prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz

METODYKA

WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Studia I stopnia,

Wykład 6

Wykład 6

„Wychowanie jest to sztuka, której nikt dotąd nie umie,

jest to kurs, który jakaś dobra głowa dopiero ma ułożyć.”

Jędrzej Śniadecki

Plan pracy z klasą z wychowania fizycznego.

Źródła wymagań wobec uczniów.

Grupowanie treści kształcenia w cykle zajęć.

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Grupowanie treści kształcenia w cykle zajęć.

Formułowanie celów lekcji WF

Program nauczania dla klasy

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

Poziomy planowania procesu dydaktycznego

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Konspekt lekcji WF

Osnowa dla cyklu lekcji WF

Okresowy plan pracy dla klasy

Powstaje bezsensowna plątania, gdy nauczyciele nie

rozkładają sobie i uczniom materiału naukowego, tak by

jedno za drugim szło nieprzerwanym szeregiem.(…)

Bo jeśli nie wyznaczy się celów i środków ku tym celom

wiodącym oraz uszeregowania tych środków, łatwo coś

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

wiodącym oraz uszeregowania tych środków, łatwo coś

pominie, łatwo poprzestawia, łatwo sprawę pogmatwa.

Jan Amos Komeński (XVII w.)

Planowanie, to przemyślenie doboru i kolejności
przewidywanych działań z jednoczesnym
postanowieniem ich realizacji, po to aby osiągnąć
stany pożądane (cele).
Plan, to efekt planowania.

Cechy planu dla klasy z wychowania fizycznego:

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Cechy planu dla klasy z wychowania fizycznego:

• celowy (jasne i precyzyjne cele),

• wykonalny (możliwy do realizacji),

• zgodny (wewnętrznie spójny),

• elastyczny (możliwy do modyfikacji),
• chronologiczny (przewidujący kolejność realizacji).

Uwarunkowania planowania pracy z klasą:
• opracowany program WF

(plan z WF jest kolejnym krokiem operacjonalizacji
podstawy programowej i programu WF)

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Co ma wpływ na zawartość programu nauczania, m.in.:
• Podstawa programowa,
• liczba godzin i struktura organizacyjna obligatoryjnych zajęć

• liczba godzin i struktura organizacyjna obligatoryjnych zajęć

wychowania fizycznego,

• założenia edukacyjne szkoły (np.: plan pracy wychowawczej,

tradycje szkoły),

• możliwości i potrzeby uczniów (np.: sprawność,

zainteresowania),

• warsztat nauczyciela (np.: kwalifikacje i preferencje),
• warunki materialne (np.: obiekty sportowe, przybory).

Program nauczania dla klasy

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

Poziomy planowania procesu dydaktycznego

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Konspekt lekcji WF

Osnowa dla cyklu lekcji WF

Okresowy plan pracy dla klasy

Poziomy planowania procesu dydaktycznego

Program nauczania dla klasy

Podstawa programowa kształcenia ogólnego

oraz

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Konspekt lekcji WF

Osnowa dla cyklu lekcji WF

Okresowy plan pracy dla klasy

Liczba obligatoryjnych godzin wychowania fizycznego w
szkołach na wszystkich etapach edukacji jest określona w:

• Ustawie o Kulturze Fizycznej

• Rozporządzeniu w sprawie ramowych planów nauczania

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

• Rozporządzeniu w sprawie dopuszczalnych form realizacji

dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego

I etap edukacji:
• 3 godz. tygodniowo x ok. 35 tygodni = 105 godz. rocznie

II i III etap edukacji:
• 4 godz. tygodniowo x ok. 35 tygodni = 140 godz. obligatoryjnych

rocznie

LICZBA OBLIGATORYJNYCH GODZIN WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

W POLSKICH SZKOŁACH

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

rocznie
(możliwe warianty: 4 lekcje tygodniowo
lub 2 lekcje tygodniowo + 2 godz. obowiązkowych zajęć
pozalekcyjnych lub pozaszkolnych)

IV etap edukacji:
• 3 godz. tygodniowo x ok. 35 tygodni = 105 godz. rocznie

(możliwe warianty: 3 lekcje tygodniowo
lub 1 lekcja + 2 godz. obowiązkowych zajęć pozalekcyjnych lub
pozaszkolnych

Plan wynikowy: definiuje wynik kształcenia i wychowania, czyli

wymagania z którymi powinien poradzić sobie uczeń, np.:

• Uczeń umie zorganizować prostą grę ruchową dla siebie i

koleżanek lub kolegów.

