„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Teresa Piotrowska

Dobieranie przyrządów optycznych 731[04].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Ewa Zajączkowska
inż. Zbigniew Łuniewski


Opracowanie redakcyjne:
inż. Teresa Piotrowska


Konsultacja:
dr inż. Anna Kordowicz-Sot

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[04].Z1.02
„Dobieranie przyrządów optycznych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu optyk-mechanik

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Lupy

11

5.1.1.

Ć

wiczenia

11

5.2.

Mikroskopy

12

5.2.1.

Ć

wiczenia

12

5.3.

Lunety i lornety

15

5.3.1.

Ć

wiczenia

15

5.4.

Kolimatory i lunety pomiarowe

18

5.4.1.

Ć

wiczenia

18

5.5.

Aparaty fotograficzne i projekcyjne

21

5.5.1.

Ć

wiczenia

21

5.6.

Lasery i noktowizja

23

5.6.1.

Ć

wiczenia

23

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

25

7.

Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie optyk-mechanik. W poradniku
zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

731[04].Z1

Technologia elementów optycznych

731[04].Z1.03

Wykonywanie mechanizmów drobnych

i precyzyjnych

731[04].Z1.01

Charakteryzowanie elementów

optycznych

731[04].Z1.02

Dobieranie przyrządów optycznych

731[04].Z1.04

Wykonywanie elementów optycznych

731[04].Z1.05

Wykonywanie obróbki specjalnej

elementów optycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

stosować jednostki układu SI,

–

przeliczać jednostki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami i prawami optyki geometrycznej,

–

stosować elementy optyczne,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami optyki falowej,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami fotometrii,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami optyki fizjologicznej,

–

czytać szkice i rysunki wykonawcze,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

sklasyfikować przyrządy optyczne,

–

określić budowę i podstawowe parametry sprzętu optycznego: lup, mikroskopów,
kolimatorów, lunet, lunet pomiarowych, aparatów fotograficznych, przyrządów
projekcyjnych, laserów i noktowizorów,

–

sprawdzić parametry podstawowych przyrządów optycznych: lupy, mikroskopu, lunety,
lornety, aparatu fotograficznego, niwelatorów, teodolitów, laserów, noktowizorów,

–

wykonać niezbędne obliczenia parametrów geometrycznych,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska naturalnego podczas wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Technologia elementów optycznych 731[04].Z1

Jednostka modułowa:

Dobieranie przyrządów optycznych 731[04].Z1.02

Temat: Budowa układu optycznego mikroskopu.

Cel ogólny: Charakteryzować układ optyczny mikroskopu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować budowę układu optycznego mikroskopu,

−

narysować schemat optyczny mikroskopu,

−

scharakteryzować obraz uzyskany przez mikroskop,

−

scharakteryzować diafragmy w mikroskopie,

−

scharakteryzować podstawowe zespoły optyczne mikroskopu,

−

zestawić na ławie optycznej układ prostego mikroskopu.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-3 osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

szkolna ława optyczna,

−

wyposażenie ławy optycznej do zestawiania prostych układów optycznych,

−

oświetlacz,

−

przybory do rysowania.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:
A. Omówienie budowy układu optycznego mikroskopu:

−

wstęp – nauczyciel omawia budowę układu optycznego mikroskopu koncentrując
się na obiektywie i okularze, omawia schemat optyczny mikroskopu i bieg
promieni taktując obiektyw i okular jako pojedyncze soczewki cienkie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

charakteryzuje i umiejscawia diafragmę pola i diafragmę aperturową,
charakteryzuje optyczną długość tubusa, charakteryzuje obraz otrzymany przez
mikroskop,

−

uczniowie samodzielnego rysują schemat optyczny mikroskopu.

B. Zestawienie prostego układu mikroskopu na ławie optycznej:

−

wstęp – nauczyciel omawia budowę ławy optycznej, jej wyposażenie, sposób
obsługi, procedurę zestawienia układu prostego mikroskopu w którym obiektyw
i okular jest pojedynczą soczewką,

−

uczniowie otrzymują dane do samodzielnego zestawienia układu mikroskopu,

−

uczniowie pracując w grupach wg schematy dobierają soczewki i zestawiają układ
mikroskopu na ławie optycznej,

−

uczniowie dyskutując porównują złożone mikroskopy i charakteryzują otrzymany
obraz.

