2011-05-10
1
Temat: Zagadnienia etyczne w
działalności samorządu
1
Mechanizm korupcyjny
2
Państwo i samorządy kontrolują dystrybucję korzyści i
nakładanie kosztów. Rozdział tych korzyści i kosztów
znajduje
się zwykle w rękach urzędników publicznych,
mających określoną swobodę decyzji.
Osoby prywatne i firmy, które chcą być traktowane
przychylnie, mogą być gotowe za takie traktowanie zapłacić.
2011-05-10
2
Zapłata ma charakter korupcyjny wtedy, gdy w nielegalny
sposób otrzymuje ją urzędnik publiczny za dostarczenie
jakiejś korzyści lub umożliwienie uniknięcia kosztu.
Korupcja to świadectwo nieprawidłowości w zarządzaniu
państwem lub gminą.
Mechanizm opłat za usługi, tak często stanowiący źródło
wydajności gospodarczej i czynnik wzrostu, przyjmując
postać łapówki, zagraża praworządności i skuteczności
sprawowania władzy.
Korupcja
4
Korupcja to wykorzystanie urzędu lub zajmowanego
stanowiska dla uzyskania prywatnych lub osobistych
korzyści.
Przez
korzyści
prywatne
rozumiemy
korzyści,
uzyskiwane na rzecz firm, reprezentowanych przez
skorumpowanego,
stowarzyszeń
czy
ugrupowań
politycznych, a przez korzyści osobiste - korzyści,
jakie odnosi sam skorumpowany lub jego bliscy.
Jako
środek
korumpowania
nadal
dominuje
pieniądz,
ale
świadczenia
rzeczowe
bądź
tzw.
służbowe i "ukryte łapówki" stają się coraz częstsze.
2011-05-10
3
"Mała" Korupcja
5
"Mała" korupcja to łapownictwo bierne i czynne, z
którym styka się i/ lub w którym uczestniczy obywatel
w życiu codziennym (w urzędach, w kontaktach z
policją drogową, w środkach komunikacji miejskiej i
innych).
Do korupcji zaliczają się:
6
Przekupstwo: przyjmowanie/wręczanie dóbr
materialnych w zamian za:
uzyskanie zamówień i kontraktów rządowych, koncesji,
czy orzeczeń sądów,
uniknięcie obowiązku celnego, podatkowego, czy
wynikającego z innych przepisów;
Protekcja: kumoterstwo, czyli faworyzowanie oparte na
nieformalnych powiązaniach;
Świadome, niezgodne z prawem dysponowanie
środkami budżetowymi i majątkiem będącym dobrem
publicznym;
2011-05-10
4
Kumoterstwo – nadużycie zajmowanego stanowiska
poprzez nieuczciwe lub nieoficjalne popieranie
krewnych, przyjaciół, znajomych umożliwiające
osiągnięcie nieuczciwych celów lub korzyści materialnych.
Nepotyzm – nadużycie zajmowanego stanowiska przez
faworyzowanie oparte na pokrewieństwie; protegowanie
krewnych i znajomych przy obsadzaniu godności i
wysokich stanowisk.
Konflikty interesów
8
Konflikty interesów występują, gdy urzędnicy podejmują
lub uczestniczą pośrednio w działalności gospodarczej, w
zakresie spraw, które podlegają ich kompetencji
urzędowej.
Zawsze wtedy, kiedy urzędnik znajduje się w sytuacji, w
której musi wybierać pomiędzy dobrem publicznym, a
swoim osobistym dochodzi do konfliktu interesów.
Osoba pełniąca funkcje publiczną ma obowiązek unikania
takich sytuacji.
Jest to przykład najbardziej rozpowszechnionej sytuacji
korupcjogennej.
2011-05-10
5
9
Urzędnicy mogą bezpodstawnie uprzywilejować
przedsiębiorstwa, w których mają interes, kosztem
innych firm, które mogłyby wykonywać zadania
publiczne przy mniejszych kosztach i bardziej
kompetentnie.
Podobna „opieka” może wystąpić w kontekście
regulacji i prywatyzacji. Nie potrzeba tu żadnych
łapówek. Urzędnicy dbają jedynie o własne interesy
ekonomiczne.
Korupcja wywołuje następujące konsekwencje
społeczne i ekonomiczne:
10
Utrata zaufania w stosunku do instytucji życia
publicznego: korupcja może podważać podstawy
rządów prawa, dyscypliny podatkowej,
poszanowania dla relacji umownych, porządku i
bezpieczeństwa publicznego, a ostatecznie
podstawy legitymizacji władzy państwowej.
