Nazewnictwo i izomeria

związków

kompleksowych

Zasady nazewnictwa



Pisząc pełną nazwę związku wymieniamy
najpierw nazwy ligandów, a na końcu nazwę
jonu centralnego. Pisząc wzory postępujemy
odwrotnie.

³

heksakarbonylo

molibden

(0)

[

Mo

(CO)

6

]

Zasady nazewnictwa



Według ustaleń z 1987 roku ligandy wymienia się w
porządku alfabetycznym.

³

Wcześniej - ligandy zarówno ze względu na nazwę, jak i wzór
wymieniało się w następującej kolejności: proste ligandy
anionowe (H

-

, O

2-

, OH

-

, S

2-

, I

-

, Br

-

, Cl

-

), inne anionowe

nieorganiczne, aniony organiczne, H

2

O, NH

3

, inne obojętne

ligandy nieorganiczne, obojętne ligandy organiczne.

Zasady nazewnictwa



Nazwy ligandów kończą się na

-o

, przy czym cząsteczki

wody określamy nazwą -

akwa

, amoniaku -

amina

,

tlenku węgla -

karbonyl

, tlenku azotu -

nitrozyl

.

Ligand

Nazwa

Ligand

Nazwa

O

2-

okso

H

-

hydrydo, hydro

OH

-

hydrokso

ONO

-

nitrito-O

S

2-

tio

NO

2

-

nitrito-N

O

2

2-

perokso

NH

2

-

amido

O

2

-

hyperokso

NH

2-

imido

SCN

-

tiocyjaniano

R

3

P

trialkilofosfino

Zasady nazewnictwa



Dla oznaczenia liczby ligandów używa się przedrostków
greckich mono-, di-, tri- tetra- itd. (mono- najczęściej
opuszczamy). W przypadku ligandów o bardziej
skomplikowanej budowie nazwę ligandu ujmuje się w
nawias, przed którym stawia się określenie bis-, tris-,
tetrakis- itd.

Zasady nazewnictwa



Stopień utlenienia jonu centralnego podaje się za
pomocą cyfry rzymskiej w nawiasie okrągłym,
umieszczonym po nazwie kompleksu.

³

[PtCl

2

(NH

3

)

2

] - diaminadichloroplatyna

(II)

³

K

4

[Fe(CN)

6

] - sześciocyjanożelazian

(II)

potasu -

heksacyjanożelazian

(II)

potasu

³

K

3

[Fe(CN)

6

] - sześciocyjanożelazian

(III)

potasu -

heksacyjanożelazian

(III)

potasu

Zasady nazewnictwa



W przypadku kompleksów anionowych do
nazwy jonu centralnego dodaje się końcówkę -an,
a w kompleksach kationowych podaje się nazwę
pierwiastka jonu centralnego.

³

Na

2

[Fe(CN)

5

NO] - pentacyjanonitrozyl(o)żelazi

an

(III) sodu,

³

[Cr(H

2

O)

6

]Cl

3

- chlorek heksaakwa

chromu (III)

³

[CoCl

2

(NH

3

)

4

]

+

- jon tetraaminadichlorokobaltu(III)

Zasady nazewnictwa



Jeśli w kompleksie pojawia się grupa mostkowa, łącząca
dwa atomy stanowiące centra koordynacyjne, poprzedza
się jej nazwę literą grecką µ

Co(NH

3

)

4

(NH

3

)

4

Co

NH

2

OH

4+

³

jon µ-amido-µ-hydrokso-bis[tetraaminakobaltu(III)]

[(NH

3

)

5

Cr(OH)Cr(NH

3

)

5

]Cl

5

³

pentachlorek µ-hydrokso-bis[pentaaminachromu(III)]

Zasady nazewnictwa



Litera η - oznacza, iż wszystkie atomy pierścienia lub
łańcucha ligandu oddziaływują z jonem centralnym.

