2011-05-10

1

Temat: Zagadnienia etyczne w

działalności samorządu

1

Mechanizm korupcyjny

2

Państwo i samorządy kontrolują dystrybucję korzyści i

nakładanie kosztów. Rozdział tych korzyści i kosztów

znajduje

się zwykle w rękach urzędników publicznych,

mających określoną swobodę decyzji.

Osoby prywatne i firmy, które chcą być traktowane

przychylnie, mogą być gotowe za takie traktowanie zapłacić.

2011-05-10

2

Zapłata ma charakter korupcyjny wtedy, gdy w nielegalny

sposób otrzymuje ją urzędnik publiczny za dostarczenie

jakiejś korzyści lub umożliwienie uniknięcia kosztu.

Korupcja to świadectwo nieprawidłowości w zarządzaniu

państwem lub gminą.

Mechanizm opłat za usługi, tak często stanowiący źródło

wydajności gospodarczej i czynnik wzrostu, przyjmując

postać łapówki, zagraża praworządności i skuteczności

sprawowania władzy.

Korupcja

4

Korupcja to wykorzystanie urzędu lub zajmowanego
stanowiska dla uzyskania prywatnych lub osobistych
korzyści.

Przez

korzyści

prywatne

rozumiemy

korzyści,

uzyskiwane na rzecz firm, reprezentowanych przez
skorumpowanego,

stowarzyszeń

czy

ugrupowań

politycznych, a przez korzyści osobiste - korzyści,
jakie odnosi sam skorumpowany lub jego bliscy.

Jako

środek

korumpowania

nadal

dominuje

pieniądz,

ale

świadczenia

rzeczowe

bądź

tzw.

służbowe i "ukryte łapówki" stają się coraz częstsze.

2011-05-10

3

"Mała" Korupcja

5

"Mała" korupcja to łapownictwo bierne i czynne, z

którym styka się i/ lub w którym uczestniczy obywatel

w życiu codziennym (w urzędach, w kontaktach z

policją drogową, w środkach komunikacji miejskiej i

innych).

Do korupcji zaliczają się:

6

Przekupstwo: przyjmowanie/wręczanie dóbr
materialnych w zamian za:
uzyskanie zamówień i kontraktów rządowych, koncesji,
czy orzeczeń sądów,
uniknięcie obowiązku celnego, podatkowego, czy
wynikającego z innych przepisów;

Protekcja: kumoterstwo, czyli faworyzowanie oparte na
nieformalnych powiązaniach;

Świadome, niezgodne z prawem dysponowanie
środkami budżetowymi i majątkiem będącym dobrem
publicznym;

2011-05-10

4

Kumoterstwo – nadużycie zajmowanego stanowiska
poprzez nieuczciwe lub nieoficjalne popieranie
krewnych, przyjaciół, znajomych umożliwiające
osiągnięcie nieuczciwych celów lub korzyści materialnych.

Nepotyzm – nadużycie zajmowanego stanowiska przez
faworyzowanie oparte na pokrewieństwie; protegowanie
krewnych i znajomych przy obsadzaniu godności i
wysokich stanowisk.

Konflikty interesów

8

Konflikty interesów występują, gdy urzędnicy podejmują
lub uczestniczą pośrednio w działalności gospodarczej, w
zakresie spraw, które podlegają ich kompetencji
urzędowej.

Zawsze wtedy, kiedy urzędnik znajduje się w sytuacji, w
której musi wybierać pomiędzy dobrem publicznym, a
swoim osobistym dochodzi do konfliktu interesów.

Osoba pełniąca funkcje publiczną ma obowiązek unikania
takich sytuacji.

Jest to przykład najbardziej rozpowszechnionej sytuacji
korupcjogennej.

2011-05-10

5

9

Urzędnicy mogą bezpodstawnie uprzywilejować
przedsiębiorstwa, w których mają interes, kosztem
innych firm, które mogłyby wykonywać zadania
publiczne przy mniejszych kosztach i bardziej
kompetentnie.

Podobna „opieka” może wystąpić w kontekście

regulacji i prywatyzacji. Nie potrzeba tu żadnych
łapówek. Urzędnicy dbają jedynie o własne interesy
ekonomiczne.

Korupcja wywołuje następujące konsekwencje
społeczne i ekonomiczne:

10

Utrata zaufania w stosunku do instytucji życia
publicznego: korupcja może podważać podstawy
rządów prawa, dyscypliny podatkowej,
poszanowania dla relacji umownych, porządku i
bezpieczeństwa publicznego, a ostatecznie
podstawy legitymizacji władzy państwowej.

