów mieszkaniowych dla Brzeszcz są raczej
niewyróżniające się. Porównując przeciętną liczbę izb w mieszkaniu i przeciętną powierzchnię
użytkową jednego mieszkania – wskaźniki są gorsze od wojewódzkich, natomiast przy liczbie
osób przypadających na jedno mieszkanie i powierzchni użytkowej na osobę jest lepiej
(Brzeszcze odpowiednio- 2,83 i 23,8; Małopolska – 3,25 i 22,6). Mieszkania oddane do
użytku w 2003 r. dotyczą tylko budownictwa indywidualnego, ale z reguły tak jest w
miastach tej wielkości co Brzeszcze (podobnie jest w Libiążu i Wolbromiu).

Tabela 2. Standardy mieszkaniowe – porównawczo.

2003

przeciętna

liczba izb w

mieszkaniu

przeciętna

liczba osób na

mieszkanie

przeciętna

pow. użytkowa

1 mieszkania w

m2

przeciętna pow.

użytkowa na 1

osobę w m2

1

2

3

4

Brzeszcze

3,61

2,83

67,3

23,8

Libiąż

4,04

3,26

69,3

21,3

Wolbrom

3,6

2,71

61,3

22,6

Województwo

Małopolskie

3,78

3,25

73,2

22,6

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

19

Tabela 3. Zasoby mieszkaniowe, porównawczo.

przeciętna

pow.

użytkowa

1 mieszka

2003

mieszkania

oddane do

użytku

ogółem

- w tym w bud.

Indywidualnych

nia w m2

- w tym w bud.

Indywidualnych

mieszkania

oddane do

użytku

ogółem /.

1000

mieszk

- w tym w

budynkach

indywidual

nych /

1000

mieszk.

Powierzchnia

użytkowa w

m kw

- w tym w

budynkach

indywidualnych

1

2

3

4

5

6

7

8

Brzeszcze

64

64

143,9

143,9

5,39

5,39

4687

4687

Libiąż

54

54

136,2

136,2

3,05

3,05

7355

7355

Wolbrom

25

25

156,5

156,5

2,73

2,73

3913

3913

Województwo
Małopolskie

23 342

19 664

122,6

135,3

7,2

6,0

2 862 252

2 659 873

S

S

f

f

e

e

r

r

a

a

g

g

o

o

s

s

p

p

o

o

d

d

a

a

r

r

c

c

z

z

a

a

Skala i struktura działalności gospodarczej

Największą firmą w mieście i zarazem największym pracodawcą, zatrudniającym ok. 4 tysięcy
osób, jest Kopalnia KWK Brzeszcze-Silesia, jedna z najlepszych w Kompanii Węglowej S.A. W
mieście, w systemie REGON zarejestrowanych na koniec 2004 r. było 1083 firmy. Wskaźnik
liczby podmiotów gospodarki narodowej na 1000 mieszkańców wynosi 91 i jest lepszy od
średniej małopolskiej (89) ale już znacznie gorszy w porównaniu z Wolbromiem (131).
Wyraźnie widać wpływ monokultury kopalnianej.

Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej – struktura sektorowa, formy prawne,
porównawczo.

2004

podmioty

gospodarki

narodowej

zarejestrowane w
rejestrze REGON

-w tym

sektor

prywatny

-w tym

sektor

publiczny

-w tym

spółki

handlowe

-w tym spółki

handlowe z

udziałem

kapitału

zagranicznego

-w tym osoby

fizyczne

prowadzące

działalność

gospodarczą

liczba

podmiotów
gospodarki

narodowej /

1000

mieszkańców

1

2

3

4

5

6

7

Brzeszcze

1083

1019

64

39

0

808

91

Libiąż

1242

1191

51

53

9

998

70

Wolbrom

1200

1171

29

47

4

937

131

Województwo

Małopolskie

288 773

279 726

9 047

15 229

2 531

223 637

89

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

20

Tabela 5. Pracujący w gospodarce narodowej, porównawczo.

2003

pracujący

ogółem**

-w tym w

sektorze

publicznym

-w tym w

sektorze

prywatnym

-w tym w

usługach

-w tym w

przemyśle i

budownictwie

-w tym w

rolnictwie,

łowiectwie,

leśnictwie,

rybołówstwie i

rybactwie

1

2

3

4

5

6

Brzeszcze

5295

4496

799

1219

4075

d.n.

Libiąż

4674

3776

898

1135

3510

29

Wolbrom

3268

602

1269

878

2381

9

Województwo
Małopolskie

596 429

285 604

310 825

381 231

210 520

4 678

d.n - dane niepublikowane

W mieście przeważają firmy niewielkie, są to najczęściej podmioty prowadzące działalność
handlową, usługi remontowo-budowlane, transport, ślusarstwo, stolarstwo i fryzjerstwo.
Generalnie sektor prywatny w Brzeszczach jest słabo reprezentowany.

Tabela 6. Podmioty gospodarki narodowej – wg. dziedzin działalności, porównawczo.

2003

-w tym

rolnictwo,

łowiectwo i

leśnictwo

-w tym

przemysł

-w tym

budownict-

wo

-w tym

handel i

naprawy

-w tym
hotele i

restauracje

-w tym

transport,

gospodarka

magazyno-

wa i łączność

- w tym

pośrednict-

wo

finansowe

-w tym

obsługa

nieruchomości

i firm, nauka

1

2

3

4

5

6

7

8

Brzeszcze

8

73

96

393

39

66

36

194

Libiąż

12

109

116

532

36

114

29

148

Wolbrom

5

164

119

535

46

58

19

119

Województwo
Małopolskie

6 080

35 242

31 889

91 523

10 753

23 078

9 152

39 762

S

S

f

f

e

e

r

r

a

a

s

s

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

a

a

Mieszkańcy

Na dzień 31.12.2004r. na terenie miasta Brzeszcze zameldowanych było 11 807 osób.
Największy odsetek (62,1%) stanowią osoby w wieku produkcyjnym, wskaźnik jest niemal
tożsamy z wojewódzkim (62,2%). Natomiast niepokojąco wysoki, świadczący o starzejącej
się społeczności jest wskaźnik osób w wieku poprodukcyjnym (Brzeszcze – 18,2%,
Małopolska 15,3%, Libiąż -12,3%).

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

21

Tabela 7. Struktura wiekowa ludności, porównawczo.

2004

udział ludności w

wieku

przedprodukcyjnym

udział

ludności w

wieku

produkcyjnym

udział ludności

w wieku

poprodukcyjnym

liczba ludności -

wiek

przedprodukcyjny

liczba

ludności -

wiek

produkcyjny

liczba

ludności -

wiek

poprodukcyjny

1

2

3

4

5

6

Brzeszcze

19,7%

62,1%

18,2%

2329

7331

2147

Libiąż

21,4%

66,3%

12,3%

3783

11719

2169

Wolbrom

20,9%

63,7%

15,4%

1898

5795

1400

Województwo
Małopolskie

22,4%

62,2%

15,3%

731 311

2 028 670

500 220

Wskaźniki wykształcenia są niezadowalająca. Największą grupę, podobnie jak w całym
województwie stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i podstawowym
(razem 55,6%). Osoby z wyższym wykształceniem stanowią tylko 8%, przy średniej
małopolskiej – 10,1%.

Tabela 8. Struktura wykształcenia ludności w wieku 13 lat i więcej, porównawczo.

2002

(spis powszechny)

wyższe

policelane

średnie

zasadnicze

zawodowe i

podstawowe

podstawowe

nieukończone i

bez wykształcenia

szkolnego

1

2

3

4

5

Brzeszcze

8,0%

2,8%

31,0%

55,6%

2,6%

Województwo
Małopolskie

10,1%

3,3%

27,9%

54,0%

3,1%

Podobnie jak w skali ogólnopolskiej i małopolskiej aż 43% osób utrzymuje się z emerytur i
rent, a tylko 4,5% czyli 540 osób pracuje na rachunek własny. Potwierdza się teza o słabym
sektorze prywatnym w Brzeszczach.

Tabela 9. Ludność wg. głównego źródła utrzymania, porównawczo.

2002 (spis

powszechny)

utrzymujący się z

niezarobkowego

źródła (emerytury,

renty inwalidzkie

itp.) w %

utrzymujący

się z pracy w

%

-w tym na

rachunek
własny, z

dochodów z

najmu, w %

utrzymujący się z

niezarobkowego

źródła (emerytury,

renty inwalidzkie

itp.), liczbowo

utrzymujący

się z pracy,

liczbowo

-w tym na

rachunek
własny, z

dochodów z

najmu, liczbowo

1

2

3

4

5

6

Brzeszcze

43,0%

56,8%

4,5%

5131

6778

540

Województwo
Małopolskie

36,60%

61,8%

7,4%

1 183 562

1 996 756

240 739

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

22

Bezrobotni

Najaktualniejsze, lipcowe dane wskazują, że w Brzeszczach zarejestrowanych jest 617
bezrobotnych, w tym 385 kobiet. Najwięcej bezrobotnych jest w grupie wiekowej 18 – 34 lat
(62%) i z wykształceniem zasadniczym zawodowym (35%) oraz policealnym i średnim
zawodowym (28%). Jest to pokłosie wadliwego, niedostosowanego do potrzeb rynku pracy,
systemu kształcenia.