Makro-fiskalne: poprzez utratę przychodów
państwa (z podatków, ceł i prywatyzacji) oraz
ponoszenie nadmiernych kosztów (np. w dziedzinie
zamówień publicznych);
2011-05-10
6
Ograniczanie produktywności inwestycji i wzrostu
gospodarczego: poprzez świadome nadużywanie kompetencji
regulacyjnych. Statystyki międzynarodowe wykazują, że czym
wyższy wskaźnik występowania korupcji, tym niższa w danym
kraju stopa inwestycji i wzrostu gospodarczego.
Obciążenie dla społeczeństwa: poprzez nadmierne
opodatkowanie, egzekwowanie łapówek przy dostarczaniu
usług, oraz słaby dostęp do usług i ich niska jakość;
12
W państwach rozwiniętych przy wysokim stopniu
korupcji nakłady inwestycyjne wynoszą przeciętnie 13
procent produktu krajowego brutto, przy niewielkiej
korupcji 22 procent.
Przyczyna tkwi w tym, że administracja publiczna,
samorządowa i rządowa, powierza korupcyjnie swoje
pieniądze tym, którzy są najmniej efektywni.
2011-05-10
7
13
Korupcja zmniejsza ogólną sumę inwestycji i
ogranicza bezpośrednie inwestycje zagraniczne, a przy
tym zachęca do nadmiernego inwestowania w
infrastrukturę publiczną.
W skorumpowanym państwie względną przewagę
uzyskują takie pozbawione skrupułów podmioty
ekonomiczne jak osoby, biorące udział w nielegalnej
działalności gospodarczej.
Kraj i gmina o dużej korupcji stają się ogólnie
biedniejsze i mogą wpaść w pułapkę korupcyjną, w
której korupcja rodzi nową korupcję i zniechęca do
legalnego inwestowania w działalność gospodarczą.
14
Do podstawowych wartości etycznych, wspólnych dla
wszystkich pracowników administracji - bez względu na
zajmowane stanowiska, można zaliczyć:
Uczciwość,
Profesjonalizm,
Lojalność,
Otwartość,
Prawość,
Wiarygodność,
Oszczędność,
Szacunek wobec ludzi.
2011-05-10
8
Działania antykorubcyjne - proponowane działania:
15
Opracowanie pełnych i precyzyjnych standardów i
procedur ograniczających uznaniowość decyzji
podejmowanych przez urzędników gminnych;
Profesjonalizacja zarządzania gminą, m.in. poprzez
oddzielenie funkcji stanowienia od wykonywania.
Prowadzenie okresowych kontroli funkcjonowania
gmin i ich jednostek organizacyjnych pod kątem
zagrożeń korupcyjnych i występowania korupcji
(państwowe organy nadzoru, organizacje pozarządowe,
śledztwa dziennikarskie);
Działania antykorubcyjne - proponowane działania:
16
Wprowadzenie i/lub wzmocnienie wewnętrznych kontroli
antykorupcyjnych w gminach.
Wprowadzenie mechanizmów wykonawczo-dyscyplinarnych
ułatwiających egzekwowanie wymogu ujawniania majątku przez
urzędników i radnych;
Wprowadzenie standardów mających na celu ograniczenie
przyjmowania prezentów i darowizn, oraz określenie dziedzin gdzie
ich przyjmowanie jest niedopuszczalne (np. radni);
2011-05-10
9
Działania antykorubcyjne - proponowane działania:
Wprowadzenie jasnych kryteriów obsady stanowisk i
przejrzystej procedury mianowania i zwalniania w
gminach (profile zawodowe, opis stanowisk i
niezbędnych kwalifikacji do ich objęcia w gminie);
Wdrożenie mechanizmów zapewniających
obligatoryjność działań w reakcji na raporty NIK po
kontrolach w samorządzie
Kodeks etyki
skodyfikowany zbiór norm etycznych, określający
sposób postępowania i zachowania podmiotu w
danej dziedzinie życia publicznego.
W przypadku etyki urzędniczej kodeks etyki jest jednym z
podstawowych instrumentów służących harmonizacji
postępowania i postaw funkcjonariuszy publicznych z
powszechnie uznawanymi zasadami i wartościami
etycznymi.
