2. CZAS BOŻEGO NARODZENIA
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE
do medytacji Słowa Bożego w czasie
Narodzenia Pańskiego 5
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
8
1. Misterium Narodzenia Pańskiego w sercu współczesnego człowieka
8
2. Misterium Narodzenia Pańskiego głoszone w liturgii 9
3. Misterium Narodzenia Pańskiego celebrowane w liturgii 14
4. Misterium Narodzenia Pańskiego przeżywane w codziennym Życiu
16
CZAS NARODZENIA PAŃSKIEGO
NARODZENIE PAŃSKIE
- 25 grudnia 19
Wieczorna Msza wigilijna
19
Msza w nocy
31
Msza o świcie
43
Msza w dzień
54
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA
66
Rok A
66
Rok B
76
Rok C
85
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA
- 26 grudnia 97
ŚWIĘTEGO JANA APOSTOŁA I EWANGELISTY
- 27 grudnia
106
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW
- 28 grudnia
114
29 grudnia
124
30 grudnia
134
31 grudnia
144
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
- 1 stycznia 154
2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
165
2 stycznia
175
3 stycznia
185
4 stycznia
194
5 stycznia
203
OBJAWIENIE PAŃSKIE
- 6 stycznia 213
7 stycznia
(poniedziałek po Objawieniu Pańskim) 224
8 stycznia
(wtorek po Objawieniu Pańskim) 235
9 stycznia
(środa po Objawieniu Pańskim) 244
10 stycznia
(czwartek po Objawieniu Pańskim) 254
11 stycznia
(piątek po Objawieniu Pańskim) 264
12 stycznia
(sobota po Objawieniu Pańskim) 275
CHRZEST PAŃSKI - NIEDZIELA PO 6 STYCZNIA
286
Rok A
286
Rok B
298
Rok C
308
Andrzej Spurgjasz
Przekład
ks. prof, dr hab. Henryk Witczyk
redakcja naukowa wydania polskiego
Wydawnictwo Sióstr Loretanek
Warszawa 2008
© 1999, 20054 by Editrice Queriniana, Brescia
© for the Polish edition by Wydawnictwo Sióstr Loretanek
Warszawa 2006
Tytuł oryginału: Lectio divina per ogni giomo dell'anno. Tempo di Natale
Wybór tekstów Lektury duchowej nr 2: ks. Andrzej Adamski
Opracowanie graficzne i projekt okładki: Krzysztof R. Jaśkiewicz
Redakcja: s. Jolanta Chodorska CSL, Krzysztof R. Jaśkiewicz
Łamanie: s. Karolina Masztalerz CSL
Za zgodą Kurii Biskupiej Warszawsko-Praskiej
z dnia 13. 12. 2006 r., nr 2171(K)2006
Teksty biblijne zaczerpnięto z piątego wydania Biblii Tysiąclecia
wydanej przez Wydawnictwo Pallottinum w Poznaniu
al. Przybyszewskiego 30, 60-959 Poznań
tel. (061) 867 52 33, fax (061) 867 52 38
e-mail: pallottinum@pallottinum.pl, www.pallottinum.pl
ISBN 83-7257-243-7 (całość); ISBN 83-7257-246-1 (t. 2)
Wydawnictwo Sióstr Loretanek
ul. L. Żeligowskiego 16/20, 04-476 Warszawa
tel. (022) 673 46 93, 673 58 39; fax (022) 612 93 62
e-mail: wsl@loretanki.pl, www.loretanki.pl
Druk i oprawa: Drukarnia Loretańska, Warszawa Rembertów
WPROWADZENIE
do medytacji Słowa Bożego w czasie
Narodzenia Pańskiego
Bóg przyszedł i jest «pośród nas» obecny. W konsekwencji
wszystko nabrało innego znaczenia, niż nam się to do tej po-
ry wydawało. Czas, który był rzeką nie mającą końca, stał się
czymś, co wymogło na każdej rzeczy dążenie w jednym, ści-
śle określonym kierunku. Razem z całym światem zostaliśmy
wezwani do kontemplowania oblicza Boga, które wyłania się
z Jego blasku.
Mówić, że nastał czas Bożego Narodzenia, to głosić, że
Bóg, poprzez Słowo, które stało się ciałem, wypowiedział
swoje ostateczne Słowo, Słowo najgłębsze i najpiękniejsze.
Ono przyszło na świat i nie może być z niego zabrane, ponie-
waż chodzi o rozstrzygające i ostateczne działanie Boga. Cho-
dzi o Jego obecność. A oto, co mówi to Słowo Boga: „Swie-
cie, kocham cię! Człowieku, kocham cię!” [Karl Rahner]
Wraz z przyjściem Boga na ziemię powróciły radość, na-
dzieja i życie. Bóg stał się widzialny w postaci dziecka, co
prawda prostego i ubogiego, ale za to bogatego w miłość
do ludzi. Nieco później zaś św. Ireneusz wyznał: „Taka jest ra-
cja, dla której Słowo stało się człowiekiem, Syn Boży Synem
Człowieczym: aby człowiek, jednocząc się ze Słowem i przyj-
mując w ten sposób synostwo Boże, stał się synem Bożym”
5
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
(Adversus haereses, III, 19, 1). W obecnym tomie Lectio div-
na przyjrzymy się Słowu Bożemu, jakie Kościół poddaje nam
pod rozwagę w okresie Narodzenia Pańskiego. Najpierw
więc, by zgłębiać jego duchowe bogactwo, ale również i dla-
tego, by ulegać pobożnym zachętom do nowego odrodzenia
w wierze, zważywszy na przekonanie, że w Jezusie Bóg i czło-
wiek odnaleźli swoją życiową jedność.
Radość Bożego Narodzenia ma swój początek w samym
sercu nocy wraz z celebracją pierwszej z trzech Eucharystii
obwieszczających narodzenie Emmanuela, Zbawiciela ocze-
kiwanego przez ludzi (Msza w nocy). Po niej (Msza o świcie)
następuje zaproszenie skierowane do całego Kościoła, aby
przyjął ofiarowane mu zbawienie ze zdziwieniem podobnie
jak pasterze. Na koniec zaś przedkładany jest {Msza w dzień)
Janowy Prolog, byśmy w ciszy i skupieniu mogli medytować
tajemnicę wcielenia Słowa. W taki oto sposób Kościół, stając
wobec misterium narodzin Syna Bożego, pochyla się w wiel-
kim zdziwieniu i dogłębnie poruszony wyznaje: „Przed wie-
kami zrodzony z Ojca jako Bóg, w ostatnich czasach naro-
dził się dla nas i dla naszego zbawienia jako człowiek z Ma-
ryi Dziewicy, Bożej Rodzicielki”.
Pokój na ziemi i chwała na wysokościach, które głoszone
są przez aniołów w dzień Bożego Narodzenia, przedłużają
się o kolejny tydzień. Najpierw uobecniają się we wspomnie-
niu męczennika, św. Szczepana, pierwszego diakona Kościo-
ła (26 grudnia), następnie w kontemplacyjnym zgłębianiu
Słowa życia podjętego przez Jana Ewangelistę (27 grudnia),
a także w męczeńskim świadectwie świętych Młodzianków
(28 grudnia). Co więcej, są też obecne w święcie Świętej Ro-
dziny (niedziela w oktawie Narodzenia Pańskiego), która jest
dla nas wzorem chrześcijańskiego życia na ziemi i przykła-
dem otwartości na Boże plany, oraz w uroczystości Świętej
6
WPROWADZENIE
Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia), będącej dodatkowym
spojrzeniem na Stwórcę życia przez pryzmat Maryi. Oba te
ostatnie wydarzenia stanowią podstawę do podejmowania
głębszych refleksji nad tajemnicą chrześcijańskiego życia.
Następnie przychodzi czas na uroczyste świętowanie Obja-
wienia Pańskiego (6 stycznia), będącego świętem «światła»,
które pozwala nam spojrzeć na Boga, obecnego pośród nas,
aby kiedyś móc Go kontemplować w pełni chwały w ojczyź-
nie niebieskiej. Po nim następuje święto Chrztu Pańskiego,
będące zapoczątkowaniem prorockiej misji Jezusa Chrystu-
sa, co miało miejsce nad Jordanem, podczas chrztu. Wów-
czas z nieba dał się słyszeć głos: „Ten jest mój Syn umiłowa-
ny” (Mt 3,17), a Duch Święty zstąpił na Jezusa. Wszystkie te
uroczystości, święta i wspomnienia podkreślają i uwydatnia-
ją bożonarodzeniowy klimat, a także otwierają na następują-
ce po nich niedziele okresu zwykłego.
Okres Narodzenia Pańskiego nie stawia przed naszymi
oczyma wzruszonego i zdumionego Kościoła, lecz jedynie
misterium przyjścia Tego, który „jest podtrzymywany przez
matczyne ramiona Maryi i sam podtrzymuje cały świat”. Ten
czas przypomina nam, że On jest Tym, który na zawsze za-
mieszkał pośród ludzi, aby każdego człowieka uczynić swo-
im bratem i przyjacielem i aby doprowadzić go do wspólne-
go Ojca. Dostrzegł to św. Grzegorz z Nazjanzu, który, cele-
brując misterium Bożego Narodzenia, powiedział: „Syn Bo-
ży przyjął naszą ludzką nędzę, abyśmy mogli stać się uczest-
nikami Jego boskości; zrezygnował z własnej chwały, aby
uczynić nas uczestnikami swojej pełni”.
Podobnie jak Maryja, Dziewica Słowa, która zachowywa-
ła wszystkie te sprawy w swoim sercu, także i my pragniemy
być wiarygodnymi świadkami Bożego Narodzenia, przyjmu-
jąc do naszych serc Słowo życia.
