EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

FORMUŁA OD 2015

(„NOWA MATURA”)

JĘZYK POLSKI

POZIOM PODSTAWOWY

ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ

ARKUSZ MPO-P1

MAJ 2015

Strona 2 z 18

Uwaga: akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne spełniające warunki
zadania.

Zadanie 1.1. (0–1)

Wymagania ogólne

Wymagania szczegółowe

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu
1.4) rozpoznaje zastosowane w tekście
środki językowe i ich funkcje.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

2.5) Zdający omawia funkcje elementów
konstrukcyjnych utworu (tytułu)
[gimnazjum].

III Tworzenie wypowiedzi.

1.7) Zdający wykonuje różne działania na
tekście cudzym (parafrazuje).

Przykładowe odpowiedzi
Jakie są mody językowe?
Jakie trendy w języku możemy zaobserwować?
Popularne tendencje w mowie.

Schemat punktowania
1 p. – poprawne przekształcenie tytułu.
0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

Uwaga: przekształcony tytuł nie może zawierać metafory.

Zadanie 1.2. (0

–

2)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens fragmentów
1.9) rozpoznaje manipulację językową
3.1) analizuje i definiuje znaczenia słów.

Przykładowe odpowiedzi

Podobieństwo:
•

perswazja i manipulacja oddziałują na odbiorcę

•

obie są nastawione na skuteczność

•

obu można się nauczyć

Różnica:
•

perswazja jest jawna/widoczna, a manipulacja – ukryta

•

perswazja jest bliższa funkcjonalności, manipulacja – atrakcyjności

•

perswazja dowodzi, manipulacja zwodzi

Schemat punktowania
2 p. – właściwe określenie podobieństwa oraz różnicy między perswazją i manipulacją.
1 p. – właściwe określenie podobieństwa LUB różnicy między perswazją i manipulacją.
0 p. – odpowiedź niepełna LUB błędna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 3 z 18

Zadanie 1.3. (0

–

1)

I. Odbiór wypowiedzi

i wykorzystanie zawartych w nich

informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens fragmentów
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarówno jawne, jak i ukryte
1.3) rozpoznaje typ nadawcy tekstu.

Przykładowe odpowiedzi
• Autor przestrzega tabu językowego, ponieważ nie podał przykładów wulgaryzmów, gdyż

nie powinno się ich używać w publicznej wypowiedzi.

• O przestrzeganiu tabu świadczy to, że autor nie przeprasza za brak przykładów

wulgaryzmów (sugeruje, że przeprosić powinien, gdyby je podał).

Schemat punktowania
1 p. – poprawna odpowiedź.
0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

Zadanie 1.4. (0

–

2)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu […] oraz
wydzielonych przez siebie fragmentów.
1.5) wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia
i twierdzenia w tekście argumentacyjnym.

Przykładowe odpowiedzi
Tendencja 1. – funkcjonalizacja/nastawienie na skuteczność.
Przykłady – wiara w możliwość nauczenia się skutecznego mówienia/ liczne szkolenia,

zmiana nastawienia odbiorców/ zgoda na nieetyczne formy przekazu/
manipulację, autokreację itp., docenianie/oczekiwanie profesjonalnego
mówienia.

Tendencja 2. – nastawienie na atrakcyjność.
Przykłady –

dostosowanie

języka do oczekiwań odbiorcy, szerzenie się egzaltacji, przesady

w mówieniu, naruszanie tabu językowego.

Schemat punktowania
2 p. – podanie obu tendencji oraz dwóch przykładów każdej z nich.
1 p. – podanie jednej tendencji ORAZ jej dwóch przykładów.
0 p. – odpowiedzi błędne LUB brak odpowiedzi.

Strona 4 z 18

Zadanie 1.5. (0

–

2)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu oraz
wydzielonych […] fragmentów
1.5) wyróżnia […] kluczowe […]
twierdzenia w tekście argumentacyjnym.

Przykładowe odpowiedzi
a) Różnica: nastawienie na skuteczność jest bardziej poważnym traktowaniem języka niż

nastawienie na atrakcyjność.

b) Najważniejszy skutek: obie tendencje są coraz silniejsze/ bardziej zauważane/ powszechnie

akceptowane.

Schemat punktowania
2 p. – sformułowanie wniosku dotyczącego różnicy między tendencjami ORAZ ich

najważniejszego skutku.

1 p. – sformułowanie wniosku dotyczącego różnicy między tendencjami LUB ich

najważniejszego skutku.

0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

Zadanie 1.6. (0–1)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych
tekstach informacje
3.1) analizuje i definiuje znaczenia słów
3.3) dostrzega współczesne zmiany modelu
komunikacji językowej.

III Tworzenie wypowiedzi.

1.7) Zdający wykonuje różne działania na
tekście cudzym (parafrazuje).

Przykładowe odpowiedzi
Ten twórczy reżyser zatrudnił wielkich aktorów, więc czekamy na nowy wybitny film/
przebój kinowy.
Pomysłowy reżyser zatrudnił same gwiazdy, więc czekamy na nowy hit.

Schemat punktowania
1 p. – przekształcenie zdania przez zastąpienie (a nie opuszczenie) trzech wyrazów:

kreatywny, supergwiazdy, megahit.

