„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
 
 
 
 
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
 
 
 
 
 
 
 
 
Monika Galos
 
 
 
 
Malowanie techniką kazeinową i krzemianową 
714[01].Z1.06 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik dla ucznia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2006 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Szablewska Ewa 
mgr inż. Romik Zbigniew 
 
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek
Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa
 
Korekta: 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.06
Malowanie  techniką  kazeinową  i  krzemianową,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu Malarz – tapeciarz 714[01] 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
 
1.  Wprowadzenie 
3
2. Wymagania wstępne
4
3. Cele kształcenia
5
4. Materiał nauczania
6
4.1.Rodzaje farb kazeinowych, właściwości i zastosowanie
6
4.1.1. Materiał nauczania
6
4.1.2. Pytania sprawdzające
8
4.1.3. Ćwiczenia
8
4.1.4. Sprawdzian postępów
10
4.2. Farby krzemianowe - właściwości i zastosowanie
11
4.2.1. Materiał nauczania
11
4.2.2. Pytania sprawdzające
13
4.2.3. Ćwiczenia
13
4.2.4. Sprawdzian postępów
15
4.3. Przygotowanie podłoża pod malowanie kazeinowe i krzemianowe
16
4.3.1. Materiał nauczania
16
4.3.2. Pytania sprawdzające
17
4.3.3. Ćwiczenia
17
4.3.4. Sprawdzian postępów
19
4.4. Malowanie farbami kazeinowymi
20
4.4.1. Materiał nauczania
20
4.4.2. Pytania sprawdzające
21
4.4.3. Ćwiczenia
21
4.4.4. Sprawdzian postępów
22
4.5. Malowanie farbami krzemianowymi
23
4.5.1. Materiał nauczania
23
4.5.2. Pytania sprawdzające
23
4.5.3. Ćwiczenia
24
4.5.4. Sprawdzian postępów
25
4.6. Obliczanie zużycia farb kazeinowych i krzemianowych
26
4.6.1. Materiał nauczania
26
4.6.2. Pytania sprawdzające
26
4.6.3. Ćwiczenia
27
4.6.4. Sprawdzian postępów
27
4.7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót
28
4.7.1. Materiał nauczania.
28
4.7.2. Pytania sprawdzające
29
4.7.3. Ćwiczenia
29
4.7.4. Sprawdzian postępów
30
4.8. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska
dotyczące malowania techniką kazeinową i krzemianową
31
4.8.1. Materiał nauczania
31
4.8.2. Pytania sprawdzające
31
4.8.3. Ćwiczenia
31
4.8.4. Sprawdzian postępów
32
5. Sprawdzian osiągnięć
33
6. Literatura
38
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystując modułowy program nauczania.
Program  taki  zakłada,  że  w  trakcie  jego  realizacji  wykazujesz  się  dużą  aktywnością 
i amodzielnie  rozwiązujesz  wiele  problemów  zawodowych.  W  ten  sposób  nabywasz 
konkretne  kwalifikacje,  stanowiące  podstawę  do  zatrudnienia,  a  następnie  do  awansu 
zawodowego. 
Do nauki otrzymujesz poradnik „Malowanie techniką kazeinową i krzemianową”, który
zawiera:
−
wymagania  wstępne,  czyli  tę  część  wiedzy  i  umiejętności  opanowanych  w  trakcie 
realizacji  programu  poprzednich  jednostek  modułowych,  która  będzie  Ci  niezbędna  do 
realizacji  materiału  tej  jednostki  modułowej  (co  już  musisz  umieć,  aby  nauczyć  się 
czegoś nowego), 
−
wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego 
się nauczysz), 
−
nowy  materiał  nauczania  (co  powinieneś  wiedzieć,  aby  samodzielnie  wykonać 
ćwiczenia), 
−
zestawy  pytań,  które  pomogą  Ci  sprawdzić,  czy  opanowałeś  podane  treści  i  możesz  już 
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń), 
−
ćwiczenia,  które  mają  na  celu  ukształtowanie  Twoich  umiejętności  praktycznych 
(co i w jaki sposób masz wykonać praktycznie), 
−
sprawdziany  postępów  (sam  możesz  sprawdzić,  czy  już  potrafisz  poradzić  sobie 
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś), 
−
zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej 
wiedzy), 
−
literaturę  i  wykaz  niezbędnych  norm  (gdzie  zaglądnąć,  aby  więcej  wiedzieć  i  lepiej 
wykonać  zadania).  Poradnik  nie  jest  podręcznikiem  ani  tym  bardziej  kompendium 
wiedzy związanej z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz 
sięgnąć do  przedstawionych  pozycji,  które  przedstawiają  najbardziej  aktualną  wiedzę  w 
zawodzie. Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś  stałym i w każdej 
chwili mogą pojawić się na rynku nowe pozycje. 
Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim
miejscu TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują 
na  luki  w Twojej  wiedzy  i  nie  w  pełni  opanowane  umiejętności.  W  takich  przypadkach 
jeszcze  raz  powróć  do  elementów  programu  nauczania  lub  ponownie    wykonaj  ćwiczenie 
(względnie  jego  elementy).  Zastanów  się,  co  spowodowało,  że  nie  wszystkie  odpowiedzi 
brzmiały TAK.  
 
Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności  i  wiadomości.  Otrzymasz  do  samodzielnego  rozwiązania  test  pisemny  oraz 
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów 
podejmie  decyzję  o  tym,  czy  zaliczyłeś  program  jednostki  modułowej.  Aby  zapoznać  się 
z taką  formą  sprawdzania  kwalifikacji,  zakresem  kontroli  oraz  poznać  kryteria  oceniania, 
przejrzyj przykładowe zadania kontrolne. 
 
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc do
nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz 
daną czynność. 
 