7
LITURGIA SŁOWA
W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
1.
Misterium Narodzenia Pańskiego w sercu
współczesnego człowieka
Każdy człowiek stawia sobie wiele pytań na temat samego
siebie, na temat Boga, świata i historii. Czas Bożego Naro-
dzenia przywołuje przynajmniej istotną część z nich.
Pierwsza grupa pytań dotyczy przede wszystkim człowie-
ka, jego ciała, możliwości ponownych narodzin, a także tego,
co znaczy być «nowym człowiekiem».
Z łatwością można zauważyć, że świat zachodni ulega
procesowi starzenia się. Ten, kto nie jest człowiekiem mło-
dym, doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że nie można za-
trzymać biegu czasu. Jedynym zaś znanym sposobem po-
zwalającym na przerwanie procesu starzenia się jest hiber-
nacja, czyli zamrożenie ciała, co w gruncie rzeczy ma być
formą oczekiwania na pojawienie się jakiegoś rozwiązania,
dzięki któremu można będzie uniknąć śmierci. Jednak fakt
ponownych narodzin wydaje się czymś, co nawet z punktu
widzenia perspektyw hibernacji nie jest możliwe do osiągnię-
cia. Choć w niektórych filozofiach jest mowa o transmigra-
cji dusz lub o reinkarnacji.
W czasach Jezusa jeden z faryzeuszów imieniem Niko-
dem postawił Mu pytanie: „Jakżeż może się człowiek naro-
dzić, będąc starcem? Czyż może powtórnie wejść do ło-
8
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
na swej matki i narodzić się?” (J 3, 4). Jezus, wyjaśniając tę
swoistą niemożliwość, w sposób zdecydowany i stanowczy
stwierdza, że ponowne narodzenie się nie powinno być jedy-
nie pragnieniem człowieka, ale wręcz koniecznością, przed
jaką zostaje on postawiony: „Zaprawdę, zaprawdę, powia-
dam ci, jeśli się ktoś nie narodzi powtórnie, nie może uj-
rzeć królestwa Bożego” (J 3,3). Przy innej okazji, przebywa-
jąc razem ze swoimi uczniami, skierował do nich takie oto
słowa: „Zaprawdę, powiadam wam: Jeśli się nie odmienicie
i nie staniecie jak dzieci, nie wejdziecie do królestwa niebie-
skiego” (Mt 18, 3).
Co zaś dotyczy rzeczywistości materialnej człowieka,
a konkretnie jego ciała, to ciąży na nim nieuchronna perspek-
tywa końca: „Wszelkie ciało starzeje się jak odzienie, i to jest
odwieczne prawo: «Na pewno umrzesz»” (Syr 14,17). Staro-
żytni Egipcjanie, aby tego uniknąć, stosowali dosyć skompli-
kowane ryty, których wyrazem była mumifikacja ciała.
Drugi katalog pytań dotyczy relacji człowieka z Bogiem.
Najważniejsze zaś spośród nich to pytanie o możliwość oglą-
dania Boga twarzą w twarz i rozmawiania z Nim. Echo tego
znajdujemy w Psalmach. „Szukam, o Panie, Twojego oblicza
- mówi psalmista - swego oblicza nie zakrywaj przede mną”
(Ps 27, 8-9). A co na to Bóg? Bóg zdaje się odpowiadać:
„(...) oblicza mojego nie ukażę tobie” (Wj 33, 23).
2.
Misterium Narodzenia Pańskiego
głoszone w liturgii
Słowo Boże, którego słuchamy w czasie sprawowania litur-
gii Bożego Narodzenia, przenika nas i próbuje dać nam od-
9
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
powiedź na te właśnie pytania. Co więcej, oznajmia nam, że
wszelkie adwentowe obietnice i oczekiwania znajdują wresz-
cie swoje spełnienie. To właśnie dzisiaj lektor może śmiało
mówić nam o ich realizacji:
„Dzisiaj narodził się wam Zbawiciel” (Msza w nocy).
„Dzisiaj światło rozbłysło nad wami” (Msza o świcie).
„Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie
wszystkim ludziom” (Tt 2, 11; Msza w nocy).
„Ty jesteś moim Synem, Ja Cię dziś zrodziłem” (Hbr 1, 5;
Msza w dzień).
W Boże Narodzenie rodzi się nowy Człowiek, w którym
spotykamy Boga. Ten zaś, kto Go przyjmuje, także odradza
się jako nowy człowiek.
CZYTANIA NA NIEDZIELĘ I ŚWIĘTA
Lekcjonarz okresu Narodzenia Pańskiego nie posiada jed-
nolitej struktury. Jest on podzielony na wiele świąt i uroczy-
stości. Ten sposób pomaga we właściwym ułożeniu i ukaza-
niu wielu różnych tematów. Wydaje się, że ten, kto zajmo-
wał się jego redagowaniem, nie chciał utracić niczego z te-
go, czym to «wydarzenie» jest, co ono oznacza i co na jego
temat przekazała nam Tradycja.
W pierwszych czytaniach nadal pojawiają się proroctwa
dotyczące Mesjasza. Podkreśla się radość towarzyszącą Jego
przyjściu, a także fakt, że zbawienie proponowane jest
wszystkim ludziom. Nadto daje się zauważyć obecny w czy-
taniach temat światła. Ewangelie zaś opisują narodziny Je-
zusa oraz inne wydarzenia z Jego dzieciństwa. Niektóre tek-
sty zachęcają do podjęcia refleksji na temat «sensu» tego
wydarzenia: w sposób szczególny skłania ku temu Prolog Ja-
10
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
nowy, który jest czytany podczas Mszy świętej odprawianej
w dzień Bożego Narodzenia i powtarzany w drugą niedzielę
po Bożym Narodzeniu razem z towarzyszącym mu czytaniem
pochodzącym z Księgi Mądrości Syracha (24,1-4. 8-12). Po-
dobnie rzecz się ma z czytaniami drugimi.
Uroczystość Narodzenia Pańskiego zawiera w sobie czyta-
nia pochodzące z wigilii, jak również z trzech Mszy świętych
odprawianych w ciągu całego dnia: „w nocy”, „o świcie”
i „w dzień”. «Struktura» uroczystości, jej trzy wyraźne części
pokazują nam, że czytania zostały tak ułożone, aby ukazać
symboliczne i stopniowe przechodzenie z ciemności do peł-
ni światła. Ten istotny fakt widoczny jest w treści kolejnych
czytań. Wydarzenia związane z narodzeniem Jezusa są więc
czytane wedle klucza chronologicznego (Ewangelie), a towa-
rzyszy im stopniowe ukazywanie sensu tych narodzin (czyta-
nia i Ewangelie „z dnia”). Boże Narodzenie jawi się w tym
kontekście jako misterium oblubieńcze (wigilia), misterium
światła (pierwsza Msza) i powszechnego zbawienia (druga
Msza), które sięga aż po krańce ziemi (trzecia Msza).
Narodzenie Syna Bożego pośród nas, «w ludzkiej natu-
rze» i w ubogiej betlejemskiej grocie, przynosi nam dar no-
wego Bożego życia: od przyjścia na świat Jezusa, narodzone-
go z Niewiasty (pierwsza Msza), oraz od wiary w Niego uka-
zanej w postawie pasterzy (druga Msza), dochodzi się do na-
rodzin tych, którzy nie zostali zrodzeni z „ciała i krwi”, ale
z Boga mocą wiary w Chrystusa, Syna Bożego, który stał się
Synem Człowieczym (trzecia Msza). Wydarzenie narodzin
Chrystusa wiąże się zatem, i to ściśle, także z człowiekiem,
nadając pełny i niepodważalny sens ludzkiej egzystencji.
Niedziela w oktawie Narodzenia Pańskiego to święto
Świętej Rodziny: Jezusa, Maryi i Józefa. Ewangelia tego dnia
skupia się na opisie dzieciństwa Jezusa, natomiast pozosta-
11
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
łe czytania na zasadach życia domowego. W ten sposób li-
turgia Słowa przypomina nam, że miłość, jaką Bóg Ojciec
umiłował świat - aż do posłania swojego własnego Syna, aby
go zbawić - ukazuje się i odbija w miłości, jaka winna królo-
wać w każdej chrześcijańskiej rodzinie. W każdej bowiem
rodzinie,
wydarzenie
związane
z
narodzeniem
Jezusa,
oświeca i buduje także i ten aspekt ludzkiego życia.
Ósmy dzień oktawy Narodzenia Pańskiego jest uroczystym
wspomnieniem Maryi, Świętej Bożej Rodzicielki, a jednocze-
śnie ukazaniem sensu imienia «Jezus». W tym imieniu, któ-
re oznacza «Bóg zbawia», została zawarta istota misterium
wcielenia. Znajdując się dokładnie w pierwszym dniu nowe-
go roku, liturgia Słowa Bożego rozpoczyna się błogosławień-
stwem Aarona skierowanym do ludu wchodzącego do ziemi
obiecanej (Lb 6, 22-27: pierwsze czytanie) oraz wołaniem
o pokój: „Niech cię Pan błogosławi i strzeże (...) Niech
zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem”.
Druga niedziela po Narodzeniu Pańskim znów skupia na-
szą uwagę na tajemnicy wcielenia, dzięki której Słowo za-
mieszkało między nami (Ewangelia), a Mądrość Boża
mieszka pośród swego ludu (pierwsze czytanie). Przez fakt,
że Bóg stał się człowiekiem, człowiek «stał się» przybranym
dzieckiem Bożym (drugie czytanie). Narodzenie Syna Boże-
go, który przyszedł na świat w ludzkiej naturze, jest począt-
kiem rodzenia się wszystkich ludzi do życia jako «dzieci Bo-
że». To jest to nowe życie, jakim Jezus obdarował nas przez
swoje przyjście na świat.
