Nazewnictwo i izomeria
związków
kompleksowych
Nazewnictwo i izomeria
związków
kompleksowych
Zasady nazewnictwa
Pisząc pełną nazwę związku wymieniamy
najpierw nazwy ligandów, a na końcu nazwę
jonu centralnego. Pisząc wzory postępujemy
odwrotnie.
³
heksakarbonylo
molibden
(0)
[
Mo
(CO)
6
]
Zasady nazewnictwa
Według ustaleń z 1987 roku ligandy wymienia się w
porządku alfabetycznym.
³
Wcześniej - ligandy zarówno ze względu na nazwę, jak i wzór
wymieniało się w następującej kolejności: proste ligandy
anionowe (H
-
, O
2-
, OH
-
, S
2-
, I
-
, Br
-
, Cl
-
), inne anionowe
nieorganiczne, aniony organiczne, H
2
O, NH
3
, inne obojętne
ligandy nieorganiczne, obojętne ligandy organiczne.
Zasady nazewnictwa
Nazwy ligandów kończą się na
-o
, przy czym cząsteczki
wody określamy nazwą -
akwa
, amoniaku -
amina
,
tlenku węgla -
karbonyl
, tlenku azotu -
nitrozyl
.
Ligand
Nazwa
Ligand
Nazwa
O
2-
okso
H
-
hydrydo, hydro
OH
-
hydrokso
ONO
-
nitrito-O
S
2-
tio
NO
2
-
nitrito-N
O
2
2-
perokso
NH
2
-
amido
O
2
-
hyperokso
NH
2-
imido
SCN
-
tiocyjaniano
R
3
P
trialkilofosfino
Zasady nazewnictwa
Dla oznaczenia liczby ligandów używa się przedrostków
greckich mono-, di-, tri- tetra- itd. (mono- najczęściej
opuszczamy). W przypadku ligandów o bardziej
skomplikowanej budowie nazwę ligandu ujmuje się w
nawias, przed którym stawia się określenie bis-, tris-,
tetrakis- itd.
Zasady nazewnictwa
Stopień utlenienia jonu centralnego podaje się za
pomocą cyfry rzymskiej w nawiasie okrągłym,
umieszczonym po nazwie kompleksu.
³
[PtCl
2
(NH
3
)
2
] - diaminadichloroplatyna
(II)
³
K
4
[Fe(CN)
6
] - sześciocyjanożelazian
(II)
potasu -
heksacyjanożelazian
(II)
potasu
³
K
3
[Fe(CN)
6
] - sześciocyjanożelazian
(III)
potasu -
heksacyjanożelazian
(III)
potasu
Zasady nazewnictwa
W przypadku kompleksów anionowych do
nazwy jonu centralnego dodaje się końcówkę -an,
a w kompleksach kationowych podaje się nazwę
pierwiastka jonu centralnego.
³
Na
2
[Fe(CN)
5
NO] - pentacyjanonitrozyl(o)żelazi
an
(III) sodu,
³
[Cr(H
2
O)
6
]Cl
3
- chlorek heksaakwa
chromu (III)
³
[CoCl
2
(NH
3
)
4
]
+
- jon tetraaminadichlorokobaltu(III)
Zasady nazewnictwa
Jeśli w kompleksie pojawia się grupa mostkowa, łącząca
dwa atomy stanowiące centra koordynacyjne, poprzedza
się jej nazwę literą grecką µ
Co(NH
3
)
4
(NH
3
)
4
Co
NH
2
OH
4+
³
jon µ-amido-µ-hydrokso-bis[tetraaminakobaltu(III)]
[(NH
3
)
5
Cr(OH)Cr(NH
3
)
5
]Cl
5
³
pentachlorek µ-hydrokso-bis[pentaaminachromu(III)]
Zasady nazewnictwa
Litera η - oznacza, iż wszystkie atomy pierścienia lub
łańcucha ligandu oddziaływują z jonem centralnym.
