Bertrand zasada konkurencji cenowej - traktują poziom ceny swojego konkurenta jako daną wielkośd

Cło optymalne pozwala krajowi dużemu(wprowadzającemu cło) odnosid korzyści pod warunkiem, że
suma efektu protekcyjnego cła i efekt konsumpcyjnego cła będzie mniejsza, niż efekt Terms of Trade.
Cło wprowadzone na importowany produkt przez kraj duży, którego on jest istotnym konsumentem
powoduje, że producenci obniżają ceny eksportowanego do tego kraju dobra w obawie przed
spadkiem popytu, aby po doliczeniu cła ostateczna cena dla kupujących pozostała taka sama. Jeżeli w
tym samym okresie ceny eksportowanych dóbr nie uległy zmianie, to spowodowany wprowadzeniem
ceł spadek cen towarów importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i imporcie
danego kraju. Ten dodatkowy efekt wprowadzenia cła, możliwy jedynie w kraju dużym, nazywamy
efektem Terms of Trade cła.

Cła wychowawcze: są nakładane na towary wybranej gałęzi produkcji, które w początkowym okresie
działalności otoczone są przez paostwo protekcyjną ochroną ceł. W efekcie nałożenia cła
importowane towary określonej gałęzi czy branży stają się droższe, co poprawia warunki konkurencji
dla krajowych producentów tych dóbr.

Dumping stały(międzynarodowa dyskryminacja cenowa) - Ma miejsce wówczas, gdy
przedsiębiorstwo mające odpowiednią pozycję monopolistyczną sprzedaje za granicą dany produkt
ciągle poniżej kosztów lub po cenie niższej niż na rynku krajowym.

Dumping Łupieżczy - Utrzymywana czasowo sprzedaż danego dobra na rynku zagranicznym poniżej
ceny krajowej lub nawet poniżej kosztów wytwarzania, mająca na celu wyeliminowanie konkurentów
i uzyskanie pozycji monopolistycznej. Cechą dumpingu łupieżczego jest także to, że po ewentualnym
zniszczeniu konkurencji w kraju importera i uzyskaniu pozycji monopolistycznej na jego rynku ceny
eksportowanego dobra znacznie wzrastają, co pozwala eksporterowi na realizację zysku
monopolistycznego.

Efekt mnożnika handlu międzynarodowego:

1. wzrost zdolności importowych - osłabia działanie mnożnika, gdy rośnie kraocowa skłonnośd

do importu, maled musi kraocowa skłonnośd do konsumpcji krajowej

2. obniżenie produkcji – gdy producenci, w reakcji na wzrost konsumpcji nie reagują wzrostem

produkcji, ale wzrostem ceny, spowoduje to osłabienie działania mnożnika; jeśli dojdzie do
spadku produkcji spanie DN

3. stabilnośd cen – jest warunkiem zadziałania mnożnika, jeśli ceny nie będą stabilne, wzrost

siły nabywczej pochodzący ze wzrostu zatrudnienia spowoduje wzrost cen i nie wzrośnie
konsumpcja, więc mnożnik nie zadziała

Efekt stabilizacyjny stabilizacji cen: W sytuacji wahao popytu i przy braku ceny stabilnej wzrostowi
wolumenu towarzyszy wzrost ceny i na odwrot ( spadek wolumenu powoduje spadek ceny). Dochody
znacznie się od siebie roznia- przy wzroście popytu osiągamy maksymalny przychód eksportowy, przy
spadku- przychód minimalny. W wyniku wprowadzenia ceny stabilnej nastąpi złagodzenie tych
wahao i stabilizacja dochodów eksportowych.

Finansowanie kompensacyjne:

1. próbuje stabilizowad dochody eksportowe w krajach rozwijających się ex post
2. system finansowania kompensacyjnego MFW – MFW uruchomi procedurę finansowania

kompensacyjnego , gdy spadek dochodów eksportowych ma miejsce w krótkim okresie i jest
wywołany przyczynami niezależnymi od tego kraju Ocena: nieefektywne, bo: relatywnie
krótki okres, na jaki może byd zaciągnięty kredyt ; koniecznośd współpracy z MFW w ramach
restrukturyzacji swojej gospodarki

3. STABEX(UE) – dla AKP, tylko surowce rolne. Może byd zastosowany gdy eksport surowca, z

którego sprzedaży spadły dochody, stanowi co najmniej 5% dochodów eksportowych tego
kraju(próg zależności) i dochody eksportowe muszą spaśd o co najmniej 4,5 % w przeciągu
ostatnich 6 lat

4. SYSMIN(UE) – surowce mineralne, każdy spadek dochodów eksportowych może byd

podstawą udzielenia pomocy Ocena: średnioefektywne, bo : STABEX uwzględnia ograniczoną
liczbę krajów i surowców co nie rozwiązuje problemu amplitudy wahao dochodów
eksportowych w skali globalnej ; fundusze ograniczone ; od transferu środków do ich
wykorzystania mija zazwyczaj dużo czasu

Heckscher-Ohlin:

1. Teoria wzajemnej współzależności cen czynników produkcji i cen towarów
2. Teoria neoklasyczna
3. podejście podażowe – podaż czynnika produkcji decyduje o wymianie handlowej
4. 2 kraje, 2 dobra, 2 czynniki produkcji, brak kosztów transportu
5. Wolny handel i doskonała konkurencja
6. Eksport/import zależy od obfitości występowania czynników produkcji
7. Przenośnośd czynników produkcji w kraju ale nie za granicę
8. Baza handlu: Kraje różnią się stopniem wyposażenia w czynniki produkcji
9. Oba dobra – różne funkcje produkcji
10. Dobro A funkcja produkcji taka sama w obu krajach
11. Stałe współczynniki technologiczne przy produkcji dóbr
12. Dobra są homogeniczne
13. Dane warunki popytowe w obu krajach, gusty nie zależą od dochodu
14. Teoremat Obfitości zasobów: Produkowad te dobra, dla wytwarzania których potrzebuje

czynnika prod. występującego u niego we względnej obfitości Dlaczego? skoro jest go dużo,
jest on relatywnie tani . Importowad - te dobra, które musiałby wytwarzad na bazie czynnika
występującego u niego we względnej rzadkości.

15. Teoremat wyrównywania się cen czynników produkcji

Hystereza oznacza sytuację, gdy jedna ze zmiennych ekonomicznych, doznająca zmiany poziomu, nie
powraca ponownie do swojego poziomu wyjściowego, mimo, że zanika przyczyna, która wywołała
zmianę tej zmiennej.

Korzyści komparatywne Pojęcie korzyści komparatywnych odnosi się do teorii stworzonej przez
Ricardo (rozpowszechnionej przez Torrensa) zwanej teorią kosztów komparatywnych.
Korzyści komparatywne to różnice względne w produkcji towarów, które powodują, że może dojśd do
korzystnej wymiany nawet, gdy jeden kraj ma absolutna przewagę nad drugim krajem w obu
dobrach. Korzyści te można osiągnąd dzięki specjalizacji w danej dziedzinie, którą uzasadnia
występowanie względnych różnic w kosztach wytwarzania mierzonych nakładami pracy

Kryteria konwergencji:

1. Kryteria monetarne:



stabilnośd cen-średnia arytmetyczna z co najwyżej trzech krajów o najniższej stopie
inflacji + 1,5 %



stopa procentowa- bierzemy pod uwagę długookresową stopę procentową – średnia
arytmetyczna stóp procentowych z co najwyżej trzech krajów o najniższej stopie
inflacji +2%

2. Kryteria fiskalne:



deficyt budżetowy- nie może przekraczad 3 % PKB



zadłużenie finansów publicznych-nie może przekraczad 60% PKB ( kryterium nie
spełniane przez wiele krajów)



wahania kursu walutowego- +/-15% w okresie dwóch lat przed przystąpieniem do
unii walutowej

Krzywa doświadczeo (uczenia się) To wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu
doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy, w miarę uczenia się, spadają koszty produkcji.
Efekty zdobywanego przez firmę doświadczenia pozwalają na obniżenie kosztów przeciętnych w
miarę wzrostu skumulowanego wolumenu produkcji.
Za pomocą tej krzywej można wyjaśnid genezę strategicznych zachowao firm na rynku
oligopolistycznym (np. samolotów).
Przykład: AIRBUS i MCDONNELL-DOUGLAS
Na rynku lotniczym analitycy stwierdzili, że rentownie tylko 2 korporacje mogą funkcjonowad. Mc-D
opanowały ten rynek – stworzyły DUOPOL. Gdy na rynek chciała wejśd trzecia firma – europejska –
AIRBUS, żeby to uczynid należało na początku ponieśd bardzo wysokie koszty, dlatego też paostwa
europejskie zastosowały politykę subwencji dla AIRBUSA. Dzięki temu udało mu się wejśd na rynek, w
miarę upływu czasu koszty produkcji zaczęły spadad, aż do wyrównania się (zakładamy, że Europa
uczy się szybciej i jej krzywa uczenia przebiega poniżej krzywej uczenia się Mc-D).
Gdyby nie zastosowana polityka subwencji, firma nie miałaby szans na rynku, bo na początku koszty
produkcji są bardzo wysokie, a Mc-D w tym samym czasie produkuje już 50% taniej.

Kurs walutowy stały - korzyści

1 Przeciwdziałanie destabilizującej spekulacji - W systemie kursów elastycznych kursy

walutowe są permanentnie niestabilne. Zmiany kursu walutowego są permanentne i znajdują
się pod wpływem destabilizujących oczekiwao, a tym samym są w dużej mierze niezależne od
fundamentalnych kategorii ekonomicznych. Jako przykład podaje się, że oczekiwana
aprecjacja waluty faktycznie jest realizowana, ponieważ popyt na określoną walutę rośnie,
podczas, gdy jej podaż maleje. Zostają w ten sposób wywołane wahania kursów walutowych,
które wywierają wpływ na międzynarodowy podział pracy.