Patologie, przestępczość

W mieście wyraźnie spadły wskaźniki przestępczości w porównaniu z 2003 r. kiedy nastąpił
gwałtowny skok w górę. Natomiast napawa niepokojem znaczący, bo ponad 20%, wzrost
liczby wykroczeń w 2004 roku.

Tabela 10. Liczba wykroczeń i przestępstw w mieście

Rok

Liczba wykroczeń

Liczba

przestępstw

w tym o

charakterze

kryminalnym

2000

953

696

565

2001

504

662

498

2002

361

584

516

2003

592

1263

685

2004

747

457

338

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

23

I

I

V

V

.

.

U

U

W

W

A

A

R

R

U

U

N

N

K

K

O

O

W

W

A

A

N

N

I

I

A

A

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

O

O

W

W

E

E

L

L

P

P

R

R

Z

Z

A

A

W

W

A

A

R

R

T

T

E

E

W

W

S

S

T

T

R

R

A

A

T

T

E

E

G

G

I

I

C

C

Z

Z

N

N

Y

Y

C

C

H

H

D

D

O

O

K

K

U

U

M

M

E

E

N

N

T

T

A

A

C

C

H

H

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

Y

Y

C

C

H

H

,

,

R

R

E

E

G

G

I

I

O

O

N

N

A

A

L

L

N

N

Y

Y

C

C

H

H

I

I

R

R

Z

Z

Ą

Ą

D

D

O

O

W

W

Y

Y

C

C

H

H

S

S

t

t

r

r

a

a

t

t

e

e

g

g

i

i

a

a

R

R

o

o

z

z

w

w

o

o

j

j

u

u

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

o

o

–

–

G

G

o

o

s

s

p

p

o

o

d

d

a

a

r

r

c

c

z

z

e

e

g

g

o

o

M

M

i

i

a

a

s

s

t

t

a

a

i

i

G

G

m

m

i

i

n

n

y

y

B

B

r

r

z

z

e

e

s

s

z

z

c

c

z

z

e

e

n

n

a

a

l

l

a

a

t

t

a

a

2

2

0

0

0

0

5

5

-

-

2

2

0

0

1

1

5

5

Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta i Gminy Brzeszcze na lata 2005 -2015
jest dokumentem nowym, została opracowana w marcu 2005r.

Wizja gminy sformułowana przez mieszkańców i gospodarzy brzmi następująco:

„Brzeszcze – gmina o wiejskich walorach i miejskich standardach, przywiązana do tradycji,
zdecydowana na rozwój”.

Realizacja tego zamierzenia ma się urzeczywistniać przede wszystkim poprzez aktywność w
czterech obszarach:

1) atrakcyjności gospodarczej gminy – tworząc możliwie najkorzystniejsze warunki dla

rozwoju nowoczesnych przedsiębiorstw,

2) atrakcyjności społecznej gminy – tworząc jak najlepsze warunki ekonomiczne i

społeczne dla życia mieszkańców oraz dbając o możliwie wysoką jego jakość,

3) zrównoważonego gospodarowania przestrzenią gminy,

4) atrakcyjności gminy jako środowiska życia i realizowania się młodych ludzi.

Działania samorządu lokalnego ukierunkowane są na realizację czterech głównych celów
strategicznych:

Cel I Zróżnicowanie gospodarki lokalnej

Cel II Aktywne kształtowanie przestrzeni z zachowaniem zasad ochrony środowiska

Cel III Otwarta polityka społeczna uwzględniająca potencjał i potrzeby lokalnej społeczności

Cel IV Inwestowanie we wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży.

Wysiłek rozwojowy władz gminy skierowany jest z jednej strony na stworzenie podstaw do
zróznicowania gospodarki gminy, wzmocnienie sektora prywatnego i zwiększenie liczby
miejsc pracy w prywatnych firmach, niepowiązanych z kopalnią, z drugiej zaś strony, na
podniesienie jakości życia mieszkańców i stworzenie atrakcyjnych warunków do życia i
wszechstronnego rozwoju brzeszczańskiej młodzieży.

W ramach realizacji celu strategicznego nr II –

Aktywne kształtowanie przestrzeni z

zachowaniem zasad ochrony środowiska,

przewidywana jest realizacja celu operacyjnego:

Poprawa ładu przestrzennego

. Dwa priorytetowe zadania w ramach tego celu, mają

odniesienie do LPR”

Zadanie II.1.7.:

Rewitalizacja cennych, zaniedbanych części miasta

,

Zadanie II.1.8. :

Ochrona lokalnego dziedzictwa kulturowego.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

24

Celem zadania II.1.7. jest odnowienie i ożywienie cennych, zaniedbanych obecnie,
zabytkowych i tradycyjnych części miasta, ogniskujących różnorodne problemy przestrzenne,
społeczne i/lub gospodarcze. Zadanie będzie realizowane w ramach zintegrowanego
lokalnego programu rewitalizacji miejskiej, ujmującego zadania inwestycyjne oraz społeczne i
wsparcia dla lokalnej przedsiębiorczości. Przewiduje się objęcie programem rewitalizacji
Osiedli Stara i Nowa Kolonia – zachowanych w tradycyjnym układzie osiedli pracowniczych
(górnicze i urzędnicze) - leżących w pobliżu kopalni.

Celem zadania II.1.8. jest zapewnienie ochrony i waloryzacja lokalnego dziedzictwa
kulturowego, tak, aby z jednej strony wywiązać się z obowiązku właściwej opieki nad
zabytkami, zaś z drugiej strony eksponować dziedzictwo kulturowe jako atrakcyjne
społecznie i turystycznie, co sprzyja budowaniu atrakcyjności turystycznej gminy. Zadanie
obejmie: ochronę zabytków ruchomych i nieruchomych, zachowanie obiektów świadczących
o przeszłości, zabezpieczenie obiektów

P

P

l

l

a

a

n

n

R

R

o

o

z

z

w

w

o

o

j

j

u

u

L

L

o

o

k

k

a

a

l

l

n

n

e

e

g

g

o

o

G

G

m

m

i

i

n

n

y

y

B

B

r

r

z

z

e

e

s

s

z

z

c

c

z

z

e

e

n

n

a

a

l

l

a

a

t

t

a

a

2

2

0

0

0

0

4

4

–

–

2

2

0

0

0

0

6

6

Dokument ten został opracowany w czerwcu 2004 r., w marcu 2005 Rada Gminy zatwierdziła
wniesione do planu uzupełnienia.

Wśród zadań inwestycyjnych przeznaczonych do realizacji i dofinansowania z dotacji w latach
2004 -2006 przewidziana jest

Rewitalizacja Osiedla Stara Kolonia, w tym ulica Górnicza w

Brzeszczach.

P

P

l

l

a

a

n

n

Z

Z

a

a

g

g

o

o

s

s

p

p

o

o

d

d

a

a

r

r

o

o

w

w

a

a

n

n

i

i

a

a

P

P

r

r

z

z

e

e

s

s

t

t

r

r

z

z

e

e

n

n

n

n

e

e

g

g

o

o

W

W

o

o

j

j

e

e

w

w

ó

ó

d

d

z

z

t

t

w

w

a

a

M

M

a

a

ł

ł

o

o

p

p

o

o

l

l

s

s

k

k

i

i

e

e

g

g

o

o

W Małopolsce wyróżnia się trzy obszary funkcjonalne, wyraźnie odróżniające się od siebie i
posiadające własną specyfikę

:

Obszar pierwszy – charakteryzujący się dużą koncentracją działalności związanej z
przemysłem wydobywczym i przetwórczym, zlokalizowany w zachodniej części województwa,
obejmujący pas od Olkusza na północy po Kęty i Andrychów na południu;

Obszar drugi – charakteryzuje się dobrymi warunkami dla rozwoju turystyki oraz
największym w regionie nasyceniem obiektów związanych z turystyką i rekreacją,
zlokalizowany z południowej części województwa od gminy Zawoja na zachodzie poprzez
Zakopane, Nowy Targ, Nowy Sącz po Krynicę na wschodzie;

Obszar trzeci – zlokalizowany w północnej części województwa o korzystnych warunkach
naturalnych i tradycjach w prowadzeniu gospodarki rolnej, obejmujący pas od miasta i gminy
Wolbrom na zachodzie po gminę Koszyce na wschodzie.

Małopolska Zachodnia, na obszarze której leżą Brzeszcze, jest obszarem wskazanym w

Planie

jako jeden z trzech wieloprzestrzennych obszarów funkcjonalnych, który będzie miał „istotny
wpływ na dalszy harmonijny rozwój województwa małopolskiego”, ale też który wymagał
będzie wsparcia i aktywizacji. Jednocześnie ta część Małopolski jest traktowana jako obszar

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

25

koniecznego przeciwdziałania degradacji środowiska oraz przeciwdziałania dalszemu
rozpraszaniu osadnictwa.

S

S

t

t

r

r

a

a

t

t

e

e

g

g

i

i

a

a

R

R

o

o

z

z

w

w

o

o

j

j

u

u

W

W

o

o

j

j

e

e

w

w

ó

ó

d

d

z

z

t

t

w

w

a

a

M

M

a

a

ł

ł

o

o

p

p

o

o

l

l

s

s

k

k

i

i

e

e

g

g

o

o

n

n

a

a

l

l

a

a

t

t

a

a

2

2

0

0

0

0

0

0

-

-

2

2

0

0

0

0

6

6

Podstawowym aktualnie obowiązującym dokumentem określającym kierunki polityki rozwoju
z perspektywy województwa jest Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata
2000-2006

iv

.