• Uczeń omawia zasady bezpiecznej kąpieli.
• Uczeń umie odbijać piłkę sposobem górnym nad sobą lub z

partnerem.

Plan czynnościowy

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Plan czynnościowy definiuje działania, które musi podjąć lub treści

edukacji, które musi uwzględnić nauczyciel, np.:

• Piłka siatkowa – odbicia sposobem górny i dolnym, zagrywka

sposobem dolnym.

• Biegi i marszobiegi terenowe.
• Nauczanie odbić forhendem i bekhendem w badmintona.

Umiejętności

i sprawności

Wiadomości

Postawy

Zadania

kontrolne

Poziom

podstawowy

Zadania

kontrolne

Poziom pełny

Wg Alicja Zarychty (AWF Warszawa):

Wg Eligiusza Madejskiego i Józefa Węglarza (AWF Kraków):

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Przykładowa struktura planu

Zadanie cyklu

Sprawność

motoryczna

Umiejętności

Wiadomości

Postawy

(samodzielność)

Wg Haliny Guła-Kubiszewskiej i Marka Lewandowskiego (AWF Wrocław):

Dział

programowy

Osiągnięcia

podstawowe

Osiągnięcia

rozszerzone

Osiągnięcia

dopełniające

Sposoby oceny

ucznia

Wg Eligiusza Madejskiego i Józefa Węglarza (AWF Kraków):

Przykładowa struktura planu

Cykl

Liczba

godzin

Temat

Sprawność

motoryczna

Wiadomo-

ści

Umiejęt-

ności

Akcenty

wychowawcze

Wg Stanisława Strzyżewskiego (AWF Katowice):

Cykl

Okres/

Zadanie

Umiejęt-

Wiadomo-

Sprawność

Kompetencje/

Wg Michała Bronikowskiego (AWF Poznań):

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Cykl

Okres/

Termin

Zadanie

wychowawcze

Umiejęt-

ności

Wiadomo-

ści

Sprawność

motoryczna

Kompetencje/

Osiągnięcia

Dział

programu

Liczba

godzin

Temat lekcji

Wynik lekcji

Uwagi

Wg Janusza Bielskiego (AH Pułtusk):

Przykładowa struktura planu

Nr

lekcji

Temat

Liczba

godz.

Wymagania

podstawowe

Wymagania

ponadpodstawowe

Formy oceny

osiągnięć ucznia

Wg Ewy Czerskiej (Program WF „Wybierz sam”):

Wg Anety Tywoniuk-Małysz i Roberta Małysza
(Program WF „Ruch to życie”)

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Dział

programu

Jednostka tematyczna

(motoryczność, umiejętności)

Wiadomości

Akcent

wychowawczy

Zadania

oceniające

Cykl i liczba godzin

Temat lekcji

Osiągnięcia ucznia

Uwagi o realizacji

Wg Tomasza Frołowicza i Bogumiły Przysiężnej
(Program WF „Moja sprawność i zdrowie):

Cykl

Liczba

godzin

Temat

Sprawność

motoryczna

Wiadomo-

ści

Umiejęt-

ności

Akcenty

wychowawcze

Wg Stanisława Strzyżewskiego (AWF Katowice):

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

?

Grupowanie treści wychowania fizycznego

?

Czy:
• gimnastyka,
• lekka atletyka
• koszykówka,
• piłka siatkowa,
• piłka nożna,

Grupowanie treści wychowania fizycznego

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

• piłka nożna,
• piłka ręczna,
wyczerpują treści wychowania fizycznego?

Warto przypomnieć sobie sposoby grupowania
w bloki tematyczne wymagań szczegółowych
w Podstawie programowej WF.

Grupowanie treści wychowania fizycznego

w podstawie programowej WF (od 2009)

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

III ETAP

IV ETAP

II ETAP

diagnozy spraw.

i aktywności fiz.

oraz rozwoju fiz.

diagnozy

sprawności fiz.

i rozwoju fiz.

diagnozy

sprawności

fizycznej

diagnozy

sprawności

i aktywności fiz.