2 Dyscyplina polityki pieniężnej - System kursów stałych pozwala krajom-członkom systemu na

bardzo ograniczoną autonomię polityki pieniężnej. Stałe kursy walutowe wymuszają
dyscyplinowanie polityki pieniężnej i osłabiają nacisk na bank centralny do prowadzenia
przystosowawczej polityki pieniężnej. Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi bowiem do
deficytu bilansu obrotów bieżących i wywiera nacisk dewaluacyjny na walutę danego kraju.
W wyniku zobowiązao interwencyjnych bank centralny traci rezerwy walutowe niezbędne do
przystosowania do polityki pieniężnej kraju waluty wiodącej.

3 Zapobieganie „wyścigowi” dewaluacji - Praktykowany w okresie międzywojennym „wyścig”

przy przeprowadzaniu dewaluacji własnych walut. Poprzez dewaluacje poszczególne kraje
próbowały osiągad przewagę konkurencyjną na rynku światowym w celu przede wszystkim
zwalczania bezrobocia. Ponieważ do takiej strategii „beggar-my-neighbour” przyłączyły się
prawie wszystkie kraje niemożliwe było osiągnięcie oczekiwanych korzyści. W rezultacie na
skutek bardzo restrykcyjnej polityki pieniężnej i fiskalnej doszło do ogólnoświatowego
załamania popytu i kryzysu gospodarki światowej.

4 Spadek ryzyka i kosztów transakcji międzynarodowych - Spadek ryzyka i kosztów jest

rezultatem niewielkiego dopuszczalnego we wzajemnych ustaleniach zakresu wahao
kursowych, które eliminują w praktyce nakłady na zabezpieczenie się przed ryzykiem
kursowym.

Kurs walutowy zmienny - korzyści

1. kształtowanie kursu walutowego pod wpływem podstawowych kategorii ekonomicznych –

ponieważ kurs zmienny kształtują czynniki rynkowe, to może on w rzeczywistości
odzwierciedlad wartośd waluty (w przeciwieostwie do kursu stałego). Mniejszy wpływ

destabilizującej spekulacji niż przy kursach stałych. Krótkookresowe wahania kursów są
związane z różnicami stóp %, a długookresowe z różnicami stóp inflacji i tempa wzrostu
wydajności, stąd wahania kursów zmiennych mniej zakłócają realne procesy gospodarcze (niż
w stałych kursach).

2. zmniejszenie tendencji protekcjonistycznych – kurs zmienny spełnia też funkcję

instrumentu chroniącego rynek, zabezpiecza równowagę bilansu płatniczego, bo kurs
wpływa na poziom eksportu i importu (przy wzroście wartości waluty krajowej spada eksport
i rośnie import).

3. zapobieganie importowi inflacji – oczekuje się deprecjacji waluty krajów o wysokiej inflacji

oraz aprecjacji w krajach o niskiej inflacji. Kurs neutralizuje jej przepływ z innych krajów, bo
jego zmiana jest odwrotna do zmiany inflacji.

4. niewielkie znaczenie kosztów zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym – należy się

zabezpieczad przed ryzykiem, ale koszt takiego zabezpieczenia stanowi jedynie ułamek
kosztów transakcji.

Marshall – krzywe zaoferowao - podstawowy instrument badania równowagi ogólnej handlu – łączą
w sobie popyt i podaż i oznaczają wielkośd popytu danego kraju na dobra kraju drugiego, ale
jednocześnie wielkośd podaży, którą dany kraj oferuje w zamian za towar partnera zagranicznego.
Krzywa ta przedstawia jednocześnie wszystkie możliwe terms of trade, przy których kraj jest skłonny
do wymiany.
Punkt przecięcia się krzywych zaoferowanie dwóch krajów: A i B wyraża międzynarodowy stosunek
wymiany danych dóbr między tymi krajami.
Przy zmianie położenia krzywych zaoferowania, zmiana międzynarodowego stosunku wymiennego
zależy od elastyczności cenowej popytu.
Jeżeli elastycznośd cenowa popytu kraju A:

zwiększa się (e >1), - przesunięcie krzywej zaoferowania w lewo - to kraj A musi zapłacid

mniej towarów za ilośd towarów otrzymanych od kraju B, ilośd towarów spada w obu
przypadkach, ale w kraju A bardziej, czyli za mniejszy import płaci o wiele mniejszym
eksportem – korzyśd kraju A – czyli jego terms of trade polepszają się

zmniejsza się (e <1), -przesunięcie krzywej zaoferowania w prawo – to kraj A musi

zapłacid dużo więcej towarów za tylko nieco większą ilośd towarów z kraju B, ilośd towarów
rośnie w obu przypadkach, ale w kraju A bardziej, czyli za nieco większy wolumen importu
musi zapłacid o wiele większym eksportem – korzyśd kraju B – czyli jego terms of trade się
polepszają

Zmianę terms of trade powoduje również:

każda zmiana preferencji i nabywców i możliwości produkcyjnych,

spadek lub wzrost możliwości produkcyjnych w którymś z krajów

MEAD Policy Mix Model ten przedstawia, jakie instrumenty należy stosowad, aby zapewnid
równowagę wewnętrzną (niska inflacja i bezrobocie) i zewnętrzną (brak nadwyżki/deficytu).
Jest to teoria oparta na poglądach Keynesa, odnosi się do krajów nie w pełni zintegrowanych z
rynkiem światowym.
Stosując narzędzia: wydatki budżetowe i kurs walutowy; paostwo przywraca równowagę.