W uroczystość Objawienia Pańskiego światło Chrystusa
rozpromienia się na wszystkich i ukazuje się wszystkim lu-
dziom. Królowie, którzy podążają za «znakiem» w postaci
gwiazdy, uobecniają całą ludzkość, powołaną do jedności
w wierze, której centrum i źródłem jest Jezus.
12
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
W niedzielę przypadającą po Objawieniu Pańskim wspomi-
na się Chrzest Pański. Dający się słyszeć głos Ojca i zstępu-
jąca moc Ducha Świętego są momentem oficjalnego rozpo-
częcia misji Jezusa jako Zbawiciela. To właśnie to wydarze-
nie, które zamyka okres Narodzenia Pańskiego, a rozpoczy-
na okres zwykły, jest fundamentem nowych narodzin z wo-
dy i Ducha Świętego.
CZYTANIA NA DNI POWSZEDNIE
W dni powszednie wsłuchujemy się w słowa zapisane
w Pierwszym Liście św. Jana, a więc w treści zawierające
esencję jego doświadczeń religijnych. Zawarta w tym Liście
nauka skupia się na tematach bliskich Janowi. Pojawiają się
myśli o tym, czym w istocie swej są: «światło», «sprawiedli-
wość», «miłość» czy choćby «prawda». Autor ukazuje nad-
przyrodzone bogactwo tych, którzy narodzili się jako „dzieci
Boże”. Kontemplacja misterium Syna Bożego, który w Maryi
stał się człowiekiem, przeradza się więc w rozważanie tajem-
nicy człowieka rodzącego się do Bożego dziecięctwa. Św. Jan
Ewangelista głębiej rozważa ten temat, wskazując na konse-
kwencje moralne tego faktu. Konkluzja zaś jest jasna: „dziec-
ko Boże” przyjmuje taki styl życia, w którym wszystko opiera
się na wierze w Chrystusa i na miłości do braci.
Ewangeliczne perykopy zostały dobrane w taki sposób, aby
czytelnie zobrazować «objawienie się» tajemnicy Boga w czło-
wieczeństwie Chrystusa. Dlatego też przypominane są wyda-
rzenia z dzieciństwa opisane przez św. Łukasza, wielki prolog
i początek misji Jezusa opisane według św. Jana, a także róż-
nego rodzaju tzw. wydarzenia «epifaniczne» zapisane u synop-
tyków (rozmnożenie chleba, chodzenie po jeziorze itp.).
Bezpośrednio po Narodzeniu Pańskim przychodzi czas
na święta i wspomnienia związane ze świętymi postaciami
13
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
takimi, jak: św. Szczepan, św. Jan Ewangelista i św. Mło-
dziankowie męczennicy. To oni są prawdziwym owocem na-
rodzin Jezusa Chrystusa. Ci, „którzy ani z krwi, ani z żądzy
ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili” (J 1,13). Ma-
ryja, jako Matka Boga i Matka świętych, razem z Jezusem
pokazuje ich światu jako swoje dzieci.
3.
Misterium Narodzenia Pańskiego
celebrowane w liturgii
Nowina rozbrzmiewająca w Boże Narodzenie nie jest jakąś
zwykłą, dobrą wiadomością. Jest to zdumiewające obwiesz-
czenie o narodzinach, które mają miejsce właśnie dzisiaj,
w czasie eucharystycznej celebracji. Podczas niej bowiem ro-
dzi się Jezus, rodzi się chrześcijanin i rodzi się Kościół!
Celebrowanie Bożego Narodzenia nie jest więc «teatrem
o rodzącym się Chrystusie» ani formą jakiejś interesującej
zabawy. Nie jest to także puste wspomnienie, rodzaj nostal-
gii za przeszłością, poetyckiej fantazji, czy też «gra na emo-
cjach». Nie, zdecydowanie nie! Świadczą o tym i Liturgia
ambrozjańska, jak również i ryt rzymski, które tak ujmują to
wydarzenie: „Ten, którego Ty, Ojcze, rodzisz poza czasem,
w niewypowiedzianym sekrecie Twojego życia, rodzi się
w czasie i przychodzi na świat”; „Dzisiaj świętujemy narodzi-
ny Zbawiciela i narodziny naszego zbawienia”.
Wraz z narodzeniem Chrystusa Kościół - powtórzmy to
wyraźnie - świętuje swoje narodziny i narodziny każdego
chrześcijanina. A my nie jesteśmy jedynie widzami tego wy-
darzenia, lecz przeżywamy je i w nim uczestniczymy. Oto jak
naucza o nim św. Leon Wielki:
14
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
Kiedy czcimy narodzenie Zbawiciela, obchodzimy początek
naszego życia własnego. Z narodzenia bowiem Chrystusa
powstaje ród chrześcijan; urodziny «głowy» są też urodzina-
mi «ciała». Wprawdzie powołanie każdego następuje w swo-
jej kolei, i synom Kościoła w różnych czasach i epokach żyć
przypada, wszyscy jednak wierni - jacy żyli, żyją i żyć będą -
jak z Chrystusem w Jego męce ukrzyżowani, w zmartwych-
wstaniu wskrzeszeni, we wniebowstąpieniu po prawicy Ojca
umieszczeni, tak też z Nim wespół w tych narodzinach zro-
dzeni zostają.
1
Postacie świętych, ukazywane w okresie Narodzenia Pań-
skiego, są wyraźnymi znakami żywego uczestnictwa człowie-
ka w misterium Bożego Narodzenia. Jedno z responsoriów,
odmawiane w czasie Godziny czytań w święto św. Szczepa-
na, tak ujmuje tę prawdę:
Wczoraj Pan się narodził na ziemi, aby Szczepan mógł się
zrodzić w niebie. Na świat przyszedł, aby Szczepan wszedł
do nieba.
Wczoraj nasz Król, odziany szatą ciała, wyszedł z dziewi-
czej komnaty i świat raczył nawiedzić. Aby Szczepan wszedł
do nieba.
2
Boże Narodzenie jest tajemnicą powszechnego odrodzenia.
W tę świętą noc zostało zapoczątkowane nowe stworzenie:
„Dzisiaj w Chrystusie, Twoim Synu, odradza się świat” (li-
turgia ambrozjańska); „On będąc niewidzialnym Bogiem,
1
Św. Leon Wielki, Mowa 26 (przekł. K. Tomczak); zob. w: Leon Wiel-
ki, Mowy, „Pisma Ojców Kościoła” 24, Poznań 1957,102.
2
Liturgia Godzin, I, Poznań 1982,1002.
15
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ukazał się naszym oczom w ludzkim ciele, zrodzony
przed wiekami zaczął istnieć w czasie, aby podźwignąć
wszystko, co grzech poniżył, odnowić całe stworzenie i zbłą-
kaną ludzkość doprowadzić do Królestwa niebieskiego”
(II Prefacja o Narodzeniu Pańskim).
W czasie narodzin Chrystusa dokonuje się zatem prze-
dziwna wymiana:
W Nim zajaśniała tajemnicza wymiana, która nam przynio-
sła zbawienie. Gdy Nieskończony przyjął granice ludzkiej
natury, śmiertelny człowiek stał się królem nad wiekami,
i mieszkańców ziemi uczynił dziedzicami nieba.
3
I jeszcze: „Bóg stał się człowiekiem, aby człowiek stał się
Bogiem”. To św. Ireneusz, a św. Cyryl Jerozolimski doda:
„Stał się tym, czym my jesteśmy, aby nam umożliwić stanie
się tym, czym On jest”. Dlatego też „świętując narodziny
Zbawiciela - jak zauważa św. Leon Wielki - obchodzimy za-
tem również początek naszego własnego życia”.
4.
Misterium Narodzenia Pańskiego
przeżywane w codziennym życiu
Św. Jan Apostoł w Prologu do swojej Ewangelii, a także
w Pierwszym Liście obwieszcza nasze «stanie się» dziećmi
Bożymi mocą wiary w Jezusa Chrystusa:
3
III Prefacja o Narodzeniu Pańskim.
16
LITURGIA SŁOWA W CZASIE NARODZENIA PAŃSKIEGO
Popatrzcie jaką miłością obdarzył nas Ojciec: zostaliśmy na-
zwani dziećmi Bożymi i rzeczywiście nimi jesteśmy. (...)
Umiłowani, obecnie jesteśmy dziećmi Bożymi, ale jeszcze się
nie ujawniło, czym będziemy. Wiemy, że gdy się objawi, bę-
dziemy do Niego podobni, bo ujrzymy Go takim, jakim jest
(1 J 3, 1-2).