0 p. – odpowiedź niepełna LUB błędna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 5 z 18

Zadanie 1.7. (0–3)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

1.5) Zdający wyróżnia argumenty, kluczowe
pojęcia i twierdzenia w tekście
argumentacyjnym, dokonuje jego
logicznego streszczenia.

Przykładowa odpowiedź
Tematem tekstu są modne tendencje we współczesnej polszczyźnie. Bralczyk pisze o dwóch
z nich, jego zdaniem, najważniejszych. Są to: nastawienie na skuteczność i atrakcyjność
wypowiedzi. Autor podaje przykłady różnych zachowań językowych w mediach i życiu
publicznym, które mogą potwierdzać istnienie tych tendencji, takie jak egzaltacja i przesada
czy przełamywanie tabu językowego. W podsumowaniu czytamy o społecznej zgodzie na
takie zachowania.

[3 p.]

Schemat punktowania

3 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście;

adekwatny poziom uogólnienia, streszczenie logicznie spójne, właściwa liczba słów.

2 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście

ALE zaburzenia dotyczące poziomu uogólnienia LUB logicznej spójności streszczenia.

1 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście;

ALE zaburzenia dotyczące poziomu uogólnienia ORAZ logicznej spójności
streszczenia.

0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.


Zadanie 2.1. (0

–

1)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu oraz
wydzielonych przez siebie fragmentów, […]
potrafi objaśnić ich sens […] na tle całości
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych
tekstach informacje
1.5) wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia
i twierdzenia w tekście argumentacyjnym.

Przykładowe odpowiedzi
Wada czytania nowych książek: poczucie niepewności; nieufność.
Wada czytania tych samych książek: mniej poznaje się nowych książek.

Schemat punktowania
1 p. – podanie wady czytania nowych książek ORAZ wady czytania tych samych książek.
0 p. – odpowiedź niepełna LUB błędna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 6 z 18

Zadanie 2.2. (0

–

2)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

1.5) Zdający wyróżnia argumenty, kluczowe
pojęcia i twierdzenia w tekście
argumentacyjnym.

III Tworzenie wypowiedzi.

1.3) Zdający formułuje pytania do tekstu
[szkoła podstawowa].

Poprawne odpowiedzi
1 e, 3 f, 7 c

Schemat punktowania
2 p. – 3 poprawne przyporządkowania.
1 p. – 2 poprawne przyporządkowania.
0 p. – 1 poprawne przyporządkowanie LUB brak odpowiedzi.

Zadanie 2.3. (0–1)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu
[…] oraz wydzielonych przez siebie
fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz
funkcję na tle całości
1.4) rozpoznaje funkcję zastosowanych
w tekście środków językowych
1.5) wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia
i twierdzenia w tekście argumentacyjnym.

Przykładowe odpowiedzi
Przytoczone cytaty potwierdzają/ ilustrują/ wzmacniają argumenty autora.

Schemat punktowania
1 p. – określenie funkcji cytatów w tekście.
0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

Strona 7 z 18

Zadanie 2.4. (0

–

2)

I Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

1.1) Zdający odczytuje sens całego tekstu
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów.

II Analiza i interpretacja tekstów kultury.

3.1) Zdający odbiera teksty kultury na
poziomie dosłownym i przenośnym
[gimnazjum].

Przykładowe odpowiedzi
Łańcuszek szczęścia
– poszukiwanie w lekturze inspiracji do wyboru następnej
– czytanie wielu książek w celu odnalezienia tych, do których chce się powracać
Kosmos
– ogół piśmiennictwa na świecie
– ogromne zbiory biblioteczne, których nie można poznać w całości
– przestrzeń biblioteki, która kryje nieskończoną liczbę książek

Schemat punktowania
2 p. – poprawne wyjaśnienie znaczenia obu metafor.
1 p. – poprawne wyjaśnienie znaczenia jednej metafory.
0 p. – odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi.

Zadanie 2.5. (0

–

2)

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

1.1) Zdający odczytuje sens całego tekstu
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów;
potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle
całości.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Zdający zna teksty literackie i inne teksty

kultury wskazane przez nauczyciela.

3.2) Zdający wykorzystuje w interpretacji
konteksty.

a) Poprawna odpowiedź
Tytuł – „Pan Tadeusz” („Epilog”)
Autor – Adam Mickiewicz
Uwaga: uznaje się odpowiedzi: A. Mickiewicz, Mickiewicz.

Schemat punktowania
1 p. – prawidłowe podanie tytułu ORAZ nazwiska autora dzieła.
0 p. – odpowiedź niepełna LUB błędna LUB brak odpowiedzi.

Strona 8 z 18

b) Poprawne rozwiązanie
Odpowiedź: TAK.
Uzasadnienie: Czytelnicy w tekście Nowickiego szukają w książkach tego, o czym marzył
poeta: spokoju, schronienia przed złem świata, ukojenia w trudnych sytuacjach, poczucia
bezpieczeństwa.

Schemat punktowania
1 p. – podanie odpowiedzi TAK ORAZ poprawne uzasadnienie.
0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

Zadanie 3.
Temat 1. Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim

decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie,
odwołując się do podanego fragmentu Lalki, całego utworu Bolesława Prusa
oraz innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Szczegółowe ustalenia dotyczące sposobu oceniania

• Przywoływanie losów bohatera musi być funkcjonalne dla argumentacji, nie może być

prostym streszczaniem utworu.