1. Bezrobocie i deficyt

wzrost wydatków budżetowych wzrost środków pieniężnych w rękach ludzi

wzrost popytu wzrost produkcji wzrost zatrudnienia

dewaluacja kursu walutowego spadek wartości waluty wzrost eksportu

spadek deficytu

2. Nadmierne zatrudnienie i deficyt

spadek wydatków budżetowych spadek ilości środków finansowych w rękach

ludzi spadek popytu spadek możliwości sprzedaży spadek produkcji spadek

zatrudnienia spadek środków pieniężnych mały popyt mały import poprawa
bilansu

3. Bezrobocie i nadwyżka

wzrost wydatków budżetowych wzrost środków pieniężnych w rękach ludzi

wzrost popytu wzrost produkcji wzrost zatrudnienia wzrost popytu wzrost
importu spadek nadwyżki

4. Nadmierne zatrudnienie i nadwyżka

spadek wydatków budżetowych spadek ilości środków finansowych w rękach

ludzi spadek popytu spadek możliwości sprzedaży spadek produkcji spadek
zatrudnienia

rewaluacja kursu walutowego wzrost wartości waluty spadek eksportu

spadek nadwyżki

Międzynarodowe umowy surowcowe

1. tworzenie magazynu wyrównawczego (JMK) – aby ograniczyd wahania cen do rozmiarów

określonych w umowie surowcowej zarząd magazynu dokonuje interwencyjnego zakupu lub
sprzedaży surowca. Surowiec jest skupywany wtedy, gdy jego ceny na rynku światowym
spadają, a sprzedawany jest gdy ceny na odpowiednio wysokim poziomie Ocena:
nieefektywne. Bo: koszty ubezpieczenia i administracji tych magazynów; ryzyko błędnej
alokacji środków – skromne środki finansowe krs angażowane w produkcję następnie
magazynowanych surowców podlegałyby zamrożeniu; wymaga to trafnych prognoz
przyszłych cen na rynku światowym, a te w dużym stopniu nieprzewidywalne; osłabienie
motywacji krs do różnicowania produkcji i eksportu

2. kontyngenty eksportowe – krs umawiają się określają z góry, ile mogą eksportowad danego

surowca, aby nie dopuścid do tego, żeby jego nadmierna podaż spowodowała spadek ceny
Ocena: nieefektywne, bo: przyznane wielkości kontyngentów opierają się na historycznych
danych, wywołują niebezpieczeostwo ich nieracjonalnego wykorzystania; krs się oszukują
wzajemnie i gdy drugi nie widzi, próbują coś sprzedad poza kontyngentem

Mill: (podejście popytowe )

1. Teoria i koncepcja wzajemnej intensywności popytu
2. 2 kraje, 2 dobra, 1 cz. produkcji(praca)
3. wewn. stosunek wymienny zależy od relacji cenowych
4. ilośd jednostek towaru/1 roboczogodzinę
5. Baza handlu: relacje popytu na rynku mn, wewn stosunek wymienny
6. Do wymiany dojdzie gdy ToT ukształtuje się między wewn. stosunkiem wymiany obu krajów
7. Nierówne korzyści: Prawo wzajemnego popytu: Ten kraj, który wykazuje większy popyt na

dobra kraju 2 ma mniej korzystnie kształtujące się ToT.

8. Struktura handlu zależy od wielkości kosztów komparatywnych i od zgłaszanego popytu na

dane towary

9. POZYCJA KRAJU

a. Teoria to uwzględnia koniecznośd ingerencji paostwa, które decyduje o kierunkach

rozwoju i specjalizacji.

b. Wniosek: Zbyt daleko idąca specjalizacja może doprowadzid do uzależnienia się

danego kraju do innych. Zatem paostwo nie powinno dopuszczad do zbyt daleko
idącej specjalizacji i uzależnienia się danego kraju od innych krajów. A kraj, który
wykazuje większą intensywnośd popytu na dobra drugiego kraju ma mniej korzystne
terms of trade. Co powoduje, że jego pozycja jest gorsza niż pozycja kraju, z którego
importuje towary.

Mundell (Policy-mix)

Chodzi tu o jednoczesne zastosowanie instrumentów polityki monetarnej i fiskalnej, a więc o
kontrolę podaży pieniądza, żeby nie podnosid inflacji oraz z drugiej strony, żeby przeciwdziaład jej
poprzez obniżenie podatków. Ta mieszanka polityk monetarnej i fiskalnej – podatkowej, zastosowana
jednocześnie, staje się skuteczna, zarówno jeżeli chodzi o walkę z inflacją, jak i zwiększenie
zatrudnienia i w związku z tym aktywności gospodarczej.

