Podstawy prawoznawstwa
Wykład 5
05.11.2013
© W o j t e k
S t r o n a
1 | 3
Rodzaje norm postępowania
Ze względu na sposób określania adresata normy dzielimy
Normy generalne – określają adresata nazwą generalną
Normy indywidualne – określają adresata nazwą indywidualną, czyli taką, która wymienia
adresata z imienia i nazwiska
Przykład normy generalnej
Art. 11.1
Art. 18. 3
Przykłady normy indywidualnej
Art. 14 ust.1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy
Ze względu na sposób określania zachowania adresata normy dzielimy
Normy abstrakcyjne – określają zachowanie się nakazane czy zakazane w sposób
niezindywidualizowany np. nie wolno zabijać człowieka, trzeba zapłacić podatek od
nieruchomości.
Normy konkretne – określają zachowanie się nakazane czy zakazane w sposób
zindywidualizowany, np. nie wolno zabić Kowalskiego, każdy musi zapłacić 30 zł za wdychanie
świeżego powietrza w dniu 06.0.666.
Przykłady normy abstrakcyjnej
Art. 161 Kodeksu Pracy
**TIP ** CECHA CHARAKTERYSTYCZNA Normy wyżej wymienione krzyżują się ze sobą
**TIP** Na egzaminie podanie normy, wyjaśnienie dlaczego tak ją kategoryzujemy
Ze względu na to, dla kogo normodawca stanowi normy postępowania dzielimy
Autonomiczne- normy stanowione przez normodawcę dla samego siebie ( np. normy
moralne )
Heteronomiczna – normy stanowione przez normodawcę dla innych podmiotów
Zakres zastosowania norm
Zakres zastosowania danej normy- klasa możliwych przyszłych sytuacji, w których norma znajduje
zastosowanie ( a więc dany adresat lub adresat o określonych cechach spotyka się z przewidzianymi
przez normę okolicznościami ).
Podstawy prawoznawstwa
Wykład 5
05.11.2013
© W o j t e k
S t r o n a
2 | 3
Zakres zastosowania danej normy zawiera:
1.
Wskazanie adresata normy oraz jego cechy:
•
Jego wiek, stan zdrowia, sytuację rodzinną, sytuację majątkową, sytuację zawodową
itp.
2.
Może także szczegółowo wskazywać :
•
Cel działania podmiotu prawa ( w celu obalenia ustroju , w celu przywłaszczenia, w
celu zawarcia umowy ) ,
•
Sposób działania( jeżeli umowa zawarta została na czas określony .. w sposób
szczególnie zuchwały.. przez włamanie.. w porozumieniu z innymi )
3.
Stany, zjawiska lub wydarzenia w stosunku do adresata zewnętrzne:
•
Mogą to być określenia pewnych zachowań ludzkich: „Jeżeli na licytacji nikt nie
przystąpił do przetargu..”
•
Mogą to być stany lub zjawiska wynikające z działania praw przyrody,
funkcjonowania gospodarki itp. ( np. powódź, stan zagrożenia epidemiologicznego )
4.
Okoliczności
•
Miejsce działania – „miejsce publiczne” ; „na terenie zakładu pracy”
•
Czas, moment działania – „ w czasie wojny” ; „po złożeniu zeznać przez oskarżonego”
Zakres normowania
Zakres normowania danej normy- klasa możliwych przyszłych zachowań adresata nakazywanych
albo zakazywanych przez daną normę.
Sposoby postępowania w zakresie normowania formułowane są w różny sposób
•
Wskazanie nazwy wymaganego postępowania
•
Wskazanie bardzo ogólnej charakterystyki wymaganego postępowania ( art. 148 § 1 KK )
•
Wskazanie szerszych opisów zachowań, niekiedy kazuistycznie ( art. 163 Kodeksu Karnego )
Norma postępowania
Adresat -> Okoliczności
->
Nakaz/Zakaz -> Zachowanie się
Zakres zachowania
-----------
Zakres normowania
**TIP**Pytanko na egzamin
Norma „student w czasie sesji zobowiązany jest przystąpić do egzaminu w terminie* , podaj zakres
zastosowania(klasa studentów) i normowania(ma obowiązek przystąpić w terminie).
Norma prawna
Norma prawna
Norma prawna
Norma prawna
Norma postępowania ustanowiona ( lub uznana ) przez kompetentny organ władzy publicznej.
Podstawy prawoznawstwa
Wykład 5
05.11.2013
© W o j t e k
S t r o n a
3 | 3
Koncepcja pary norm sprzężonych
Jeżeli w systemie obowiązuje norma N1, która coś zakazuje lub nakazuje, a nie obowiązuje
jednocześnie norma, która by komuś innemu nakazywała w ujemny sposób reagować na
niezrealizowanie normy N1, to norma N1 nazywana jest lex imperfecta
Art. 23 KRIO
Norma sankcjonowana
Norma sankcjonująca
Jeśli nie ma takiej pary to norma nazywa się lex imperfecta.
Art. 206 Kodeksu Karnego
Kto zawiera małżeństwo, pomimo ,że pozostaje w związku małżeńskim, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Norma sankcjonowana
N1: Każdemu pozostającemu w związku małżeńskim zakazuje się zawierania małżeństwa.
Norma sankcjonująca
N2: Sąd w okolicznościach naruszenia art. 206 KK ma nakaz ukarania sprawcy karą grzywny, karą
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Norma lex imperfecta -norma dla której w systemie prawnym, prawodawca nie ustanowił normy
sankcjonującej.
Normy interwencyjne
W układzie społecznym normy sankcjonujące nie funkcjonują samodzielnie.
Zanim bowiem dojdzie do zastosowania takiej normy ( czego oczywistym prawarunkiem jest
niezrealizowanie normy sankcjonowanej przez jej adresata) , konieczne jest niekiedy zrealizowanie
bardzo długiego łańcucha norm, które można nazwać normami interwencyjnymi.
Normy postsankcjonujące
Normy postsankcjonujące nakładają na określone podmioty ( głownie organy państwa ) obowiązek
zareagowania na zrealizowane normy sankcjonującej ( np. nakładają obowiązek na organy
penitencjarne, by – po spełnieniu pewnych dodatkowych warunków wezwały skazanego do odbycia
kary). Bez funkcjonowania tego rodzaju norm norma sankcjonująca na ogół nie miałaby realnej
doniosłości.