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,
przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  instrukcji  przeciwpożarowych  i zasad  ochrony 
środowiska  wynikających  z  charakteru  wykonywanych  prac.  Z  odpowiednimi  przepisami 
zapoznasz się w trakcie nauki. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
−
stosować terminologię budowlaną,
−
odróżniać technologie wykonania budynku,
−
przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
−
stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
−
rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
−
odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
−
posługiwać się dokumentacją budowlaną,
−
wykonywać przedmiary i obmiary robót,
−
wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
−
organizować stanowiska składowania i magazynowania,
−
transportować materiały budowlane,
−
rozpoznawać i dobierać farby i materiały pomocnicze do prac malarskich,
−
dobierać  rodzaj  i  kolor  farby  w  zależności  od  funkcji  i  charakteru  pomieszczenia, 
obiektu, 
−
przygotowywać farby i materiały pomocnicze do malowania,
−
rozpoznawać oraz dobierać ręczne i mechaniczne narzędzia i sprzęt malarski,
−
odczytywać dokumentację budowlaną w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,
−
oceniać warunki techniczne przystąpienia do malowania,
−
stosować ogólne zasady  bezpieczeństwa i  higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej 
w trakcie przygotowania podłoża i wykonywania robót malarskich. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
nazwać i dobrać składniki farby kazeinowej,
−
nazwać i dobrać składniki farby krzemianowej,
−
odmierzyć składniki farby kazeinowej i krzemianowej,
−
przygotować farbę kazeinową i krzemianową,
−
przygotować podłoże pod malowanie farbą kazeinową i krzemianową,
−
dobrać narzędzia oraz sprzęt do malowania farbami kazeinowymi i krzemianowymi,
−
nanieść powłoki malarskie z farby kazeinowej i krzemianowej,
−
wykonać powłoki malarskie na elewacji budynku,
−
zorganizować stanowisko robocze do malowania farbami kazeinowymi i krzemianowymi,
−
określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału,
−
zmontować rusztowanie do wykonania robót elewacyjnych,
−
dokonać obmiaru robót malarskich,
−
dostarczyć  materiały  do  malowania  techniką  kazeinową  i  krzemianową  na  stanowisko 
robocze, 
−
wykonać  malowanie  farbami  krzemianowymi  i  kazeinowymi  z zachowaniem  przepisów 
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Rodzaje farb kazeinowych, właściwości i zastosowanie
4.1.1. Materiał nauczania
Techniką kazeinową określa się proces technologiczny wykonywania powłok
kazeinowych  za  pomocą  farb  kazeinowych.  Spoiwem  farby  kazeinowej  jest  kazeina  (chudy 
twaróg).  Kazeina  jest  głównym  składnikiem  mleka.  Mleko  krowie  zawiera  jej  około  45%. 
Kazeinę  otrzymuje  się  z  twarogu,  powstałego  w  temperaturze  60°C,  z  mleka  sztucznie 
zakwaszonego.  Do  celów  malarskich  twaróg, z  którego otrzymuje  się kazeinę  musi  powstać 
z mleka odtłuszczonego i świeżego. Kazeina nie rozpuszcza się w wodzie, jedynie pęcznieje. 
Rozpuszcza  się  tylko  pod  działaniem  alkaliów,  dając  silny  klej,  zdolny  emulgować  olej 
i lakiery. Po wyschnięciu zmienia objętość i ma skłonność do pękania. 
Roztwory kazeinowe otrzymane przy pomocy wapna są po wyschnięciu nierozpuszczalne
w wodzie.  Roztwory  kazeinowe  nie  wymagają  specjalnych  substancji  konserwujących, 
ponieważ rozpuszczalniki kazeiny jednocześnie je konserwują.  
W technice kazeinowej można wyodrębnić trzy rodzaje farb kazeinowych:
−
Farba  kazeinowo  –  wapienna,  składa  się  ze  świeżego  twarogu  lub  suszonej  kazeiny 
i ciasta  wapiennego.  W  celu  przyrządzenia  spoiwa,  stosujemy  odtłuszczony  i  bardzo 
świeży twaróg, dodając do niego ciasto wapienne w stosunku objętościowym 1 : 2 lub  
1  :  3.  Zamiast  ciasta  wapiennego  można  zastosować  wapno  suchogaszone.  Innym 
sposobem jest stosowanie kazeiny w postaci drobnego, żółtego proszku. Należy najpierw 
namoczyć  ją  w  wodzie,  utrzeć  z  ciastem  wapiennym  w  proporcji  5  :  1,  a  następnie 
rozcieńczyć  wodą.  Spoiwo  przygotowuje  się  codziennie  świeże.  Pigmenty  do  tej  farby 
muszą  być  odporne  na  alkalia.  Farba  kazeinowo  -    wapienna  jest  bardzo  trwała.  Po 
wyschnięciu  jest  niezmywalna  i  odporna  na  wilgoć.  Jest  jednak  wrażliwa  na  niską 
temperaturę (poniżej -20
o
C). Tworzy się wówczas na powierzchni powłoki drobna siatka
pęknięć.  W  klimacie  łagodnym  może  być  stosowana  na  zewnątrz.  Cechą 
charakterystyczną  farby  kazeinowo  –  wapiennej  jest  dość  wysoka  alkaliczność,  co 
powoduje,  że  stanowi  idealną  powłokę  na  świeże  alkaliczne  tynki  wapienne  oraz 
cementowo  -  wapienne.  Powłoki  z  farb  kazeinowo  –  wapiennych    są  stosowane  na 
powierzchniach  wewnętrznych  i  zewnętrznych,  szczególnie  do  malowania  pomieszczeń 
narażonych  na  zmianę  temperatury  i  wilgotności  powietrza  (hale  produkcyjne,  hale 
dworcowe,  kościoły),  a  także  do  wnętrz  o  wysokim  poziomie  wymagań  sanitarnych 
(szpitale). Powłoki takie są odporne na chwilowe zawilgocenia oraz na działanie bakterii. 
−
Farba  kazeinowo  –  klejowa,  spoiwem  jest  klej  kazeinowy,  produkowany  fabrycznie, 
z dodatkiem boraksu, sody lub amoniaku. Klej rozpuszcza się w wodzie. Po upływie pół 
godziny  klej  należy  przecedzić  przez  sito.  Pigmenty  nie  muszą  być
odporne na alkalia,
gdyż klej kazeinowy ma słaby odczyn
alkaiczny. Jednak w przypadku malowania na
świeżym  tynku,  należy  stosować  pigmenty  odporne  na  alkalia.  Farba  kazeinowo  – 
klejowa ma zastosowanie na podłożu o odczynie alkalicznym - na świeżych tynkach lub 
betonach.  Wchodzi  w  reakcję  chemiczną  z  wodorotlenkiem  wapniowym,  w  wyniku 
czego  następuje  przemiana  części  kazeiny  na  kazein  wapnia,  podobnie  jak  w farbie 
kazeinowo – wapiennej. Powłoka taka ma zastosowanie w robotach elewacyjnych, gdyż 
jest odporna na wpływy atmosferyczne. 
−
Farba  kazeinowo  –  emulsyjna,  zwana  dawniej  temperą  kazeinową,  jest  mieszaniną 
kleju  kazeinowego  z    olejem,  na  przykład  pokostem.  Farba
taka
nazywana jest farbą
kazeinowo - pokostową
.
Przyrządzenie farby polega na wlaniu pokostu lnianego do 10 %
roztworu kleju kazeinowego, przy bardzo energicznym mieszaniu, najlepiej jednak
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
mieszać  te  składniki  za  pomocą  mieszadła  elektrycznego  lub  w  specjalnych 
mieszalnikach zwanych emulsatorami. Pigmenty nie muszą być odporne na alkalia. Farba 
kazeinowo  –  emulsyjna  ma  zastosowanie  w  pomieszczeniach  i  na  elewacjach,  podobne 
jak w technice emulsyjnej. W przypadku stosowania farby na podłożu alkalicznym może 
wystąpić zmydlenie się składnika pokostowego. 
Farby kazeinowe przyrządza się podobnie jak farby klejowe. 
Tabela 1 Przykładowe receptury farb kazeinowych [10]
Składniki farby na 10 l
Spoiwo
10% roztwór
 
 
 
Nr
 
 
 
Rodzaje farby
i zastosowanie
 
 
Pigmenty i
wypełniacze
(kg)
spoiwa
kazeinowo –
wapiennego
(l)
kleju
kazeinowego
(l)
 
 
Pokost
(kg)
 
 
Ałun
glinowo -  
potasowy 
(kg)
1
Farba kazeinowo 
– wapienna do 
robót 
elewacyjnych 
 
 
       5 
÷
6
 
       do 10 
 
_ 
 
 
 
_ 
2
Farba kazeinowo 
- klejowa do 
robót 
wewnętrznych 
 
 
       6 
÷
7
 
          _ 
do 10 l
objętości
farby
 
          _ 
 
         _ 
3
Farba kazeinowo 
– pokostowa do 
robót 
elewacyjnych 
- do malowania 
pędzlem
- do natrysku 
 
 
 
 
 
      5,5 
÷
6
 
      5,5 
÷
6
 
 
 
 
          _ 
 
 
do 10 l
objętości
farby
 
 
 
 
       0,3 
 
       0,3 
 
 
 
 
         - 
 
       0,8 
Powłoki z farby kazeinowych nie powinny zawierać więcej niż 10% kazeiny, gdyż
inaczej pękają.
Omówione farby były stosowane dawniej – obecnie wyparły je gotowe do użytku farby
dyspersyjne,  charakteryzujące  się  lepszymi  właściwościami.  Farby  te  zawierają  żywice 
akrylowe, styrenowo - akrylowe lub polioctanowe. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Tabela 2 Przykłady zastosowania farb kazeinowych [10]
Podłoże
Gruntownik
Rodzaj farby
niemalowane
mleko wapienne
kazeinowo – wapienna, 
kazeinowo – emulsyjna 
Tynki 
zwykłe, 
wszystkich 
rodzajów, 
kategorii  III, 
IV,  podłoża 
betonowe 
malowane
roztwór z szarego
mydła
kazeinowo – wapienna 
kazeinowo – emulsyjna
Tynki gipsowe (sztablatury) 
i gipsowo – wapienne, płyty 
pilśniowe, drewno 
jak  przy  malowaniu 
farbami klejowymi 
kazeinowo – klejowa, 
kazeinowo – emulsyjna
F
ar
by
w
odn
e
k
aze
ino
we
Tynki jak wyżej malowane, 
płyty pilśniowe porowate, suche 
tynki , tektura 
bez podkładu
kazeinowo – klejowa 
kazeinowo – emulsyjna 
kazeinowo – wapienna 
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Co to jest kazeina? 
2.  Jakie znasz rodzaje farb kazeinowych? 
3.  Jak sporządzić klej kazeinowy? 
4.  Jaka jest przykładowa receptura farby kazeinowo – wapiennej? 
5.  Jakie przyrządzić farbę kazeinowo – klejową? 
6.  Jakie pigmenty można użyć do farby kazeinowo – emulsyjnej? 
7.  Gdzie stosujemy farbę kazeinowo – wapienną ? 
8.  Na jakich podłożach malujemy farbą kazeinowo – klejową? 
9.  W jakiej temperaturze można malować farbą kazeinową? 
10.  Co jest cechą charakterystyczną farby kazeinowo – wapiennej? 
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj klej kazeinowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  przygotować stanowisko do wykonania ćwiczenia, 
2)  przygotować odpowiednie narzędzia, 
3)  przygotować klej kazeinowy zgodnie z poleceniem nauczyciela, 
4)  obserwować zmiany zachodzące podczas mieszania, 
5)  zapisać wyniki obserwacji, 
6)  uporządkować stanowisko. 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wiadro,
−
mieszadło,
−
kazeina w proszku,
−
woda,
−
sito malarskie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Ćwiczenie 2
Spośród różnych składników farb wybierz składniki farby kazeinowo – wapiennej.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  rozpoznać składniki farby, 
3)  sformułować wnioski i zapisać je w zeszycie. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
klej kazeinowy,
−
ciasto wapienne,
−
kreda malarska,
−
pigment,
−
pokost lniany,
−
mydło szare,
−
wapno suchogaszone,
 
Ćwiczenie 3
Przygotuj 5 litrów farby kazeinowo – klejowej.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  przygotować stanowisko robocze, 
2)  pobrać z magazynu składniki farby kazeinowo - klejowej, 
3)  pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt, 
4)  zważyć składniki zgodnie z recepturą, 
5)  wymieszać składniki farby do odpowiedniej konsystencji, 
6)  przecedzić farbę przez sito, 
7)  obserwować zmiany zachodzące podczas mieszania składników, 
8)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa higieny pracy, 
9)  uporządkować stanowisko pracy.  
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
klej kazeinowy,
−
glinka malarska,
−
pigmenty (ultramaryna),
−
wiaderko,
−
mieszadło,
−
waga,
−
pojemnik cechowany,
−
sito malarskie.
 