W dokumencie tym rewitalizacja miast adresowana jest w odniesieniu do dwóch konkretnych
zagadnień w ramach Celu strategicznego dotyczącego „Kształtowania krajobrazu
kulturowego” (Pole B – Pejzaż – środowisko i krajobraz, Cel strategiczny 5):

1/ w kontekście ochrony zabytków i rewitalizacji starej zabudowy (B.4.5. – Ochrona
zabytków i rewitalizacja starej zabudowy), gdzie przewiduje się możliwość wspierania w
ramach polityki województwa działań odnoszących się do:

-zwiększenia zakresu prac konserwatorskich, szczególnie w obiektach mających
potencjał turystyczny,

- zachęcania prywatnego sektora do zagospodarowywania obiektów zabytkowych,

- podejmowania prac modernizacyjnych w historycznych centrach miast i miasteczek
(w tym szczególnie w zakresie przestrzeni publicznych),

- promocji dobrych wzorów gospodarowania w centrach historycznych;

2/ w kontekście humanizacji „blokowisk” (B.4.6. – Humanizacja bokowisk), gdzie przewiduje
się możliwość wspierania w ramach polityki województwa działań odnoszących się do:

- zintensyfikowania remontów, zwłaszcza osiedli mających więcej niż 30 lat,

- poprawy elewacji, zwłaszcza w trakcie prac związanych z dociepleniem.

- poprawy architektonicznej,

- zainwestowania w małą architekturę i lepsze urządzenie terenów zielonych,

- wprowadzenie działań proekologicznych na terenach wielkich osiedli,

- stworzenie warunków dla inwestowania w usługi,

- zwiększenie udziału mieszkańców w remontach i pracach budowlanych.

W chwili obecnej trwają prace nad projektem strategii rozwoju województwa na okres po
2006 roku. Opublikowanie dokumentu nowej strategii zapowiadane jest jesienią br.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

26

N

N

a

a

r

r

o

o

d

d

o

o

w

w

y

y

P

P

l

l

a

a

n

n

R

R

o

o

z

z

w

w

o

o

j

j

u

u

2

2

0

0

0

0

4

4

-

-

2

2

0

0

0

0

6

6

i

i

P

P

o

o

d

d

s

s

t

t

a

a

w

w

y

y

W

W

s

s

p

p

a

a

r

r

c

c

i

i

a

a

W

W

s

s

p

p

ó

ó

l

l

n

n

o

o

t

t

y

y

2

2

0

0

0

0

4

4

-

-

2

2

0

0

0

0

6

6

Narodowy Plan Rozwoju traktować można jako nadrzędną strategię rozwoju społeczno-
gospodarczego kraju, która jednocześnie kształtuje ramy programowe dla strategii i
programów sektorowych, regionalnych i horyzontalnych.

W aktualnie obowiązującym dokumencie Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006

v

problematyka rewitalizacji miast jest jedynie wspomniana w kontekście analizy
podstawowych problemów społecznych w Polsce, gdzie m.in. wskazuje się na poważne braki
w rewitalizacji zespołów zabytkowych oraz zdegradowanych obszarów miejskich.

Szerzej zagadnienie rewitalizacji miast ujęte jest w Podstawach Wsparcia Wspólnoty na lata
2004-2006

vi

, gdzie wskazuje się, że: „w konsekwencji transformacji społeczno-gospodarczej

wiele dzielnic miast, a nawet całe miasta w Polsce są zagrożone degradacją społeczno-
ekonomiczną ze względu na utratę dotychczasowych funkcji administracyjnych,
gospodarczych i kulturowych oraz obecne trendy migracyjne. Problem ten dotyczy pewnej
liczby miast średniej i małej wielkości położonych na północy, zachodzie i południowym
zachodzie kraju (ale także pojedynczo na innych obszarach kraju) oraz dzielnic, w
szczególności śródmiejskich w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”.

Diagnoza zawarta w PWW obejmuje również próbę wyjaśnienia przebiegu tych procesów
degradacji społeczno-gospodarczej poprzez „postępującą dekapitalizację zabudowy miejskiej
i przestrzeni urbanistycznej, niszczenie obiektów zabytkowych i kulturowych, ograniczanie
działalności gospodarczej oraz niski poziom przedsiębiorczości, wynikający z niskiej
mobilności zawodowej mieszkańców. Brak endogenicznych czynników wzrostu w powiązaniu
z niewielkim zainteresowaniem inwestowania w tych obszarach, ze względu na wysokie
koszty modernizacji infrastruktury i niską siłę nabywczą mieszkańców, wywołuje nadmierne
różnicowanie statusu materialnego oraz patologie społeczne”.

N

N

a

a

r

r

o

o

d

d

o

o

w

w

y

y

P

P

l

l

a

a

n

n

R

R

o

o

z

z

w

w

o

o

j

j

u

u

2

2

0

0

0

0

7

7

-

-

1

1

3

3

(

(

p

p

r

r

o

o

j

j

e

e

k

k

t

t

)

)

W przedstawionym w styczniu 2005 roku przez Radę Ministrów projekcie Wstępnego
Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013

vii

procesy rewitalizacji zdegradowanych

obszarów zurbanizowanych są adresowane zarówno jako element „poprawy dostępności
mieszkań dla obywateli oraz poprawy jakości zasobu mieszkaniowego”, jak i
„gospodarowania przestrzenią” i odnoszone są jednocześnie do czterech priorytetów NPR 07-
13 tj. inwestycji, integracji społecznej, aktywizacji i mobilności, gospodarowania przestrzenią.

W dokumencie proponuje się uznać rewitalizację miast za priorytet polityki regionalnej i
przyjąć zestaw działań umożliwiających przenoszenie - właśnie poprzez miasta średniej i
małej wielkości - impulsów rozwojowych z metropolii w ich regionalne otoczenie, a zwłaszcza
na obszary wiejskie.

Jest to konsekwencją podejścia rozwojowego, które uznaje, że podstawą konkurencyjności
współczesnych gospodarek jest ich innowacyjność, generowana przede wszystkim w
ośrodkach metropolitalnych. Są one „węzłami w globalnej sieci wymiany informacji”, bez
czego nie da się rozwijać gospodarki bazującej na wiedzy. Stąd wskazana jest koncentracja
działań rozwojowych w wybranych centrach metropolitalnych, co z kolei w sposób

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

27

nieunikniony prowadzi do przestrzennej polaryzacji rozwoju. Aby uniknąć jej negatywnych
skutków i zapewnić spójność wewnątrzregionalną konieczne jest wsparcie rozwoju ośrodków
miejskich o niższym statusie, tak aby tworzyły skuteczny system „dyfuzji”, przekazywania
impulsów rozwojowych i innowacji z metropolii na pozostałe obszary. Miasta małe i średniej
wielkości mają taką właśnie (między innymi oczywiście) rolę do spełnienia.

W konsekwencji w projekcie WNPR przewiduje się, że w ramach środków przeznaczonych na
realizację polityki regionalnej finansowane będą „rozwój i kompleksowa rewitalizacja miast o
znaczeniu krajowym oraz będących regionalnymi ośrodkami wzrostu” (proponowane ujęcie w
ramach krajowego Programu Operacyjnego Spójność i Konkurencyjność) oraz „kompleksowe
plany rozwoju i rewitalizacji małych i średnich miast” (20-50 tys. mieszkańców, proponowane
ujęcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego).

W odniesieniu do rewitalizacji zdegradowanych obszarów zurbanizowanych proponuje się
wstępnie następujący katalog działań:

- polepszenie standardu zasobów mieszkaniowych na terenach zdegradowanych,

- wyeliminowanie przyczyn i skutków degradacji obszaru oraz jego aktywizacja i zapewnianie
warunków do zrównoważonego rozwoju,

- ochrona i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego na tych obszarach,

- nadanie obszarom rewitalizowanym funkcji turystycznej,

- tworzenie programów i rozwiązań prawnych wspierających podejmowanie działań w
sferach: technicznej, przestrzennej, ekonomicznej i społecznej, o zróżnicowanym charakterze
w zależności od specyfiki zdegradowanego obszaru (np. byłe obszary wojskowe, górnicze,
kolejowe, przemysłowe, „blokowiska”, historyczne centra miast).

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

28

V

V

.

.

O

O

B

B

S

S

Z

Z

A

A

R

R

R

R

E

E

W

W

I

I

T

T

A

A

L

L

I

I

Z

Z

A

A

C

C

J

J

I

I

W oparciu o:

1. analizę aktualnej pozycji rozwojowej i potrzeb rozwojowych miasta,

2. analizę zewnętrznych uwarunkowań programowych i finansowych dla programów i

projektów rewitalizacyjnych,

3. konsultacje w gronie przedstawicieli samorządu i administracji lokalnej

proponuje się objęcie lokalnym programem rewitalizacji terenu osiedla górniczego „Stara
Kolonia”, położonego na terenie miasta Brzeszcze w bezpośrednim sąsiedztwie Kopalni KWK
Brzeszcze – Silesia.

Lokalizacja osiedla na planie miasta Brzeszcze przedstawiona jest w

Załączniku graficznym.

Osiedle zajmuje w przybliżeniu obszar ok. 37.500 m²

.

Mieszka tutaj 619 osób w 14

budynkach, w 103 mieszkaniach.