Sprawowanie Eucharystii podczas okresu Narodzenia Pań-
skiego oznacza więc wchodzenie w nowy styl życia, to znaczy
w styl życia dzieci Bożych, co wiąże się z tym, by:
- postępować tak jak Jezus: „Kto twierdzi, że w Nim
trwa, powinien również sam postępować tak, jak On
postępował” (1 J 2, 6);
- zerwać z grzechem: „Każdy zaś, kto pokłada w Nim
tę nadzieję, uświęca się, podobnie jak On jest świę-
ty” (1 J 3, 3);
- praktykować
sprawiedliwość: „Dzięki temu można
rozpoznać dzieci Boga i dzieci diabła: kto postępuje
niesprawiedliwie, nie jest z Boga, jak i ten, kto nie
miłuje swego brata” (1 J 3,10);
- zachowywać przykazania, a zwłaszcza przykazanie mi-
łości: „Dzieci, nie miłujmy słowem i językiem, ale czy-
nem i prawdą. Po tym poznamy, że jesteśmy z prawdy,
i uspokoimy przed Nim nasze serca. (...) Przykazanie
zaś Jego jest takie, abyśmy wierzyli w imię Jego Syna,
Jezusa Chrystusa, i miłowali się wzajemnie tak, jak
nam nakazał. Kto wypełnia Jego przykazania, trwa
w Bogu, a Bóg w nim; a to, że trwa On w nas, pozna-
jemy po Duchu, którego nam dał” (1J 3,18-20.23-24).
„Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie
wszystkim ludziom i poucza nas, abyśmy, wyrzekłszy się bez-
17
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
bożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i po-
bożnie żyli na tym świecie, oczekując błogosławionej nadziei
i objawienia się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela nasze-
go, Jezusa Chrystusa” (Tt 2, 11-13: drugie czytanie z Mszy
w nocy).
Reasumując: aby dobrze przeżyć Boże Narodzenie, trze-
ba uczynić tak, jak zrobiła to Maryja: począć i porodzić Chry-
stusa we własnym sercu. „Jakie miałoby znaczenie - pytał
niegdyś Orygenes - że Chrystus kiedyś przyszedł na ziemię,
gdyby teraz nie przyszedł do twej duszy?”.
Właśnie. A Chrystus każdego dnia rodzi się w każdym,
kto przyjmuje Go, słucha i jest Mu posłusznym. Dlatego
w liturgii modlimy się:
Ojcze niebieski, za zwiastowaniem anielskim Niepokalana
Dziewica przyjęła Twoje odwieczne Słowo i przeniknięta
światłem Ducha Świętego stała się świątynią Bożą, prosimy
Cię, spraw, abyśmy za Jej przykładem pokornie wypełniali
Twoją wolę.
4
W ten sposób Boże Narodzenie nie wiąże się już tylko
z jednym dniem, w ten sposób cała historia człowieka staje
się czasem wielkiego przygotowania, co znajduje swój szczyt
w narodzeniu Jezusa Chrystusa.
4
Modlitwa kolekty mszalnej z dnia 20 grudnia.
NARODZENIE PAŃSKIE
Wieczorna Msza wigilijna
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 62, 1-5
1
Przez wzgląd na Syjon nie umilknę,
przez wzgląd na Jerozolimę nie spocznę,
dopóki jej sprawiedliwość nie błyśnie jak zorza
i zbawienie jej nie zapłonie jak pochodnia.
2
Wówczas narody ujrzą twą sprawiedliwość
i chwałę twoją wszyscy królowie.
I nazwą cię nowym imieniem,
które usta Pana określą.
3
Będziesz prześliczną koroną w rękach Pana,
królewskim diademem w dłoni twego Boga.
4
Nie będą więcej mówić o tobie „Porzucona”,
o krainie twej już nie powiedzą „Spustoszona”.
Raczej cię nazwą „Moje w niej upodobanie”,
a krainę twoją - „Poślubiona”.
Albowiem spodobałaś się Panu
i twoja kraina otrzyma męża.
19
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
5
Bo jak młodzieniec poślubia dziewicę,
tak twój Budowniczy ciebie poślubi,
i jak oblubieniec weseli się z oblubienicy,
tak Bóg twój tobą się rozraduje.
Wzniosłe widzenie proroka, którego egzegeci zwykli
określać jako Trito-Izajasza, dotyczy Jerozolimy, świętej Gó-
ry Syjon. Prorok ukazuje ją jako odnowioną i odrodzoną,
a jednocześnie jako przedmiot Bożej miłości i Bożego upo-
dobania. Po wydaniu opatrznościowego edyktu przez króla
Cyrusa (538 przed Chr.) „reszta Izraela” powróciła do oj-
czyzny, odbudowała świątynię Pana, a miasto na nowo stało
się żywym centrum religijnej historii narodu i miejscem zba-
wienia dla ludzi.
Prorok opisuje to odnowione przymierze pomiędzy Bo-
giem a Jerozolimą, posługując się obrazami i symbolami ty-
powymi dla uroczystości zaślubin. „Będziesz - powiada -
prześliczną koroną w rękach Pana, królewskim diademem
w dłoni twego Boga” (w. 3), ponieważ miasto stanie się sto-
licą „sprawiedliwości”. Innymi słowy, miejscem zbawczego
działania Boga i latarnią pokoju i wyzwolenia dla narodów,
które dostrzegą w nim „chwałę” ze względu na odnowioną
obecność Boga pośród swojego ludu (w. 2; 1 Krl 8, 10-11).
Sam Bóg nada temu miastu nowe imię, dlatego też nie bę-
dzie się już mówiło o tym miejscu ziemia „Porzucona” lub
„Spustoszona”, raczej nazywać je będą „Moje w niej upodo-
banie”, a krainę twoją - „Poślubiona” (w. 4; por.: Oz 2,15-25;
Ez 16, 58-62). Ta wielka wizja proroka, na którą patrzymy
w kontekście uroczystości Bożego Narodzenia, dotyczy no-
wego przymierza i odwiecznego zbawienia, jakie Bóg, przez
przyjście na świat Jezusa, realizuje względem ludzkości w ob-
lubieńczym geście prawdziwej miłości.
20
NARODZENIE PAŃSKIE - WIECZORNA MSZA WIGILIJNA
Drugie czytanie:
z Dziejów Apostolskich 13, 16-17. 22-25
Gdy Paweł przybył do Antiochii Pizydyjskiej,
16
wstał w syna-
godze i skinąwszy ręką, przemówił: „Słuchajcie, Izraeli-
ci, i wy, którzy boicie się Boga!
17
Bóg tego ludu izraelskie-
go wybrał ojców naszych i wywyższył lud na obczyźnie w zie-
mi egipskiej, i wyprowadził go z niej mocnym ramieniem.
(...)
22
Gdy zaś jego odrzucił, powołał Dawida na ich kró-
la, o którym też dał świadectwo w słowach: Znalazłem Dawi-
da, syna Jessego, człowieka po mojej myśli, który we wszyst-
kim wypełni moją wolę.
23
Z jego to potomstwa, stosownie do obietnicy, wy-
wiódł Bóg Izraelowi Zbawiciela Jezusa.
24
Przed Jego przyj-
ściem Jan głosił chrzest nawrócenia całemu ludowi izraelskie-
mu.
25
A pod koniec swojej działalności Jan mówił: „Ja nie je-
stem tym, za kogo mnie uważacie. Po mnie przyjdzie Ten, któ-
remu nie jestem godny rozwiązać sandałów na nogach”.
Wystąpienie Pawła w synagodze w Antiochii Pizydyjskiej
jest bogate w efekty typowo teatralne. Po pierwsze: ma miej-
sce wręcz entuzjastyczne przyjęcie Bożego Słowa. Ow entu-
zjazm objawia się zwłaszcza wówczas, gdy Apostoł przywo-
łuje na pamięć najważniejsze etapy historii zbawienia. Za-
czyna się zaś od patriarchów, za czasów których miało miej-
sce zniewolenie, ale i wyzwolenie z rąk Egipcjan. Dalej mó-
wi o doświadczeniu pustyni, dotarciu do ziemi obiecanej,
Saulu i królu Dawidzie. Po czym dochodzi aż do „chrztu na-
wrócenia”, który głosił i udzielał ludowi Jan Chrzciciel
(w. 24), a ostatecznie do samego Jezusa Zbawiciela. Następ-
nie miało miejsce odrzucenie Słowa i prześladowanie Jana,
który głosił tę nową «Ewangelię nawrócenia». Działo się tak
21
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wówczas, gdy zabrakło serc otwartych na tę «nowinę» i na
nowego Ducha. Jednakże, jak się później okazało, odrzuce-
nie to stało się opatrznościowe dla nawrócenia pogańskiego
świata oraz dla tych, którzy nie wstydzą się krzyża. Poprzed-
nik Mesjasza był więc pierwszym, który przyjął i zaakcepto-
wał Jego przyjście: „Po mnie przyjdzie Ten, któremu nie je-
stem godny rozwiązać sandałów na nogach” (w. 25), a po
nim uczyniła to liczna rzesza kobiet i mężczyzn, którzy otwo-
rzyli się na dar Ducha Świętego i na łaskę nawrócenia.
Głoszenie «Dobrej Nowiny» na przestrzeni całej historii
Kościoła zawsze było związane z prześladowaniami. Małe
Dzieciątko przychodzące na świat w Betlejem, przyobleczo-
ne niebieską chwałą, było jednocześnie Tym, które przynosi
ze sobą królewskie insygnia męki i cierpienia. Również
uczeń Jezusa jest wzywany do udowadniania swojej wierno-
ści i miłości, i to zarówno w czasie pokoju, jak i podczas
prześladowań, kiedy świat go odrzuca. A bywa tak wówczas,
gdy jego głoszenie staje się niewygodne ze względu na de-
maskowanie materialistycznego i niespójnego stylu życia.
Ewangelia:
według św. Mateusza 1, 1-25
1
Rodowód Jezusa Chrystusa, syna Dawida, syna Abraha-
ma.
