UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. 081 445 69 73
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 1 z 3 -
Płyny ustrojowe
mleko i
Ŝ
ół
ć
cz
ęść
teoretyczna
Mleko wydzielina gruczołu mlekowego jest roztworem wodnym substan-
cji organicznych i nieorganicznych. Skład chemiczny mleka wykazuje du
Ŝ
e
ró
Ŝ
nice gatunkowe i osobnicze w zale
Ŝ
no
ś
ci od rasy okresu laktacji, po-
karmu.
ś
ółtawy odcie
ń
jego białego zabarwienia zale
Ŝ
y od zawarto
ś
ci
barwników z grupy flawin i karotenoidów. G
ę
sto
ść
mleka zwierz
ą
t waha
si
ę
w granicach 1,02 – 1,036 g/cm3 i zale
Ŝ
y od zawarto
ś
ci tłuszczu. pH
zbli
Ŝ
one jest do oboj
ę
tnego/ 6,6 / i zale
Ŝ
y głównie od zawarto
ś
ci bia-
łek, w
ę
glowodanów i fosforanów.
Do głównych składników mleka nale
Ŝą
: woda, białka, aminokwasy, lak-
toza, lipidy, kwasy tłuszczowe, cytryniany, witaminy /A, B, PP, C, D
,E, K /.Składniki mineralne to jony: wapniowe, sodowe, potasowe, fosfo-
ranowe, chlorkowe, siarczanowe i w
ę
glanowe. Swoistymi białkami mleka s
ą
kazeiny nale
Ŝą
ce do fosfoproteidów oraz laktoalbuminy i laktoglobuliny.
Białkami mleka o charakterze enzymatycznym s
ą
: fosfataza kwa
ś
na i zasa-
dowa, lipaza, alfa amylaza, lizozym, peroksydaza. W skład tłuszczów
mleka wchodzi około 150 kwasów tłuszczowych, z czego 60 % to kwasy na-
sycone, 98% tłuszczowców mleka to triacyloglicerole wyst
ę
puj
ą
ce w po-
staci małych kuleczek otoczonych błonami białkowymi. W
ę
glowodanami mle-
ka s
ą
: laktoza, glukoza, glikozamina, N-acetyloglukozamina.
ś
ół
ć
ma charakter wydaliny jak i wydzieliny ustrojowej. Ma gorzki
smak pochodz
ą
cy od kwasów
Ŝ
ółciowych.Z
Ŝ
ółci
ą
opuszczaj
ą
organizm ró
Ŝ
ne
zwi
ą
zki , które b
ą
d
ź
s
ą
produktami przemiany materii / np. barwniki
Ŝ
ółciowe /, b
ą
d
ź
s
ą
dla niego obce /
ś
rodki terapeutyczne /. Z
Ŝ
ółci
ą
wydalane s
ą
niektóre mikroelementy, jak np. jod. Jako wydzielina
Ŝ
ół
ć
stymuluje procesy trawienia i wchłaniania tłuszczy. Odczyn
Ŝ
ółci jest
słabo alkaliczny, w granicach 7,4-8,0 . Zbiera ona si
ę
w p
ę
cherzyku
Ŝ
ółciowym sk
ą
d pod wpływem cholecystokininy p
ę
cherzyk jest opró
Ŝ
niany i
Ŝ
ół
ć
przechodzi do jelita. Głównymi składnikami
Ŝ
ółci s
ą
barwniki
Ŝ
ół-
ciowe, sole kwasów
Ŝ
ółciowych, cholesterol, tłuszcze oraz małe ilo
ś
ci
białka. Barwniki
Ŝ
ółciowe / bilirubina i biliwerdyna / powstaj
ą
jak
produkty katabolizmu w układzie siateczkowo-
ś
ródbłonkowym, głównie w
w
ą
trobie i
ś
ledzionie. St
ą
d dostaj
ą
si
ę
do krwi, w której przenoszone
s
ą
w postaci kompleksów z albumin
ą
. Z układu kr
ąŜ
enia w postaci wolnej
przechodz
ą
do komórek w
ą
troby. Tam zwi
ą
zane zostaj
ą
zostaj
ą
z kwasem
glukuronowym . Barwniki
Ŝ
ółciowe , które w jelicie nie ulegaj
ą
wchło-
ni
ę
ciu, zostaj
ą
pod wpływem enzymów bakteryjnych przekształcone w
barwniki kału. Najobficiej wyst
ę
puj
ą
cymi kwasami
Ŝ
ółciowymi s
ą
: kwas
cholowy, kwas deoksycholowy a w mniejszej ilo
ś
ci kwas litocholowy i
chenodeoksycholowy. Powstaj
ą
one w wyniku degradacji bocznego ła
ń
cucha
cholesterolu. W
Ŝ
ółci wyst
ę
puj
ą
one w formie poł
ą
cze
ń
z glicyn
ą
lub
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. 081 445 69 73
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 2 z 3 -
tauryn
ą
. Ze wzgl
ę
du na alkaliczny charakter
Ŝ
ółci kwasy
Ŝ
ółciowe wy-
st
ę
puj
ą
jako glikocholany lub taurocholany sodu lub potasu. Kwasy
Ŝ
ół-
ciowe podlegaj
ą
wielokrotnej recylkulacji. Polega ona na wchłoni
ę
ciu
kwasów
Ŝ
ółciowych w dalszych cz
ęś
ciach jelita , przeniesieniu do w
ą
tro-
by i ponownym wydzieleniu. Ten proces okre
ś
lany jest jak kr
ąŜ
enie w
ą
-
trobowo-jelitowe
Ŝ
ółci. Podstawowymi funkcjami kwasów
Ŝ
ółciowych jest:
−
stymuluj
ą
produkcj
ę
Ŝ
ółci
−
aktywuj
ą
lipazy trzustkowe w jelicie cienkim
−
emulguj
ą
tłuszcze w jelicie cienkim
−
bior
ą
udział w absorpcji kwasów tłuszczowych
−
stymuluj
ą
wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
−
utrzymuj
ą
cholesterol w
Ŝ
ółci w stanie rozpuszczonym
Materiały uzupełniaj
ą
ce
ś
Ół
ć
1.