Uzasadnienie:

Lokalny Program Rewitalizacji powinien być z jednej strony możliwie spójny programowo, a z
drugiej strony powinien mieć wymiar praktyczny, realizacyjny, a w dłuższej perspektywie
nieść korzyści nie tylko dla mieszkańców i właścicieli nieruchomości zlokalizowanych ściśle w
obszarze rewitalizacji, lecz również dla całej społeczności miasta.

Taki potencjał niesie podjęcie procesu rewitalizacji historycznego osiedla górniczego „Stara
Kolonia”, które:

- jest obszarem z niekorzystnym lokalnym wizerunkiem, zdegradowanym materialnie i
ekonomicznie, nieaktywnym gospodarczo, zagrożonym degradacją społeczną,

- jednocześnie jest obszarem historycznie ważnym dla mieszkańców miasta, reprezentującym
tradycje górnicze, do których społeczność lokalna jest bardzo przywiązana,

- stanowi zwarty zespół zabytkowych budynków o unikalnym w Małopolsce charakterze, co –
pod warunkiem zachowania historycznego charakteru i przeprowadzenia odnowy substancji
materialnej budynków - może być podstawą do turystycznej aktywizacji obszaru w
przyszłości jako atrakcji turystycznej miasta (zarówno dla przyjezdnych odwiedzających rejon
Brzeszcz w ramach ruchu pielgrzymkowego do miejsc martyrologii związanych z KL
Auschwitz-Birkenau, jak dla celów wewnątrzregionalnej, małopolskiej szkolnej turystyki
edukacyjnej dzieci i młodzieży).

29

C

C

H

H

A

A

R

R

A

A

K

K

T

T

E

E

R

R

Y

Y

S

S

T

T

Y

Y

K

K

A

A

O

O

B

B

E

E

C

C

N

N

E

E

J

J

S

S

Y

Y

T

T

U

U

A

A

C

C

J

J

I

I

N

N

A

A

O

O

B

B

S

S

Z

Z

A

A

R

R

Z

Z

E

E

R

R

E

E

W

W

I

I

T

T

A

A

L

L

I

I

Z

Z

A

A

C

C

J

J

I

I

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

30

V

V

I

I

.

.

O

O

G

G

Ó

Ó

L

L

N

N

A

A

C

C

H

H

A

A

R

R

A

A

K

K

T

T

E

E

R

R

Y

Y

S

S

T

T

Y

Y

K

K

A

A

O

O

S

S

I

I

E

E

D

D

L

L

A

A

„

„

S

S

T

T

A

A

R

R

A

A

K

K

O

O

L

L

O

O

N

N

I

I

A

A

”

”

Osiedle Stara Kolonia, to stare robotnicze osiedle górnicze, z tradycyjną dla tego regionu
zabudową wielorodzinną.

Powstawało po odkryciu złóż węgla kamiennego, równocześnie z budującą się kopalnią w
Brzeszczach, począwszy od 1903 roku. Większość budynków ukończono w latach 1906-1909.
Osiedle było zapleczem dla kopalni, zasiedlone zostało pracownikami kopalni i ich rodzinami.
Niektórzy rdzenni mieszkańcy pamiętają czasy świetności, piękno osiedla i współpracę
sąsiedzką.

Od lat postępujący upadek przemysłu górniczego (chociaż Kopalnia KWK Brzeszcze-Silesia
jest w zupełnie dobrej kondycji i ma zapewnioną eksploatację złóż na ok. 30 lat) nie ominął
również Osiedla Stara Kolonia.

Stan budynków i otoczenia jest zły i wymaga, co zostało podkreślone w

Studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze,

rehabilitacji

w zakresie dostosowania budynków do współczesnych standardów, przy zachowaniu formy i
struktury przestrzennej oraz w zakresie funkcjonowania i ukształtowania ich bezpośredniego
otoczenia.

Autorzy studium proponują wpisanie zespołu budynków Starej Kolonii (wraz z pozostałymi
dwoma historycznymi osiedlami przy kopalni – tzw. Nową Kolonią i Kolonią Urzędniczą) do
rejestru zabytków.

Z

Z

a

a

s

s

o

o

b

b

y

y

l

l

o

o

k

k

a

a

l

l

o

o

w

w

e

e

,

,

s

s

y

y

t

t

u

u

a

a

c

c

j

j

a

a

w

w

ł

ł

a

a

s

s

n

n

o

o

ś

ś

c

c

i

i

o

o

w

w

a

a

Osiedle zajmuje w przybliżeniu obszar ok. 37.500 m²

.

Mieszka tutaj 619 osób w 14

budynkach, w 103 mieszkaniach.

Tabela 11. Wykaz budynków mieszkalnych na Osiedlu Stara Kolonia.

L.p.

Adres budynku

Liczba mieszkań

Pow. użytk. budynku (m²)

1.

ul. Górnicza 1

11

564,90

2.

ul. Górnicza 2

6

297,50

3.

ul. Górnicza 3

9

576,40

4.

ul. Górnicza 4

5

296,80

5.

ul. Górnicza 5

9

573,40

6.

ul. Górnicza 8

6

290,50

7.

ul. Górnicza 9

11

566,50

8.

ul. Górnicza 12

7

293,50

9.

ul. Górnicza 16

8

290,40

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

31

10.

ul. Górnicza 20

7

293,10

11.

ul. T.Kościuszki 12

7

294,00

12.

ul.T. Kościuszki 12 a

7

290,44

13.

ul.T. Kościuszki 12 b

4

296,20

14.

ul.T. Kościuszki 12 c

6

295,80

Poza budynkami mieszkalnymi, na terenie Osiedla Stara Kolonia, znajdują się dwa budynki,
gdzie właścicielem części lub całości jest Fundacja Pomocy Społecznej w Brzeszczach
(ul.T.Kościuszki 4, ul. Górnicza 7), dwa budynki zlokalizowane na działkach, będących
własnością gminy:

- budynek biurowo-warsztatowy, ul. Kościuszki 6, pow. 260,48 m²,

- budynek magazynowy, ul. Kościuszki 6, pow. 168,87 m², na trzech działkach o łącznej
powierzchni 20,73 a

oraz budynek Policji (pow. działki 10,03 a) i działka o pow. 20, 75 a, bezpośrednio
przylegająca do niego z niewyjaśnioną sytuacją własnościową.

Na tym terenie, przy ul. Szkolnej 6, znajduje się też Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława
Staszica i Gimnazjum im. Księdza Jana Twardowskiego.

Właścicielami budynków mieszkalnych na Starej Kolonii są wspólnoty mieszkaniowe.
Współwłaścicielem, w każdym budynku jest Nadwiślańska Spółka Mieszkaniowa sp. z o.o. w
Brzeszczach. Najmniejsze udziały NSM posiada w budynkach przy ul. Górniczej 4 (17,69%) i
Górniczej 8 (37,35%), największe, 100%, w budynkach przy ul Górniczej 3 i 9.

S

S

t

t

a

a

n

n

d

d

a

a

r

r

d

d

i

i

s

s

t

t

a

a

n

n

t

t

e

e

c

c

h

h

n

n

i

i

c

c

z

z

n

n

y

y

b

b

u

u

d

d

y

y

n

n

k

k

ó

ó

w

w

m

m

i

i

e

e

s

s

z

z

k

k

a

a

l

l

n

n

y

y

c

c

h

h

Zabudowania na terenie całej Starej Kolonii są mocno zdekapitalizowane i wymagają
podjęcia szybkich prac remontowych. Również otoczenie, z charakterystycznymi tradycyjnymi
„szopkami” w przestrzeniach pomiędzy poszczególnymi budynkami mieszkalnymi, wymaga
odtworzenia i nowego zagospodarowania.

W większości budynków potrzeby remontowe określane są podobnie.

Protokół okresowej –

pięcioletniej kontroli stanu technicznej sprawności obiektów budowlanych

, sporządzony dla

każdego budynku mieszkalnego na Starej Kolonii w czerwcu 2004r. określa te potrzeby
szczegółowo, podobnie dla każdej jednostki.

I tak, dla budynku przy ul. Górniczej 20 we wnioskach końcowych stwierdzono, że potrzebuje
w trybie pilnym gruntownego remontu:

-

fundamentów, szczególnie naprawy pęknięć i izolacji,

-

schodów zewnętrznych,

-

ścian – naprawy pęknięć i izolacji,

-

tynków w raz z remontem w zakresie ochrony cieplnej,

-

kominów włącznie z przebudową dla dostosowania do obecnych wymogów i
zapotrzebowań

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

32

-

wyposażenia instalacyjnego, pieców kaflowych.

Ponadto według zarządzającej 13 budynkami Administracji Mieszkań „Silesia” sp. z o.o.,
Zakład nr 1 w Brzeszczach priorytetowymi przedsięwzięciami w budynkach powinno być:

-

wykonanie odwodnienia budynków wraz z izolacją pionową i poziomą
fundamentów,

-

remont kanalizacji deszczowej i sanitarnej,

-

przebudowa i remont kominów lub rozważenie możliwości wprowadzenia
alternatywnego sposobu ogrzewania mieszkań poprzez wykonanie sieci
centralnego ogrzewania przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczną i dostarczenie
ciepła z Kopalni Brzeszcze,

-

remont instalacji elektrycznych,

-

budowa instalacji gazowych,

-

remont elewacji budynków,

-

przebudowa, remont lub wyburzenie pomieszczeń gospodarczych,

-

remont i przebudowa ogrodzeń,

-

porządkowanie i zagospodarowanie terenów wokół budynków.