 
Ćwiczenie 4 
Porównaj właściwości farb kazeinowych. Odpowiedz, w jakiej temperaturze stosuje się
takie farby? 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  wyszukać w czasopismach lub w Internecie wiadomości na temat techniki kazeinowej, 
2)  sformułować nioski zapisać do zeszytu i zaprezentować nauczycielowi. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
czasopisma branżowe: Murator, Cztery Kąty, Domowy Fachowiec,
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
Poradnik majstra budowlanego.
4.1.4. Sprawdzian postępów  
 
Czy potrafisz
TAK NIE
1) przygotować klej kazeinowy?
 
2) dobrać składniki farby kazeinowo – wapiennej, w odpowiednich proporcjach?
 
3) dobrać składniki farby kazeinowo – klejowej, w odpowiednich proporcjach?
 
4) dobrać składniki farby kazeinowo – pokostowej, w odpowiednich proporcjach?
 
5) przygotować kazeinę?
 
6) przygotować farbę kazeinowo - wapienną?
 
7) przygotować farbę kazeinowo - klejową?
 
8) przygotować farbę kazeinowo - pokostową?
 
9) określić właściwości i zastosowanie farby kazeinowo - klejowej?
 
10) określić właściwości i zastosowanie farby kazeinowo - wapiennej?
 
11) określić właściwości i zastosowanie farby kazeinowo - emulsyjnej?
 
 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
4.2. Farby krzemianowe - właściwości i zastosowanie
4.2.1. Materiał nauczania
Techniką krzemianową nazywa się malowanie farbą krzemianową, której spoiwem jest
szkło wodne potasowe (nazwa chemiczna - wodny roztwór krzemianu potasu K
2
O SiO
2
H
2
O).
Jest  ono  wytwarzane  z  szklistego  krzemianu  potasu,  wodorotlenku  potasu  i  wody.  Szkło 
wodne  potasowe  jest  produkowane  metodą  chemiczną.  Farby  krzemianowe  utwardzają  się 
pod wpływem pobrania dwutlenku węgla z powietrza oraz wysychania. 
W obecnych czasach farbę krzemianową nazywa się farbą silikatową lub farbą Keima.
Farby krzemianowe można podzielić na trzy rodzaje:
−
przygotowane fabrycznie, wieloskładnikowe mieszanki do przygotowywania farby,
−
przygotowane fabrycznie, jednoskładnikowe, gotowe farby,
−
farby przygotowane samodzielnie przez malarza, w oparciu o podaną recepturę.
Farby wieloskładnikowe, przygotowane fabrycznie, składają się z:
−
spoiwa,  nazywanego  fiksatywem,  w  postaci  szkła  wodnego  potasowego,  z niewielkim 
dodatkiem szkła wodnego sodowego, 
−
specjalnego fluatu, który dodaje się do spoiwa, zgodnie ze wskazaniami producenta,
−
specjalnych pigmentów, odpornych na działanie szkła wodnego,
−
wypełniaczy (kredy pławionej). 
Przygotowanie  farby  krzemianowej,  produkowanej  fabrycznie,  polega  na  dokładnym 
wymieszaniu  składników,  zgodnie  ze  wskazaniami  producenta.  Do  1  kg  suchej  farby 
krzemianowej  dodaje  się  1,15  litra  fiksatywu.  Suchą  mieszankę  wsypuje  się  do  fiksatywu, 
energicznie  miesza,  a  następnie  przecedza  się  ją  przez  sito  Konsystencję  farby  powinno  się 
regulować, dodając wodę.  
Przykładowa receptura farby krzemianowej:
−
7.5 l roztworu szkła wodnego potasowego, rozcieńczonego wodą,
−
2,5 kg kredy pławionej,
−
2,5 kg mączki kwarcowej (mielonego piasku),
−
1.25 kg talku technicznego,
−
2.1 kg pigmentów. 
Wszystkie  te  składniki  należy  ze  sobą  wymieszać  za  pomocą  mieszadła  mechanicznego 
i przecedzić przez sito. W razie potrzeby, konsystencje farby reguluje się przez dodanie wody. 
Otrzymamy  w  ten  sposób  około  20  litrów  farby  krzemianowej.  Farbę  krzemianową  należy 
przyrządzać w ilości umożliwiającej jej zużycie w ciągu jednego dnia. 
Stosowane obecnie w budownictwie gotowe farby krzemianowe należy przed użyciem
dokładnie  wymieszać.  Do  malowania  należy  używać  wałka  futrzanego,  pędzla  lub  aparatu 
natryskowego.  Dopuszczalny  dodatek  wody  (w  celu  skorygowania  konsystencji  farby)  nie 
może przekroczyć 5%. Minimalna temperatura podczas pracy wynosi +5 
o
C. Kolejną warstwę
nanosi się na całkowicie wyschniętą, poprzednią warstwę farby.
Farby krzemianowe są odporne na wpływy atmosferyczne, wilgoć, zmywanie wodą,
zmywanie  środkami  dezynfekującymi.  Nie  ulegają  zmianom  pod  wpływem  promieniowania 
słonecznego.  Mają  bardzo  dobrą  przyczepność  do  tynku,  powierzchni  ceglanych, 
betonowych, kamiennych i szkła. Mogą być przygotowywane w kolorach jasnych, półpełnych 
i pełnych. Zastosowane na drewnie podnoszą jego ognioodporność. Trwałość powłoki wynosi 
kilkadziesiąt  lat.  Farby  krzemianowe  różnią  się  rodzajem  spoiwa,  czyli  substancji  tworzącej 
powłokę  malarską,  właściwościami  użytkowymi  oraz  ceną.  Spoiwo,  obok  pigmentów 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
i innych  dodatków,  jest  głównym  składnikiem  farb  i  ono  decyduje  o  właściwościach 
materiału.  
Farby silikatowe wykonane są na bazie potasowego szkła wodnego (krzemianu potasu).
Przeznaczone  są  do  podłoży  mineralnych  -  wykazują  doskonałą  przyczepność,  dzięki 
chemicznemu  wiązaniu  z  ich  składnikami.  Farby  silikatowe  są  odporne  na  agresywne 
składniki  tynków  mineralnych,  co  daje  możliwość    malowania  ich  przed  zakończeniem 
okresu  karbonatyzacji  (skraca  to  w  znacznym  stopniu  przerwy  technologiczne).  Odporne  są 
również  na  opady  atmosferyczne,  wietrzenie  i agresywne  składniki  zawarte  w  środowisku 
naturalnym.  W  wyniku  reakcji  szkła  wodnego  z dwutlenkiem  węgla  z  powietrza,  tworzą 
przyczepną  do  podłoża,  mikroporowatą  powłokę,  przepuszczającą  parę  wodną  i  gazy, 
umożliwiając  odparowanie  wody  z  malowanych  materiałów.  Farby  te  nie  tworzą  błony 
powierzchniowej,  tylko  wnikają  w  pory  podłoża,  doskonale  oddając  strukturę  malowanej 
powierzchni. 
Farby silikatowe nadają się do pokrywania powierzchni malowanych innymi farbami
nieorganicznymi  -  wapiennymi,  cementowymi.  Nie  nadają  się  natomiast  do  malowania 
istniejących  już  powłok  z  farb  organicznych (akrylowych  bądź  silikonowych),  nawet  gdy  są 
one  w  dobrym  stanie.  Farby  silikatowe  można  stosować  na  wilgotne  podłoża.  Tynki 
cienkowarstwowe  można  malować  już  następnego  dnia.  Tradycyjne  tynki  muszą  nieco 
przeschnąć  -  można  je  malować  po  siedmiu  -  dziesięciu  dniach.  Z  uwagi  na  właściwości, 
farby  silikatowe stosuje się  często do renowacji zabytków. Przy wyborze  farby  należy wziąć 
pod  uwagę  rodzaj  i  jakość  podłoża  oraz  warunki  w  jakich  pomalowane  powierzchnie  będą 
eksploatowane. 
Do farb krzemianowych można też zaliczyć farby silikonowe czyli (krzemoorganiczne),
produkowane  są  na  bazie  żywic  silikonowych.  Spoiwem  tych  farb  jest  emulsja  silikonowa. 
Farby te są produkowane fabrycznie. Przygotowuje się je zgodnie z instrukcją producenta. 
Emulsja silikonowa powoduje hydrofobizację powłoki. Woda nie ma dostępu do wnętrza
materiału i jest wręcz „odpychana” od powierzchni. W związku z tym, powłoka wytworzona 
przez farbę nie jest penetrowana przez wodę i tworzy środowisko mniej podatne na skażenie 
mikrobiologiczne.  Porosty  i  grzyby  dużo  chętniej  atakują  powłoki  przenikalne  dla  wody, 
z wytworzonymi  kraterami  i  porami.  Zredukowana  jest  także  skłonność  do  zabrudzeń. 
Powłoka posiada właściwości antyadhezyjne –  brud i kurz są  mniej przyczepne do elewacji, 
a sama  elewacja  oczyszcza  się  pod  wpływem  opadów  atmosferycznych.  Przy  swojej 
hydrofobowości,  mikroporowata  struktura  powłok  zapewnia  jednocześnie  bardzo  dobrą 
przepuszczalność  dwutlenku  węgla  i  innych  gazów  oraz  umożliwia  odparowanie  wilgoci 
z podłoża.  Farby  silikonowe  można  nakładać  na  nowe  powierzchnie  oraz  stosować  do 
renowacji  starych,  niemalowanych  i  malowanych  elewacji,  do  nakładania  na  beton,  żelbet, 
tynki  cementowo  -  wapienne,  polimerowo  -  cementowe.  Doskonale  nadają  się  do  ochrony 
i malowania  wszelkich  elewacji  budynków  mieszkalnych,  biurowych,  przemysłowych, 
zabytkowych  i  sakralnych.  Polecane  są  również  do  stosowania  w budownictwie  drogowym, 
do  ochrony  antykorozyjnej  konstrukcji  betonowych,  żelbetonowych  i  sprężonych,  mostów, 
wiaduktów,  krawężników.  Są  odporne  na  spaliny,  słońce,  ozon,  promieniowanie  UV 
(ultrafioletowe) i kwaśne deszcze. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Jaka substancja jest spoiwem w farbie krzemianowej? 
2.  Jak nazywamy inaczej farbę krzemianową? 
3.  Jaki jest skład farby krzemianowej? 
4.  Jaka substancja jest spoiwem farb silikatowych? 
5.  W jaki sposób przyrządza się farbę krzemianową? 
6.  Na jakim podłożu zastosujesz farbę krzemianową? 
7.  Czym różnią się farby silikatowe od silikonowych? 
8.  Na jakich podłożach nie wolno stosować farby krzemianowej ? 
9.  W wyniku jakiej reakcji tworzy się mikroporowata powłoka przepuszczająca parę wodną 
i gazy?
10.  Jakie właściwości ma farba krzemianowa silikatowa? 
 