Roma
ń
ski Krzysztof. Rola i działanie kwasów
Ŝ
ółciowych w organi-
zmie.
ś
ycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837
2.
Roma
ń
ski Krzysztof. Mechanizmy wytwarzania
Ŝ
ółci u ssaków ze
szczególnym uwzgl
ę
dnieniem roli kwasów
Ŝ
ółciowych.
ś
ycie Wetery-
naryjne,2008,83(10).str.823
3.
Roma
ń
ski Krzysztof. Nerwowo-hormonalna kontrola procesów zwi
ą
za-
nych z powstawaniem
Ŝ
ółci.
4.
Cz
ęść
I. Rola układu nerwowego i neuropeptydów.
ś
ycie Weteryna-
ryjne,2008,83(11),str.901
5.
Cz
ęść
II. Rola hormonów grupy sekretynowej.
ś
ycie Weterynaryj-
ne,2008,83(12),str.1005
6.
Cz
ęść
III. Rola insuliny i somatostatyny.
ś
ycie Weterynaryj-
ne,2009,84(1),str.35
7.
Cz
ęść
IV. Rola hormonów grupy gastryno-cholecystokininowej.
ś
y-
cie Weterynaryjne,2009,84(2),str.133
8.
Cz
ęść
V. Rola hormonów wpływaj
ą
cych na metabolizm komórkowy.
ś
y-
cie Weterynaryjne,2009,84(3),str.205
9.
Cz
ęść
VI. Wpływ hormonów tkankowych i wpływaj
ą
cych na gospodark
ę
wodno-elektrolitow
ą
.
ś
ycie Weterynaryjne,2009,84(4),str.303
10.
Roma
ń
ski Krzysztof. Podstawowe zaburzenia kr
ąŜ
enia jelitowo-
w
ą
trobowego.
ś
ycie Weterynaryjne,2008,83(4),str.292
Mleko
11.
Roma
ń
ski Krzysztof. Rola i działanie kwasów
Ŝ
ółciowych w or-
ganizmie.
ś
ycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837
12.
Barłowska Joanna, Litwi
ń
czuk Zygmunt. Wła
ś
ciwo
ś
ci od
Ŝ
ywcze i
pozdrowotne
tłuszczu
mleka.
Medycyna
Weterynaryj-
na,2009,65(3),str.171
13.
Król Jolanta, Litwi
ń
czuk Anna, Zarajczyk Aneta, Litwi
ń
czuk
Zygmunt. Alfa-laktoalbumina i beta-laktoglobulina jako zwi
ą
zki
biologicznie czynne frakcji białkowej mleka. Medycyna Weteryna-
ryjna, 2008,64(12),str.1375
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZĄT
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. 081 445 69 73
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 3 z 3 -
14.
Barłowska Joanna, Litwi
ń
czuk Zygmunt. Genetyczne i
ś
rodowi-
skowe uwarunkowania profilu kwasów tłuszczowych mleka. Medycyna
Weterynaryjna,2009,65(5),str.310
15.
Ni
Ŝ
nikowski Roman, Popielarczyk Dominik, Strzelec Ewa, Wój-
towski Jacek, Danków Romualda, Pikul Jan., Kuczy
ń
ska Beata.
Skład chemiczny siary owczej w czasie pierwszych 6 godzin lakta-
cji oraz wpływ jej pozyskiwania na wybrane wska
ź
niki u
Ŝ
ytkowo
ś
ci
jagni
ą
t. Medycyna Weterynaryjna,2007,63(2),str.224
16.
Pomorska-Mól Małgorzata, Markowska-Daniel Iwona. Siara jako
ź
ródło odporno
ś
ci humoralnej oraz komórkowej dla prosi
ą
t ose-
sków. Medycyna Weterynaryjna,2008,65(4),str.237