W

trakcie

przeglądów

technicznych

stwierdzono

znaczne

zaawansowanie

prac

modernizacyjnych w mieszkaniach, często prowadzonych metoda gospodarczą i
wykonywanych własnoręcznie. To jest zjawisko dość powszechne we wszystkich budynkach
na terenie Osiedla Stara Kolonia.

W pierwotnej wersji mieszkania nie były wyposażone w indywidualne WC, na dwa
mieszkania przypadał jeden, na korytarzu. Dostosowując się do współczesnych standardów,
wiele rodzin wykupiło drugie mieszkanie na piętrze, łączyło w jedno i w ten sposób również
pozyskiwało pomieszczenie WC do indywidualnego wykorzystania. Nie dotyczy to wszystkich
mieszkań - nadal istnieją mieszkania nieposiadające łazienki, z ubikacją na korytarzu.

Budynki wyposażone są w instalację elektryczna, wodociągową i kanalizacyjną, mieszkania
ogrzewane są indywidualnie piecami węglowymi.

Mieszkańcy Starej Kolonii to w większości osoby z niskimi uposażeniami, nie stać ich na
zgromadzenie odpowiednich funduszy, które pozwoliłyby na przeprowadzenie generalnych
remontów swoich budynków i mieszkań.

U

U

w

w

a

a

r

r

u

u

n

n

k

k

o

o

w

w

a

a

n

n

i

i

a

a

z

z

w

w

i

i

ą

ą

z

z

a

a

n

n

e

e

z

z

o

o

c

c

h

h

r

r

o

o

n

n

ą

ą

ś

ś

r

r

o

o

d

d

o

o

w

w

i

i

s

s

k

k

a

a

Obszar, na którym znajduje się Stara Kolonia położony jest w rejonie o wysokim wskaźniku
emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Najważniejszym źródłem emisji są instalacje
grzewcze. Mieszkania na tym terenie ogrzewane są przede wszystkim piecami węglowymi, a
węgiel nie najlepszej jakości jest przyczyną niskiej emisji.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

33

Głównym emitorem zanieczyszczeń technologicznych jest, bezpośrednio przylegająca do
osiedla, Kopalnia KWK Brzeszcze-Silesia. Jej urządzenia wprowadzają do atmosfery
zanieczyszczenia pochodzące ze spalania metanu (tlenki węgla i azotu, węglowodory) oraz
obróbki mechanicznej węgla (pyły). Źródłem pylenia są też gromadzone w okresach letnich
zwały węgla. W celu jego ograniczenia, zrasza się je systematycznie wodą, niemal całkowicie
eliminując ten rodzaj zanieczyszczeń.

Położenie osiedla w bezpośrednim sąsiedztwie kopalni powoduje również narażenie ludzi i
budynków na nadmierny hałas i wibracje. Źródłem ich jest praca sprężarek, taśmociągów,
przenośników i wentylatorów umieszczonych na szybach wentylacyjnych.

D

D

z

z

i

i

a

a

ł

ł

a

a

l

l

n

n

o

o

ś

ś

ć

ć

g

g

o

o

s

s

p

p

o

o

d

d

a

a

r

r

c

c

z

z

a

a

Na obszarze Starej Kolonii praktycznie niezauważalna jest działalność jakichkolwiek
podmiotów gospodarczych. W ewidencji działalności gospodarczej znajduje się jeden wpis –
Firma Eco-Scooter przy ul. Górniczej 1, zajmująca się wypożyczaniem artykułów użytku
osobistego i domowego. Daje się zauważyć jedynie działalność Fundacji Pomocy Społecznej,
która zajmuje się wypożyczaniem i sprzedażą sprzętu rehabilitacyjnego dla osób
niepełnosprawnych.

B

B

e

e

z

z

r

r

o

o

b

b

o

o

c

c

i

i

e

e

W lipcu 2005 r. na terenie Starej Kolonii zarejestrowanych było 48 osób bezrobotnych, w tym
głównie kobiety (32).

Największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem zawodowym (40%) i podstawowym
(40%).

Tabela 12. Bezrobotni - Osiedle Stara Kolonia.

Wiek

Wykształcenie

Wyszczególnienie

<24 lata

>24
lata

wyższe

polic i

średnie

zawodowe

średnie

ogólnokształcące

zasadnicze

zawodowe

podstawowe

i niepełne

podstawowe

Brzeszcze
ogółem

12

36

3

8

1

18

18

Brzeszcze
kobiety

4

28

2

5

0

14

11

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

34

P

P

a

a

t

t

o

o

l

l

o

o

g

g

i

i

e

e

s

s

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

,

,

p

p

r

r

z

z

e

e

s

s

t

t

ę

ę

p

p

c

c

z

z

o

o

ś

ś

ć

ć

Rejon Starej Kolonii pozornie wydaje się miejscem bardziej niebezpiecznym niż reszta miasta,
kojarzony jest z większą niż gdzie indziej liczbą przestępstw. Przyczyna tkwi w wizerunku jaki
przylgnął do tego miejsca – zaniedbane domy, ubodzy mieszkańcy.

Statystyki policyjne tego zjawiska nie potwierdzają.

Tabela 13. Wykaz przestępstw kryminalnych na terenie Starej Kolonii w latach 2000-
2004

Rok

Liczba przestępstw kryminalnych

2000

14

2001

6

2002

4

2003

6

2004

3

Na przestrzeni pięciu lat widać wyraźny spadek przestępczości - w porównaniu z rokiem 2000
trzy i pół krotny. Analizując wskaźniki ze Starej Kolonii i całego miasta Brzeszcze,
zdecydowanie korzystniej wypada Osiedle. W 2004 r. wskaźnik przestępczości na 100 osób,
dla gminy wynosił 1,56 (liczba przestępstw/liczba mieszkańców/100), dla Starej Kolonii –
0,48.

P

P

o

o

m

m

o

o

c

c

s

s

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

a

a

Analiza danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeszczach nie wykazuje szczególnych różnic
dotyczących problemów społecznych, w odniesieniu do osiedla w porównaniu z miastem,
poza problemem alkoholizmu, który tutaj jest blisko czterokrotnie większy od przeciętnej.
Widoczne mankamenty tutejszego środowiska to: stosunkowo niskie dochody większości
mieszkańców, trudniejsze funkcjonowanie osób i rodzin ze względu na złe warunki
mieszkaniowe, ograniczone możliwości spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież, brak
placu zabaw, boiska, uciążliwość kopalni (hałas, wibracje), ograniczenia estetyczne –
zaniedbane ogródki, ogrodzenia, chodniki, obecność problemu alkoholizmu (spośród
trzynastu rodzin obecnie korzystających z zasiłków na podstawie ustawy o pomocy
społecznej, dziesięciu dotyczy ten problem.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

35

Tabela 14. Problemy mieszkańców Osiedla Stara Kolonia w latach 2000-2005.

2000r.

Stara Kolonia

Cała gmina

Problem

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Korzystający ogółem

15

54

455

1429

Ubóstwo

13

50

259

855

Bezrobocie

13

50

201

698

Alkoholizm

7

23

89

280

Niepełnosprawność

5

20

197

563

2001r.

Stara Kolonia

Cała gmina

Problem

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Korzystający ogółem

23

69

474

1488

Ubóstwo

21

66

265

871

Bezrobocie

18

59

236

861

Alkoholizm

10

35

101

324

Niepełnosprawność

8

26

194

515

2002 r.

Stara Kolonia

Cała gmina

Problem

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Korzystający ogółem

20

62

509

1533

Ubóstwo

18

58

336

1118

Bezrobocie

16

53

276

912

Alkoholizm

9

33

113

344

Niepełnosprawność

5

19

202

536

2003 r.

Stara Kolonia

Cała gmina

Problem

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Korzystający ogółem

20

55

516

1564

Ubóstwo

17

50

319

993

Bezrobocie

17

49

269

913

Alkoholizm

9

29

117

340

Niepełnosprawność

7

16

220

591

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

36

2004r.

Stara Kolonia

Cała gmina

Problem

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Liczba rodzin

Liczba osób w tych

rodzinach

Korzystający ogółem

16

54

438

1335

Ubóstwo

14

49

279

873

Bezrobocie

15

53

244

822

Alkoholizm

8

22

75

202

Niepełnosprawność

6

16

118

315

W 2004 roku nastąpiło zmniejszenie liczby osób korzystających z pomocy społecznej.
Wyraźnie widać to na przykładzie miasta, trochę mniej wyraźna tendencja zaznacza się na
terenie Starej Kolonii.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

37

C

C

E

E

L

L

E

E

I

I

D

D

Z

Z

I

I

A

A

Ł

Ł

A

A

N

N

I

I

A

A

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

U

U

P

P

L

L

A

A

N

N

O

O

W

W

A

A

N

N

E

E

N

N

A

A

R

R

E

E

W

W

I

I

T

T

A

A

L

L

I

I

Z

Z

O

O

W

W

A

A

N

N

Y

Y

M

M

O

O

B

B

S

S

Z

Z

A

A

R

R

Z

Z

E

E

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

38

V

V

I

I

I

I

.

.