³
[Cr(CO)
3
(C
6
H
6
)] - (η-benzen)trikarbonylchrom(0)
³
[Ni(C
5
H
5
)
2
] - bis(η-cyklopentadienylo)nikiel(II)
Izomeria związków
kompleksowych
Izomeria związków kompleksowych
Izomery mają ten sam
skład sumaryczny wykazują
natomiast odmienny skład
jonów kompleksowych
Atom centralny otoczony jest we
wszystkich izomerach tymi samymi
ligandami, są one jednak w
stosunku do siebie różnie ułożone
Izomeria strukturalna
Stereoizomeria
jonowa
hydratacyjna
koordynacyjna
wiązania
Izomeria geometryczna
Izomeria optyczna
Izomeria strukturalna
Izomeria jonowa
izomery w roztworach dysocjują na różne jony:
³
[Co(NH
3
)
5
Cl]
SO
4
- ciemnofioletowy
siarczan pentaamina chlorokobaltu(III)
[Co(NH
3
)
5
SO
4
]
Cl
- fioletowoczerwony
chlorek pentaamina siarczanokobaltu(III)
mamy tu dysocjację na
SO
4
2-
i
Cl
-
możemy odróżnić za pomocą BaCl
2
i AgNO
3
³
trans-[Co(en)
2
Cl
2
]
NO
2
- zielony
trans-[Co(en)
2
NO
2
Cl]
Cl
- czerwony
Izomeria strukturalna
Izomeria hydratacyjna
inna ilość dysocjujących jonów
³
Związek CrCl
3
· 6H
2
O - izomery:
#
[Cr(H
2
O)
6
]
Cl
3
- fioletowy
#
[Cr(H
2
O)
5
Cl]
Cl
2
· H
2
O - niebieski
#
[Cr(H
2
O)
4
Cl
2
]
Cl
· 2H
2
O - zielony
+ H
2
SO
4
ten sam
- H
2
O
- 2 H
2
O
po dodaniu AgNO
3
- różna ilość osadu AgCl
Izomeria strukturalna
Izomeria koordynacyjna
dwa jony metali M i M’ i różne ligandy A i B:
możliwe izomery to:
[MA
x
][
M’
B
x
] oraz [
M’
A
x
][MB
x
]
³
[Co(NH
3
)
6
]Cl
3
+ K
3
[Cr(CN)
6
] → [Co(NH
3
)
6
][
Cr
(CN)
6
] + 3KCl
heksacyjanochromian(III)
heksaaminakobaltu(III)
³
[Cr(NH
3
)
6
]Cl
3
+ K
3
[Co(CN)
6
] → [
Cr
(NH
3
)
6
][Co(CN)
6
] + 3KCl
heksacyjanokobaltan(III)
heksaaminachromu(III)
Izomeria strukturalna
Izomerię koordynacyjną wykazują też kompleksy:
o różnych jonach centralnych i różnych ligandach bidentatnych
³
[Co(en)
3
][Cr(C
2
O
4
)
3
] i [Co(en)
2
C
2
O
4
][Cr(en)(C
2
O
4
)
2
]
o jonach centralnych tych samych metali ale o różnych
ligandach
³
[Co(NH
3
)
6
][Co(NO
2
)
6
] i [Co(NH
3
)
4
(NO
2
)
2
][Co(NH
3
)
2
(NO
2
)
4
]
o jonach centralnych tych samych metali ale na różnych
stopniach utlenienia i różnych ligandach
³
[Pt
II
(NH
3
)
4
][Pt
IV
Cl
6
] i [Pt
IV
(NH
3
)
4
Cl
2
][Pt
II
Cl
4
]
Izomeria strukturalna
Izomeria wiązaniowa
Ligand posiada dwa różne atomy wiążące (centra donorowe)
³
jony typu NO
2
-
, SCN
-
czy CN
-
³
[Co(NH
3
)
5
-ONO]
2+
- jasnoczerwony
jon pentaamina(nitrito-O)kobaltu(III)
³
[Co(NH
3
)
5
NO
2
]
2+
- żółty
jon pentaamina(nitrito-N)kobaltu(III)