• Zarówno fragment utworu B. Prusa, jak i całość „Lalki” umożliwiają formułowanie

różnych tez i argumentów (np. różnica perspektyw narratora i Wokulskiego oraz
kontrast między jego fatalistyczną wizją a jego biografią).

• Błędy rzeczowe dotyczące lektury oznaczonej gwiazdką i świadczące o nieznajomości

tekstu uznaje się za błędy kardynalne, co skutkuje przyznaniem 0 p. za całą pracę.

I. Odbiór wypowiedzi

i wykorzystanie zawartych w nich

informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu [...]
1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarówno jawne, jak i ukryte.

II. Analiza i interpretacja tekstów

kultury.

Zdający:
1.2) określa problematykę utworu
2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania
świata przedstawionego i bohatera […]
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty
3.3) porównuje funkcjonowanie tych samych
motywów w różnych utworach literackich.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Zdający:
1.1) tworzy dłuższy tekst pisany [...] (rozprawka)
[...] zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasad spójności
znaczeniowej i logicznej
1.2) przygotowuje wypowiedź [...] (wybiera [...]
odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat,
wybiera formę kompozycyjną, […], dobiera
właściwe słownictwo)
1.3) tworzy samodzielną wypowiedź

Strona 9 z 18

argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera
argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje
ich selekcji pod względem użyteczności
w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady
ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza
prawidłowe wnioskowanie).

Kryteria oceny

ro

zp

rawki

A

Sformu

łow

ani

e

stanowisk

a

wobec

problem

u

pod

ane

go

w poleceniu

B

Uz

asad

ni

eni

e

stanowisk

a

C

Popr

awn

ość

rz

ec

zo

wa

D

Za

m

ys

ł

komp

oz

yc

yjn

y

E

Spójn

ość

lo

ka

lna

F Styl

teks

tu

G

Popr

awn

ość

ję

zy

k

owa

H

Popr

awn

ość

za

p

is

u

6

Stanowis

ko jes

t

adekw

atne

do problemu

pod

ane

go

w poleceniu

18

Uzasa

dnie

nie

tra

fne

,

sz

erokie

i pog

łę

bione

4

Bra

k

b

łę

dów

rzeczowych

6

Kom

pozy

cja

funkc

jon

alna

2

Pe

łna

sp

ójno

ść

w

ypo

w

ied

zi

lub

niez

nacz

ne

za

burz

enia

sp

ójno

ści

4

Styl

stos

ow

ny

6

Bra

k

b

łę

dó

w

lub

nieliczne

błę

dy

niera

żą

ce

4

Zapis

w pe

łni

popr

awn

y

lu

b nieliczne

błę

dy

niera

żą

ce

12

Uzasa

dnie

nie

tra

fne

i sz

erokie

3

Stanowis

ko jes

t

cz

ęś

ciowo

adekw

atne

do problemu

pod

ane

go

w poleceniu

8

Uzasa

dnie

nie

tra

fne

,

ale

w

ąskie

2

Nie w

ię

cej

ni

ż jeden

błą

d

rzeczowy

3

Z

aburz

enia

funk

cjon

alno

ści

kom

pozy

cji

1

Zn

ac

zn

e

za

burz

enia

sp

ójno

ści

2

Styl

cz

ęś

ci

ow

o

stos

ow

ny

3

Liczne

b

łę

dy

niera

żą

ce

lub

nieliczne

błę

dy

ra

żą

ce

2

Liczne

błę

dy

niera

żą

ce

lu

b nieliczne

błę

dy

ra

żą

ce

4

Uz

asad

ni

eni

e

cz

ęś

ciowe

0

Stanowis

ko jes

t

nieadekw

atn

e

lub

brak

stanowiska

0

Bra

k

uzasa

dni

en

ia

stanowiska

0

B

łę

dy

rz

ec

zo

we

0

Bra

k

zam

ys

łu

kom

pozy

cy

jne

go

0

Wy

po

w

ie

dź

niespójn

a

0

Styl

niestos

own

y

0

Liczne

b

łę

dy

ra

żą

ce

0

Liczne

błę

dy

ra

żą

ce

UW

AG

A

Je

śli

w kategorii

A

praca uzys

ka 0 punktów, eg

zam

inator ni

e przyzna

je

punkt

ów w poz

os

ta

ły

ch kat

eg

ori

ach.

Je

śli

w kategorii

A

praca uzys

ka 3 punkty,

a w kategorii

B –

0 punktów,

eg

zam

inator

nie

przyzna

je punktów w poz

ost

ał

yc

h kat

ego

ri

ach.

Je

śli p

raca sk

ład

a s

ię

z mn

ie

j n

iż

250

s

łów, e

gzam

inator prz

yzn

aj

e

pu

nk

ty

tylk

o w k

ateg

oriach

A, B i C.

Pojawie

nie si

ę rzeczowe

go

błę

du

ka

rd

yn

al

ne

go

dy

sk

wal

if

ik

uje

p

rac

ę –

zd

aj

ący

ot

rzy

m

uje 0

pu

nk

tó

w.