Makro-fiskalne: poprzez utratę przychodów
państwa (z podatków, ceł i prywatyzacji) oraz
ponoszenie nadmiernych kosztów (np. w dziedzinie
zamówień publicznych);

2011-05-10

6

Ograniczanie produktywności inwestycji i wzrostu

gospodarczego: poprzez świadome nadużywanie kompetencji

regulacyjnych. Statystyki międzynarodowe wykazują, że czym

wyższy wskaźnik występowania korupcji, tym niższa w danym

kraju stopa inwestycji i wzrostu gospodarczego.

Obciążenie dla społeczeństwa: poprzez nadmierne

opodatkowanie, egzekwowanie łapówek przy dostarczaniu

usług, oraz słaby dostęp do usług i ich niska jakość;

12

W państwach rozwiniętych przy wysokim stopniu
korupcji nakłady inwestycyjne wynoszą przeciętnie 13
procent produktu krajowego brutto, przy niewielkiej
korupcji 22 procent.

Przyczyna tkwi w tym, że administracja publiczna,
samorządowa i rządowa, powierza korupcyjnie swoje
pieniądze tym, którzy są najmniej efektywni.

2011-05-10

7

13

Korupcja zmniejsza ogólną sumę inwestycji i
ogranicza bezpośrednie inwestycje zagraniczne, a przy
tym zachęca do nadmiernego inwestowania w
infrastrukturę publiczną.

W skorumpowanym państwie względną przewagę
uzyskują takie pozbawione skrupułów podmioty
ekonomiczne jak osoby, biorące udział w nielegalnej
działalności gospodarczej.

Kraj i gmina o dużej korupcji stają się ogólnie
biedniejsze i mogą wpaść w pułapkę korupcyjną, w
której korupcja rodzi nową korupcję i zniechęca do
legalnego inwestowania w działalność gospodarczą.

14

Do podstawowych wartości etycznych, wspólnych dla

wszystkich pracowników administracji - bez względu na

zajmowane stanowiska, można zaliczyć:

Uczciwość,

Profesjonalizm,

Lojalność,

Otwartość,

Prawość,

Wiarygodność,

Oszczędność,

Szacunek wobec ludzi.

2011-05-10

8

Działania antykorubcyjne - proponowane działania:

15

Opracowanie pełnych i precyzyjnych standardów i
procedur ograniczających uznaniowość decyzji
podejmowanych przez urzędników gminnych;

Profesjonalizacja zarządzania gminą, m.in. poprzez
oddzielenie funkcji stanowienia od wykonywania.

Prowadzenie okresowych kontroli funkcjonowania
gmin i ich jednostek organizacyjnych pod kątem
zagrożeń korupcyjnych i występowania korupcji
(państwowe organy nadzoru, organizacje pozarządowe,
śledztwa dziennikarskie);

Działania antykorubcyjne - proponowane działania:

16

Wprowadzenie i/lub wzmocnienie wewnętrznych kontroli

antykorupcyjnych w gminach.

Wprowadzenie mechanizmów wykonawczo-dyscyplinarnych

ułatwiających egzekwowanie wymogu ujawniania majątku przez

urzędników i radnych;

Wprowadzenie standardów mających na celu ograniczenie

przyjmowania prezentów i darowizn, oraz określenie dziedzin gdzie

ich przyjmowanie jest niedopuszczalne (np. radni);

2011-05-10

9

Działania antykorubcyjne - proponowane działania:

Wprowadzenie jasnych kryteriów obsady stanowisk i

przejrzystej procedury mianowania i zwalniania w

gminach (profile zawodowe, opis stanowisk i

niezbędnych kwalifikacji do ich objęcia w gminie);

Wdrożenie mechanizmów zapewniających

obligatoryjność działań w reakcji na raporty NIK po

kontrolach w samorządzie

Kodeks etyki

skodyfikowany zbiór norm etycznych, określający

sposób postępowania i zachowania podmiotu w

danej dziedzinie życia publicznego.

W przypadku etyki urzędniczej kodeks etyki jest jednym z

podstawowych instrumentów służących harmonizacji

postępowania i postaw funkcjonariuszy publicznych z

powszechnie uznawanymi zasadami i wartościami

etycznymi.

2011-05-10

10

Zarządzanie w samorządzie

terytorialnym

ETYKA

Doskonalenie zarządzania oznacza odejście od
biurokratycznego modelu administracji i zastąpienie
go przez model menedżerskiego zarządzania

Kluczowe terminy to:

-

Zarządzanie strategiczne

-

Partnerstwo z sektorem prywatnym i organizacjami pozarządowymi

-

Zarządzanie poprzez cele

-

Skuteczność, wydajność i dostępność usług publicznych

Jest to promowanie Rozwoju Instytucjonalnego w jednostkach
administracji

2011-05-10

11

Dlaczego Rozwój Instytucjonalny JST jest dziś tak
istotny:

Wynika to z:

rosnących oczekiwań obywateli wobec władz samorządowych
(m. in. wzmocnionych przez bezpośrednie wybory)

jest niezbędny dla sprawnie działającej gospodarki
nowoczesnego państwa

decyduje o zdolności do absorpcji środków pomocowych Unii
Europejskiej

jest konieczny aby skutecznie wykorzystać szanse rozwojowe
jakie daje integracja z UE

Program Rozwoju Instytucjonalnego

I. Przywództwo i strategia

Kryterium nr 1. Przywództwo

Kryterium nr 2. Zarządzanie strategiczne

II. Zarządzanie zasobami i procesami

Kryterium nr 3. Zarządzanie finansami

Kryterium nr 4. Zarządzanie mieniem

Kryterium nr 5. Zarządzanie przestrze

nią

Kryterium nr 6. Zarządzanie technologiami informacyjnymi

Kryterium nr 7. Zarządzanie procesami

Kryterium nr 8. Zarządzanie projektami

III. Zarządzanie kapitałem ludzkim organizacji

Kryterium nr 9. Planowanie, rekrutacja i selekcja

Kryterium nr 10. Motywowanie, ocena i awansowanie

Kryterium nr 11. Doskonalenie zawodowe

Kryterium nr 12. Etyka

2011-05-10

12

IV. Partnerstwo

Kryterium nr 13. Komunikacja społeczna i partnerstwo publiczno-
społeczne

Kryterium nr 14. Partnerstwo publiczno-publiczne

Kryterium nr 15. Współpraca z przedsiębiorcami i partnerstwo
publiczno-prywatne

V. Zarządzanie usługami publicznymi

Kryterium nr 16. Usługi administracyjne

Kryterium nr 17. Usługi społeczne

Kryterium nr 18. Usługi techniczne

Kryterium nr 19. Wspieranie rozwoju gospodarczego

Skala rozwoju instytucjonalnego

Skala rozwoju instytucjonalnego --
model

model

Stadium 1

Stadium 2

Stadium 3

Stadium 4

Stadium 5

Rozwiązanie
instytucjonalne nie
jest stosowane lub
jest stosowane w
zakresie
wymaganym przez
przepisy prawa

Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia minimalne
wymogi
merytoryczne, które
są sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane

Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia większość
wymogów
merytorycznych,
które są
sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane

Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia wszystkie
wymogi
merytoryczne (w
tym monitoring i
ocena), które są
sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane

Rozwiązanie
instytucjonalne jest
doskonalone i/lub
aktualizowane
zgodnie ze
sformalizowanymi
zasadami

2011-05-10

13

Raport ogólny z wynikami analizy

Raport ogólny z wynikami analizy –

–

fragment

fragment

Obszar

zarz

ą

dzania

Kryterium zarz

ą

dzania

Stadium rozwoju

1

2

3

4

5

I.

Przywództwo i

strategia

1.

Przywództwo

2.

Zarządzanie strategiczne

II.

Zarządzanie

zasobami i
procesami

3.

Zarządzanie finansami

4.

Zarządzanie mieniem

5.

Zarządzanie przestrzenią

Etapy sporządzania planu rozwoju

Etapy sporządzania planu rozwoju
instytucjonalnego

instytucjonalnego

1.

1.

Ustalenie pożądanych dla urzędu stadiów

Ustalenie pożądanych dla urzędu stadiów

rozwoju instytucjonalnego.

rozwoju instytucjonalnego.

2.

2.

Wybór priorytetowych kryteriów zarządzania.

Wybór priorytetowych kryteriów zarządzania.

3.

3.

Określenie zadań realizacyjnych dla kryteriów

Określenie zadań realizacyjnych dla kryteriów

priorytetowych.

priorytetowych.

4.

4.

Opracowanie kart zadań.

Opracowanie kart zadań.

5.

5.

Redakcja dokumentu planu w odniesieniu do

Redakcja dokumentu planu w odniesieniu do

kryteriów uznanych za priorytetowe.

kryteriów uznanych za priorytetowe.

6.

6.

Akceptacja planu rozwoju.

Akceptacja planu rozwoju.

2011-05-10

14

Ustalenie pożądanych dla urzędu

Ustalenie pożądanych dla urzędu
stadiów rozwoju instytucjonalnego

stadiów rozwoju instytucjonalnego

Obszar

zarz

ą

dzania

Kryterium zarz

ą

dzania

Stadium rozwoju

1

2

3

4

5

I.

Przywództwo i

strategia

1.

Przywództwo

2.

Zarządzanie strategiczne

II.

Zarządzanie

zasobami i
procesami

3.

Zarządzanie finansami

4.

Zarządzanie mieniem

5.

Zarządzanie przestrzenią

Program Rozwoju Instytucjonalnego- Etyka

2011-05-10

15

2011-05-10

16