4.

Podsumowanie zajęć.

−

nauczyciel zwraca uwagę na jakość otrzymanego mikroskopu, na różnice między
obiektywem i okularem .

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące wykonanego zadania
i otrzymanego obrazu przez złożony mikroskop.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają odszukać w literaturze rodzaje mikroskopów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Technologia elementów optycznych 731[04].Z1

Jednostka modułowa:

Dobieranie przyrządów optycznych 731[04].Z1.02

Temat: Lunety autokolimacyjne.

Cel ogólny: Charakteryzowanie przyrządów optycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować lunetę autokolimacyjną,

−

sklasyfikować lunety autokolimacyjne,

−

sklasyfikować i scharakteryzować niezmienniki optyczne,

−

zdefiniować budowę układu optycznego lunet autokolimacyjnych,

−

narysować schematy optyczne lunet autokolimacyjnych,

−

określić zastosowanie lunet autokolimacyjnych,

−

sprawdzić kąt prosty w pryzmacie za pomocą lunety autokolimacyjnej.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 2-3 osobowych zespołach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ławy optyczne,

−

lunety autokolimacyjne,

−

pryzmaty wzorcowe,

−

pryzmaty prostokątne do kontroli,

−

przyrządy do rysowania.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:

A. Budowa i zastosowanie lunet autokolimacyjnych:

−

wstęp – nauczyciel omawia budowę układu optycznego lunet autokolimacyjnych
i ich rodzaje, omawia schematy optyczne i bieg promieni w trzech typach lunet
autokolimacyjnych, omawia zastosowanie lunet autokolimacyjnych w przemyśle
optycznym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

uczniowie samodzielnego rysują schematy optyczne lunet autokolmacyjnych.

B. Sprawdzenie kąta prostego w pryzmacie prostokątnym za pomocą lunety

autokolimacyjnej:

−

wstęp – nauczyciel omawia sposób kontroli kąta prostego w pryzmacie za pomocą
lunety autokolimacyjnej, bieg promieni w układzie pomiarowym, dokładność
pomiaru,

−

uczniowie otrzymują pryzmaty do kontroli,

−

uczniowie pracując w grupach zestawiają układ pomiarowy, ustawiają lunetę za
pomocą pryzmatu wzorcowego, wyznaczają odchyłkę od kąta prostego
w pryzmacie badanym za pomocą lunety autokolimacyjnej,

−

uczniowie sporządzają notatkę z pomiarów i dyskutując porównują otrzymane
wyniki.

4. Podsumowanie zajęć.

−

nauczyciel zwraca uwagę na różnice w budowie lunet autokolimacyjnych,
dokładność pomiaru za pomocą lunety,

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące jakości otrzymanych
pryzmatów.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają wyszukać w literaturze inne zastosowania lunet autokolimacyjnych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Lupy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz pole widzenia lupy o średnicy czynnej 20 mm i ogniskowej 25 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie wzorów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące parametrów lup,

2)

wyznaczyć powiększenie lupy,

3)

wyznaczyć pole widzenia lupy,

4)

zapisać wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.2. Mikroskopy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz powiększenie mikroskopu wiedząc, że ogniskowa obiektywu wynosi 8 mm,

a ogniskowa okulara 50 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie potrzebnych
wzorów i jednostek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy mikroskopów,

2)

zdefiniować powiększenie mikroskopu,

3)

przyjąć optyczną długość tubusa,

4)

wyznaczyć powiększenie mikroskopu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Oblicz ogniskową obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 40

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie potrzebnych
wzorów i jednostek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy mikroskopów,

2)

zdefiniować powiększenie obiektywu mikroskopowego,

3)

przyjąć optyczną długość tubusa,

4)

obliczyć ogniskową obiektywu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

−

przybory do rysowania.