4.2.3. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
Rozpoznaj składniki farby krzemianowej.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  rozpoznać składniki farby krzemianowej, 
2)  sformułować wnioski i zapisać je. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
klej kazeinowy,
−
ciasto wapienne,
−
kreda malarska,
−
pigment,
−
pokost lniany,
−
mydło szare,
−
szkło wodne potasowe,
−
mielony piasek,
−
talk techniczny,
−
zeszyt.
 
Ćwiczenie 2 
Przygotuj farbę krzemianową w ilości 5 litrów.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  przygotować narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia, 
3)  odmierzyć odpowiednią ilość farby,  
4)  wymieszać farbę krzemianową, 
5)  przecedzić farbę przez sito, 
6)  zaobserwować zmiany zachodzące podczas mieszania składników, 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
7)  zanotować wyniki obserwacji, 
8)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa higieny pracy, 
9)  uporządkować stanowisko pracy.  
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
sucha farba krzemianowa z recepturą producenta,
−
szkło wodne potasowe,
−
pigment biel cynkowa,
−
woda o niskiej zawartości soli mineralnych
−
pojemnik cechowany, waga,
−
mieszadło, wiadro,
−
środki ochrony osobistej.
 
Ćwiczenie 3 
Porównaj właściwości farb silikatowych i silikonowych i odpowiedz, czym się różnią.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) poszukać innych informacji o farbach silikonowych i silikatowych w czasopismach,
Internecie lub w poradnikach budowlanych.
2)  sformułować wnioski, zapisać do zeszytu i przedstawić je nauczycielowi. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
czasopisma branżowe Murator, Cztery Kąty, Domowy Fachowiec,
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
Poradnik majstra budowlanego.
 
Ćwiczenie 4 
Sprawdź czy powłoka z farby silikatowej jest odporna na ścieranie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  wymalować fragment ściany farbą silikatową, za pomocą pędzla, 
2)  przetrzeć po wyschnięciu pomalowaną powierzchnię szmatką, 
3)  zaobserwować czy powłoka starła się, 
4)  sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba silikatowa,
−
pędzel,
−
szmatka,
−
wiadro.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) rozpoznać składniki farby krzemianowej?
 
2) dobrać składniki farby krzemianowej w odpowiednich proporcjach?
 
3) wymieszać farbę krzemianową?
 
4) sprawdzić odporność powłoki krzemianowej na ścieranie?
 
5) określić właściwości i zastosowanie farby silikatowej?
 
6) określić właściwości i zastosowanie farby silikonowej?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
4.3. Przygotowanie podłoża pod malowanie
kazeinowe i krzemianowe
 
4.3.1. Materiał nauczania 
Podłoża pod malowanie techniką kazeinową powinny być mocne, wolne od
zanieczyszczeń.  Stare tynki  oraz  podłoża wcześniej  pomalowane,  powinny  być  oczyszczone 
z powłok  malarskich  i  odświeżone  przez  przetarcie  rzadką  zaprawą  wapienną.  Farbą 
kazeinową  mogą  być  malowane wszystkie rodzaje tynku oraz podłoża z drewna,  materiałów 
drewnopochodnych, tkaniny  i tektury. Tynk pod powłokę kazeinowo - wapienną gruntujemy 
mlekiem  odtłuszczonym,  rozrzedzonym  wodą  w  stosunku  objętościowym  1  :  1.  Podłoża 
drewniane  powinny  być  zagruntowane  pokostem.  Stare  powłoki  klejowe  należy  całkowicie 
usunąć.  Stare  powłoki  olejne,  dobrze  związane  z  podłożem,  można  malować  po  uprzednim 
przemyciu wodą z mydłem i przeszlifowaniu papierem ściernym. 
 