Obja

śnienia dotycz

ące kryteriów

oceny rozpraw

k

i

A. Sformu

łow

anie stanow

iska

(np. w postaci tezy lub hipotezy). Zdaj

ący powinien zrozum

ie

ć problem

postawiony w poleceniu i sform

uł

owa

ć

stanowisko b

ęd

ące ro

zwi

ązaniem

problem

u. Stanowisko jest oceniane ze wzgl

ędu na to, czy jest

uda

n

ą prób

ą odpow

iedz

i problemu

.

Adek

watno

ść

to odpo

wiednio

ść

(zgodno

ść

, wspó

łmi

er

no

ść

)

stanow

iska i problemu

(zdaj

ący m

oż

e si

ę zgodzi

ć, nie zgodzi

ć, zachowa

ć postaw

ę

am

biwalentn

ą wobec istoty problemu).

Sformu

łow

anie stanow

iska b

ęd

ącego cz

ęś

ciow

o udan

ą prób

ą

odpowiedzi problem

u jest skutkiem

niepe

łnego zrozum

ienia problem

u lub

niepe

łnego zrozum

ienia tekstu.

Wypowied

ź argum

entacyjna, w któ

rej b

rak s

tanowiska, mo

że zawiera

ć jedynie streszczenie tekstu, biografi

ę auto

ra itp. lub roz

w

ija

ć my

śli

niezwi

ązane z polecen

iem.

Sfor

m

uł

owa

nie stanowiska nie m

usi stanowi

ć wyodr

ębnionej cz

ęś

ci

r

ozprawki

.

B. Uzasadnienie stanow

iska

jest oceniane ze wzgl

ędu na to, czy jest

tra

fne

, czy jest

sz

erokie

i c

zy jes

t pog

łę

bione

.

Uzasadnienie nie m

usi by

ć graficznie wyodr

ębnion

ą cz

ęś

ci

ą rozprawki.

Uz

asadnienie:

−

pog

łę

bione

to uzasadnienie, w którym zdaj

ący

wnik

liwie

odniós

ł si

ę w rozwini

ęciu do

w

szystkich elementó

w

polecenia,

−

trafne

zawiera logicznie poprawne argum

enty

(czyli stwierdzenia poparte przyk

ład

am

i) za przy

ję

tym

rozwi

ązaniem

problem

u.

Sz

eroko

ść

u

zasadnienia o

cenia s

ię

na podstawie tego, czy zdaj

ący w swojej wypowiedzi odniós

ł si

ę do wszystkich elem

entó

w wskazanych w polecen

iu.

Uz

asadnienie jest:

−

sz

erokie

, je

śli zda

ją

cy trafnie odniós

ł si

ę do wszystkich elem

entów

wskazanych w poleceniu,

−

w

ąskie,

je

śli zdaj

ący traf

nie odniós

ł si

ę tylko do niektórych elem

entów ws

kazanych w poleceniu (np. nie odniós

ł si

ę do podanego w zadaniu

tekstu lub nie przywo

ła

ł innego tekstu kultury),

−

cz

ęś

ciow

e, je

że

li (a

) niektórych

argum

entów nie m

oż

na uzna

ć za logicznie poprawne wobec przyj

ętego stanowiska lub (b) niektóre

argum

enty s

ą niepoparte przyk

ładami, lub (c) niektóre argumenty s

ą wzajem

nie sprzeczne.

Wypowied

ź argum

entacyjna, w której

brak uz

as

adnienia

, nie zawiera logicznie popr

awnych argum

entów za przyj

ętym

rozwi

ązaniem problem

u

lub rozwija my

śli niezw

ią

zane ze stanowiskiem

.

C. Popra

w

no

ść

rz

eczow

ą

ocenia si

ę na podstawie liczby b

łę

dów rzeczowych. Pomy

łki (np. w nazwach w

łasnych lub datach) niew

pł

ywaj

ące n

a

uzasadnienie stanowiska wobec problem

u uwa

ża si

ę za usterki, a nie b

łę

dy rzeczowe.

B

łą

d kardynalny

to b

łą

d rzeczowy

świadcz

ący o nieznajom

oś

ci (1) tekstu kultury, do którego odwo

łuje si

ę zdaj

ący, oraz (2) kontekstu

interpretacyjnego przywo

łanego przez zdaj

ąceg

o.

D. Kompozycja

ocen

iana jes

t ze wzgl

ędu na

fu

nkcjonalno

ść

segmenta

cji

i

uporz

ądkow

anie tekstu

zgodnie z gatunkiem

wypowi

edzi. Nale

ży

wzi

ąć

pod uwag

ę, czy w tek

ście zos

ta

ły wyodr

ębnione – j

ęzykowo i graficznie – cz

ęś

ci pracy oraz akapity niezb

ędne dla jasnego przedstawienia

stanowiska i uzasadn

iaj

ących je argum

entów, a tak

że czy wyodr

ębnione cz

ęś

ci

i aka

pity s

ą logicznie oraz konsekwentnie uporz

ądkowane (bez

luk i zb

ędnych powtórze

ń).