Ćwiczenie 3

Podaj, jakie okulary wchodzące w skład normalnego wyposażenia mikroskopu będą

prawidłowo współpracowały z poszczególnymi obiektywami tego wyposażenia. Okulary: 5

x

,

10

x

, 15

x

. Obiektywy: 5

x

/0,15; 10

x

/0,25; 40

x

/0,65; 100

x

/1,25.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie potrzebnych
wzorów, jednostek i zależności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów i okularów
mikroskopowych,

2)

zdefiniować warunek dla możliwych powiększeń w mikroskopie,

3)

określić, które okulary prawidłowo współpracują z którymi obiektywami,

4)

wyniki przedstawić w tabeli:

Okular

Obiektyw

5

x

10

x

15

x

Zakres powiększeń
okularów

5

x

10

x

40

x

100

x

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 4

Złóż na ławie optycznej układ prostego mikroskopu i określić jego powiększenie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie i zestawienie
elementów optycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy mikroskopów,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych schemat optyczny mikroskopu,

3)

zdefiniować powiększenie mikroskopu,

4)

wyznaczyć optyczną długość tubusa złożonego mikroskopu,

5)

wyznaczyć powiększenie mikroskopu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

ława optyczna z wyposażeniem,

–

dodatnie soczewki o różnych znanych ogniskowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Lunety i lornety

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Złóż na ławie optycznej prostą lunetę Keplera i wyznacz jej powiększenie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie i zestawienie
elementów na ławie optycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lunety Keplera,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych schemat optyczny lunety Keplera,

3)

zdefiniować powiększenie lunet,

4)

wyznaczyć powiększenie złożonej lunety Keplera.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

ława optyczna z wyposażeniem,

–

dodatnie soczewki o różnych znanych ogniskowych.

Ćwiczenie 2

Złóż na ławie optycznej prostą lunetę Galileusza i wyznacz jej powiększenie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie i zestawienie
elementów na ławie optyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lunety Galileusza,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych schemat optyczny lunety Galileusza,

3)

zdefiniować powiększenie lunet,

4)

wyznaczyć powiększenie złożonej lunety Galileusza.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

ława optyczna z wyposażeniem,

–

dodatnie i ujemne soczewki o różnych znanych ogniskowych.

Ćwiczenie 3

Oblicz ogniskową obiektywu i powiększenie okulara lunety Keplera, której długość

wynosi 1 m, a jej powiększenie wynosi 60

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie wzorów
i jednostek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lunety Keplera,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości na temat długości i powiększenia
lunety Keplera,

3)

zdefiniować długość lunety Keplera,

4)

wyznaczyć ogniskową i powiększenie okulara lunety Keplera.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Oblicz średnicę źrenicy wyjściowej lunety Keplera o powiększeniu 10

x

i teoretycznej

zdolności rozdzielczej równej 4

”

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie i stosowanie
wzorów i jednostek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zdolności rozdzielczej
lunet,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące diafragm i źrenic
w lunetach,

3)

zdefiniować naturalną zdolność lunety,

4)

wyznaczyć średnicę źrenicy wyjściowej lunety Keplera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4.

Kolimatory i lunety pomiarowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj lunety pomiarowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe rozpoznanie lunet.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunet pomiarowych,

2)

pogrupować lunety pomiarowe wg zastosowania,

3)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

różne lunety pomiarowe,

–

katalogi lunet pomiarowych,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z budową i obsługą niwelatora i teodolitu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na rozpoznawanie niwelatora
i teodolitu oraz prawidłową obsługę urządzeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunet do pomiaru
odległości i kątów,

2)

zapoznać się z budową niwelatora i teodolitu korzystając z instrukcji fabrycznej,

3)

zapoznać się z wyposażeniem dodatkowym niwelatorów i teodolitów,

4)

zapoznać się z obsługą niwelatorów i teodolitów korzystając z instrukcji obsługi,

5)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ś

rodki dydaktyczne:

–

niwelator i teodolit,

–

fabryczna instrukcja obsługi,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Sprawdź kąt prosty w pryzmacie prostokątnym za pomocą lunety autokolimacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe wyjustowanie układu
przed rozpoczęciem pomiarów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lunety
autokolimacyjnej,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych budowę pryzmatów prostokątnych,

3)

zapoznać się z instrukcją obsługi lunety autokolimacyjnej,

4)

sprawdzić kąt prosty w pryzmacie prostokątnym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

–

ława optyczna z wyposażeniem,

–

luneta autokolimacyjna,

–

instrukcja obsługi lunety autokolimacyjnej,

–

pryzmaty prostokątne.