Czynności związane z przygotowaniem podłoża pod malowanie kazeinowe: 
1. Oględziny - ocenę stanu każdego podłoża zaczynamy od sprawdzenia, czy jest ono
czyste,  nośne,  stabilne,  równe  i  niechłonne.  Należy  również  wziąć  pod  uwagę  wiek 
i rodzaj podłoża. Od tej oceny zależeć będą wykonywane przez nas prace.  
2. Usunięcie z podłoża starych powłok, tapet, odspojonych tynków, pozostałości zapraw,
klejów oraz słabo przylegające warstwy farb.
3.  Poszerzenie pęknięć podłoża, krawędzią szpachelki lub nożem skrobakiem do glazury. 
4.  Odkurzenie rys pędzlem, a następnie przetarcie  tych  miejsc wilgotną gąbką. 
5.  Wypełnienie rys, najlepiej szpachlą akrylową, za pomocą wąskiej, stalowej szpachelki. 
6.  Wciśnięcie  masy  w  uszkodzenia,  rozprowadzenie  masy  szeroką  szpachelką  tak,  aby 
pokryć  miejsce pęknięcia  i  fragment ściany wokół  niego. Do wypełniania  ubytków  na 
podłożach  mineralnych,  służy  również  zaprawa  wyrównująca.  Przy  jej  pomocy 
można korygować nierówności podłoża o grubości od 2-15 mm (w jednej warstwie).  
7. Szlifowanie podłoża papierem ściernym lub klockiem drewnianym (w przypadku
świeżych tynków).
8. Gruntowanie podłoża mlekiem wapiennym z dodatkiem kleju kazeinowego (w przypadku
podłoży alkaicznych) lub gotowymi wyrobami gruntującymi. 
Farbę  krzemianową  można  stosować  na  podłoża  betonowe,  suche  i  wolne  od 
zanieczyszczeń,  zwłaszcza  plam.  Podłoże  malowane  uprzednio  farbami  klejowymi  należy 
dokładnie  oczyścić.  Tynki  bardzo  suche  gruntuje  się  jedno  lub  dwukrotnie  roztworem  szkła 
wodnego  potasowego  o  proporcji  składników  1  :  1,  natomiast  świeże  tynki  roztworem 
o proporcji  składników 1 : 3 (szkło wodne i woda). Tynki o nierównomiernej  nasiąkliwości, 
wykazujące  wykwity,  należy  przed  malowaniem    fluatować.  Powierzchnie  gładkie  należy 
przeszlifować  papierem  ściernym.  Powierzchnie  betonowe  lub  tynki  nie  powinny  być  przed 
gruntowaniem zwilżane wodą.  
Powłok krzemianowych nie wolno stosować na słabych, kruszących się tynkach,
podłożach gipsowych oraz podłożach uprzednio malowanych farbami olejnymi lub lakierami. 
Przed  przystąpieniem  do  malowania  farbami  krzemianowymi  powierzchnie,  które  nie 
powinny  być  pokryte  farbą,  należy  zabezpieczyć  przez  posmarowanie  tłuszczem,  osłonięcie 
folią  lub  zastosowanie  ochronnej  taśmy  malarskiej,  ponieważ  farba  krzemianowa  po 
wyschnięciu nie da się usunąć.  
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Co rozumiesz przez oględziny podłoża? 
2.  Jakiego materiału użyjesz do reperacji ubytków w tynku? 
3.  Czym  zagruntujesz  świeże  podłoże  cementowo  –  wapienne  przed  malowaniem 
kazeinowym?
4.  Jaki gruntownik zastosujesz na podłoża drewniane przed malowaniem kazeinowym? 
5.  Jaka jest kolejność wykonywania robót związanych z przygotowaniem podłoża? 
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj naprawę uszkodzeń (oczyszczenie i uzupełnienie ubytków) na elewacji
budynku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  dokonać oceny stanu podłoża, 
2)  przygotować stanowisko pracy, 
3)  pobrać materiał i narzędzia z magazynu, 
4)  oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam, 
5)  nałożyć zaprawę na ubytki za pomocą kielni lub metalowej pacy,  
6)  zatrzeć zaprawę pacą murarską, 
7)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa higieny pracy. 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
gotowa zaprawa tynkarska,
−
rusztowanie stolikowe lub ramowe,
−
kielnia,
−
paca murarska,
−
paca metalowa,
−
szpachelka,
−
wiadro,
−
szczotka i zmiotka,
−
gąbka.
Ćwiczenie 2
Zagruntuj 5m
2
podłoża cementowo wapiennego pod malowanie kazeinowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  dokonać oceny stanu podłoża, 
2)  wyznaczyć 5m
2
na podłożu cementowo – wapiennym w kabinie ćwiczeniowej,
3)  przygotować stanowisko pracy, 
4)  pobrać materiał i narzędzia z magazynu, 
5)  oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam, 
6)  uzupełnić ubytki w razie potrzeby, 
7)  przetrzeć podłoże papierem ściernym lub drewnianym klockiem, 
8)  zagruntować podłoże odpowiednim gruntownikiem, 
9)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
mleko wapienne z klejem kazeinowym
−
pędzle malarskie,
−
drabina,
−
wiadro,
−
taśma miernicza,
−
taśma malarska,
−
papier ścierny,
−
klocek drewniany lub kamień szlifierski.
 
Ćwiczenie 3 
Zagruntuj podłoże drewniane pod malowanie farbą kazeinowo – pokostową.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać narzędzia i materiały z magazynu,
3) przeszlifować podłoże papierem ściernym o uziarnieniu 120
4) oczyścić podłoże drewniane z kurzu,
5) rozmieszać pokost lniany,
6) zagruntować podłoże drewniane,
7) dbać o porządek na stanowisku pracy,
8) oczyścić narzędzia po skończeniu pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
pędzel pierścieniowy, płaski,
−
pokost lniany,
−
wiaderko,
−
papier ścierny o uziarnieniu 120,
−
rozpuszczalnik uniwersalny.
 
Ćwiczenie 4 
Zagruntuj 5m
2
powierzchni elewacji pod malowanie krzemianowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  dokonać oceny stanu podłoża, 
2)  wyznaczyć 5m
2
na elewacji budynku,
3)  przygotować stanowisko pracy, 
4)  pobrać materiał i narzędzia z magazynu, 
5)  zmontować rusztowanie, 
6)  przygotować  gruntownik  do  odpowiedniej  konsystencji  (szkło  wodne  potasowe 
w stosunku 1 : 3)
7)  oczyścić podłoże z resztek starej zaprawy, kurzu, plam, 
8)  uzupełnić ubytki w razie potrzeby, 
9)  przetrzeć papierem ściernym lub klockiem drewnianym podłoże, 
10)  zagruntować elewację, 
11)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
szkło wodne potasowe,
−
woda,
−
pędzle malarskie,
−
rusztowanie stolikowe lub ramowe,
−
drabina,
−
wiadro,
−
taśma miernicza,
−
taśma malarska,
−
papier ścierny,
−
klocek drewniany lub kamień szlifierski,
−
okulary, rękawice ochronne.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) zbadać stan podłoża?
2) uzupełnić ubytki na podłożu cementowo – wapiennym?
3) zagruntować podłoże cementowo – wapienne
pod farbę kazeinowo – wapienną?
4) zagruntować podłoże drewniane pod farbę kazeinowo – pokostową?
5) zagruntować elewację pod farbę krzemianową?
6) oczyścić podłoże z kurzu i plam?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
4.4. Malowanie farbami kazeinowymi
 
4.4.1. Materiał nauczania 
Wykonanie powłoki z farb kazeinowych, polega na nałożeniu dwóch warstw farby:
podkładowej  oraz  nawierzchniowej,  przy  czym  farba  pierwszej  warstwy  powinna  zawierać 
mniej spoiwa a więcej wypełniacza w porównaniu z druga warstwą -  nawierzchniową. Wiąże 
się  to  z  naprężeniami  powłoki,  powstającymi  jako  efekt  skurczu  powłoki  podczas 
wysychania.  Powłoki  te  można  nanosić  na  podłoże  za  pomocą  pędzla,  wałka  lub
aparatu
natryskowego.  Przy malowaniu dużych powierzchni stosuje się zasadę malowania „mokre na 
mokre”  w  celu  uniknięcia  smug  powstałych  w  miejscu  łączenia  malowanej  powierzchni 
z częścią już pomalowaną. Kolejne warstwy powłok nakłada się prostopadle do poprzednich, 
w  celu  równomiernego  rozprowadzenia  podczas  malowania  aparatem  natryskowym  lub 
pędzlem. Ten sposób  nanoszenia  jest szczególnie polecany  w wypadku dużych powierzchni. 
Kierunek  ruchu  narzędzia  (aparatu  lub  pędzla)  przy  nanoszeniu  kolejnej  warstwy,  jest 
prostopadły do warstwy poprzedniej, a proces taki nazywany malowaniem na krzyż. Powłoki 
kazeinowo  –  pokostowe  wysychają  w  ciągu  3
÷
24 godzin, w zależności od temperatury
otoczenia. 
 
R
ys. 1 Malowanie techniką mokre na mokre [3.s.20]
Rys. 2 Sposób malowania dużych powierzchni aparatem natryskowym [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Jakie znasz sposoby nanoszenia farby kazeinowo – klejowej? 
2.  Na czym polega malowanie zgodne z zasadą  „mokre na mokre”? 
3.  Jakich narzędzi użyjesz do malowania kazeinowego? 
4.  Jak długo schnie powłoka kazeinowo – pokostowa? 
 