Kom

pozycja jest

funkcjonalna

, je

śli podzia

ł te

kstu na

seg

m

enty (cz

ęś

ci)

i ich

po

rz

ądek (uk

ład) s

ą

ści

śle powi

ązan

e z po

rz

ądk

iem

tre

ści

i rea

lizowan

ym

i w tek

ście funkcjam

i retorycznymi. O

de

jś

cie od zasady trój

dzielnej kompozycji nie je

st b

łę

de

m, je

śli segmentacj

a jest funkcjonalna.

E. Spójno

ść

loka

ln

ą

ocenia s

ię

na podstawie zgodno

ści logiczn

ej i gram

atycznej m

ię

dzy kolejnym

i, znajduj

ący

m

i si

ę w b

ezpo

średnim

są

siedztwie zdaniam

i w akapitach. Z

naczne zabu

rzenia spó

jn

oś

ci wypowiedzi to np. akapity

zbudowane z sekwencji zda

ń niepowi

ązanych ze

sob

ą ani logicznie, ani gram

atycznie (potok lu

źnych m

yś

li, skojarze

ń).

F. Styl tekstu

ocenia s

ię

ze wzgl

ędu na

stosow

no

ść

.

Styl uznaje si

ę za

:

−

stosow

ny

, je

śli zachow

ana jest zas

ada

decoru

m

(dobór

środków j

ęzykowych jest celowy i adekwatny

do wybranego przez ucznia gatunku

wypowiedzi, sytuacji egzam

inacyjnej, tem

atu i

intencji wypowiedzi oraz odm

iany pisanej j

ęzyka). Dopuszczalne s

ą drobne, sporadyczne

odst

ępstwa od stosowno

ści,

−

cz

ęś

ciow

o stosow

ny

, je

śli w

wypowiedzi zdaj

ący niefunkcjonalnie

łą

czy ró

żne s

tyle, n

ie kon

trolu

je jedn

olito

ści stylu, np. w

wypowiedzi

pojawiaj

ą si

ę wyrazy i konstrukcje z j

ęzyka potocznego, nieof

icjalnego, w

tr

ęty ze stylu urz

ędowego, nadm

ierna m

etaforyka.

Mieszan

ie ró

żnych stylów wypowie

dzi uznaje si

ę za uzas

adn

ione, je

śli jest funkcjonalne.

−

niestosow

n

y, je

śli wypowied

ź zawiera np. wulgaryzm

y lub m

a charakter obra

źliwy.

Styl wypracowania nie musi

by

ć zgodny z upodobaniam

i stylis

tycznymi egzam

inatora.

G. Popra

w

no

ść

j

ęzy

k

owa

oceniana jest ze wzgl

ędu na

licz

b

ę

i

wa

gę

b

łę

dów sk

ładniowych, leksykalnych, s

łowotwórczych, frazeologicznych,

fleksyjnych i stylistycznych.

B

łą

d stylistyczny to konst

rukcja zgodna z norm

ą j

ęzykow

ą, ale niew

ła

ściwa w sytuacji, w której powstaje

tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,

w

jakim

tekst jest pisany, np. udziwniona m

etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg

aryzm

, nieuzasadnione powtórzenie leksyka

lne lu

b

sk

ładniowe. B

łę

dów logicznych nie uznaje si

ę za b

łę

dy sty

lis

tyczne.

H. Poprawno

ść

za

p

is

u

ocenia si

ę ze wzgl

ędu na

licz

bę

b

łę

dów ortograficznych i in

terpunkcyjnych (szacowan

ą odpowiednio do obj

ęto

ści

tekstu

) ora

z ich

wa

gę

(b

łę

dy ra

żą

ce i niera

żą

ce).

Za

b

łą

d ra

żą

cy

uznaje si

ę b

łą

d, który polega na naruszeniu ogólnej regu

ły ortograficznej lub

interpunkcyjnej w zapisie s

łów lu

b fraz o

wysokiej frek

wencji. Ew

entualn

e w

ątpliwo

ści ro

zstrzyg

aj

ą ustalenia Rady J

ęzyka Polskiego

i klasyfikacja b

łę

dów interpunkcyjnych Jerzego Podrackiego.

Strona 13 z 18

Temat 2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja

praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Szczegółowe ustalenia dotyczące sposobu oceniania

• Koncepcja interpretacyjna zdającego musi być widoczna w pracy, choć nie

musi być wyrażona w formie tezy, może wynikać pośrednio z wywodu.

• Przywołany przez zdającego kontekst powinien być sfunkcjonalizowany

(nawiązujący do tekstu i pogłębiający koncepcję interpretacyjną). Nie
wystarczy samo jego wskazanie lub hasłowe odwołanie się do niego.

• Proste odczytanie (parafrazowanie, streszczanie) tekstu danego w zadaniu nie

jest jego interpretacją.

• Można przyznać maksymalną liczbę punktów za pracę, w której nie został

opisany kontrast między formą a treścią.

• Zdający wybiera obszar analizy, nie ma obowiązku dokonania np. analizy

formy/języka wiersza.

Strona 14 z 18

Wymagania ogólne

Wymagania szczegółowe

I. Odbiór wypowiedzi

i wykorzystanie zawartych w nich

informacji.

Zdający:
1.1) odczytuje sens całego tekstu [...]
1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarówno jawne, jak i ukryte.

II. Analiza i interpretacja tekstów

kultury.