Ćwiczenie 4

Sprawdź zdolność rozdzielczą lornetki pryzmatycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie testów do
sprawdzania zdolności rozdzielczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lornetki
pryzmatycznej i kolimatorów,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych zdolności rozdzielczej lornet,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3)

zapoznać się z instrukcją obsługi kolimatora,

4)

sprawdzić zdolność rozdzielczą lornetki pryzmatycznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

–

instrukcje fabryczne obsługi kolimatora do pomiaru kątów i lornetki pryzmatycznej,

–

ława optyczna z wyposażeniem,

–

lornetka pryzmatyczna,

–

kolimator,

–

testy zdolności rozdzielczej dla lunet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Aparaty fotograficzne i projekcyjne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj aparaty fotograficzne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe nazewnictwo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące aparatów fotograficznych,

2)

pogrupować aparaty fotograficzne wg budowy,

3)

wyróżnić w każdej grupie aparaty tradycyjne i cyfrowe,

4)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

różne aparaty fotograficzne,

–

katalogi aparatów fotograficznych,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z budową i obsługą lustrzanki jednoobiektywowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe obsługę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące aparatów fotograficznych,

2)

zapoznać się z budową lustrzanki jednoobiektywowej z instrukcji fabrycznej,

3)

zapoznać się z wyposażeniem dodatkowym lustrzanki jednoobiektywowej,

4)

zapoznać się z obsługą lustrzanki jednoobiektywowej z instrukcji obsługi,

5)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

aparat fotograficzny – lustrzanka jednoobiektywowa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

–

fabryczna instrukcja obsługi,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z budową i obsługą diaskopu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie instrukcji
obsługi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące aparatów projekcyjnych,

2)

zapoznać się z budową diaskopu z instrukcji fabrycznej,

3)

zapoznać się z obsługą diaskopu z instrukcji obsługi,

4)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

diaskop,

–

fabryczna instrukcja obsługi,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.6. Lasery i noktowizja

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj aberrację optyczną z aberracyjnego obrazu punktu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytywanie
aberracyjnych obrazów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące narzędzi pomiarowych,

2)

pogrupować narzędzia pomiarowe wg sposobu wykonywania pomiaru na: wzorce,
sprawdziany, przyrządy pomiarowe,

3)

wyróżnić w każdej grupie narzędzia do pomiaru: długości, kątów, gwintów,

4)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

różne narzędzia pomiarowe,

–

katalogi narzędzi pomiarowych,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z budową i obsługą mikroskopu warsztatowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową obsługę mikroskopu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

mikroskopów

warsztatowych,

2)

zapoznać się z budową mikroskopu korzystając z instrukcji fabrycznej,

3)

zapoznać się z wyposażeniem dodatkowym mikroskopu,

4)

zapoznać się z obsługą mikroskopu korzystając z instrukcji obsługi,

5)

zanotować spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Ś

rodki dydaktyczne:

–

mikroskop warsztatowy,

–

fabryczna instrukcja obsługi,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie przyrządów
optycznych”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 23, 24, 25 są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 6, 7, 17, 18, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. b, 4. b, 5. c, 6. a, 7. a, 8. a, 9. b, 10. c, 11. d,
12. a, 13. c , 14. c, 15. b, 16. a, 17. d, 18. c, 19. d, 20. c, 21. b, 22. c, 23. d, 24. a,
25. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić rodzaje lup

A

P

d

2

Rozróżnić wzory na parametry urządzeń
optycznych

A

P

c

3

Rozpoznać symbole parametrów optycznych

B

P

b

4

Rozróżnić wzorów na parametry urządzeń
optycznych

A

P

b

5

Rozróżnić obiektywów mikroskopowych

A

P

c

6

Rozpoznać okularów na podstawie schematu
optycznego

C

PP

a

7

Rozpoznać okularów na podstawie schematu
optycznego

C

PP

a

8

Scharakteryzować oświetlenia mikroskopu

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

9

Scharakteryzować układy optyczne

A

P

b

10 Scharakteryzować własności lunet

A

P

c

11 Rozróżnić wzorów na parametry urządzeń

optycznych

A

P

d

12 Określić zastosowanie układów odwracających

A

P

a

13 Scharakteryzować obiektywy lunetowe

A

P

c

14 Rozpoznać lornety

A

P

c

15 Rozpoznać lunety pomiarowe

A

P

b

16 Scharakteryzować zastosowanie lunet

pomiarowych

A

P

a

17 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

d

18 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

c

19 Scharakteryzować zastosowanie lunet

autokolimacyjnych

A

P

d

20 Scharakteryzować budowę aparatu

fotograficznego

A

P

c

21 Scharakteryzować zastosowanie przyrządów

projekcyjnych

A

P

b

22 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

c

23 Wyznaczyć powiększenie i scharakteryzować

obraz w zwierciadle

A

P

d

24 Scharakteryzować zastosowanie noktowizor

A

P

a

25 Rozpoznać aparat fotograficzny

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Lupa składająca się z trzech soczewek to
a)

prosta.