³

[Cr(CO)

3

(C

6

H

6

)] - (η-benzen)trikarbonylchrom(0)

³

[Ni(C

5

H

5

)

2

] - bis(η-cyklopentadienylo)nikiel(II)

Izomeria związków

kompleksowych

Izomeria związków kompleksowych

Izomery mają ten sam
skład sumaryczny wykazują
natomiast odmienny skład
jonów kompleksowych

Atom centralny otoczony jest we
wszystkich izomerach tymi samymi
ligandami, są one jednak w
stosunku do siebie różnie ułożone

Izomeria strukturalna

Stereoizomeria

jonowa

hydratacyjna

koordynacyjna

wiązania

Izomeria geometryczna

Izomeria optyczna

Izomeria strukturalna



Izomeria jonowa

izomery w roztworach dysocjują na różne jony:

³

[Co(NH

3

)

5

Cl]

SO

4

- ciemnofioletowy

siarczan pentaamina chlorokobaltu(III)

[Co(NH

3

)

5

SO

4

]

Cl

- fioletowoczerwony

chlorek pentaamina siarczanokobaltu(III)

mamy tu dysocjację na

SO

4

2-

i

Cl

-

możemy odróżnić za pomocą BaCl

2

i AgNO

3

³

trans-[Co(en)

2

Cl

2

]

NO

2

- zielony

trans-[Co(en)

2

NO

2

Cl]

Cl

- czerwony

Izomeria strukturalna



Izomeria hydratacyjna

inna ilość dysocjujących jonów

³

Związek CrCl

3

· 6H

2

O - izomery:

#

[Cr(H

2

O)

6

]

Cl

3

- fioletowy

#

[Cr(H

2

O)

5

Cl]

Cl

2

· H

2

O - niebieski

#

[Cr(H

2

O)

4

Cl

2

]

Cl

· 2H

2

O - zielony

+ H

2

SO

4

ten sam

- H

2

O

- 2 H

2

O

po dodaniu AgNO

3

- różna ilość osadu AgCl

Izomeria strukturalna



Izomeria koordynacyjna

dwa jony metali M i M’ i różne ligandy A i B:

możliwe izomery to:

[MA

x

][

M’

B

x

] oraz [

M’

A

x

][MB

x

]

³

[Co(NH

3

)

6

]Cl

3

+ K

3

[Cr(CN)

6

] → [Co(NH

3

)

6

][

Cr

(CN)

6

] + 3KCl

heksacyjanochromian(III)
heksaaminakobaltu(III)

³

[Cr(NH

3

)

6

]Cl

3

+ K

3

[Co(CN)

6

] → [

Cr

(NH

3

)

6

][Co(CN)

6

] + 3KCl

heksacyjanokobaltan(III)
heksaaminachromu(III)

Izomeria strukturalna



Izomerię koordynacyjną wykazują też kompleksy:



o różnych jonach centralnych i różnych ligandach bidentatnych

³

[Co(en)

3

][Cr(C

2

O

4

)

3

] i [Co(en)

2

C

2

O

4

][Cr(en)(C

2

O

4

)

2

]



o jonach centralnych tych samych metali ale o różnych
ligandach

³

[Co(NH

3

)

6

][Co(NO

2

)

6

] i [Co(NH

3

)

4

(NO

2

)

2

][Co(NH

3

)

2

(NO

2

)

4

]



o jonach centralnych tych samych metali ale na różnych
stopniach utlenienia i różnych ligandach

³

[Pt

II

(NH

3

)

4

][Pt

IV

Cl

6

] i [Pt

IV

(NH

3

)

4

Cl

2

][Pt

II

Cl

4

]

Izomeria strukturalna



Izomeria wiązaniowa



Ligand posiada dwa różne atomy wiążące (centra donorowe)

³

jony typu NO

2

-

, SCN

-

czy CN

-

³

[Co(NH

3

)

5

-ONO]

2+

- jasnoczerwony

jon pentaamina(nitrito-O)kobaltu(III)

³

[Co(NH

3

)

5

NO

2

]

2+

- żółty

jon pentaamina(nitrito-N)kobaltu(III)