Zdający:
1.2) określa problematykę utworu
2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania
świata przedstawionego i bohatera […]
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty
3.3) porównuje funkcjonowanie tych samych
motywów w różnych utworach literackich.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Zdający:
1.1) tworzy dłuższy tekst pisany [...] (rozprawka)
[...] zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasad spójności
znaczeniowej i logicznej
1.2) przygotowuje wypowiedź [...] (wybiera [...]
odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat,
wybiera formę kompozycyjną, […], dobiera
właściwe słownictwo)
1.3) tworzy samodzielną wypowiedź
argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera
argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje
ich selekcji pod względem użyteczności
w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady
ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza
prawidłowe wnioskowanie).

Kryteria oceny interpretacji utworu poetyckiego

A

Konce

p

cja

interpretac

yjna

B

Uz

asad

ni

eni

e

tez

y

interpretac

yjnej

C

Popr

awn

ość

rz

ec

zo

wa

D

Za

m

ys

ł

komp

oz

yc

yjn

y

E

Spójn

ość

lo

ka

lna

F Styl

teks

tu

G

Popr

awn

ość

ję

zy

k

owa

H

Popr

awn

ość

za

p

is

u

9

K

on

cep

cj

a

niesprz

ecz

na

z utworem,

spójn

a

i o

b

ejmuj

ąca

sensy

niedos

łow

ne

15

Uzasa

dnie

nie

tra

fne

i pog

łę

bione

4

Bra

k

b

łę

dów

rzeczowych

6

Kom

pozy

cja

funkc

jon

alna

2

Pe

łna

sp

ójno

ść

w

ypo

w

ied

zi

lub

niez

nacz

ne

za

burz

enia

sp

ójno

ści

4

Styl

stos

ow

ny

6

Bra

k

b

łę

dó

w

lub

nieliczne

błę

dy

niera

żą

ce

4

Zapis

w pe

łni

popr

awn

y

lub

nieliczne

błę

dy

niera

żą

ce

6

K

on

cep

cj

a

niesprz

ecz

na

z utworem

,

ale

niespójn

a

i/lu

b

obej

muj

ąca

w wi

ększ

oś

ci

zn

ac

ze

n

ia

dos

łow

ne

10

Uzasa

dnie

nie

tra

fne

, al

e

niepog

łę

bione

2

Nie w

ię

cej

ni

ż jeden

błą

d

rzeczowy

3

Z

aburz

enia

funk

cjon

alno

ści

kom

pozy

cji

1

Zn

ac

zn

e

za

burz

enia

sp

ójno

ści

2

Styl

cz

ęś

ci

ow

o

stos

ow

ny

3

Liczne

b

łę

dy

niera

żą

ce

lub

nieliczne

błę

dy

ra

żą

ce

2

Liczne

błę

dy

niera

żą

ce

lu

b nieliczne

błę

dy

ra

żą

ce

3

K

on

cep

cj

a

cz

ęś

ci

ow

o

sprz

ecz

na

z utworem

5

Uzasa

dnie

nie

cz

ęś

ci

ow

o tra

fne

0

Bra

k

ko

ncep

cj

i

lub k

once

pc

ja

ca

łkowicie

sprz

ecz

na

z utworem

0

Bra

k

trafny

ch

arg

um

ent

ów

uzasa

dni

aj

ących

in

terpretacj

ę

0

B

łę

dy

rz

ec

zo

we

0

Bra

k

zam

ys

łu

kom

pozy

cy

jne

go

0

Wy

po

w

ie

dź

niespójn

a

0

Styl

niestos

own

y

0

Liczne

b

łę

dy

ra

żą

ce

0

Liczne

błę

dy

ra

żą

ce

UW

AG

A

Je

śli

w kategorii

A

praca uzys

ka 0 punktów, eg

zam

inator ni

e przyzna

je

punkt

ów w poz

os

ta

ły

ch kat

eg

ori

ach.

Je

śli

w kategorii

A

praca uzys

ka 2 punkty,

a w kategorii

B –

0 punktów,

eg

zam

inator

nie

przyzna

je punktów w poz

ost

ał

yc

h kat

ego

ri

ach.

Je

śli p

raca sk

ład

a s

ię

z mn

ie

j n

iż

250

s

łów, e

gzam

inator prz

yzn

aj

e

pu

nk

ty

tylk

o w k

ateg

oriach

A, B i C.

Pojawie

nie si

ę rzeczowe

go

błę

du

ka

rd

yn

al

ne

go

dy

sk

wal

if

ik

uje

p

rac

ę –

zd

aj

ący

ot

rzy

m

uje 0

pu

nk

tó

w

Obja

śnienia dotycz

ące kryteriów

oceny interpret

acji utw

oru poetyckiego

A. Koncepcja interpretacyjna

jes

t efektem

poszukiwania p

rzez zd

aj

ącego ca

ło

ściowego sensu utworu, tzn. jest pom

ys

łem

na jego odczytanie

(wyra

żonym np. w post

aci tezy lub hipotezy

interpretacyjn

ej). Ocenia si

ę j

ą ze wzgl

ędu na to, czy jest

niesprz

ec

zna z ut

w

orem

i czy jes

t

spójna

, a tak

że czy zdaj

ący dociera do sensów niedos

łownych interpretowanego utworu, czy

czyta go jedynie na poziom

ie dos

łownym.