b)

achromatyczna.

c)

apalanatyczna.

d)

ortoskopowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

2.

G

a

73

,

0

=

to wzór na

a)

powiększenie lupy.

b)

pole widzenia lupy.

c)

zdolność rozdzielcza lupy.

d)

powiększenie wizualne.

3.

Powiększenie wizualne posiada symbol
a)

α

.

b)

G.

c)

Β

.

d)

γ

.

4.

ok

ob

f

f

G

′

×

′

∆

−

=

250

to wzór na

a)

powiększenie lupy.

b)

powiększenie mikroskopu.

c)

powiększenie lunety Galileusza.

d)

powiększenie lunety Keplera.

5.

Obiektyw z soczewkami z kwarcu i fluorytu to obiektyw
a)

achromatyczny.

b)

planachromatyczny.

c)

monochromatyczny.

d)

planapochromatyczny.

6.

Przedstawiony schemat okulara mikroskopowego to okular

a)

Huygensa.

b)

Ramsdena.

c)

Kellnera.

d)

symetryczny.

7.

Przedstawiony schemat to
a)

nasadka jednookularowa.

b)

nasadka dwuokularowa przesuwna.

c)

nasadka dwuokularowa łamana.

d)

nasadka projekcyjna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

8.

Do oglądania nieprzezroczystych przedmiotów używamy
a)

oświetlenia z góry.

b)

oświetlenia z dołu.

c)

lusterka.

d)

lampy fluorescencyjnej.

9.

Luneta to układ
a)

wieloogniskowy.

b)

bezogniskowy.

c)

trójogniskowy.

d)

czteroogniskowy.

10.

Nazwę lunety ziemskiej posiada luneta
a)

Keplera.

b)

pomiarowa.

c)

Galileusza.

d)

autokolimacyjna.

11.

d

7

3

=

γ

to wzór na

a)

powiększenie lunety.

b)

pole widzenia lunety.

c)

zdolność rozdzielczą lunety.

d)

powiększenie lunety o naturalnej zdolności rozdzielczej.

12.

Soczewkowy układ odwracający stosujemy w lunecie
a)

Keplera.

b)

pomiarowej.

c)

Galileusza.

d)

autokolimacyjnej.

13.

Zwierciadlane obiektywy stosujemy w
a)

lunetach pomiarowych.

b)

lornetach.

c)

teleskopach.

d)

lunetach autokolimacyjna.

14.

Lorneta to układ
a)

dwu mikroskopów.

b)

dwu lup.

c)

dwu lunet.

d)

dwu kolimatorów.

15.

Luneta do pomiaru odległości i kątów nazywa się
a)

niwelator.

b)

teodolit.

c)

dalmierz.

d)

kierownica geodezyjna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

16.

Lunetka diptryjna służy do
a)

pomiaru

dioptryjności

wiązek

wychodzących

z

okularów

przyrządów

obserwacyjnych.

b)

pomiaru dioptryjności wiązek wchodzących do obiektywów przyrządów
obserwacyjnych.

c)

powiększenia przyrządów obserwacyjnych.

d)

pomniejszenia przyrządów obserwacyjnych.

17.

Przedstawiony schemat to
a)

luneta myśliwska.

b)

lunetka dioptryjna.

c)

luneta autokilmacyjna.

d)

kolimator do pomiarów kąta.

18.

Przedstawiony schemat to luneta autokolimacyjna z

a)

dwiema płytkami ogniskowymi.

b)

okularem Abbego.

c)

okularem Gaussa.

d)

jedną płytką ogniskową.

19.

Luneta autokolimacyjna służy do
a)

pomiaru katów.

b)

pomiaru grubości elementów optycznych.

c)

pomiaru promienia krzywizn.

d)

kontroli odchyłek kątowych w pryzmatach.