4.4.3. Ćwiczenia 
 
Ćwiczenie 1
Wykonaj jednowarstwową powłokę kazeinowo – klejową w kolorze pastelowym, za
pomocą aparatu natryskowego, na podłożu o powierzchni 5m
2
.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  przygotować stanowisko i zabezpieczyć go przed zabrudzeniem, 
2)  pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę kazeinowo – klejową, 
3)  wyznaczyć powierzchnię do malowania farbą kazeinowo - klejową, 
4)  wymieszać dokładnie farbę, 
5)  pomalować ścianę za pomocą aparatu natryskowego, 
6)  stosować zasadę malowania „mokre na mokre”, 
7)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba kazeinowo - klejowa,
−
pigment pastelowy,
−
narzędzia (pędzel ławkowiec, pędzel krzywy, szpachelka, aparat natryskowy),
−
wiaderko,
−
drabina,
−
taśma malarska,
−
folia malarska,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 2
Pomaluj ścianę o powierzchni 5 m
2
farbą kazeinowo – wapienną w kolorze jasnym,
za pomocą pędzla ławkowca. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1) przeczytać tekst przewodni, odpowiedzieć na zawarte w nim pytania i zaplanować proces
wykonania ćwiczenia,
2)  przedyskutować plan działania z nauczycielem, 
3)  wykonać zaplanowane prace, 
4)  skontrolować jakość wykonania, 
5)  wyciągnąć wnioski i zapisać je w dzienniczku uczniowskim. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba kazeinowo - wapienna,
−
pigment,
−
narzędzia (pędzel ławkowiec, pędzel krzywy, szpachelka),
−
wiaderko,
−
drabina,
−
taśma malarska, folia malarska,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne,
−
teksty przewodnie.
Ćwiczenie 3
Pomaluj fragment ściany farbą kazeinowo – pokostową, za pomocą wałka malarskiego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1)  przygotować stanowisko pracy, 
2)  zabezpieczyć stanowisko przed zabrudzeniem, 
3)  pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę kazeinowo – pokostową, 
4)  wyznaczyć powierzchnię do malowania farbą kazeinowo – pokostową, 
5)  wymieszać dokładnie farbę, 
6)  pomalować ścianę za pomocą wałka malarskiego, 
7)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba kazeinowo - pokostowa,
−
narzędzia  (pędzel  ławkowiec,  pędzel  krzywy,  szpachelka,  wałek  malarski  z  kratką 
i kuwetą), 
−
wiaderko,
−
drabina,
−
taśma malarska,
−
folia malarska,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) nanieść powłokę kazeinowo – klejową na podłoże?
 
2) nanieść powłokę kazeinowo – wapienną na podłoże?
 
3) nanieść powłokę kazeinowo – pokostową na podłoże?
 
4) zabezpieczyć stanowisko przed ewentualnym zabrudzeniem?
 
5) wykonać malowanie za pomocą wałka malarskiego?
 
6) wykonać malowanie za pomocą pędzla ławkowca?
 
7) wykonać malowanie za pomocą aparatu natryskowego?
 
8) przestrzegać w trakcie malowania przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
4.5. Malowanie farbami krzemianowymi
 
4.5.1.Materiał nauczania 
Przed przystąpieniem do malowania farbami krzemianowymi podłoże należy
zagruntować.  Nowe  tynki  gruntuje  się  mlekiem  wapiennym,  stare  tynki  gruntuje  się 
roztworem  szkła  wodnego  potasowego  oraz  gotowymi  preparatami  gruntującymi.  Po 
wyschnięciu  gruntownika  wykonuje  się  dwuwarstwową  powłokę  z  farby  krzemianowej, 
używając pędzli ławkowców z krótkim włosiem, wałków oraz aparatów natryskowych.  
Malowanie powinno odbywać się metodą „mokre na mokre”. Po wyschnięciu pierwszej
warstwy  (najczęściej  po  24  godzinach)  nakłada  się  drugą,  nieco  gęściejszą.  W  czasie 
malowania  farbę  powinno  się  często  mieszać,    w  przeciwnym  razie  nastąpi  osadzenie  się 
wypełniaczy  na  dnie  naczynia.  Farbą  krzemianową  nie  należy  malować  elewacji  budynków 
w czasie  deszczu,  słońca  oraz  powierzchni  oszronionych.  Po  wykonaniu  malowania  należy 
wszystkie narzędzia i sprzęt umyć wodą.  
Rys. 3 Przykład zastosowania farby Keima na elewacji budynku na Rynku w Krakowie [10]
 
4.5.2. Pytania sprawdzające 
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Czym gruntujemy nowe tynki pod farbę krzemianową? 
2.  Po jakim czasie nakładamy druga warstwę farby krzemianowej? 
3.  Przy jakiej pogodzie nie malujemy farbą krzemianową? 
4.  Jakich narzędzi użyjesz do malowania farbą krzemianową? 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
4.5.3. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
Pomaluj powierzchnię 5m
2
na elewacji budynku farbą krzemianową białą, za pomocą pędzla.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  przygotować stanowisko, 
2)  zmontować rusztowanie, 
3)  zabezpieczyć stanowisko przed zabrudzeniem, 
4)  pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę krzemianową, 
5)  wyznaczyć powierzchnię do malowania, 
6)  wymieszać dokładnie farbę, 
7)  pomalować elewację za pomocą pędzla, 
8)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba krzemianowa (silikatowa),
−
narzędzia  (pędzel  ławkowiec,  pędzel  krzywy,  szpachelka,  wałek  malarski  z  kratką 
i kuwetą), 
−
wiaderko,
−
rusztowanie,
−
drabina,
−
taśma malarska,
−
folia malarska,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
 
Ćwiczenie 2 
Powierzchnię elewacji pomaluj w dwóch kolorach – w kolorze jasnym duże
powierzchnie,  elementy  wystające,  na  przykład  cokoły, gzymsy,  fasady, ornamenty pomaluj 
w kolorze ciemniejszym. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  przygotować stanowisko, 
2)  zmontować rusztowanie, 
3)  zabezpieczyć stanowisko przed zabrudzeniem, 
4)  pobrać  z  magazynu  narzędzia,  sprzęt  oraz  farbę  krzemianową  w  kolorze  jasnym 
i ciemnym,
5)  wyznaczyć miejsca do malowania w kolorze jasnym, 
6)  wyznaczyć miejsca do malowania w kolorze ciemnym,  
7)  wymieszać dokładnie farbę w kolorze jasnym, 
8)  wymieszać dokładnie farbę w kolorze ciemnym, 
9)  odcinać pędzlem płaskim linie styku dwóch kolorów, 
10)  pomalować elewację za pomocą pędzla, 
11)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba krzemianowa w kolorze jasnym i ciemnym,
−
narzędzia  (pędzel  ławkowiec,  pędzel krzywy,  pędzel  płaski,  szpachelka,  wałek  malarski 
z kratką i kuwetą), 
−
wiaderko,
−
sznurek malarski,
−
rusztowanie,
−
drabina,
−
taśma malarska,
−
folia malarska,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) dobrać narzędzia do malowania farbą krzemianową?
 
2) dobrać odpowiednie materiały, stosowane w technice krzemianowej?
 
3) przygotować stanowisko pracy na zewnątrz budynku?
 
4) pomalować elewację farbą krzemianową, za pomocą pędzla ławkowca?
 
5) zastosować dwa kolory na elewacji?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
4.6. Obliczanie zużycia farb kazeinowych i krzemianowych
 
4.6.1. Materiał nauczania 
Przed przystąpieniem do wykonywania robót związanych z malowaniem farbami
kazeinowymi i  krzemianowymi należy wykonać przedmiar robót:  
a)  ustalić kolejność wykonania prac zgodnie z dokumentacją, 
b)  zmierzyć powierzchnię sufitów, ścian, odliczając otwory o powierzchni powyżej 1m
2
,
c)  określić potrzebne materiały do wykonania prac malarskich, 
d)  określić  szacunkowo  ilość  potrzebnego  materiału  malarskiego,  to  znaczy  ile  farby 
będziemy potrzebować aby wymalować powierzchnie.  
Zużycie dla farby: 
a) kazeinowo - klejowej wynosi 0,4 l
÷
0,5 l na 1 m
2
,
b) kazeinowo – pokostowej: przy malowaniu elewacji wynosi 0,4 l/ m
2
, do tynków
wewnętrznych wynosi 0,33 l/ m
2
, do malowania sufitów wynosi 0,35 l/ m
2
,
c) kazeinowej gotowej, dostarczanej przez producenta, wynosi około 0,33 l/m
2
(przy dwukrotnym malowaniu),
d) krzemianowej przy jednokrotnym malowaniu, wynosi 0,28 l / m
2
÷
0,34 l / m
2
.
Jeżeli wykorzystamy gotową farbę od producenta, musimy stosować jego normy zużycia. 
Taka informacja znajduje się na każdym opakowaniu materiału malarskiego. 
Przykładowo: powierzchnia elewacji wynosi 10 m
2
przyjmujemy, że na 1 m
2
przypada 0.4
litra farby kazeinowej. Dokonujemy obliczeń, mnożymy 10 m
2
x 0,4 l / m
2
= 4 l, czyli
będziemy potrzebować 4 litry farby do jednokrotnego pomalowania 10 m
2
elewacji.
Po zakończeniu prac malarskich należy wykonać obmiar robót, to jest obliczyć, między
innymi, faktyczne zużycie materiałów i ilość wykonanych prac.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rys. 4 Przykładowy sposób obliczeń powierzchni malowania ścian [4.s.84]
 
4.6.2. Pytania sprawdzające 
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Co to jest przedmiar robót? 
2.  Jakie jest zużycie farby kazeinowej na 1m
2
malowanej powierzchni?
3. Jakie jest zużycie farby krzemianowej na 1m
2
malowanej powierzchni?
4. W jaki sposób oblicza ilość farby potrzebnej do wymalowania określonej powierzchni?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
4.6.3. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
Oblicz powierzchnię pomalowanych przegród w pomieszczeniu. Zastanów się, w jaki
sposób, bez drabiny, można zmierzyć powierzchnię sufitu? 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  zmierzyć długość, szerokość oraz wysokość pomieszczenia, 
2)  obliczyć powierzchnię ścian w metrach kwadratowych, 
3)  obliczyć powierzchnię sufitu w metrach kwadratowych, 
4)  zsumować obliczone powierzchnie, 
5)  zapisać pomiary w zeszycie. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
taśma miernicza,
−
ołówek,
−
kalkulator,
−
zeszyt.
 