Koncepcja mo

że by

ć:

−

cz

ęś

ciow

o s

p

rz

ec

zn

a

z utworem

, je

śli jedynie w

e fragm

entach (lub fragm

encie) znajduje potwierdzenie w tek

ście.

−

ca

łkow

icie s

p

rz

ecz

n

a

z utworem

, je

śli nawet we fragm

entach (lub fragmenc

ie) nie zn

ajduje po

twierdzen

ia w tek

ście.

−

spójna

, gdy obejm

uje i

łą

czy w ca

ło

ść

odszukane przez p

isz

ącego sensy utworu.

−

niespójna

, gdy jest fragm

entaryczna, tzn.

rekonstruuje pojedyncze sensy cz

ąstkowe (np. z poszczególnych

strof tekstu) bez w

skazania

ca

ło

ściowego sensu utw

oru, oraz gdy zawiera lu

źno powi

ązane, niepowi

ązane lub

wzajem

nie wykluczaj

ące

si

ę odczytania sensu utworu

(niesp

rzeczn

e z interpretowanym

utworem

).

Brak koncepcji

to brak

śladów poszukiwania sensu utworu (ca

ło

ściowego i/lub sensów cz

ąstkowych) – praca ni

e jest inte

rpre

tacj

ą,

a np. streszczeniem

. Koncepcja in

terpretacyjna nie m

usi stanowi

ć wyodr

ębnionej cz

ęś

ci pracy, mo

że wynika

ć z jej ca

ło

ściowej wym

owy.

B. Uzasadnienie interpretacji

jest o

ceniane ze wzgl

ędu na to, czy jest

trafne

i czy je

st

pog

łę

bion

e.

Uz

asadnienie mo

że by

ć:

−

trafne

, je

śli zawiera wy

łą

cznie

po

w

ią

za

ne

z tekstem argumenty z

a odc

zytaniem sensu ut

woru

. Argum

enty mus

zą

wynika

ć

ze sfunkcjon

alizowanej analizy, to zn

aczy wywodzi

ć si

ę z formy lub/i tre

ści tek

stu.

−

cz

ęś

ciow

o trafne

, je

śli w pracy – oprócz argum

entów niepowi

ązanych z tekstem

lub/i niewynikaj

ących ze sfunkcjonaliz

owanej analizy –

zosta

ł sformu

łowany przynajm

niej jeden argum

ent powi

ązany z tekstem

i wynikaj

ący ze sfunkcjonalizowanej analizy.

−

pog

łę

bione

, j

eś

li znajduje potwierdzenie nie tylko w tek

ście, ale tak

że w kontekstach (np. biograficz

nym

, historycznoliterackim,

filozoficzny

m

, kulturowym

). Ucze

ń powinien cho

ć cz

ęś

ciowo rozwin

ąć

przywo

łany kontekst, aby uzasadni

ć jego pojawienie si

ę.

−

niepog

łę

bione

, gdy zdaj

ący prz

ywo

łuje argum

enty tylko z tekstu albo tyl

ko z kontekstu. W

sz

ystkie argum

enty musz

ą by

ć

sfunkcjonalizowane.

C. Popra

w

no

ść

rz

eczow

ą

ocenia si

ę na podstawie liczby b

łę

dów rzeczowych. Pomy

łki (np. w nazwach w

łasnych lub datach) niew

pł

ywaj

ące n

a

koncepcj

ę in

terpr

eta

cyjn

ą uwa

ża si

ę za uste

rki, a nie b

łę

dy rzeczowe.

B

łą

d kardynalny

to b

łą

d rzeczowy

świadcz

ący o nieznajom

oś

ci (1) tekstu kultury, do którego odwo

łuje si

ę zdaj

ący, oraz (2) kontekstu

interpretacyjnego przywo

łanego przez zdaj

ącego.

D. Kompozycja jest

oceniana ze wzgl

ędu na

funkcjonalno

ść

segmentacji

i

up

or

zą

dkow

anie te

ks

tu

zgodnie z wybranym

przez ucznia

gatunkiem

wypowiedzi. Nale

ży wzi

ąć

pod uwag

ę, czy w tek

ście zosta

ły wyodr

ębnione – j

ęzykowo i graficznie – cz

ęś

ci pracy oraz akapity

niezb

ędne d

la jasnego

p

rzedstawienia koncep

cji interpretacyjnej i uzasad

niaj

ących j

ą argum

entów, a tak

że czy wyodr

ębnione cz

ęś

ci i ak

apity s

ą

logicznie oraz konsekwentnie uporz

ądkowane (bez luk i zb

ędnych powtórze

ń).

Kom

pozycja jest

funkcjonalna

, je

śli podzia

ł te

kstu na

seg

m

enty (cz

ęś

ci)

i ich

po

rz

ądek (uk

ład) s

ą

ści

śle powi

ązan

e z po

rz

ądk

iem

tre

ści

i rea

lizowan

ym

i w tek

ście funkcjam

i retorycznym

i. Odej

ście od zasady trójdzielnej

kom

pozycji nie jest b

łę

dem

, je

śli s

egm

entacja jest

funkcjonalna.