20.

Jedną z głównych części aparatu fotograficznego jest
a)

układ odwracający.

b)

luneta.

c)

migawka.

d)

okular.

21.

Przyrząd do rzutowania na ekran przedmiotów nieprzezroczystych nazywamy
a)

diaskop.

b)

episkop.

c)

przeglądarka do przeźroczy.

d)

mikroskop.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

22.

Przedstawiony schemat to

a)

noktowizor.

b)

wzmacniacz optyczny.

c)

laser.

d)

hologram.

23.

Laser posiadający pręt laserowy to laser
a)

gazowy.

b)

półprzewodnikowy.

c)

mikrolaser.

d)

na ciele stałym.

24.

Noktowizor służy do obserwacji
a)

w nocy.

b)

w dzień.

c)

małych przedmiotów.

d)

gwiazd.

25.

Przyrząd zapisujący obraz na matrycy to
a)

lustrzanka dwuobiektywowa.

b)

aparat fotograficzny typu polaroid.

c)

aparat projekcyjny.

d)

aparat fotograficzny cyfrowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Dobieranie przyrządów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie przyrządów
optycznych”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9,10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 23, 24, 25 są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 6, 7, 17, 18, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. b, 5. d, 6. b, 7. b, 8. b, 9. b, 10. a, 11. a,
12. a, 13. c , 14. d, 15. c, 16. a, 17. d, 18. b, 19. d, 20. c, 21. a, 22. a, 23. a, 24. a,
25. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić rodzaje lup

A

P

b

2

Rozróżnić wzory na parametry urządzeń
optycznych

A

P

a

3

Rozpoznać symbole parametrów optycznych

B

P

d

4

Rozróżnić wzorów na parametry urządzeń
optycznych

A

P

b

5

Rozróżniać obiektywów mikroskopowych

A

P

d

6

Rozpoznać okularów na podstawie schematu
optycznego

C

PP

b

7

Rozpoznać okularów na podstawie schematu
optycznego

C

PP

b

8

Scharakteryzować oświetlenia mikroskopu

A

P

b

9

Scharakteryzować układy optyczne

A

P

b

10 Scharakteryzować własności lunet

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

11 Rozróżnić wzorów na parametry urządzeń

optycznych

A

P

a

12 Określić zastosowanie układów odwracających

A

P

a

13 Scharakteryzować obiektywy lunetowe

A

P

c

14 Rozpoznać lornety

A

P

d

15 Rozpoznać lunety pomiarowe

A

P

c

16 Scharakteryzować zastosowanie lunet

pomiarowych

A

P

a

17 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

d

18 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

b

19 Scharakteryzować zastosowanie lunet

autokolimacyjnych

A

P

d

20 Scharakteryzować budowę aparatu

fotograficznego

A

P

c

21 Scharakteryzować zastosowanie przyrządów

projekcyjnych

A

P

a

22 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

a

23 Wyznaczyć powiększenie i scharakteryzować

obraz w zwierciadle

A

P

a

24 Scharakteryzować zastosowanie noktowizor

A

P

a

25 Rozpoznać aparat fotograficzny

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Lupa składająca się z dwóch sklejonych soczewek to
a)

prosta.

b)

achromatyczna.

c)

apalanatyczna.

d)

ortoskopowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

2.

f

G

′

=

250

przedstawiony wzór to wzór na

a)

powiększenie lupy.

b)

pole widzenia lupy.

c)

zdolność rozdzielcza lupy.

d)

powiększenie poprzeczne.

3.

Powiększenie kątowe posiada symbol
a)

α

.

b)

G.

c)

Β

.

d)

γ

.

4.

λ

A

a

=

przedstawiony wzór to wzór na

a)

zdolność rozdzielczą lupy.

b)

zdolność rozdzielczą mikroskopu.

c)

zdolność rozdzielczą lunety Galileusza.

d)

zdolność rozdzielczą lunety Keplera.

5.

Obiektyw mikroskopowy ze skorygowaną krzywizną pola i aberracją chromatyczną to
a)

achromat.

b)

planachromat.

c)

monochromat.

d)

planapochromat.

6.

Przedstawiony schemat okulara mikroskopowego to okular

a)

Huygensa.

b)

Kellnera.

c)

Ramsdena.

d)

symetryczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7.