W

y

m

a

g

a

n

ia

s

z

c

z

e

g

ó

ło

w

e

3 GODZ.

4 GODZ.

4 GODZ.

7 lat

19 lat

3 GODZ.

LEKCYJNE

I ETAP

treningu

zdrowotnego

oraz rozwoju fiz.

i rozwoju fiz.

fizycznej

i aktywności fiz.

treningu

zdrowotnego

treningu

zdrowotnego

treningu

zdrowotnego

sportów całego

życia

i wypoczynku

sportów całego

życia

i wypoczynku

sportów całego

życia

i wypoczynku

sportów całego

życia

i wypoczynku

bezpiecznej

aktywności fiz. i

higieny osobistej

bezpieczeństwa i

higieny osobistej

bezpiecznej

aktywności fiz. i

higieny osobistej

bezpiecznej

aktywności fiz. i

higieny osobistej

sportu

sportu

sportu

tańca

tańca

W

y

m

a

g

a

n

ia

s

z

c

z

e

g

ó

ło

w

e

w

z

a

k

re

s

ie

:

Ewa Czerska: Wybierz sam. Program wychowania

fizycznego o profilu rekreacyjno-zdrowotnym
dla gimnazjum i liceum.

Struktura treści kształcenia w planach pracy:
• zajęcia ogólnorozwojowe,
• zajęcia fakultatywne (np.: atletyka terenowa,

ćwiczenia na siłowni, ćwiczenia przy muzyce, kendo,

Grupowanie treści wychowania fizycznego

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

koszykówka, pływanie, turystyka rowerowa)

Aneta Tywoniuk-Małysz i Adam Małysz: Ruch to

życie. Program wychowania fizycznego
dla II etapu edukacji.

Struktura treści kształcenia w planie pracy, np.:
• podstawowe zasady bezpieczeństwa…,
• lekkoatletyka i atletyka terenowa,
• mini piłka nożna,
• gimnastyka podstawowa, artystyczna i taniec,
• sporty zimowe.

Tomasz Frołowicz i Bogumiła Przysiężna: Moja

sprawności i zdrowie. Program wychowania
fizycznego dla szkoły podstawowej

Struktura treści kształcenia w planach pracy, np.:
• Maratończyk,
• Piłkarz,
• Kolarz,

Grupowanie treści wychowania fizycznego

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

• Higienista itd.

Urszula Kierczak i Tadeusz Glos: Od zabawy do

sportu i rekreacji. Program wychowania
fizycznego dla czterech etapów edukacyjnych

Struktura treści kształcenia w planie pracy, np.:
• utrwalenie podstawowych zasady bezpieczeństwa…,
• doskonalenie umiejętności samooceny sprawności

fizycznej…,

• rozwijanie zdolności rytmiczno-tanecznych…,
• wdrażanie do aktywnego wypoczynku….

Plan kierunkowy (etapowy) – przydział godzin
(obowiązkowych zajęć w systemie klasowo-lekcyjnym)
na realizację wymagań programowych z względnieniem
formy aktywności fizycznej.
Plan wynikowy (semestralny, roczny) – tematy lekcji

Od planu kierunkowego do planu wynikowego

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Plan wynikowy (semestralny, roczny) – tematy lekcji
ze sformułowanymi wymaganiami programowymi na
poziomie podstawowym i ponadpodstawowym, ułożone
w kolejności ich realizacji, opracowywane osobno dla
lekcji i zajęć pozalekcyjnych.

Plan kierunkowy dla II i III etapu edukacji

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ramowych

planów nauczania i zgodnie z rozporządzeniem
w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin
obowiązkowych zajęć WF:

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Od planu kierunkowego do planu wynikowego

wg Ewy Czerskiej

obowiązkowych zajęć WF:
385 godzin wychowania fizycznego w trakcie etapu
(4 godziny tygodniowo: 2 godziny lekcji (193 godziny
w trakcie etapu, 64-65 rocznie) i 2 godziny pozalekcyjne
(do wyboru przez ucznia: obowiązkowe co do udziału,
fakultatywne co do treści, 192 godziny w trakcie etapu,
64 rocznie).