2
Abraham był ojcem Izaaka; Izaak ojcem Jakuba; Jakub oj-
cem Judy i jego braci;
3
Juda zaś był ojcem Faresa i Zary, któ-
rych matką była Tamar. Fares był ojcem Esroma; Esrom oj-
cem Arama;
4
Aram ojcem Aminadaba; Aminadab ojcem Naas-
sona; Naasson ojcem Salmona;
5
Salmon ojcem Booza, a mat-
ką była Rachab. Booz był ojcem Obeda, a matką by-
ła Rut. Obed był ojcem Jessego,
6
a Jesse ojcem króla Dawida.
22
NARODZENIE PAŃSKIE - WIECZORNA MSZA WIGILIJNA
Dawid był ojcem Salomona, a matką była [dawna] żo-
na Uriasza.
7
Salomon był ojcem Roboama; Roboam oj-
cem Abiasza; Abiasz ojcem Asy;
8
Asa ojcem Jozafata; Joza-
fat ojcem Jorama; Joram ojcem Ozjasza;
9
Ozjasz ojcem Jo-
atama; Joatam ojcem Achaza; Achaz ojcem Ezechia-
sza;
10
Ezechiasz ojcem Manassesa; Manasses ojcem Amo-
sa; Amos ojcem Jozjasza;
11
Jozjasz ojcem Jechoniasza i je-
go braci w czasie przesiedlenia babilońskiego.
12
Po przesiedleniu babilońskim Jechoniasz był ojcem Sa-
latiela; Salatiel ojcem Zorobabela;
13
Zorobabel ojcem Abiu-
da; Abiud ojcem Eliakima; Eliakim ojcem Azora;
14
Azor oj-
cem Sadoka; Sadok ojcem Achima; Achim ojcem Eliu-
da;
15
Eliud ojcem Eleazara; Eleazar ojcem Mattana; Mat-
tan ojcem Jakuba;
16
Jakub ojcem Józefa, męża Maryi, z któ-
rej narodził się Jezus, zwany Chrystusem.
17
Tak więc od Abrahama do Dawida jest w sumie czterna-
ście pokoleń; od Dawida do przesiedlenia babilońskie-
go czternaście pokoleń; od przesiedlenia babilońskie-
go do Chrystusa czternaście pokoleń.
18
Z narodzeniem Jezusa Chrystusa było tak. Po zaślubi-
nach Matki Jego, Maryi, z Józefem, wpierw nim zamieszkali
razem, znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Święte-
go.
19
Mąż Jej, Józef, który był człowiekiem sprawiedliwym
i nie chciał narazić Jej na zniesławienie, zamierzał oddalić
Ją potajemnie.
20
Gdy powziął tę myśl, oto anioł Pański uka-
zał mu się we śnie i rzekł: «Józefie, synu Dawida, nie bój się
wziąć do siebie Maryi, twej Małżonki; albowiem z Ducha
Świętego jest to, co się w Niej poczęło.
21
Porodzi Syna, któ-
remu nadasz imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od je-
go grzechów».
22
A stało się to wszystko, aby się wypełniło sło-
wo Pańskie powiedziane przez Proroka:
23
Oto Dziewica po-
cznie i porodzi Syna, któremu nadadzą imię Emmanuel,
23
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
to znaczy Bóg z nami.
24
Zbudziwszy się ze snu, Józef uczy-
nił tak, jak mu polecił anioł Pański: wziął swoją Małżon-
kę do siebie,
25
lecz nie zbliżał się do Niej, aż porodziła Sy-
na, któremu nadał imię Jezus.
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że genealogia otwierają-
ca Ewangelię według św. Mateusza jest oschła, a nawet
wręcz bezsensowna. Jednakże w rzeczywistości kryje ona
w sobie bogactwo teologicznego nauczania, które zostało
zawarte w języku pełnym egzegetycznego mistrzostwa. Po-
przez
umieszczenie
Jezusa
w
drzewie
genealogicznym
ewangelista chce nam powiedzieć, że wywodzi się On z Izra-
ela, że jest Synem Dawida, ale jednocześnie że jest także
kimś więcej. Przyglądając się dokładniej temu fragmentowi
Ewangelii, można zauważyć, że genealogia została zbudo-
wana w sposób symetryczny, dzieląc się na trzy okresy po czter-
naście imion każdy. Dlaczego zastosowano taki właśnie spo-
sób wyrazu? Judaistyczna apokaliptyka uczy nas, że działa-
nie Boga, podobnie jak bieg historii, jest bardzo tajemnicze
i ściśle związane z wcześniej ustalonymi tzw. stałymi okresa-
mi. Co oznacza, że przyjście Jezusa i zamieszkanie pośród
nas dokonało się w czasie wcześniej wybranym przez Boga,
a dokładnie wtedy, gdy historia osiągnęła swoją pełnię.
Swoiste centrum, do którego zmierza cytowany wcześniej
tekst biblijny, znajduje się w wierszu 16: „Jakub ojcem Józe-
fa, męża Maryi, z której narodził się Jezus, zwany Chrystu-
sem”. Wiersz ten, jeżeli dobrze się mu przyjrzymy, stanowi
pewnego rodzaju rozłam w całej genealogii. Oto Józefowi
odebrano godność ziemskiego zrodzenia syna. Zastosowany
czasownik nie występuje tutaj w formie aktywnej: «zrodził»,
co wskazywałoby, że Józef był faktycznym ojcem, ale w for-
mie pasywnej: «narodził się». Ewidentnym pozostaje więc
24
NARODZENIE PAŃSKIE - WIECZORNA MSZA WIGILIJNA
w tym względzie fakt, jak potwierdzają to wiersze od 18 do
25, że Jezus nie jest jedynie synem Dawida, ale pochodzi
także od Boga. We fragmencie tym skryta jest zatem wy-
mowna tajemnica Jezusa, która dla niektórych jest nie do po-
jęcia, a dla innych skandalem. Jedno jest jednak pewne: Je-
zus zaistniał w historii hebrajskiej i historii ludzkiej, ale jed-
nocześnie je przewyższył, ponieważ pochodzi z wysoka. Je-
go pochodzenie zostało zapoczątkowane w Bogu.
MEDITATIO
Przyjęcie przesłania biblijnego Bożego Narodzenia oznacza
przyzwolenie, aby nasze życie stało się w pełnym, a nawet
najpełniejszym w tego słowa znaczeniu, życiem związanym
z Bogiem: życiem pozostającym w oblubieńczej z Nim rela-
cji. Bóg związał się z ludzkością węzłem małżeńskim. Jest to
związek oparty na prawdziwej miłości: „Bo jak młodzieniec
poślubia dziewicę, tak twój Budowniczy ciebie poślubi, i jak
oblubieniec weseli się z oblubienicy, tak Bóg twój tobą się
rozraduje” (Iz 62, 5). Zasadniczym objawieniem Pisma
Świętego jest więc dominująca i wychodząca naprzeciw czło-
wiekowi «obecność» Boga, co przejawia się w ponawianym
co i rusz zaproszeniu do życia z Nim w jedności i we wspól-
nocie. Co więcej, nie spotyka się Go inaczej jak tylko w ciszy.
Odnaleźć Boga oznacza odnaleźć ciszę i samotność, po-
nieważ „prawdziwa samotność jest duchem, a wszystkie
nasze ludzkie samotności są jedynie sposobem podążania
ku wierze, która jest samotnością doskonałą. Prawdziwa
samotność nie polega jednak na nieobecności wokół nas
innych ludzi, ale na obecności Boga” (M. Delbrel). Prze-
cież Bóg przyszedł do nas, kwiląc jak dziecko, co jest łatwe
25
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
do «niezauważenia», a nawet zduszenia przez nasz nad-
mierny, a czasami bezużyteczny aktywizm. Dzisiejsze ciche
wsłuchiwanie się w Boga, który stał się człowiekiem, wyda-
je się być negowane przez naszą społeczność trawioną kon-
sumpcjonizmem i odznaczającą się marnotrawstwem. Sza-
leństwo różnego rodzaju zakupów i prezentów, aby na na-
szym stole zastawionym po brzegi nie brakowało zupełnie
niczego, przyczyniło się do zapomnienia Słowa życia, i wła-
ściwie tylko jego. Co dziwi, bo jedynie ono przyczynia się
do wzrostu naszej wiary i do poczucia bycia szczęśliwym.
Tajemnica wcielenia ukazuje nam Boga, który stał się jed-
nym z nas; jednym z nas z miłości. Ale, aby mógł On w peł-
ni zrealizować swoje plany, potrzebuje do współpracy ludzi.
Dlatego też rodzi się pytanie: jaki jest nasz prawdziwy udział
w tym Bożym Narodzeniu, aby On mógł narodzić się w ser-
cach innych ludzi, naszych sióstr i braci?
ORATIO
Panie Jezu, Ty stałeś się naszym Bratem i Przyjacielem. Ni-
gdy, nawet przez chwilę, nie zawahałeś się, aby stać się czło-
wiekiem takim jak my, aby zawiązać nić przyjaźni pomiędzy
Bogiem a ludzkością. Dlatego też przede wszystkim pra-
gniemy szczerze podziękować Ojcu Twojemu i naszemu
(por. J 20, 17), że ani przez chwilę nie wahał się, by posłać
Ciebie na świat. Jesteś naszym największym darem, jaki
otrzymaliśmy. W Tobie wybieramy najwspanialszą drogę
prowadzącą do realizacji naszego zbawienia.
Ty jesteś osobistym znakiem miłości Boga Ojca, co czy-
nisz na mocy Twojego zjednoczenia z Nim i bycia Synem Bo-
żym. Dziękujemy Ci za posłuszeństwo, dzięki któremu od-
26
NARODZENIE PAŃSKIE - WIECZORNA MSZA WIGILIJNA
powiedziałeś na Jego plan miłości, i za sposób, w jaki dałeś
nam Go poznać, odsłaniając przed nami Jego wewnętrzne
oblicze. To przykład Twojego życia pociągnął nas, ponieważ
stało się ono otwartą księgą, z której można wyczytać, jak
bardzo Bóg nas umiłował. Wszystko zaczęło się od miłości
i dzięki miłości wszystko powraca do swego początku.