Policy mix – kombinacja nastawienia polityki pieniężnej i polityki fiskalnej występującej w danym
okresie. Stanowi miarę monetarnego i fiskalnego zacieśnienia (luzowania). Zazwyczaj przedstawiany
w układzie współrzędnych, gdzie na osi poziomej uwidocznione jest nastawienie monetarne
(monetary loosening, monetary tightening) mierzone zmianami w rzeczywistych krótkoterminowych
stopach procentowych. Oś pionowa reprezentuje nastawienie fiskalne (fiscal loosening, fiscal
tightening) wyrażone zmianami w saldzie pierwotnym ze względu na fazę cyklu koniunkturalnego
CAPB (cyclically-adjusted budget balances). Punkty odpowiadające prowadzonej polityce monetarno-
fiskalnej w określonych latach po chronologicznym połączeniu wykreślają ścieżkę w czasie policy mix.
Taka konstrukcja wykresu prowadzi do powstania czterech głównych obszarów odpowiadających
dwiartkom układu współrzędnych o różnych kombinacjach polityki monetarnej i fiskalnej, przy czym
za opcję najbardziej pożądaną w długim okresie uważa się skupienie punktów (odpowiadających
nastawieniu w kolejnych latach) możliwie blisko początku układu współrzędnych.

Prebish-Singer Teoria - Dotyczy kształtowania się długookresowego Terms of Trade krajów
rozwijających się. Zgodnie z tym twierdzeniem w długim okresie następuje stałe pogarszanie relacji
cenowych surowców mineralnych i artykułów rolnych w stosunku do cen dóbr przemysłowych.
Efektem tego jest długookresowa tendencja do pogarszania się ToT krajów eksportujących dwa
pierwsze z nich. Taka sytuacja ma miejsce właśnie w przypadku krajów rozwijających się.

Protekcjonizm (argumenty): poprawa ToT ; ochrona przed tanią siłą roboczą i dumpingiem ; pomoc w
przywróceniu pełnego zatrudnienia ; ochrona waluty własnego kraju
Instrumentami tej polityki są cła przywozowe, cła eksportowe oraz subsydia

Reguła hojności - trzeba cos dad za darmo żeby w przyszłości odnieśd korzyści (np darmowe
programy,

za

dodatkowe

funkcje

trzeba

płacid)

Reguła inwersji ceny – polega na tym, że coraz więcej nowych produktów wysokiej technologii
pojawia się na rynku, ale są one coraz taosze, bo jest bardzo duża konkurencja między
przedsiębiorstwami. Kiedyś nowe produkty były najdroższe na rynku, zatem tą sytuację możemy
taktowad jako inwersję. Reguła ta odnosi się do Nowej Gospodarki (New Economy).

Reguła nieefektywności - przedsiębiorstwo powinno poszukiwad nowych możliwości a nie
koncentrowad sie na bieżących problemach
Reguła obfitości - dużo warte te rzeczy, które występują w dużej obfitości (odwrotnie niż w
tradycyjnej

gospodarce)

Reguła postępu - wprowadzanie sztucznego zagrożenia do przedsiębiorstwa żeby wymuszad postęp,
firma

nie

może

czud

sie

bezpiecznie

Reguła

substytucji

-

każdy

produkt

można

zastąpid

innym

Reguła ujemnego sprzężenia zwrotnego - korporacja dochodzi do szczytu w jakiejś branży, zarząd nie
dostrzega zmian w otoczeniu, rewolucyjne przedsiębiorstwa zajmują miejsce lidera

Reguła wykładniczego wzrostu wartości - nagle firma zaczyna sie rozwijad w niezwykły sposób po
długim okresie wolnego stabilnego wzrostu, np microsoft (zmiana strategii firmy może wywoład

impuls

do

rozwoju)

Ricardo: (teoria klasyczna)

1. 2 kraje, 2 dobra, 1 czynnik produkcji (praca)
2. Brak kosztów transportu
3. Wolny handel i doskonała konkurencja
4. Przenośnośd pracy w kraju ale nie za granicę
5. Baza handlu: różnica w wydajności pracy
6. Identyczne struktury produkcji w obu krajach
7. Ilośd roboczogodzin/ jednostka towaru
8. Stały wewnętrzny stosunek wymienny
9. Struktura handlu zależy od wielkości kosztów komparatywnych

Produkowad te dobra, w których ma przewagę komparatywną. Np. Portugalia ma przewagę
absolutną w produkcji sukna i wina nad Anglią mimo to może istnied wzajemna korzysta wymiana gdy
Anglia będzie produkowad sukno, bo różnica w kosz. Komp. Jest mniejsza niż przy winie.