2011-05-10
10
Zarządzanie w samorządzie
terytorialnym
ETYKA
Doskonalenie zarządzania oznacza odejście od
biurokratycznego modelu administracji i zastąpienie
go przez model menedżerskiego zarządzania
Kluczowe terminy to:
-
Zarządzanie strategiczne
-
Partnerstwo z sektorem prywatnym i organizacjami pozarządowymi
-
Zarządzanie poprzez cele
-
Skuteczność, wydajność i dostępność usług publicznych
Jest to promowanie Rozwoju Instytucjonalnego w jednostkach
administracji
2011-05-10
11
Dlaczego Rozwój Instytucjonalny JST jest dziś tak
istotny:
Wynika to z:
rosnących oczekiwań obywateli wobec władz samorządowych
(m. in. wzmocnionych przez bezpośrednie wybory)
jest niezbędny dla sprawnie działającej gospodarki
nowoczesnego państwa
decyduje o zdolności do absorpcji środków pomocowych Unii
Europejskiej
jest konieczny aby skutecznie wykorzystać szanse rozwojowe
jakie daje integracja z UE
Program Rozwoju Instytucjonalnego
I. Przywództwo i strategia
Kryterium nr 1. Przywództwo
Kryterium nr 2. Zarządzanie strategiczne
II. Zarządzanie zasobami i procesami
Kryterium nr 3. Zarządzanie finansami
Kryterium nr 4. Zarządzanie mieniem
Kryterium nr 5. Zarządzanie przestrze
nią
Kryterium nr 6. Zarządzanie technologiami informacyjnymi
Kryterium nr 7. Zarządzanie procesami
Kryterium nr 8. Zarządzanie projektami
III. Zarządzanie kapitałem ludzkim organizacji
Kryterium nr 9. Planowanie, rekrutacja i selekcja
Kryterium nr 10. Motywowanie, ocena i awansowanie
Kryterium nr 11. Doskonalenie zawodowe
Kryterium nr 12. Etyka
2011-05-10
12
IV. Partnerstwo
Kryterium nr 13. Komunikacja społeczna i partnerstwo publiczno-
społeczne
Kryterium nr 14. Partnerstwo publiczno-publiczne
Kryterium nr 15. Współpraca z przedsiębiorcami i partnerstwo
publiczno-prywatne
V. Zarządzanie usługami publicznymi
Kryterium nr 16. Usługi administracyjne
Kryterium nr 17. Usługi społeczne
Kryterium nr 18. Usługi techniczne
Kryterium nr 19. Wspieranie rozwoju gospodarczego
Skala rozwoju instytucjonalnego
Skala rozwoju instytucjonalnego --
model
model
Stadium 1
Stadium 2
Stadium 3
Stadium 4
Stadium 5
Rozwiązanie
instytucjonalne nie
jest stosowane lub
jest stosowane w
zakresie
wymaganym przez
przepisy prawa
Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia minimalne
wymogi
merytoryczne, które
są sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane
Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia większość
wymogów
merytorycznych,
które są
sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane
Rozwiązanie
instytucjonalne
spełnia wszystkie
wymogi
merytoryczne (w
tym monitoring i
ocena), które są
sformalizowane, a
ich stosowanie jest
udokumentowane
Rozwiązanie
instytucjonalne jest
doskonalone i/lub
aktualizowane
zgodnie ze
sformalizowanymi
zasadami
2011-05-10
13
Raport ogólny z wynikami analizy
Raport ogólny z wynikami analizy –
–
fragment
fragment
Obszar
zarz
ą
dzania
Kryterium zarz
ą
dzania
Stadium rozwoju
1
2
3
4
5
I.
Przywództwo i
strategia
1.
Przywództwo
2.
Zarządzanie strategiczne
II.
Zarządzanie
zasobami i
procesami
3.
Zarządzanie finansami
4.
Zarządzanie mieniem
5.
Zarządzanie przestrzenią
Etapy sporządzania planu rozwoju
Etapy sporządzania planu rozwoju
instytucjonalnego
instytucjonalnego
1.
1.
Ustalenie pożądanych dla urzędu stadiów
Ustalenie pożądanych dla urzędu stadiów
rozwoju instytucjonalnego.
rozwoju instytucjonalnego.
2.
2.
Wybór priorytetowych kryteriów zarządzania.
Wybór priorytetowych kryteriów zarządzania.
3.
3.
Określenie zadań realizacyjnych dla kryteriów
Określenie zadań realizacyjnych dla kryteriów
priorytetowych.
priorytetowych.
4.
4.
Opracowanie kart zadań.
Opracowanie kart zadań.
5.
5.
Redakcja dokumentu planu w odniesieniu do
Redakcja dokumentu planu w odniesieniu do
kryteriów uznanych za priorytetowe.
kryteriów uznanych za priorytetowe.
6.
6.
Akceptacja planu rozwoju.
Akceptacja planu rozwoju.
2011-05-10
14
Ustalenie pożądanych dla urzędu
Ustalenie pożądanych dla urzędu
stadiów rozwoju instytucjonalnego
stadiów rozwoju instytucjonalnego
Obszar
zarz
ą
dzania
Kryterium zarz
ą
dzania
Stadium rozwoju
1
2
3
4
5
I.
Przywództwo i
strategia
1.
Przywództwo
2.
Zarządzanie strategiczne
II.
Zarządzanie
zasobami i
procesami
3.
Zarządzanie finansami
4.
Zarządzanie mieniem
5.
Zarządzanie przestrzenią
Program Rozwoju Instytucjonalnego- Etyka
2011-05-10
15
2011-05-10
16