C

C

E

E

L

L

E

E

I

I

D

D

Z

Z

I

I

A

A

Ł

Ł

A

A

N

N

I

I

A

A

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

U

U

Cele programu rewitalizacji uzgodnionego dla osiedla „Stara Kolonia” sformułowane zostały
w oparciu o wyniki analizy stanu obecnego w mieście i na obszarze rewitalizacji oraz wyniki
warsztatów konsultacyjnych i dyskusji prowadzonych z lokalnymi interesariuszami Programu
(raport dokumentujący ustalenia warsztatowe ujęty jest w

Załączniku tekstowym

).

Nadrzędnym celem ‘

Lokalnego Programu Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia”

jest:

Odnowa i ożywienie górniczego osiedla „Stara Kolonia” .

Kryteriami sukcesu w postępach i realizacji Programu, a więc innymi słowy głównymi
wskaźnikami realizacji - wskaźnikami osiągnięć - Programu, będzie:

A/ rozwój zatrudnienia na terenie osiedla Stara Kolonia, rozumiany jako przyrost
miejsc pracy zlokalizowanych w obszarze Starej Kolonii (zarówno w organizacjach i
instytucjach, jak i w ramach działalności gospodarczej, w tym samozatrudnienia),

B/ zmniejszenie liczby bezrobotnych mieszkańców osiedla.

Pierwszy wskaźnik – rozwój zatrudnienia na terenie osiedla – pokaże na ile faktycznie
dochodzi do ożywienia osiedla i jego włączenia w codzienny, społeczno-gospodarczy
krwioobieg miasta.

Drugi wskaźnik – zmniejszenia liczby bezrobotnych mieszkańców osiedla – pokaże w jaki
sposób faktycznie poprawia się społeczny i ekonomiczny status społeczności osiedla.

Cel nadrzędny będzie realizowany poprzez lokalne przedsięwzięcia podejmowane w czterech
obszarach problemowych. Dla każdego obszaru problemowego uzgodniony został cel
kierunkowy, którego osiągnięciu służyć powinny poszczególne projekty realizacyjne.

Cele kierunkowe programu, jak i przedstawione dalej propozycje projektów, określone
zostały oparciu o przeprowadzoną z udziałem mieszkańców oraz przedstawicieli
zainteresowanych instytucji i organizacji analizę najważniejszych, najbardziej dotkliwie
odczuwanych problemów i niedogodności w życiu w lokalnej wspólnoty Starego Osiedla.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

39

Tabela 15. Podstawowa struktura Programu (obszary, problemy, cele, wskaźniki).

Obszar

problemowy

Problem

kluczowy

Cel

kierunkowy

Wskaźniki

osiągnięć

Programu

Degradacja
techniczna
budynków i
architektury

Zła jakość budynków i
infrastruktury

Piękne osiedle

Standard i wyposażenie
mieszkań w
podstawowe instalacje
nieodbiegające od
przeciętnego poziomu
dla miasta

Jednolite
zagospodarowanie
wszystkich terenów
otwartych na osiedlu

Zagospodarowanie
czasu wolnego,
mała architektura

Brak rozwiązań
architektoniczno-
przestrzennych dla
dzieci i dorosłych

Rozwiązania
architektoniczno-
przestrzenne
związane z
zagospodarowaniem
wolnego czasu

Powierzchnia
zagospodarowana na
cele publiczne

Bezrobocie,
ubóstwo

oraz

Edukacja i
wykształcenie

Bezrobocie

Brak chęci do zmian

Aktywizacja
zawodowa
mieszkańców

Zmiana mentalności
mieszkańców

Liczba bezrobotnych,
którzy podjęli
zatrudnienie lub
samozatrudnienie

Udział mieszkańców w
zajęciach i projektach
społecznych (liczba
uczestników)

Infrastruktura
związana z
ochroną
środowiska

Degradacja
środowiska

Zdrowe środowisko

Zmniejszenie poziomu
niskiej emisji

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

40

Tabela 16. Szczegółowa struktura Programu (przedsięwzięcia i projekty).

planowana

realizacja

cel

kierunkowy

rewitalizacji

lp.

projekt lub przedsięwzięcie

od

do

szacunkowy

koszt

uwagi

Piękne osiedle (poprawa stanu technicznego budynków i ich infrastruktury)

1

wykonanie ekspertyzy stanu technicznego
obiektu i określenie docelowych funkcji dla
nieruchomości przy ul. Kościuszki 6

2005

2005

3 000

na posesji ul. Kościuszki 6 zlokalizowane są 2 obiekty, w
tym jeden zrujnowany, w bardzo złym stanie technicznym,
który wymaga decyzji co remontu lub rozbiórki i
ewentualnej ponownej zabudowy; nieruchomość jest
własnością gminy

2

budowa kanalizacji deszczowej i sanitarnej
oraz podłączenie do kanalizacji zbiorczej
budynków na terenie osiedla, w rejonie ulic
Górniczej, Leśnej (część) oraz Kościuszki

2005

2006

do ustalenia

projekt priorytetowy, który powinien być realizowany w
pierwszej kolejności, jako, że warunkuje realizację
kolejnych przedsięwzięć, zarówno służących
zagospodarowaniu przestrzeni osiedla, jak i poprawie
standardu budynków i mieszkań

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

41

3

wypracowanie zasad polityki mieszkaniowej
gminy na terenie historycznych osiedli, w tym
"Starej Kolonii"

2005

2006

3 000

pełna rewitalizacja historycznego osiedla wymaga
aktywności i zaangażowania osób użytkujących
mieszkania, z których tylko część jest ich właścicielami;
możliwość wykupu mieszkań na własność srzyjać będzie
pełnemu zaangażowaniu lokalnej społeczności w projekty
rewitalizacyjne, szczególnie wiążące się z wkładem
finansowym;

4

opracowanie całościowego planu
zagospodarowania przestrzeni między
budynkami ("przestrzeni wspólnej") z
uwzględnieniem elementów małej
architektury

2005

2006

40 000

wypracowanie koncepcji zagospodarowania
przestrzennego osiedla, uwzględniającej jego walory
historyczne i kulturowe - jako tradycyjnego mieszkalnego
osiedla górniczego, jednego z nielicznych zachowanych
zabytkowych osiedli robotniczych w Małopolsce; koncepcja
powinna odwoływać się do pierwotnej wizji architektów
stworzonej na początku XX wieku, koncepcja powinna
objąć: ujednolicenie wyglądu ogrodzeń i budynków
gospodarczych, koncepcję zagospodarowania szopek,
rozwiązania w/z organizacji ruchu kołowego, chodniki,
lokalizację parkingów, stworzenie miejsc wspólnych
spotkań dzieci i doroslych, elementy małej architektury,
zieleń itp.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

42

5

odnowa budynków mieszkalnych i
przywrócenie im wartości architektonicznej,
remonty - etap I: szczegółowa inwentaryzacja
potrzeb remontowych w poszczególnych
obiektach, ekspertyzy techniczne i audyty
energetyczne

2005

2006

do ustalenia

przygotowanie szczegółowej listy koniecznych do realizacji
prac remontowo-budowlanych w poszczególnych
obiektach, które mają się kwalifikować do wsparcia ze
środków publicznych wymaga przeprowadzenia
szczegółowej inwentaryzacji i oceny potrzeb, także w
zakresie energetycznym; wymaga również uzgodnienia
docelowego systemu ogrzewania budynków i mieszkań i w
tym zakresie musi być skoordynowane z zadaniami dot.
zmiany sposobu ogrzewania; zadanie realizowane jako
wkład własny właścicieli i zarządców nieruchomości

6

odnowa budynków mieszkalnych i
przywrócenie im wartości architektonicznej,
remonty - etap II: uzgodnienie
szczegółowego planu prac remontowo-
budowlanych i konserwatorskich i
przygotowanie wybranych projektów jako
wniosków o dofinansowanie

2006

2006

30 000

szczegółowa lista koniecznych do realizacji prac
remontowo-budowalnych w poszczególnych obiektach
musi powstać z uwzględnieniem dostępu do potencjalnych
źródeł finansowania z zewnątrz oraz w powiązaniu z
potwierdzonymi możliwościami finansowania wkładu
własnego przez właścicieli nieruchomości (szacunkowo
min. 40% kosztu prac)

7

zagospodarowanie wspólnych przestrzeni
osiedla, zgodnie z koncepcją
zagospodarowania przestrzennego

2006

2008

do ustalenia

realizacja uzgodnionej i opracowanej koncepcji
zagospodarowania przestrzennego osiedla, przy
współpracy lokalnych interesariuszy; realizacja etapami - w
zależności od możliwości uzyskania środkow finansowych;

8

Program: Stara Kolonia - tradycja,
bezpieczeństwo, rodzina

2006

2008

do ustalenia

przedsięwzięcie obejmuje m.in. działania własne Policji na
rzecz odzyskania terenu prywatnego zlokalizowanego w
sąsiedztwie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i
Fundacji Pomocy Społecznej przy ul. Kościuszki i
zlokalizowanie nowej siedziby Komisariatu Policji w
budynku na tym terenie; projekt zgłoszony przez Policję

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

43

9

"Odtworzyć historię" - zewnętrzna renowacja
obiektu przy ul. Kościuszki 4

2007

2009

do ustalenia

odtworzenie zewnętrznej postaci dawnego kopalnianego
obiektu administracyjnego, wykonanego techniką tzw.
"muru pruskiego", wkomponowanego ściśle w ogólny
krajobraz górniczego osiedla; przeprowadzenie remontu
części elewacji budynku oraz dachu; projekt zgłoszony
przez właściciela: Fundację Pomocy Społecznej w
Brzeszczach