Teoria cyklu życia produktu (neotechnologiczna Vernona)

1. Co decyduje o strukturze handlu? Faza cyklu życia badanego produktu
2. 3 etapy: Testowanie - krótkie serie, pozycja monopolisty, mała elastycznośd cenowa,

lokalizacja produkcji blisko odbiorców (łatwa komunikacja), wysokie zyski, wysokie ryzyko
rynkowe; Dojrzewanie możliwości osiągania korzyści skali, większa elastycznośd cenowa,
spadek kosztów i cen, utrata pozycji monopolisty, zaopatrzenie rynku krajowego i możliwośd
ekspansji na rynki obce ( tam szansa osiągnięcia przewagi komparatywnej); Standaryzacja -
produkcja masowa, stabilizacja produkcji i konsumpcji, słabnie działalnośd innowacyjna,
wzrost roli konkurencji cenowej, możliwośd wydłużenia linii produkcyjnych (korzyści skali).

Teoria kształtowanie się pozycji inwestycyjnej na rynkach zagranicznych – (teoria poziomu rozwoju
gospodarczego) Chodzi o wyjaśnienia BIZ za pomocą zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego
krajów.
Miernik ich pozycji inwestycyjnej: wielkośd netto inwestycji /1 mieszkaoca uogólnia się rozważania
dotyczące współzależności między miernikiem z dochodem narodowym per capita. Wyróżnia się 4
grupy – odpowiadające 4 stadiom rozwoju i 4 etapom kształtowania się pozycji inwestyc. zagranicą

1. kraje o bardzo niskim poziomie dochodu per capita – zerowa lub ujemna wielkośd netto
BIZ, nie są atrakcyjnym miejscem lokat
2. średni poziom dochodu per capita – rosną BIZ z tych gospodarkach, one inwestują mało
3. i 4. jeszcze wyższe dochody, inwestują coraz więcej

Teoria lokalizacji BIZ – DUNNING, RUGMAN, TESCH
Czynniki przewagi lokalizacyjnej, które decydują o miejscu inwestycji:

struktura rozmieszczenia czynników wytwórczych, rynków
jakośd i wydajnośd zasobów
koszty transportu
zakres interwencji władz
klimat dla BIZ
infrastruktura



dystans psychologiczny (język, kultura)



korzyści skali

Teoria luki technologicznej (neotechnologiczna Posnera)

1. Tłumaczy strumienie handlu międzynarodowego
2. Nawiązuje do dyfuzji technologii i uczenia się imitatorów od innowatorów
3. Innowatorzy wciąż szukają nowych rozwiązao

4. Co decyduje o strukturze handlu? Międzynarodowe różnice w poziomie wiedzy technicznej

w tempie postępu technologicznego

5. 3 etapy: Międzynarodowa luka popytowa Pełne dysponowanie nowym produktem w kraju,

zagranicą nie ma jeszcze inf. o nowym produkcie; Międzynarodowa luka imitacyjna –
innowator eksportuje zagranicę, gdzie nie ma jeszcze imitatorów; Pełne dysponowanie
nowym produktem zagranicą – pojawiają się imitatorzy, innowator poszukuje miejsc taoszej
produkcji lub rezygnuje i szuka nowych innowacji

Teorie neoczynnikowe - Teorie powstałe w reakcji na paradoks Leontiefa – aby wykazad jego pozorny
charakter. Cechy: - ogólne założenia teorii H-O ; - nowa interpretacja zasobów produkcyjnych –
odrzucenie tezy o homogeniczności czynników produkcji, uwzględnienie ich efektywności



Teoria

trój

czynnikowa,

wewnętrznej

złożoności

czynników

produkcji,

Teoria

wieloczynnikowa



Teoria trój czynnikowa – uwzględniając 3 czynniki: pracę, kapitał i surowce mineralne;
wyjaśnia dlaczego USA są importerem dóbr kapitałochłonnych (mimo że to kraj o dużych
zasobach kapitału, czyli powinni importowad dobra pracochłonne).

USA importuje surowce, bo są to dobra kapitałochłonne (dużo kapitału przy ich wydobyciu),
ale jednocześnie są dobrami występującymi we względnej rzadkości (USA ma zasoby, ale
istnieje ustawa o zachowaniu zasobów dla kolejnych pokoleo, dlatego ich nie eksploatuje).
Teoria wewnętrznej złożoności czynników produkcji – zakłada, że czynnik pracy nie jest
dobrem jednorodnym, bo obok pracy niskokwalifikowanej istnieje wysokokwalifikowana
(kapitał ludzki). Wyjaśnia to eksport dóbr zaawansowanych technologicznie przez USA, gdzie
praca nie występuję we względnej obfitości, ale jej fragment – kapitał ludzki – tak.
Teoria wieloczynnikowa - uwzględnia cztery czynniki produkcji: pracę, kapitał ludzki, kapitał
rzeczowy, zasoby naturalne.

Teoria obszarów walutowych – założenie: podział gospodarnie na różne strefy walutowe
W takich warunkach pojawiają się BIZ, które są naturalnym skutkiem różnej pozycji walut na rynku
pieniężnym. Inwestycje są realizowane w oparciu o pozycję waluty: płyną z krajów o silnej walucie do
krajów o walucie słabszej.