Panie Jezu, Ty nieustannie trwasz w postawie wsłuchiwa-
nia się w głos Ojca. Czynisz to podczas chwil wewnętrznej
kontemplacji, a potem przekazujesz nam Jego słowa. Co
więcej, tak dobrze przekazujesz nam te słowa Ojca, że sam
stałeś się Jego słowem. W czasie trwającego Bożego Naro-
dzenia pragniemy w ciszy i zasłuchaniu wejść do betlejem-
skiej groty. Co prawda, jest ona zupełnie inna od tej, w któ-
rej narodziłeś się wiele lat temu, ale mimo to mówi nam, że
przychodząc do nas, nie wybrałeś drogi władzy i wyniosłości,
ale przeciwnie - drogę pokory i ukrycia. Nie wybrałeś bo-
gactwa, ale ubóstwo, dowartościowując w ten sposób ludzi
biednych i zepchniętych na margines życia. Nie wybrałeś
drogi sukcesu i chwały, ale drogę pokory i krzyża. Spraw, Pa-
nie, aby tegoroczne Boże Narodzenie było Twoim nowym
nawiedzeniem naszych serc, abyśmy mogli przeżywać ze
wszystkimi naszymi braćmi miłość, jakiej nas uczyłeś.
CONTEMPLATIO
Żaden ludzki język nigdy nie zdoła wysławić Tej,
od której wziął swoje ciało „pośrednik między Bogiem
a ludźmi” (1 Tm 2, 5). Żadna pochwalna mowa czło-
wieka nigdy nie wzniesie się na poziom Tej, której prze-
czyste łono wydało owoc, będący pokarmem dla naszej
duszy.
27
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Poczęcie Chrystusa w Jej własnym łonie było przywi-
lejem Maryi, natomiast dziedzictwem wszystkich wybra-
nych jest noszenie Go z miłością we własnym sercu. Bło-
gosławioną i szczęśliwą jest Niewiasta, która nosiła Jezu-
sa w swoim łonie przez dziewięć miesięcy. Ale także bło-
gosławieni i szczęśliwi jesteśmy my wszyscy, jeżeli nie-
ustannie troszczymy się o noszenie Go w naszych ser-
cach. Zadziwia nas, i to w sposób wyjątkowy, poczęcie
Jezusa w łonie Maryi, ale nie mniej powinien nas zadzi-
wiać fakt Jego gościnnej obecności w naszych sercach.
Dlatego też, bracia i siostry, zastanówmy się, jak wielka
jest nasza godność i jak wielkie jest nasze podobieństwo
do Maryi. Najświętsza Dziewica poczęła Chrystusa w swo-
im ciele, a my nosimy Go w naszych sercach. Maryja karmi-
ła Chrystusa, wlewając w Jego usta mleko swojego łona,
a my możemy Go karmić różnorodnym pokarmem naszych
dobrych uczynków, które staną się dla Niego rozkoszą.
Św. Piotr Damian, Kazanie 45
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Nadadzą [Mu] imię Emmanuel, to znaczy Bóg z nami”
(Mt 1, 23).
LEKTURA DUCHOWA
1.
O Panie, nasz Boże i nasz Ojcze! Obdarz wielu, obdarz
wszystkich, a więc także i nas, możliwością świętowania Boże-
28
NARODZENIE PAŃSKIE - WIECZORNA MSZA WIGILIJNA
go Narodzenia w duchu wdzięczności, pokory, radości i ufno-
ści względem Tego, którego posiałeś i w którym Ty sam przy-
szedłeś do nas. W chwili, w której wybije godzina, przyjdź, aby
uczynić w nas czyste miejsce, usuwając z nas to wszystko, co
jest w nas pragnieniem tego, co niemożliwe, jak również i to,
co nam nie służy, a także i to, co jest przeznaczone na unice-
stwienie, gdy nadejdzie Twój umiłowany Syn, nasz Pan i Zba-
wiciel, aby wstąpić w nas i wprowadzić swój porządek.
Zmiłuj się nad tymi wszystkimi, którzy jeszcze Ciebie nie
znają lub też znają Ciebie i Twoje Królestwo w sposób nie-
wystarczający. Zmiłuj się i nad tymi, którzy poznali już
wszystko, ale później o tym zapomnieli, źle zrozumieli lub
też zanegowali! Zmiłuj się nad udręczoną ludzkością, zagro-
żoną i dotkniętą bezmyślnością! Oświeć umysły zarówno
tych na Wschodzie, jak i tych na Zachodzie, którzy trzymają
w rękach stery władzy i, jak się wydaje, nie wiedzą, co mają
czynić! Udziel rządzącym i przedstawicielom ludów, sę-
dziom, nauczycielom i działaczom, a także dziennikarzom
łaski mądrego dokonywania wyborów i bezstronności, któ-
rych tak bardzo potrzebują w podejmowaniu odpowiedzial-
nych decyzji! Włóż w usta przepowiadających w tegoroczne
święta Bożego Narodzenia słowa trafne i wspierające, słowa
krzepiące i pomagające, ale także otwórz uszy i serca tych,
którzy będą ich słuchali!
Udziel łaski pociechy i odwagi przebywającym w szpita-
lach, którzy są zatroskani i trapieni różnego rodzaju choro-
bami, przebywającym w więzieniach, wszystkim smutnym,
opuszczonym i zdesperowanym. Wspomagaj ich tym, co fak-
tycznie może pomóc im i nam wszystkim: jasnością Twojego
Słowa i cichym działaniem Twojego Świętego Ducha!
Dziękujemy Ci za pewność, że nie prosimy Ciebie nada-
remno. Dziękujemy Ci za Twoje światło, świecące w ciemno-
29
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ściach, którego te ciemności nie ogarnęły. Dziękujemy Ci, że
jesteś naszym Bogiem i że zostało nam dane być Twoim lu-
dem. Amen.
Karl Barth, Gebete
2.
Z Maryją kontemplujemy oblicze Chrystusa: w Dziecięciu owi-
niętym w pieluszki i złożonym w żłobie (por. Łk 2, 7) przy-
chodzi Bóg, aby nas nawiedzić i skierować nasze kroki
na drogę pokoju (por. Łk 1, 79). Maryja kontempluje Go, tuli
i ogrzewa. Rozważa sens cudownych znaków, jakie otaczają
tajemnicę Bożego Narodzenia. (...)
Wraz z Tobą, dziewicza Matko, zatrzymujemy się w zamy-
śleniu przed żłóbkiem, w którym leży Dzieciątko, tak jak Ty
zadziwieni wobec nieogarnionej łaskawości Boga. Użycz
nam Twoich oczu, Maryjo, abyśmy wniknęli w tajemnicę
ukrytą w kruchym ciele Twego Syna. Ucz nas rozpoznawać
Jego oblicze w dzieciach każdej rasy i kultury. Wspomóż nas,
abyśmy byli autentycznymi świadkami Jego przesłania poko-
ju i miłości, by również ludzie naszych czasów, naznaczonych
wciąż wielkimi konfliktami i niesłychaną przemocą, umieli
rozpoznać w Dzieciątku, które trzymasz w ramionach, jedy-
nego Zbawcę świata, niewyczerpane źródło prawdziwego
pokoju, którego tak bardzo pragnie każde ludzkie serce.
Jan Paweł II, orędzie Urbi et Orbi
[Rzym, 25 grudnia 2002]
NARODZENIE PAŃSKIE
Msza w nocy
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 9, 1-3. 5-6
1
Naród kroczący w ciemnościach
ujrzał światłość wielką;
nad mieszkańcami kraju mroków
zabłysło światło.
2
Pomnożyłeś radość,
zwiększyłeś wesele.
Rozradowali się przed Tobą,
jak się radują we żniwa,
jak się weselą
przy podziale łupu.
3
Bo złamałeś jego ciężkie jarzmo
i drążek na jego ramieniu,
pręt jego ciemięzcy
jak w dniu porażki Madianitów.
5
Albowiem Dziecię nam się narodziło,
Syn został nam dany,
31
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
na Jego barkach spoczęła władza.
Nazwano Go imieniem:
Przedziwny Doradca, Bóg Mocny,
Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju.
6
Wielkie będzie Jego panowanie
w pokoju bez granic
na tronie Dawida
i nad Jego królestwem,
które On utwierdzi i umocni
prawem i sprawiedliwością,
odtąd i na wieki.
Zazdrosna miłość Pana Zastępów tego dokona.
Wszystkie czytania biblijne czytane w czasie Mszy świę-
tych Bożego Narodzenia, choć z różnych perspektyw, stara-
ją się udzielić odpowiedzi na jedno pytanie: jaki jest praw-
dziwy sens Bożego Narodzenia? Całość rozważań rozpoczy-
na się od dawnych proroków. Mowa Izajasza potwierdza
dramatyczność sytuacji, w jakiej znalazł się Izrael, ponieważ
zewsząd słychać głosy obcych wojsk. Inwazja ze strony Asy-
ryjczyków (VIII w. przed Chr.), którzy wkroczyli do Galilei,
zagraża Judei i Jerozolimie, a osaczony naród doświadcza
terroru najeźdźcy, zaczyna więc - jak powiada prorok - „kro-
czyć w ciemności” i nie wie, dokąd ma podążać. Do tych lu-
dzi, praktycznie nie mających żadnej już nadziei, Izajasz za-
czyna mówić: „Naród kroczący w ciemnościach ujrzał świa-
tłość wielką” (w. 1). Po czym, zwracając się do Boga, wyzna-
je: „Pomnożyłeś radość, zwiększyłeś wesele” (w. 2).