10

"Przywrócenie górniczego klimatu" -
zewnętrzna rekonstrukcja obiektu przy ul.
Górniczej 7 - przykładu tradycyjnej zabudowy
górniczej

2007

2009

do ustalenia

odtworzenie zewnętrznej postaci dawnego obiektu
mieszkalnego tzw. "familoka", wkomponowanego ściśle w
krajobraz górniczego osiedla; przeprowadzenie remontu
kapitalnego i elewacji budynku oraz dachu; projekt
zgłoszony przez właściciela: Fundację Pomocy Społecznej
w Brzeszczach

11

odnowa budynków mieszkalnych i
przywrócenie im wartości architektonicznej,
remonty - etap III: realizacja

2007

2015

do ustalenia

wybrane i przygotowane do wdrożenia projekty będą
realizowane w miarę pozyskiwanych środków finansowych
i angażowanych wkładów własnych

Zmiana mentalności części mieszkańców i aktywizacja mieszkańców na rynku pracy

12

Strona internetowa Starej Kolonii - historia i
głos mieszkańców

od

2006

do ustalenia

projekt przewiduje uzyskanie na obszarze Starej Kolonii
pomieszczenia na pracownie komputerową i wyposażenie
go w kilka stanowisk komputerowych w celu
zaangażowania mieszkańców w codzienne wykorzystanie
nowoczesnych technologii teleinformatycznych,
prowadzenie kursów komputerowych dla mieszkańców i
pozyskanie osób do zespołów realizujących program,
bieżące tworzenie i obsługę strony; projekt zgłoszony
przez Ośrodek Pomocy Społecznej, do realizacji w
powiązaniu z projektem nr 13

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

44

13

"Otwieramy okno Starej Kolonii na świat"

od

2006

do ustalenia

utworzenie kawiarenki internetowej z bufetem w
istniejących niewykorzystanych pomieszczeniach; projekt
zgłoszony przez Szkołę Podstawową, do realizacji w
powiązaniu z projektem nr 12

14

"Bądź świetlikiem ze świetlicy dla swojej
okolicy- świetlica osiedlowa dla mieszkańców
Starej Kolonii"

od

2006

do ustalenia

organizacja i nowoczesne wyposażenie świetlicy dla
mieszkańców osiedla, prowadzącej działalność mającą na
celu zaktywizowanie mieszkańców; projekt zgłoszony
przez Ośrodek Kultury, planowany do realizacji we
współpracy ze wspólnotami mieszkaniowymi, samorządem
osiedlowym, gminą

15

Równe szanse dla kobiet (w zatrudnieniu)

2006

2006

do ustalenia

projekt dla ok. 20 kobiet korzystających z OPS (treningi,
szkolenia, kursy zawodowe, staże, prace interwencyjne);
projekt zgłoszony przez Ośrodek Pomocy Społecznej

16

"Mieszkańcy mojego domu - odkrywamy
historię Starej Kolonii"

2006

2008

14 500

projekt przewiduje poszukiwanie przez mieszkańców
osiedla (uprzednio przeszkolonych w zakresie metodologii
prac archiwizacyjnych) informacji nt. historii osiedla oraz
ludzi, którzy kiedyś zamieszkiwali ich domy; projekt
zgłoszony przez Ośrodek Kultury, proponowany do
realizacji wew współpracy ze Stowarzyszeniem na rzec
Gminy Brzeszcze "Brzost"

17

"Stara Kolonia - dobra dzielnica"

2006

2008

do ustalenia

projekt ma na celu pobudzenie świadomości nt.
historycznej i zabytkowej wartości "Starej Kolonii" wśród
mieszkańców i poza nimi; w ramach projektu
zorganizowana zostanie współpraca różnych podmiotów
na rzecz wykreowania osiedla jako potencjalnej atrakcji
turystycznej, zorganizowania właściwej informacji
turystycznej i, w perspektywie, lokalnego zaplecza
gastronomicznego; projekt zgłoszony przez Ośrodek
Kultury,

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

45

Zdrowe środowisko

18

określenie docelowego sposobu ogrzewania
osiedla

2005

2005

5 000

analiza ekonomiczna, wynegocjowanie z właścicielami,
zarządcami i mieszkańcami docelowej, wykonalnej
ekonomicznie koncepcji ogrzewania osiedla

19

zmiana sposobu ogrzewania mieszkań

2007

2010

do ustalenia

zamiana tradycyjnego ogrzewania węglowego na
ogrzewanie mniej uciążliwe ekologicznie, możliwe do
sfinansowania przez właścicieli nieruchomości i
mieszkańców

Rozwiązania architektoniczno-przestrzenne związane z zagospodarowaniem wolnego czasu

20

"Plac zabaw - zabawa na placu"

2006

2006

do ustalenia

Budowa placu zabaw, zaaranżowanego z uwzględnieniem
wyników wcześniejszego konkursu prac dziecięcych nt.
wizji placu; projekt zgłoszony przez Ośrodek Kultury,
realizacja we współpracy z samorządem osiedlowym i
wspólnotami mieszkaniowymi

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

46

V

V

I

I

I

I

I

I

.

.

S

S

Z

Z

A

A

C

C

U

U

N

N

K

K

O

O

W

W

E

E

K

K

O

O

S

S

Z

Z

T

T

Y

Y

R

R

E

E

A

A

L

L

I

I

Z

Z

A

A

C

C

J

J

I

I

P

P

R

R

O

O

G

G

R

R

A

A

M

M

U

U

W

W

L

L

A

A

T

T

A

A

C

C

H

H

2

2

0

0

0

0

5

5

-

-

2

2

0

0

0

0

6

6

Oszacowanie pełnych kosztów programu w obecnym kształcie jest utrudnione, jako, że
większość projektów pozostaje w fazie koncepcyjnej i nie jest zbudżetowana (projekty
miękkie), ani nie posiada kosztorysów (projekty inwestycyjne).

W dwóch przypadkach (projekt nr 14 i 20) określenie docelowych kosztów realizacji będzie
możliwe po rozstrzygnięciu przez Gminę co do lokalizacji projektu. Wyszacowanie kosztów
kompleksowego zagospodarowania osiedla oraz remontów budynków również wymaga
uprzedniego rozstrzygnięcia co do szczegółowego zakresu prac, co jest zaplanowane do
2006.

Niemniej opierając się na cząstkowych informacjach od projektodawców oraz
doświadczeniach z realizacji projektów o podobnym charakterze można wstępnie oszacować
koszty realizacji pozostałych projektów, przynajmniej w pierwszym okresie realizacji
programu tj. w latach 2005-2006.

Przedstawione poniżej zestawienie szacunkowych kosztów projektów przewidzianych do
realizacji w latach 2005-2006 – a więc we wstępnym okresie realizacji programu – należy
traktować orientacyjnie, jako poziom minimum finansowania programu, który pozwoli na
jego właściwe zainicjowanie. Trzeba również zastrzec, że jednostkowe kwoty mogą ulec
zmianie w miarę pozyskiwania bardziej szczegółowych danych nt. ujmowanych w programie
projektów.

Łącznie koszty realizacji pierwszego etapu programu obejmującego lata 2005-2006 szacować
można na minimum 322 500 zł, przy czym zdecydowana większość wydatkowania środków
przypada na rok 2006. Kwota ta nie obejmuje – jak już wspomniano na wstępie – niektórych
projektów, w tym tak istotnych i znaczących finansowo jak budowa kanalizacji (na etapie
projektowania). Zestawienie obejmuje zarówno projekty Gminy i jej jednostek, jak i
zgłaszane przez partnerów społecznych, stąd ich finansowanie spoczywa nie tylko po stronie
budżetu Gminy, ale także wnioskodawców.

Z łącznej kwoty 322 500 zł ponad połowa (54%) tj. 174 000 zł to środki, które według
aktualnego stanu można pozyskać z zewnętrznych programów, głównie w ramach pomocy
strukturalnej UE dla projektów społecznych, współfinansowanych z Europejskiego Funduszu
Społecznego w ramach programu SPO RZL (patrz: załącznik tekstowy nr 3).

Pozostała kwota 148 500 zł wymaga sfinansowania ze środków własnych projektodawców, w
tym ok. 108 500 zł ze środków budżetu Gminy (projekty nr 1, 3, 4, 16, 17, 20, udział w
projekcie nr 4 i 5).

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

47

Tabela 17. Szacunkowe koszty projektów planowanych do wdrożenia w latach 2005-2006.