Przedstawiony schemat to

a)

kolimator .

b)

lunetka dioptryjna.

c)

lupa Brinella.

d)

luneta celownicza.

8.

Do oglądania przezroczystych przedmiotów używamy oświetlenia
a)

z góry.

b)

z dołu.

c)

lusterka.

d)

lampy fluorescencyjnej.

9.

Luneta ziemska posiada dodatni obiektyw i
a)

okular dodatni.

b)

okular ujemny.

c)

okular Abbego.

d)

okular zwierciadlany.

10.

Nazwę lunety astronomicznej posiada
a)

luneta Keplera.

b)

luneta pomiarowa.

c)

luneta Galileusza.

d)

luneta autokolimacyjna.

11.

d

d

′

−

=

γ

przedstawiony wzór to wzór na

a)

powiększenie lunety.

b)

pole widzenia lunety.

c)

zdolność rozdzielczą lunety.

d)

powiększenie lunety o naturalnej zdolności rozdzielczej.

12.

Pryzmatyczny układ odwracający stosujemy w lunecie
a)

Keplera.

b)

pomiarowej.

c)

Galileusza.

d)

autokolimacyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

13.

W teleskopie szkolnym zastosowano obiektyw
a)

soczewkowy.

b)

pryzmatyczny.

c)

Maksutowa.

d)

Clairaut - Massotti.

14.

W lornetach nie ma znaczenia parametr
a)

równoległość wiązek.

b)

skręcenie obrazu.

c)

różnica powiększeń.

d)

płaskość.

15.

Do pomiaru odległości bez użycia dodatkowych elementów stosujemy
a)

niwelator.

b)

teodolit.

c)

dalmierz.

d)

kierownicę geodezyjną.

16.

Dynametr Czapskiego służy do pomiaru
a)

ś

rednicy źrenicy wyjściowej.

b)

dioptryjności wiązek wchodzących do obiektywów przyrządów obserwacyjnych.

c)

powiększenia przyrządów obserwacyjnych.

d)

powiększenia przyrządów astronomicznych.

17.

Przedstawiony schemat to

a)

luneta myśliwska.

b)

lunetka dioptryjna.

c)

luneta autokilmacyjna.

d)

kolimator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

18.

Przedstawiony schemat to

a)

epidiaskop.

b)

diaskop.

c)

episkop.

d)

mikroskop projekcyjny.

19.

Luneta autokolimacyjna to przyrząd
a)

do pomiaru płaskości.

b)

do pomiaru promienia.

c)

obserwacyjny.

d)

justerski.

20.

Jedną z głównych części aparatu fotograficznego jest
a)

układ odwracający.

b)

luneta.

c)

obiektyw.

d)

okular.

21.

Przyrząd do rzutowania na ekran przedmiotów przezroczystych nazywamy
a)

diaskop.

b)

episkop.

c)

przeglądarką do przeźroczy.

d)

mikroskop.

22.

Przedstawiony schemat to

a)

noktowizor.

b)

wzmacniacz optyczny.

c)

laser.

d)

hologram.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

23.

Laser barwnikowy to laser
a)

cieczowy.

b)

półprzewodnikowy.

c)

gazowy.

d)

na ciele stałym.

24.

Noktowizor pasywny korzysta
a)

z własnego źródła światła.

b)

ze światła szczątkowego.

c)

lampy IR.

d)

ś

wiatła latarki.

25.

Przyrząd zapisujący obraz na papierze fotograficznym to
a)

lustrzanka dwuobiektywowa.

b)

aparat fotograficzny typu polaroid.

c)

aparat projekcyjny.

d)

aparat fotograficzny cyfrowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Dobieranie przyrządów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1.

Bartkowska J: Optyka i korekcja wad wzroku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1996

2.

Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T: Oko i okulary. Wydawnictwo Przemysłu
Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1966

3.

Jóźwicki R: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 1970

4.

Krawcow J. A., Orłow J. I.; Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT,
Warszawa 1993

5.

Meyer – Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977

6.

Nowak J., Zając M: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław 1998

7.

Sojecki A: Optyka. WSiP, Warszawa 1997

8.

Piotrowska T., Szymański J., Lewandowski J: Skrypty Policealnej Szkoły Optycznej dla
Dorosłych, Warszawa

Czasopisma:
–

Ś

wiat okularów