Ćwiczenie 2 
Oblicz ilość potrzebnej farby krzemianowej i kazeinowej do dwukrotnego malowania
5m
2
sufitu.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  przypomnieć sobie wiadomości dotyczące obmiaru robót malarskich, 
2)  dokonać obliczeń, 
3)  podać ilość farby potrzebnej do wymalowania sufitu, 
4)  wyniki zapisać w zeszycie. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
ołówek,
−
kalkulator,
−
zeszyt.
 
4.6.4. Sprawdzian postępów. 
 
Czy potrafisz    
TAK NIE
1) obliczyć powierzchnię sufitów?
 
2) obliczyć powierzchnię ścian?
 
3) obliczyć zużycie farby krzemianowej?
 
4) obliczyć zużycie farby kazeinowej?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
4.7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót 
 
4.7.1. Materiał nauczania
Powłoki kazeinowe, wykonane na zewnątrz budynku, powinny odpowiadać tym samym
wymaganiom  co  dwuwarstwowe  powłoki  z  farb  wapiennych.  Powłoki  takie  nie  powinny 
wykazywać smug, prześwitów, plam, śladów pędzla i odprysków, nie powinny się ścierać ani 
osypywać  przy  otarciu  tkaniną.  Dopuszcza  się  chropowatości  powłoki,  odpowiadające 
rodzajowi  podłoża.  Barwa  powinna  być  jednolita,  nie  dopuszcza  się  plam  lub  wgłębień 
w miejscach  wbicia  gwoździ.  Warunki  przy  odbiorze  robót  elewacyjnych  są  takie  same  jak 
przy powłokach dwuwarstwowych, dopuszcza się  jednak  niejednolity odcień barwy powłoki 
w  miejscach  naprawy  tynku,  po  mocowaniach  rusztowań.  Maksymalna  wielkość  plamy  nie 
może  przekraczać  20  cm
2
. Powłoki wewnątrz budynku powinny odpowiadać wymaganiom
określonym  dla  powłok  klejowych.  Powierzchnie  powłok  kazeinowo  -  klejowych    powinny 
być  jednolite,  bez  uszkodzeń,  smug,  prześwitów,  plam  i śladów  pędzla.  Nie  dopuszcza  się 
powłok  wykazujących  spękania,  złuszczenia,  odstawanie  od  podłoża  oraz  widoczne  ślady 
łączeń i poprawek. 
W technice krzemianowej i kazeinowo – wapiennej odbiór robót powinien nastąpić nie
wcześniej niż po 14 dniach od ich ukończenia. Dla farb kazeinowo – klejowych i kazeinowo - 
emulsyjnych  odbiór  robót  powinien  nastąpić  po  7  dniach  od  zakończenia  prac.  Przy 
malowaniu  zwykłym  powierzchnie  powłok  powinny  być  jednolite,  bez  uszkodzeń,  smug 
prześwitów,  plam  oraz  śladów  pędzla.  Niedopuszczalne  są  powłoki  łuszczące  się  spękane 
oraz  widoczne  na  nich  łączenia  lub  poprawki.  Powłoki  nie powinny  ścierać się przy  otarciu 
tkaniną  oraz nie powinny pozostawiać na nich rozcierających się grudek pigmentu. Powłoki 
wysokojakościowe  powinny  odpowiadać  wymaganiom  dla  powłok  zwykłych,  a  ponadto 
powinny  mieć  wygląd  zbliżony  do  szlifowanego  drobnoziarnistego  piaskowca.  Najczęściej 
spotykane wady powłok krzemianowych podano w tabeli 3. 
 
Tabela 3 Najczęściej spotykane wady powłok krzemianowych [5.s 460]
Wady
Przyczyny powstawania
Sposób zapobiegania
1
2
3
Łuszczenie się 
powłoki  
−
niewłaściwe podłoże lub 
niewłaściwe 
przygotowanie, 
−
zamarznięcie mokrej 
powłoki, 
−
nadmierna grubość 
powłoki, 
−
niewłaściwa budowa 
powłoki (nadmierne 
naprężenia).  
−
stosować na właściwych 
podłożach, nie wykazujących 
zanieczyszczeń smarami,  
−
nanosić farbę cienkimi 
warstwami,  
−
wierzchnia warstwa farby 
powinna zawierać mniej 
spoiwa od warstwy 
podkładowej. 
Plamy i odbarwienia
−
zróżnicowana nasiąkliwość 
podłoża, 
−
przebijające wykwity solne 
na podłożu, 
−
zmiana barwy pigmentu,
−
podłoże o różnej nasiąkliwości 
należy przed gruntowaniem 
gruntować,  
−
usunąć przez szczotkowanie 
fluatować i gruntować, 
−
stosować pigmenty odporne na
alkalia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Smugi, zgrubienia, 
miejscowa szklistość 
powłoki  
−
nadmierna nasiąkliwość 
podłoża lub 
nierównomierna 
nasiąkliwość,  
−
zbyt szczelne i gładkie 
podłoże, 
−
niewłaściwie 
przeprowadzony proces 
malowania. 
−
wykonać poprawnie
−
      gruntowanie, w razie 
potrzeby    
−
dwukrotnie,
−
stosować farbę z mniejszą 
zawartością spoiwa, podłoże 
przeszlifować gruboziarnistym 
materiałem ściernym, 
−
malować metodą mokre na 
mokre. 
Wycieranie się 
powłoki  
−
niewłaściwe podłoże 
(gipsowe, malowane 
farbami olejnymi, 
emulsyjnymi.)  
−
za mała zawartość spoiwa        
w farbie.  
−
malować tylko podłoża 
nadające się pod powłoki 
krzemianowe, 
−
stosować prawidłowe 
receptury. 
 
 
 
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Jakim wymaganiom powinny odpowiadać powłoki kazeinowe? 
2.  Po ilu dniach wykonuje się odbiór robót? 
3.  Jakie są wady powłok krzemianowych? 
4.  Jakie są warunki przystąpienia do malowania elewacji farbą kazeinowo – wapienną? 
 
4.7.3. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
Dokonaj odbioru robót na podłożu pomalowanym farbą krzemianową.
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  sprawdzić przy pomocy tkaniny, czy powłoka się wyciera, 
2)  sprawdzić stan powłoki poprzez oględziny, 
3)  ocenić wykonanie powłoki krzemianowej, 
4)  sformułować wnioski i zapisać do zeszytu. 
 
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
stanowisko ćwiczeniowe z wykonaną powłoką krzemianową,
−
tkanina bawełniana,
−
zeszyt,
−
Poradnik majstra budowlanego.
 
 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
4.7.4.Sprawdzian postępów
 
Czy potrafisz 
TAK NIE
1) ocenić jak została wykonana powłoka krzemianowa?
 
2) określić wady powłok krzemianowych?
 
3) dokonać odbioru robót wewnątrz budynku?
 
4) opisać wady powłok kazeinowych?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
4.8. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
środowiska  dotyczące  malowania    techniką  kazeinową 
i krzemianową 
 
4.8.1.Materiał nauczania 
Przy malowaniu farbami kazeinowo – wapiennymi występują zagrożenia podrażnieniem
skóry  i  oczu.  Farby  te  zawierają  wapno,  które  ma  działanie  żrące  i  należy  stosować 
odpowiednie środki ochrony indywidualnej (okulary, rękawice).  
Farby krzemianowe posiadają silnie alkaliczny charakter. Wynika to z faktu,
że stosowane  roztwory  szkła  wodnego  posiadają  wartości  pH  od  11  do  13,5,  czyli  silny 
odczyn  zasadowy.  Należy  pamięta  że są  one drażniące  dla  oczu  i  skóry.  Pociąga to  za  sobą 
konieczność  właściwego  obchodzenia  się  z  tymi  materiałami  i  stosowania  odpowiednich 
środków ochrony indywidualnej . 
Zasady pracy na wysokości reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego
2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych 
(Dz. U. Nr 47, poz. 41). 
Praca na wysokości jest to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na
wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Prace na wysokości powinny 
być  wykonywane  z  prawidłowo  wykonanych  rusztowań.  Rusztowanie  powinno  być  mocno 
zakotwiczone,  stabilne,  odpowiednio  wytrzymałe  na  przewidywane  obciążenia.  Podłoga 
powinna  być  pozioma  i  równa,  trwale  umocowana  do  elementów  konstrukcyjnych 
rusztowania.  
Pozostałe, wspólne dla wszystkich technik zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony  przeciwpożarowej  i  ochrony  środowiska  zostały  omówione  w  programie  jednostki 
modułowej Z1.02. Przygotowanie farb i materiałów pomocniczych do prac malarskich. 
 