Plan kierunkowy (budżet godzin) dla II etapu edukacji

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Wymagania programowe

Formy
aktywności
fizycznej

klasa

Bloki tematyczne w Podstawie programowej WF

D

ia

g

n

o

za

s

p

ra

w

n

o

ś

c

i

fi

zy

c

zn

e

j

i

ro

zw

o

ju

fi

zy

c

zn

e

g

o

T

re

n

in

g

z

d

ro

w

o

tn

y

S

p

o

rt

y

c

a

łe

g

o

ży

c

ia

i

w

y

p

o

c

zy

n

e

k

B

e

zp

ie

c

zn

a

a

k

ty

w

n

o

ś

ć

f

izy

c

zn

a

i

h

ig

ie

n

a

o

s

o

b

is

ta

S

p

o

rt

T

a

n

ie

c

IV

4

4

-

4

-

-

Gimnastyka podstawowa

V

3

4

-

3

-

-

VI

3

4

-

3

-

-

Lekkoatletyka

i atletyka terenowa

IV

3

4

1

2

-

-

V

3

4

1

2

1

-

VI

3

3

1

2

2

-

Zabawy i gry ruchowe

IV

-

-

4

4

2

-

V

-

-

4

4

2

-

VI

-

-

4

4

2

-

Gry rekreacyjne

IV

-

-

2

1

1

-

V

-

-

2

1

1

-

VI

-

-

2

1

1

-

Zespołowe gry sportowe

IV

-

-

12

2

6

-

V

-

-

12

2

6

-

VI

-

-

12

2

6

-

Różne formy ćwiczeń

muzyczno-ruchowych

IV

-

-

2

-

-

7

V

-

-

2

-

-

7

VI

-

-

2

-

-

7

Łączna liczba godzin

IV-VI

19

23

63

37

30

21

Plan kierunkowy (budżet godzin) dla III etapu edukacji

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Wymagania programowe

Formy
aktywności
fizycznej

klasa

Obszary tematyczne

D

ia

g

n

o

za

s

p

ra

w

n

o

ś

c

i

i

a

k

ty

w

n

o

ś

c

i

fi

zy

c

zn

e

j

T

re

n

in

g

zd

row

ot

n

y

S

p

o

rt

y

c

a

łe

g

o

ży

c

ia

i

w

y

p

o

c

zy

n

e

k

B

e

zp

ie

c

zn

a

a

k

ty

w

n

o

ś

ć

f

izy

c

zn

a

i

h

ig

ie

n

a

o

s

o

b

is

ta

S

p

o

rt

T

a

n

ie

c

Gimnastyka podstawowa

I

3

3

-

2

-

-

II

3

3

-

2

-

-

Gimnastyka podstawowa

II

3

3

-

2

-

-

III

3

3

-

2

-

-

Lekkoatletyka

i atletyka terenowa

I

3

3

2

2

-

-

II

3

3

2

2

-

-

III

3

3

2

2

2

-

Różne formy zajęć

ogólnorozwojowych

I

4

4

1

1

-

-

II

4

4

1

1

-

-

III

4

4

1

1

-

-

Gry rekreacyjne

I

-

-

3

2

1

-

II

-

-

3

1

1

-

III

-

-

2

1

1

-

Zespołowe gry sportowe

I

-

-

13

2

6

-

II

-

-

13

2

6

-

III

-

-

12

2

6

-

Różne formy ćwiczeń

muzyczno-ruchowych

I

-

-

2

-

1

7

II

-

-

2

-

1

7

III

-

-

2

-

1

7

Łączna liczba godzin

I-III

30

30

61

25

26

21

Plan kierunkowy (budżet godzin) dla III etapu edukacji

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Wymagania

programowe

Formy
aktywności
fizycznej

Obszary tematyczne

D

ia

g

n

o

za

s

p

ra

w

n

o

ś

c

i

i

a

k

ty

w

n

o

ś

c

i

fi

zy

c

zn

e

j

T

re

n

in

g

zd

ro

w

o

tn

y

S

p

o

rt

y

c

a

łe

g

o

ży

c

ia

i

w

y

p

o

c

zy

n

e

k

B

e

zp

ie

c

zn

a

a

k

ty

w

n

o

ś

ć

f

izy

c

zn

a

i

h

ig

ie

n

a

o

s

o

b

is

ta

S

p

o

rt

T

a

n

ie

c

fizycznej

s

p

ra

w

n

o

ś

c

i

a

k

ty

w

n

o

ś

c

i

fi

zy

c

zn

e

j

T

re

n

in

g

zd

ro

w

o

tn

y

S

p

o

rt

y

c

a

łe

g

o

ży

c

ia

i

w

y

p

o

c

zy

n

e

k

a

k

ty

w

n

o

ś

ć

f

izy

c

zn

a

i

h

ig

ie

n

a

o

s

o

b

is

ta

Łączna liczba godzin

w szkole podstawowej

19

23

63

37

30

21

Łączna liczba godzin

w gimnazjum

30

30

61

25

26

21

Plan wynikowy (fragment) dla drugiej klasy gimnazjum

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Poznajemy
zasady
bezpiecznej
organizacji
terenowych
torów
przeszkód