Ale co pozwoli ludowi przejść z ciemności do światła, ze
smutku do radości? Aluzja poczyniona przez Izajasza odno-
si się co prawda do ucieczki Asyryjczyków, ale Boży prorok
mówi także o ucieczce wszystkich nieprzyjaciół. Zapowiada
32
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W NOCY
radość, której powodem będzie Ten nazywany imieniem: „Bóg
mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (w. 5). Właśnie
On, prawdziwy bohater Izraela, dokona tego wszystkiego.
Tylko jak się to stanie? Izajasz odpowiada: „Zazdrosna mi-
łość Pana Zastępów tego dokona” (w. 6). Tak więc prawdzi-
wym sensem Bożego Narodzenia jest to najdawniejsze prze-
słanie: oto nadszedł kres obaw i dzień wyzwolenia spod pa-
nowania nieprzyjaciół. Dokona tego „Dziecię [które] nam
się narodziło” (w. 5; por. Iz 7, 14; Mi 5, 1-3; 2 Sm 7, 12-16).
Ten potomek Dawida obdarzy całą społeczność życiem,
w którym będą panowały: sprawiedliwość, pokój i radość.
Nikomu też nie zabraknie wówczas odwagi i każdy z rado-
ścią będzie wyczekiwał kolejnego ranka.
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawia Apostoła do Tytusa 2,11-14
11
Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie
wszystkim ludziom
12
i poucza nas, abyśmy, wyrzekłszy się
bezbożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie,
i pobożnie żyli na tym świecie,
13
oczekując błogosławio-
nej nadziei i objawienia się chwały wielkiego Boga i Zbawi-
ciela naszego, Jezusa Chrystusa,
14
który wydał samego sie-
bie za nas, aby odkupić nas od wszelkiej nieprawości i oczy-
ścić lud wybrany sobie na własność, gorliwy w spełnianiu do-
brych uczynków.
Św. Paweł, pisząc list do Tytusa, swojego ucznia nawróco-
nego z pogaństwa, ówczesnego biskupa Krety, wyjaśnia sens
przyjścia Jezusa na ziemię, ujmując całe to wydarzenie
w słowach pełnych nadziei: „Ukazała się bowiem łaska Bo-
33
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom” (w. 11). Naj-
istotniejszym wymiarem Bożego Narodzenia jest bowiem
dla Pawła powszechność zbawienia, a najbardziej autentycz-
nym przesianiem tego czasu jest głoszenie zbawienia i no-
wego życia dla całej ludzkości bez względu na rasę czy kolor
skóry, na pochodzenie społeczne czy walory intelektualne.
Oto Zbawiciel sam się ofiarował i nie jest jedynie dzieckiem,
które za miejsce swoich narodzin wybrało ubogą stajnię peł-
ną nadzwyczajnej ciszy i niewygód, ale jest przede wszystkim
szczerym uśmiechem Boga, przez co stał się Kimś w pełni
widzialnym. Stało się tak, aby w ludziach doprowadzonych
do rozpaczy wzbudzić iskrę nadziei.
Przyszedł On do nas, aby nauczyć nas kroczenia drogą
dobra, wstrzemięźliwości i sprawiedliwości, odrzucania po-
nętnego i iluzorycznego zła, jakie niesie ze sobą świat. Przy-
szedł także, by umocnić nasze trwanie w oczekiwaniu na
chwalebny Jego powrót (w. 13). On to, jak zauważa św. Pa-
weł, dobrowolnie „wydał samego siebie za nas” (w. 14), ale
wcześniej mówił nam o Ojcu i nazywał nas swoimi przyja-
ciółmi. Na koniec z miłości umarł dla nas na krzyżu, wyzwo-
lił od wszelkiej niewoli i raz na zawsze doprowadził całą po-
jednaną ludzkość do Ojca.
Jedynie wiara pozwala dostrzec nam moc Boga objawia-
jącą się w losach człowieka ubogiego. Od momentu, kiedy
Syn Boży stał się człowiekiem, Bóg pragnie, aby przyjmowa-
no Go i traktowano jako człowieka. Tak mamy poszukiwać
Boga, ponieważ pozostał wśród nas jako człowiek.
34
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W NOCY
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 1-14
1
W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, że-
by przeprowadzić spis ludności w całym świecie.
2
Pierw-
szy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Sy-
rii był Kwiryniusz.
3
Podążali więc wszyscy, aby się dać zapi-
sać, każdy do swego miasta.
4
Udał się także Józef z Gali-
lei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwa-
nego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawi-
da,
5
żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, któ-
ra była brzemienna.
6
Kiedy tam przebywali, nadszedł dla
Maryi czas rozwiązania.
7
Powiła swego pierworodnego Sy-
na, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie by-
ło dla nich miejsca w gospodzie.
8
W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali
straż nocną nad swoją trzodą.
9
Wtem stanął przy nich anioł
Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bar-
dzo się przestraszyli.
10
I rzekł do nich anioł: «Nie bójcie się!
Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem ca-
łego narodu:
11
dziś w mieście Dawida narodził się wam Zba-
wiciel, którym jest Mesjasz, Pan.
12
A to będzie znakiem dla
was: znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki i leżące
w żłobie».
13
I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastę-
pów niebieskich, które wielbiły Boga słowami:
4
«Chwała Bogu na wysokościach,
a na ziemi pokój
ludziom Jego upodobania».
Św. Łukasz Ewangelista, opierając się na zapowiedziach
prorockich (por. Mi 5,1-4; 1 Sm 16,1-3), opowiada nam o hi-
storycznym narodzeniu Jezusa. Jego opowiadanie jest pro-
35
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ste, ale bardzo sugestywne i pełne teologicznych treści. Wy-
korzystuje strukturę misyjnego przepowiadania, które za-
wiera trzy istotne momenty. Przede wszystkim otrzymujemy
wieści o samym wydarzeniu i okolicznościach. Te ostatnie to:
wydanie edyktu przez Cesarza Augusta i - będący jego skut-
kiem - pierwszy spis ludności przeprowadzony przez Kwiry-
niusza, ówczesnego wielkorządcę Syrii. Wtedy to miało miej-
sce narodzenie Jezusa w Betlejem, w kraju rządzonym przez
obce władze (w. 1-7). Kolejnym elementem tego opowiadania
jest obwieszczenie. Dokonuje go anioł wobec pasterzy, którzy
stali się pierwszymi świadkami zbawienia (w. 8-14). Aż wresz-
cie następuje przyjęcie obwieszczenia przez pasterzy, którzy
udają się do groty, aby spotkać w niej Jezusa i opowiedzieć
potem o tym wydarzeniu innym ludziom (w. 15-20).
Centralnym punktem opowiadania są słowa anioła skiero-
wane do pasterzy. Dotyczą one radości płynącej z dziejącego
się wydarzenia. Równie istotna, wedle Łukasza, jest i wiara
w Jezusa Zbawiciela obecnego w małym i ubogim niemowlę-
ciu, które było „owinięte w pieluszki i leżało w żłobie” (w. 12).
W całym tym tekście pojawiają się dwa motywy, które wza-
jemnie wpływają na siebie i się uzupełniają: widzialne ubó-
stwo ludzkiego losu Jezusa i ukryta chwała Boga, obecnego
pośród ludzi. Jedynie garstka pasterzy - reprezentantów
biednej i pokornej części ludzkości - dostrzega w tym małym
Dziecięciu oczekiwanego Mesjasza. Jest to cudowny i nad-
zwyczajny znak początku nowej epoki w dziejach ludzkości.
MEDITATIO
Aby móc kontemplować misterium Bożego Narodzenia, po-
trzebujemy przede wszystkim zwykłej prostoty, która dopro-
36
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W NOCY
wadzi nas do zadziwienia się jego przesłaniem. Zdumienie
i spojrzenie dziecka to konieczne środki do tego, aby móc
zakosztować przestania, jakie objawia się nam w tę świętą
noc. To przesłanie pełne radości, której powody są wyraźne:
przyjście na świat Dziecka, Zbawiciela wszystkich ludzi, któ-
ry przynosi nadzieję przepełnioną pokojem, sprawiedliwo-
ścią i zbawieniem. Pojawia się jednak pytanie o znaki, jakie
towarzyszą temu Dziecku. Wymieńmy je: słabość, ubóstwo,
niemoc i pokora - to, co świat zawsze odrzucał, a co w przy-
padku Syna Bożego stało się czymś wyjątkowym.
Pojawienie się Jezusa sprawiło, że wszystkie tzw. fałszywe
«ludzkie pewności» zostały zakwestionowane, ponieważ
Bóg nie wybrał tego, co mocne, mądre i silne w oczach świa-
ta, ale przeciwnie, wybrał to, co jest słabe, głupie i można by
rzec ostatnie: wybrał Dziecko złożone w żłobie (por. Łk 2,7.
12. 16; 1 Kor 1, 27; Mt 11, 25), które było i ubogie, i odrzu-
cone, i odsunięte na margines tego, co naprawdę ważne.
I właśnie na tym ubóstwie, odrzuceniu, «nic-nieznaczeniu»,
rozpościera się świat Ducha, a my, uwikłani w dramaty na-
szej codzienności, wciąż uporczywie poszukujemy książąt
mocnych, władczych i stosujących przemoc. Dziecię z betle-
jemskiej groty zaś mówi nam, że cudu pokoju Bożego Naro-
dzenia doświadczą tylko ci, którzy akceptują i przyjmują Je-
go dary «nic nie warte» z punktu widzenia świata.