Teoria Podobieostwa Preferencji

1. Popytowo-podażowa
2. Eksport/import zależy od popytu na rynku światowym
3. Kraje o podobnym poziomie rozwoju (zbliżony dochód i struktura popytu)
4. Próbowała wyjaśnid dlaczego wymianę handlową prowadzą kraje położone blisko siebie, o

podobnym rozwoju gospodarczym, z którego by wynikało że specjalizacja w tych krajach jest
podobna.

5. eksportowane są te towary, na które istnieje za granicą tzw. reprezentatywny popyt, tzn.

popyt w kraju sąsiednim jest taki sam jak popyt na rynku krajowym. Preferencje rynku
krajowego i preferencje zagranicy są podobne lub takie same, czyli produkcja eksportowa
jest naturalnym rozszerzeniem produkcji na rynek krajowy.

6. Wymiana mn pomiędzy paostwami jest tym większa, im:



bardziej zbliżone są struktury popytu krajów



mniejsze są różnice przeciętnych dochodów indywidualnych

7. Warunki istnienia handlu: występowanie podobieostw i różnic poziomu dochodów

indywidualnych

Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej – DUNNING – wykorzystuje inne teorie
BIZ determinuje:
- przewaga specyfiki firmy:

abstrahująca od multinarodowości: wielkośd i pozycja firmy, dywersyfikacja produkcji,

technologia, marka, kapitał, system zarządzania, dostęp do rynków, protekcja paostwa

przewaga filii nad lokalnymi firmami: dostęp do zasobów firmy macierzystej, korzyśd ze

scentralizowanej podaży produktów i popytu

bazująca na wielonarodowości działania: lepszy dostęp do rynku, dywersyfikacja ryzyka,

wykorzystanie międzynarodowych różnic w wyposażeniu

- przewaga wynikająca z internacjonalizacji działalności gospodarczej: obniżka lub uniknięcie kosztów,
spadek niepewności popytu, bezpośrednia kontrola jakości produktów i rynków, strategia
konkurencyjna
- przewaga lokacyjna: rozmieszczenie produktów, rynków, koszty transportu, produkcji,
infrastruktura, korzyści ze skali produkcji i marketingu

Teoria przewagi własnościowej przedsiębiorstwa – HYMER, KINDLEBERGER, CAVES
Istotną przesłanką podejmowania przez przedsiębiorstwa ekspansji zagranicznej jest dysponowanie
określoną przewagą oraz możliwościami trwałego wykorzystywania (zawłaszczania) tej przewagi.
Czynniki przewagi własnościowej:

ogólne – nie związane z umiędzynarodowieniem działalności firmy
specjalne – kształtują przewagę filii nad lokalnym przedsiębiorstwem
wynikające z umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstwa.

Teoria transakcji wewnętrznych – COASE, BUCKEY, CASSON, MAGEE, RUGMAN
Celem ekspansji poprzez BIZ są większe korzyści z dokonywania transakcji w ramach 1 firmy, bo omija
się koszty transakcji (ryzyko, opłaty administracyjne itp.)

Teoria wewnątrzgałęziowa:

1. Handel wewnątrzgałęziowy - gdy kraj jednocześnie eksportuje i importuje produkty należące

do tej samej gałęzi

2. Gałąź– grupa produktów, charakteryzująca się identycznym przeznaczeniem koocowym oraz

podobna f. produkcji w zakresie podstawowych czynników produkcji

3. Warunki istnienia handlu wewnątrzgałęziowego: 1. zróżnicowanie produktu (poziome i

pionowe) 2. Korzyści skali 3. Konkurencja niedoskonała

4. Korzyści:



wzrost dostępności dóbr dla konsumentów (zwiększenie możliwości wyboru),



obniżka kosztów produkcji i cen (wydłużenie serii produkcji, obniżenie cen towarów na
rynkach krajowych i zagranicznych przez producentów wykorzystujących statyczne i
dynamiczne korzyści skali),



zwiększenie rozmiarów rynku (zwiększa się dostęp do rynków eksportowych)



maleje wpływ handlu mn na podział dochodów pomiędzy podstawowe czynniki produkcji
(korzyści z handlu wewn mogą byd uzyskiwane przez wszystkie czynniki produkcji,
zarówno te mniej obfite, jak i te które w modelu HOS traca na handlu).

5. Znaczna częśd handlu światowego dokonuje się pomiędzy krajami uprzemysłowionymi, nie

różniącymi się znacznie od siebie pod względem czynników produkcji czy technologii.

Teoria względnych przesunięd kosztów siły roboczej i kapitału – dwa typy BIZ:
1. rezultat mikroekonomicznych kalkulacji na szczeblu przedsiębiorstw, które chcą wykorzystywad
przewagi rynku monopolistycznego i oligopolistycznego
2. zagraniczne inwestycje nastawione na wykorzystywanie zachodzących w czasie zmian pozycji
poszczególnych krajów spowodowany kształtowaniem się w nich kosztów zastosowania siły roboczej
i kapitału (ujawnia się w gospodarkach typu rynkowego).