4.8.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Jakie zagrożenie występuje podczas malowania kazeinowego? 
2.  Jakie zagrożenie występuje podczas malowania krzemianowego? 
3.  Co rozumiesz przez prace na wysokości? 
 
4.8.3. Ćwiczenia 
 
Ćwiczenie 1 
Dobierz odpowiednie środki ochrony indywidualnej i omów jakie występują zagrożenia
dla malarza wykonującego malowanie farbą kazeinową  
  
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 
1)  dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej, 
2)  zaprezentować je i omówić ich przeznaczenie. 
 
 
 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
okulary ochronne,
−
maseczki,
−
nakolanniki,
−
rękawice,
−
ubranie robocze,
−
nakrycie głowy,
−
kask ochronny.
4.8.4. Sprawdzian postępów
 
Czy potrafisz          
TAK NIE
1) rozpoznać zagrożenia wynikające ze stosowania farb kazeinowych?
 
2) rozpoznać zagrożenia wynikające ze stosowania farb krzemianowych?
 
3) utrzymać ład i porządek na stanowisku pracy?
 
4) dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej?
 
5) zachować bezpieczeństwo w trakcie prac na wysokościach?
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
Instrukcja dla ucznia
1)  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2)  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3)  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4)  Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru. 
5)  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi,  stawiając  w  odpowiedniej 
rubryce  znak  X.  W  przypadku  pomyłki  błędną  odpowiedź  zaznacz  kółkiem,  a następnie 
zakreśl odpowiedź prawidłową. 
6) Test składa się z zadań o różnym stopniu trudności z zakresu poziomu podstawowego (P)
i ponadpodstawowego (PP).
7)  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8)  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóż  rozwiązanie  tego 
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9) Na rozwiązanie testu masz 35 minut
Powodzenia
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 
 
1. Spoiwem farby kazeinowo – wapiennej jest
a)  kazeina. 
b)  pigment. 
c)  pokost lniany. 
d)  polichlorek winylu. 
 
2. Spoiwem farby kazeinowo - klejowej jest
a)  pigment. 
b)  klej kazeinowy. 
c)  wapno suchogaszone. 
d)  pokost lniany. 
 
3. Spoiwem farby kazeinowo – pokostowej jest
a)  klej roślinny. 
b)  kreda pławiona. 
c)  pokost lniany. 
d)  pigment. 
 
4. Farby kazeinowe nie powinny zawierać więcej niż
a)  10% kazeiny. 
b)  15% kazeiny. 
c)  25% kazeiny. 
d)  50% kazeiny. 
 
5. Spoiwem farby krzemianowej jest
a)  klej roślinny. 
b)  wapno palone. 
c)  szkło wodne potasowe. 
d)  kreda pławiona. 
 
6. Farby zaliczane do krzemianowych to
a)  farby emulsyjne. 
b)  farby olejne. 
c)  farby silikatowe. 
d)  farby kazeinowe. 
 
7. Fiksatywem nazywamy
a)  mieszaninę wapna z pigmentem. 
b)  roztwór kleju kazeinowego w wodzie. 
c)  mieszaninę  szkła  wodnego  potasowego  z  niewielkim  dodatkiem  szkła  wodnego 
sodowego.
d)  mieszaninę kredy pławionej z klejem roślinnym. 
 
8. Farbą kazeinowo – wapienną można malować
a)  świeże alkaiczne podłoża. 
b)  podłoża malowane farba klejową. 
c)  podłoża metalowe. 
d)  podłoża malowane farbą olejną. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
9. Podłoża cementowo –wapienne gruntujemy pod malowanie kazeinowe
a)  mlekiem odtłuszczonym, rozrzedzonym wodą w stosunku 1 : 1. 
b)  rozrzedzonym wodą klejem zwierzęcym w stosunku 1 : 2. 
c)  mieszaniną wody i szkła wodnego potasowego w stosunku 1 : 5. 
d)  mieszaniną kredy malarskiej z wodą w stosunku 1 : 1. 
 
10. Na podłoża drewniane pod malowanie kazeinowe jako gruntownik stosuje się
a)  klej roślinny. 
b)  klej kazeinowy. 
c)  pokost lniany, 
d)  szkło wodne potasowe. 
 
11. Do malowania farbami krzemianowymi używamy pędzli
a)  wygładzików. 
b)  pierścieniowych. 
c)  dekoracyjnych. 
d)  ławkowców. 
 
12. Jaka jest prawidłowa kolejność przygotowania podłoża pod malowanie kazeinowe
a)  Ocena stanu podłoża, szlifowanie, gruntowanie, naprawa uszkodzeń. 
b)  Usunięcie starej powłoki, gruntowanie, naprawa uszkodzeń, szlifowanie. 
c)  Ocena  stanu  podłoża,  usunięcie  starej  powłoki,  naprawa  uszkodzeń,  szlifowanie, 
gruntowanie.
d) Ocena stanu podłoża, naprawa uszkodzeń, usunięcie starej powłoki, gruntowanie,
szlifowanie.
13. Farbami krzemianowymi można malować w temperaturze
a) od - 20
0
C do 10
0
C.
b) od 0
0
C do 30
0
C.
c) od 5
0
C do 25
0
C.
d) od - 5
0
C do 30
0
C.
14. W technice krzemianowej stosuje się zasadę malowania
a)  „mokre na suche”. 
b)  „suche na mokre”.  
c)  „suche na suche”. 
d)  „mokre na mokre”. 
 
15. Drugą warstwę farby krzemianowej nakłada się
a)  po 1 godzinie od nałożenia pierwszej warstwy. 
b)  po 3 godzinach od nałożenia pierwszej warstwy. 
c)  zaraz po nałożeniu pierwszej warstwy. 
d)  po 24 godzinach od nałożenia pierwszej warstwy . 
 
16. Farbą krzemianową należy malować
a)  podczas deszczu. 
b)  w dzień pochmurny ale nie deszczowy. 
c)  w bardzo słoneczny dzień. 
d)  w bardzo mroźny dzień. 
 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
17. Zużycie farby kazeinowo – pokostowej na elewacji budynku wynosi
a) 0,4 l/ m
2
.
b) 0,01 l/ m
2
.
c) 0,04 l/ m
2
.
d) 0,2 l/ m
2
.
18. Po jakim czasie od zakończenia robót następuje ich odbiór w technice krzemianowej?
a)  Po 1 dniu. 
b) Po 20 dniach. 
c)  Po 7 dniach. 
d) Po 14 dniach. 
19. Najczęstsze wady powłok krzemianowych to
a)  łuszczenie się powłoki. 
b)  pękanie powłoki. 
c)  zmydlenie powłoki. 
d)  odparzenia powłoki. 
 
20. Praca na wysokości zaczyna się od wysokości nad poziomem podłoża przynajmniej
a)  3 metrów. 
b) 2 metrów. 
c)  1 metra. 
d) 1.5 metra.  
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................................
Malowanie techniką kazeinową i krzemianową
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1.
a
b
c
d
2.
a
b
c
d
3.
a
b
c
d
4.
a
b
c
d
5.
a
b
c
d
6.
a
b
c
d
7.
a
b
c
d
8.
a
b
c
d
9.
a
b
c
d
10.
a
b
c
d
11.
a
b
c
d
12.
a
b
c
d
13.
a
b
c
d
14.
a
b
c
d
15.
a
b
c
d
16.
a
b
c
d
17.
a
b
c
d
18.
a
b
c
d
19.
a
b
c
d
20.
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
6. LITERATURA
1.  Cassell J., Parham P.: Malowanie domu. Arkady, Warszawa 1997  
2.  Majkowska M. Rosochacka M., Budzinski A.: Murator 3/2001  
3.  Materiały reklamowe firm budowlanych 
4.  Niemierko B., i M.K. Szmigel (red.) Teoria i praktyka oceniania zewnętrznego. PANDIT, 
Kraków 2001
5.  Odnawiamy fasady domów (praca zbiorowa). Pagina, Wrocław 1999  
6.  Ratza S.: Malowanie i tapetowanie, Pagina, Wrocław 1999 
7.  Waliłko R.: Domowy fachowiec nr 7(54) Wydawnictwo R.W.1998 
8.  Wolski Z.: Technologia robót malarskich. WSiP, Warszawa 2000 
9.  Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994  
 
Przydatne serwisy internetowe: 
www.keim.com.pl 
www.muratordom.pl 
Normy i katalogi:
1.  Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02. „Orgbud” Spółka z o.o. Warszawa 1998 
2.  Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet 
Normalizacyjny, Warszawa 2000.
Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 207, poz. 2016 z późniejszymi
zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).