Szacunkowy

koszt

Nr

proj.

projekt lub przedsięwzięcie

2005

2006

uwagi

możliwość

pozyskania

zewnętrznych

źródeł

finansowania

viii

1

wykonanie ekspertyzy stanu technicznego obiektu i określenie docelowych
funkcji dla nieruchomości przy ul. Kościuszki 6

3 000

-

koszt ekspertyzy i koncepcji

zagospodarowania

-

2

budowa kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz podłączenie do kanalizacji
zbiorczej budynków na terenie osiedla, w rejonie ulic Górniczej, Leśnej
(część) oraz Kościuszki

b.d.

b.d.

do ustalenia wg. kosztorysu

do 75% ZPORR

do 50% Program górniczy

3

wypracowanie zasad polityki mieszkaniowej gminy na terenie historycznych
osiedli, w tym "Starej Kolonii"

-

3 000

koszt ekspertyz

-

4

opracowanie całościowego planu zagospodarowania przestrzeni między
budynkami ("przestrzeni wspólnej") z uwzględnieniem elementów małej
architektury

-

40 000

koszt koncepcji zagospodarowania wraz z

elementami projektowymi

-

5

odnowa budynków mieszkalnych i przywrócenie im wartości
architektonicznej, remonty - etap I: szczegółowa inwentaryzacja potrzeb
remontowych w poszczególnych obiektach, ekspertyzy techniczne i audyty
energetyczne

-

35 000

ok. 2 500 / budynek (14 budynków)

-

6

odnowa budynków mieszkalnych i przywrócenie im wartości
architektonicznej, remonty - etap II: uzgodnienie szczegółowego planu prac
remontowo-budowlanych i konserwatorskich i przygotowanie wybranych
projektów jako wniosków o dofinansowanie

-

30 000

koszty przygotowania wniosków (w tym

dokumentacja)

-

7

zagospodarowanie wspólnych przestrzeni osiedla, zgodnie z koncepcją
zagospodarowania przestrzennego

b.d.

b.d.

do ustalenia, po uzgodnieniu szczegółowej

koncepcji zagospodarowania

-

(zewnętrzne finansowanie

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

48

prawdopodobnie dostępne

dopiero od roku 2007 w

ramach NPR)

8

Program: Stara Kolonia - tradycja, bezpieczeństwo, rodzina

b.d.

b.d.

w ramach kosztów funkcjonowania komendy

Policji

-

12

Strona internetowa Starej Kolonii - historia i głos mieszkańców

-

6 000

koszt zakupu sprzętu i programowania,

koszty bieżące

do 100% EFS/ SPO RZL

13

"Otwieramy okno Starej Kolonii na świat"

-

15 000

koszty adaptacji pomieszczenia i zakupu

wyposażenia

do 100% EFS/ SPO RZL

14

"Bądź świetlikiem ze świetlicy dla swojej okolicy- świetlica osiedlowa dla
mieszkańców Starej Kolonii"

-

33 000

koszty zorganizowania I wyposażenia

świetlicy; docelowe koszty do ustalenia w

zależności od ostatecznie wybranej

lokalizacji

do 100% EFS/ SPO RZL

15

Równe szanse dla kobiet (w zatrudnieniu)

-

120 000

koszt realizacji projektu

do 100% EFS/ SPO RZL

16

"Mieszkańcy mojego domu - odkrywamy historię Starej Kolonii"

-

5000

łączny koszt 14 500 / 3 lata

-

17

"Stara Kolonia - dobra dzielnica"

-

7500

łączny koszt 22 520 / 3 lata

-

18

określenie docelowego sposobu ogrzewania osiedla

5 000

-

koszt ekspertyz

-

20

"Plac zabaw - zabawa na placu"

-

20 000

koszt zakupu wyposażenie i utwardzenia

placu; docelowe koszty do ustalenia w

zależności od ostatecznie wybranej

lokalizacji

-

ŁĄCZNIE w kolejnych latach:

8 000

314 500

ŁĄCZNIE w latach 2005-2006:

322 500

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

49

I

I

X

X

.

.

Z

Z

A

A

R

R

Z

Z

Ą

Ą

D

D

Z

Z

A

A

N

N

I

I

E

E

P

P

R

R

O

O

C

C

E

E

S

S

E

E

M

M

R

R

E

E

W

W

I

I

T

T

A

A

L

L

I

I

Z

Z

A

A

C

C

J

J

I

I

Niniejszy program otwiera proces rewitalizacji wybranych rejonów miasta Brzeszcze.

Przewiduje się, że prace nad niniejszym Lokalnym Programem Rewitalizacji będą
kontynuowane, a sam program aktualizowany w miarę pozyskiwania nowych informacji i
ujawniania się nowych okoliczności warunkujących jego realizację.

Przewiduje się także, że jako komplementarny uruchomiony zostanie w następnej kolejności
program rewitalizacji dla obszarów poprzemysłowych – na terenach uwalnianych przez
Kopalnię KWK Brzeszcze-Silesia.

Podmiotem odpowiedzialnym za zarządzanie realizacją Lokalnego Programu
Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” jest Pełnomocnik Burmistrza ds.
Rewitalizacji, który odpowiada również za:

1/ bieżącą koordynację prac nad wdrożeniem i realizacją Programu,

2/ monitorowanie zewnętrznych uwarunkowań realizacji Programu, w tym pojawiających się
nowych źródeł i mechanizmów finansowania,

3/ przygotowanie i wdrożenie poszczególnych, kolejnych projektów ujętych w Programie, ze
szczególnym uwzględnieniem projektów własnych gminy i jednostek podległych.

W celu bieżącej koordynacji prac nad wdrożeniem i realizacją Programu, a
jednocześnie w celu zapewnienia bieżącego informowania mieszkańców miasta,
interesariuszy i partnerów Programu o jego postępach, ustala się, że co najmniej raz na
kwartał odbywać się będą otwarte spotkania nt. postępów LPR.

Spotkania będą organizowane przez Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji, w
porozumieniu z interesariuszami Programu, m.in. z zaproszeniem przedstawicieli
reprezentujących wszystkich wnioskodawców projektów ujętych w aktualnej wersji LPR.
Informacja o terminie, miejscu i programie spotkania będzie każdorazowo zamieszczana z
wyprzedzeniem na stronie internetowej Urzędu Miasta i Gminy Brzeszcze oraz rozsyłana z
odpowiednim wyprzedzeniem do interesariuszy programu.

W celu śledzenia postępów w realizacji Programu ustala się, że raz w roku
Burmistrz przedstawia Radzie sprawozdanie z postępów w realizacji LPR Osiedla
„Stara Kolonia”.

Sprawozdanie jest Radzie przedstawiane nie później niż wraz ze sprawozdaniem z wykonania
budżetu za rok poprzedni. Sprawozdanie ujmuje informację nt. rzeczowych i finansowych
postępów w realizacji Programu, z uwzględnieniem bezpośredniego odniesienia do celów
Programu, wskaźników osiągnięć zapisanych w Programie oraz listy projektów ujętych w
aktualnej wersji Programu.

W celu zagwarantowania aktualności Programu i utrzymania jego walorów jako
praktycznego dokumentu zarządzania procesem rewitalizacji Osiedla ustala się, że Program

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

50

może być w miarę potrzeb aktualizowany, niemniej zaleca się, aby nie odbywało
się to częściej niż raz w roku, po przedstawieniu i ocenie sprawozdania z
postępów w realizacji i z udziałem partnerów społecznych z terenu i otoczenia
Osiedla.

W celu rzetelnej okresowej oceny (ewaluacji) postępów w realizacji Programu i
efektów, które niesie Program dla lokalnej społeczności osiedla oraz miasta i gminy jako
całości ustala się, że Program będzie poddawany zewnętrznej ewaluacji prowadzonej przez
niezależnych ekspertów, przynajmniej raz na cztery lata (raz w trakcie bieżącej kadencji
władz gminy).

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

51

A

A

N

N

E

E

K

K

S

S

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

52

X

X

.

.

L

L

I

I

S

S

T

T

A

A

Z

Z

A

A

Ł

Ł

Ą

Ą

C

C

Z

Z

N

N

I

I

K

K

Ó

Ó

W

W

Lista załączników graficznych:

A. Mapy i schematy

Ogólna mapka sytuacyjna.

Projekt Planu Miejscowego.

Fragment projektu planu z naniesionym obszarem Osiedla Stara Kolonia.

Lokalizacja terenu opracowania na tle studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego.

Schemat – Kolonie na terenie miasta Brzeszcze.

Stara Kolonia – rozmieszczenie budynków.

B. Dokumentacja fotograficzna – wybór.

Lista załączników tekstowych:

1. Lista propozycji zgłoszonych do Lokalnego Programu rewitalizacji Osiedla „Stara
Kolonia” przez uczestników procesu prac nad projektem programu.

2. Raport z warsztatów konsultacyjnych.

3. Potencjalne źródła finansowania projektów – przegląd wg. stanu w lipcu 2005r.

Lokalny Program Rewitalizacji Osiedla „Stara Kolonia” w Brzeszczach

53

X

X

I

I

.

.

P

P

R

R

Z

Z

Y

Y

P

P

I

I

S

S

Y

Y

i

Za: Przewodnik dotyczący kryteriów planowania oraz zarządzania projektami dotyczącymi rewitalizacji

zdegradowanych obszarów miejskich, po-przemysłowych i po-wojskowych w ramach zintegrowanego
programu operacyjnego rozwoju regionalnego finansowanego ze środków funduszy strukturalnych.
Ministerstwo Gospodarki i Pracy Departament Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego.
Warszawa, Październik 2004.

ii

Patrz np.: Zarys metodyki opracowywania programów strategicznych. Rządowe Centrum Studiów

Strategicznych. Warszawa, październik 2004.

iii

Rozdział został przygotowany w oparciu o dane zaczerpnięte z:

iv

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2000-2006. Urząd Marszałkowski

Województwa Małopolskiego. Kraków, październik 2000.

v

Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006. Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Listopad 2004.

vi

Podstawy Wsparcia Wspólnoty na lata 2004-2006. Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Październik

2004.

vii

Wstępny Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013. Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Styczeń

2005.

viii

wg stanu na sierpień 2005r.