Teoria zawłaszczalności MAGEE: Ukazuje problem zawłaszczalności - konflikt między publicznym
korzystaniem z innowacji a kształtowaniem się zysków firmy innowacyjnej. Czyli jest tu chęd ochrony
własnej myśli technicznej, poprzez BIZ, aby nie przejęła jej konkurencja, bo innowator dużo włożył w
stworzenie technologii, a jej rozpowszechnienie się spowoduje spadek jego zysków.

1. Teoria mikroekonomiczna BIZ
2. Tłumaczy lokalizację BIZ
3. Nawiązuje do ochrony (zawłaszczania) technologii przez innowatorów w celu ochrony swoich

zysków, a dyfuzja technologii odbywa się poprzez BIZ innowatorów w innych krajach

4. Innowatorzy starają się chronid swoją technologie przed dyfuzją, aby mied duże zyski

Unia Walutowa:

1. KORZYŚCI

a. korzyści makroekonomiczne



racjonalne wykorzystywanie wspólnych zasobów dewizowych unii do regulowania
rozliczeo pomiędzy krajami członkowskimi ze względu na wyeliminowanie zjawiska
równoległego zadłużenia się większej liczby tych krajów, jak również wyeliminowanie
z rozliczeo wewnątrzunijnych walut krajów trzecich,



wykorzystywanie w rozliczeniach międzynarodowych i przy zawieraniu różnych
transakcji jednej wspólnej waluty, która w dłuższym okresie może konkurowad z
określonymi walutami kluczowymi,



automatyczne uzyskiwanie pomocy finansowej od władz monetarnych unii w razie
wystąpienia trudności gospodarczych,



wewnątrzunijna koordynacja polityki pieniężnej i fiskalnej.

b. korzyści mikroekonomiczne



eliminacja kosztów transakcyjnych (eliminacja kosztów wymiany walut),



eliminacja ryzyka zmian kursów walutowych.

c. korzyści pozaekonomiczne (zwiększenie poczucia bezpieczeostwa oraz stabilności

warunków działania)

2. ZAGROŻENIA

a) utrata części suwerenności ekonomicznej na skutek przesunięcia na szczebel unijny
uprawnieo poszczególnych krajów w zakresie polityki monetarnej,
b) utrata kursu walutowego jako instrumentu regulowania równowagi wewnętrznej i
zewnętrznej,
c) wykorzystywanie przez kraje trzecie wspólnej waluty unii

Wymienialnośd walut:

1. Korzyści z istnienia wymienialności walut:



Umożliwienie producentom i konsumentom zaopatrywanie się w najtaoszych
źródłach i sprzedawanie po najwyższych cenach



Każdy kraj i region może specjalizowad się w rodzajach produkcji, w których ma
przewagę komparatywną a importowad te towary, które inne kraje produkują
efektywniej



Osiągnięcie maksymalnej produkcji światowej

2. Rodzaje wymienialności walut:

a) Pełna- przepływ walut odbywa się swobodnie w dowolnej formie, dowolnym celu, czasie i
wysokości
b) Zewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie nie rezydentom
c) Wewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie rezydentom
d) Rynkowa- wymiana jednej walut na inną przez osoby fizyczne i prawne
e) Oficjalna- wzajemna wymiana walut władz monetarnych poszczególnych krajów lub walut
na aktywach rezerwowych poza rynkiem krajowym

Zubażający wzrost - Tego typu wzrost dotyczy kraju rozwijającego się, który ma przewagę w
wytwarzaniu określonego surowca. Kraj jest jednocześnie kluczowym dostawcą surowca na rynek
światowy(np. Brazylia na rynku kawy, Wybrzeże Kości Słoniowej na rynku kakao, Arabia Saudyjska na
rynku ropy naftowej), a wpływy z eksportu tego surowca stanowią istotną częśd jego całkowitego
dochodu. Przyjmujemy ponadto, że popyt na surowiec eksportowany przez dany wykazuje niewielką
elastycznośd cenową. Inaczej mówiąc, zmiany cen w niewielkim stopniu wpływają na zmianę cen na
rynku światowym: w okresie spadku cen popyt nie rośnie odpowiednio szybko, a w okresie wzrostu
cen nie obniża się dramatycznie. W wyniku wzrostu gospodarczego kraj osiąga znacznie większe
możliwości produkcji dobra(w którym ma przewagę), niż w okresie wyjściowym. Istotne zwiększenie
przez dany kraj eksportu staje się jednak czynnikiem, który, przy istnieniu założonego dużego udziału
tego kraju w całości podaży i niewielkiej cenowej elastyczności popytu, zmienia na niekorzyśd tego
kraju relację wymienną(dóbr eksportowanych i importowanych przez dany kraj). Upraszczając gdy
taki kraj podniesie podaż produkowanego przez siebie dobra na rynku światowym to wywoła przez to
spadek jego ceny, co powoduje spadek jego dochodów ze sprzedaży tego dobra. Wzrost zubażający
nie jest zjawiskiem powszechnym, ale możliwośd jego wystąpienia musi byd brana pod uwagę przy
prowadzeniu polityki wzrostu gospodarczego.