1

Uczeń:

Uczeń:

♦

plusy za wiadomości,

♦

plusy za sprawne
i bezpieczne
pokonywanie przeszkód

♦

wyjaśnia pojęcie tere-nowego toru
przeszkód,

♦

pokonuje przeszkody technikami
dostosowanymi do własnych
możliwości,

♦

podaje przykłady aktywności
fizycznej

♦

omawia zasady bezpiecznej organizacji
terenowych torów przeszkód,

♦

pokonuje przeszkody najbardziej
ekonomicznymi technikami ruchu,

♦

wskazuje korzyści
z aktywności fizycznej
w terenie naturalnym

Temat lekcji

L

ic

z

b

a

g

o

d

z

in

Wymagania programowe

Planowane formy

oceny osiągnięć

ucznia

Podstawowe

Ponadpodstawowe

Atletyka terenowa

fizycznej
w terenie naturalnym

w terenie naturalnym

Planujemy
terenowe tory
przeszkód

1

♦

proponuje ćwiczenia
w rozgrzewce,

♦

opracowuje i pokonuje tory
przeszkód współpracując z grupą,

♦

ocenia własną aktywność
i efektywność pracy zespołu
konsultując się ze
współćwiczącymi

♦

przeprowadza rozgrzewkę własnego
zespołu,

♦

kieruje pracą zespołu przy planowaniu i
pokonywaniu torów przeszkód oraz wyjaśnia,
jakie zdolności motoryczne kształtował,

♦

ocenia własną aktywność i efektywność
pracy zespołu

♦

plusy dla zespołów
za najlepsze wykorzysta-
nie warunków
terenowych oraz
wzorową współpracę

Uczymy się
rozkładania sił
w marszobiegu
terenowym na
długim
dystansie

1

♦

wyjaśnia czym jest wytrzymałość,

♦

rozkłada siły na dystansie,
korzystając ze wskazówek
nauczyciela,

♦

dobiera przy pomocy
współćwiczących i wykonuje
ćwiczenia gibkościowe na
wyznaczonych odcinkach trasy

♦

wyjaśnia od czego zależy wytrzymałość
człowieka,

♦

dostosowuje tempo biegu do własnych
możliwości, optymalnie rozkłada siły,

♦

stosuje właściwe ćwiczenia gibkościowe na
trasie marszobiegu,

♦

pomaga współćwiczą-cym w doborze
ćwiczeń

♦

plusy za dostosowanie
tempa biegu do własnych
możliwości,

♦

plusy za trafny dobór
ćwiczeń gibkościowe

Plan wynikowy (fragment) dla drugiej klasy gimnazjum

wg Ewy Czerskiej

Tomasz Frołowicz
Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 6

Temat lekcji

L

ic

z

b

a

g

o

d

z

in

Wymagania programowe

Planowane formy

oceny osiągnięć

ucznia

Podstawowe

Ponadpodstawowe

Atletyka terenowa (cd.)

Dokonujemy
samooceny
wytrzymało-
ści
na
podstawie
pomiaru

1

♦

pokonuje trasę crossu,

♦

analizuje wyniki pomiaru
tętna i formułuje wnioski do
samodoskonalenia pod
kierunkiem nauczyciela

♦

pokonuje trasę crossu w sposób
zbliżony do maksimum swoich
możliwości,

♦

dokonuje samooceny wytrzymałości
na podstawie pomiaru tętna i
formułuje wnioski do
samodoskonalenia

♦

plusy za obiektywną
samoocenę
i konkretne wnioski
do
samodoskonalenia

pomiaru
tętna

samodoskonalenia

Planujemy
trasy crossu

1

♦

przygotowuje organizm do
wysiłku oraz dobiera trasę
crossu do swoich możliwości
korzystając ze wskazówek
nauczyciela,

♦

analizuje i ocenia własną
aktywność fizyczną
konsultując się ze
współćwiczącymi

♦

przygotowuje samodzielnie
organizm do wysiłku oraz dobiera
optymalną do swoich możliwości
trasę crossu,

♦

analizuje i ocenia poziom własnej
aktywności fizycznej, pomaga w
analizie współćwiczącym

♦

plusy za dobre
przygotowanie
organizmu do
wysiłku,

♦

plusy za trafny
dobór trasy