E. Spójno

ść

loka

ln

ą

ocenia s

ię

na podstawie zgodno

ści logiczn

ej i gram

atycznej m

ię

dzy kolejnym

i, znajduj

ący

m

i si

ę w bezpo

średnim

są

siedztwie zdaniam

i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp

ójno

ści wypowiedzi to np. akapity zbudowane z sekwencji zda

ń niepowi

ązanych

ze sob

ą an

i logicznie, ani gram

atycznie (po

tok lu

źnych m

yś

li, skojarze

ń).

F. Styl tekstu

ocenia s

ię

ze wzgl

ędu na

stosow

no

ść

.

Styl uznaje si

ę za

:

−

stosow

ny

, je

śli zachow

ana jest zas

ada

decoru

m

(dobór

środków j

ęzykowych jest celowy i adekwatny

do wybranego przez ucznia gatunku

wypowiedzi, sytuacji egzam

inacyjnej, tem

atu

i intencji wypowiedzi oraz odm

iany pisanej j

ęzyka). Dopuszcza si

ę drobne, sporadyczne

odst

ępstwa od stosowno

ści.

−

cz

ęś

ciow

o stosow

ny

dotyczy wypowiedzi, w której zdaj

ący niefunkcjonalnie

łą

czy r

óż

ne

s

tyle, n

ie ko

ntrolu

je jed

nolito

ści stylu, np.

w wypowie

dzi pojawiaj

ą si

ę wyrazy i konstrukcje z j

ęzyka potocznego, nieoficjalnego, wtr

ęty ze stylu urz

ędowego, nadmierna m

etaforyka.

Mieszan

ie ró

żnych stylów wypowie

dzi uznaje si

ę za uzas

adn

ione, je

śli jest funkcjonalne.

−

niestosow

n

y, je

śli wypowied

ź zawiera np. wulgaryzm

y lub m

a charakter obra

źliwy.

Styl wypracowania nie musi

by

ć zgodny z upodobaniam

i stylis

tycznymi egzam

inatora.

G. Popra

w

no

ść

j

ęzy

k

owa

oceniana jest ze wzgl

ędu na

licz

b

ę

i

wa

gę

b

łę

dów sk

ładniowych, leksykalnych, s

łowotwórczych, frazeologicznych,

fleksyjnych i stylistycznych.

B

łą

d stylistyczny to konst

rukcja zgodna z norm

ą j

ęzykow

ą, ale niew

ła

ściwa w sytuacji, w której powstaje

tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,

w

jakim

tekst jest pisany, np. udziwniona m

etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg

aryzm

, nieuzasadnione powtórzenie leksyka

lne lu

b

sk

ładniowe. B

łę

dów logicznych nie uznaje si

ę za b

łę

dy sty

lis

tyczne.

I. Popraw

no

ść

za

p

is

u

ocenia s

ię

ze wzgl

ędu na

licz

b

ę

błę

dów ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowan

ą odpowiednio do obj

ęto

ści teks

tu

)

oraz ich

wag

ę

(b

łę

dy ra

żą

ce i

ni

er

ażą

ce)

. Za

b

łą

d ra

żą

cy

uznaje si

ę b

łą

d, który polega na naruszeniu ogólnej regu

ły ortog

raf

iczne

j lu

b

interpunkcyjnej w zapisie s

łów lu

b fraz o

wysokiej frek

wencji. Ew

entualn

e w

ątpliwo

ści ro

zstrzyg

aj

ą ustalenia Rady J

ęzyka Polskiego

i klasyfikacja b

łę

dów interpunkcyjnych Jerzego Podrackiego.

Strona 18 z 18

INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA PRAC Z JĘZYKA POLSKIEGO

UCZNIÓW ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI

1. W pracy maturalnej z języka polskiego autorstwa ucznia, u którego stwierdzono

dysleksję i dysortografię, nie należy uwzględniać w ocenie następujących błędów:

a. zmienionej kolejności liter w wyrazach,
b. wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych liter,
c. opuszczonego początku lub końca wyrazu,
d. występowania w wyrazach głosek dźwięcznych zamiast bezdźwięcznych

i odwrotnie,

e. mylenia głosek „i” i „j”, głosek nosowych z końcówką fleksyjną, np.: ę-em,

ą-om,

f. mylenia przedrostków z przyimkami, np.: pode szły; błędnego zapisywania

przyimków z rzeczownikami i przysłówkami, np.: wklasie, zachwilę, napewno,

g. niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich, np.: rosinie zamiast rośnie, skosiny

zamiast skośny,

h. pisowni niezgodnej z zasadami ortografii [od uczniów wymaga się dobrej

znajomości zasad ortografii, co powoduje nadmierne do nich zaufanie
i schematyczne ich stosowanie, np.: startóje bo startować, błędnej pisowni
wyrazów, którymi nie rządzą zasady ortograficzne (których pisownię trzeba
zapamiętać)],

i. błędnego stosowania lun niestosowania znaków interpunkcyjnych.

2. Uczeń, u którego stwierdzono dysgrafię ma prawo pisać bardzo wolno i stawiać

niekształtne litery, pisać mało czytelnie i poza liniami.

3. Wszystkie inne uchybienia w pracy nie są uzasadnione wymienionymi dysfunkcjami.