Gdy więc w takim właśnie świetle spojrzymy na wydarze-
nie dzisiejszej nocy, to zrozumiemy, że nie jest to jedynie ja-
kaś data, o której należy pamiętać, ale że to wydarzenie
zdolne także i dzisiaj zarażać nadzieją i przemieniać.
Według starej rabinistycznej tradycji cztery noce są ważne
w dziejach ludzkości: noc stworzenia (Rdz 1, 3), noc Abra-
hama (Rdz 15,1-6), noc wyjścia (Wj 12,1-13) i noc betlejem-
ska. Ta ostatnia jest najważniejsza, ponieważ to wtedy właś-
37
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
nie Syn Boży przyniósł światu - tak różny od pax augusta -
pokój, który stał się fundamentem «cywilizacji miłości» (Pa-
weł VI). Czy jesteśmy zdolni do tego, aby przeżywać miste-
rium tej jedynej spośród nocy?
ORATIO
Panie, Boże wszechświata, dziękujemy Ci za to, że w Dzie-
cięciu Jezus, które przyszło na świat, przynosząc pokój, ra-
dość, sprawiedliwość i zbawienie, objawiła się Twoja miłość
do wszystkich ludzi. Także i my pragniemy zrozumieć choć-
by cokolwiek z misterium Słowa Wcielonego, pomimo tego,
że zbyt małe są nasze umysły.
Dla Żydów pewnego rodzaju absurdem było myślenie
o tym, że ostateczne Słowo Boga objawi się w słabości ludz-
kiego ciała Jezusa. Natomiast dla pogan skandalem było za-
akceptowanie pełni człowieczeństwa Syna Bożego, które by-
ło uważane za miejsce niegodne boskości. My natomiast
wierzymy, że Słowo w ściśle określonym momencie historii,
rodząc się z Maryi, „stało się ciałem” (por. 1 J 4, 2-3) i przy-
jęło -jak każde stworzenie - jego słabości i niemoc. Wierzy-
my też, że w Jezusie Chrystusie, prawdziwym Bogu i praw-
dziwym człowieku, dokonało się ostateczne i pełne objawie-
nie Ojca, a także ogłoszenie orędzia wiary, która zbawia.
Człowiek trzeciego tysiąclecia potrzebuje Jezusa, potrze-
buje bowiem osoby objawiającej miłość Ojca, aby móc wyjść
ze swojego egoizmu i poza płytką powierzchowność, które
pozbawiają go wartości dających nadzieję na nowe życie.
Boże, nasz Ojcze, narodzenie Twojego Syna objawia nam,
że także i my staliśmy się w Jezusie Twoimi dziećmi i może-
my Ciebie poznać.
38
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W NOCY
Spraw, aby całe nasze życie, wzorowane na życiu Chrystu-
sa, było jedną wielką, synowską uległością wobec Ciebie
i Twojej woli. Dlatego też w noc Bożego Narodzenia upada-
my na kolana, trwając w adoracyjnym uwielbieniu ludzkiego
oblicza Dziecięcia Jezus, Twojego Jednorodzonego Syna,
w którym odbija się niewidzialne oblicze Ojca, po to, aby-
śmy mogli w nim dostrzec nasze boskie odbicie.
CONTEMPLATIO
A ja, kim jestem? Co w sposób godny mogę powiedzieć
o tym, co widać? Brak mi słów: język i usta są bezsilne,
gdy przychodzi im mówić o cudach tej Bożej uroczysto-
ści. Dlatego też razem z chórami aniołów wołam i wo-
łać będę: „Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi
pokój ludziom, w których sobie upodobał”.
Bóg jest na ziemi; któż zatem nie będzie niebieski?
Bóg zstępuje pośród nas, narodzony z Dziewicy; któż
więc nie stanie się dzisiaj bardziej Boży, nie będzie pra-
gnął świętości Dziewicy i żarliwie nie będzie szukał mą-
drości, aby stać się bliższym Boga? Bóg okrył się twarzą
ubóstwa; kto więc nie stanie się bogatym w boskość Bo-
ga, jeżeli przyjmie coś pokornego?
Pełen mocy i radośnie wołam jak pasterze i zrywam się
na nogi, słysząc brzmienie Bożych słów; gorąco pragnę
iść do szopki przyjmującej Boga i podążać do niebieskiej
groty; odważyłem się zobaczyć tajemnicę, jaka w niej zo-
stała odkryta, i wznieść z niej mój głos w obecności No-
wonarodzonego: „Chwała Bogu na wysokościach, a na
ziemi pokój ludziom, w których sobie upodobał”.
Św. Sofroniusz z Jerozolimy, Le Omelie [Roma 1991, 55-57]
39
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany” (Iz 9,5).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Było to tej samej nocy, która właśnie minęła, kiedy wielu
Aniołów objawiło się pasterzom w Betlejem, mówiąc im:
„Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom do-
brej woli”; w tym dniu, jedynym w roku, czcimy w tym sa-
mym czasie Narodzenie Pana naszego i Mękę jego, i Śmierć
na drzewie Krzyża. Umiłowani, w oczach świata dziwne to
zachowanie. Bo któż na świecie smuci się i raduje w tej sa-
mej chwili i dla tegoż powodu? Lub radość bowiem stłumio-
ną będzie przez żal, lub żal wyparty przez radość; tak więc je-
dynie w naszym chrześcijańskim misterium możemy się cie-
szyć i smucić w czasie tym samym i dla jednego powodu.
A teraz pomyślcie przez chwilę, co znaczy słowo «pokój».
Czy zdaje się to wam dziwne, że głoszą go Aniołowie, gdy
świat jest nieustannie nękany przez wojnę lub strach
przed wojną? Czy zdaje się wam, iż głosy anielskie są w błę-
dzie, iż obietnica ich była oszustwem i rozczarowaniem?
Rozważcie teraz, co sam nasz Pan powiedział o pokoju.
Powiedział uczniom swoim: „Pokój zostawiam wam, pokój
wam daję”. Czy pokój tak rozumiał, jak my go rozumiemy:
królestwo Anglii w pokoju z sąsiadami, baronowie w pokoju
z Królem, gospodarz liczący zysk w pokoju zdobyty, paleni-
sko sprzątnięte, najlepsze wino na stole dla przyjaciela, żona
dzieciom nucąca? Ci ludzie, Jego uczniowie, podobnych rze-
40
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W NOCY
czy nie znali: puścili się w podróż daleką, by cierpieć na lą-
dzie i na morzu, aby znosić tortury więzienia, rozczarowania
i śmierć męczeńską. Cóż tedy przez pokój rozumiał? Jeśli
o to pytacie, winniście pamiętać, że mówił także i to: „Daję
wam, nie jak świat daje”. Tak więc dał uczniom swoim pokój,
lecz nie ten, który świat daje.
1
T. S. Eliot, Mord w katedrze
2.
Rodzi się Dziecię. Na pozór jedno z wielu dzieci na świecie.
Rodzi się Dziecię w stajni betlejemskiej. Rodzi się zatem
w warunkach skrajnej nędzy - ubogie wśród ubogich. Jednak
Ten, który się rodzi, jest «Synem» w pełnym tego słowa zna-
czeniu. (...) To Dziecię to Syn Boży, współistotny Ojcu. Za-
powiedziany przez proroków, za sprawą Ducha Świętego
stał się człowiekiem w łonie Dziewicy Maryi. (...)
O, Dziecię, któreś zechciało mieć za kołyskę żłób! O, Stwo-
rzycielu wszechświata, który wyrzekłeś się Boskiej chwały!
O, nasz Odkupicielu, który wydałeś swe bezbronne ciało
na ofiarę za zbawienie ludzkości! Niech blask Twojego naro-
dzenia rozjaśni noc świata. Niech moc Twojego orędzia mi-
łości zniweczy butne podstępy złego. Niech dar Twojego ży-
cia pozwoli nam coraz lepiej rozumieć, jaką wartość ma ży-
cie każdej ludzkiej istoty. (...)
Ty, Maryjo, czuwająca nad swoim wszechmogącym Sy-
nem, daj nam Twe oczy, byśmy patrzyli na Niego z wiarą; daj
nam Twe serce, byśmy wielbili Go z miłością.
W swej prostocie betlejemskie Dziecię uczy nas odkry-
wać na nowo prawdziwy sens naszego życia. Uczy nas, by-
1
Tekst polski w tłum. J. S. Sity, Warszawa 1979,43-44.
41
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
śmy «rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie żyli na tym świe-
cie» (Tt 2,12).
O, Nocy Święta, tak oczekiwana, która na zawsze zjedno-
czyłaś Boga i człowieka! Na nowo zapalasz w nas nadzieję.
Wzbudzasz w nas pełen zachwytu podziw. Zapewniasz nam
triumf miłości nad nienawiścią, życia nad śmiercią. Dlatego
trwamy zatopieni w modlitwie.
W pełnej blasku ciszy Twego Narodzenia nadal do nas
mówisz, Emmanuelu. A my jesteśmy gotowi Cię słuchać.
Amen!
Jan Paweł II, homilia podczas Pasterki
[Rzym, 25 grudnia 2003]
NARODZENIE PAŃSKIE
Msza o świcie
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 62, 11-12
11
Oto, co Pan obwieszcza
wszystkim krańcom ziemi:
«Mówcie do Córy Syjońskiej:
Oto twój Zbawca przychodzi.
Oto Jego nagroda z Nim idzie
i zapłata Jego przed Nim.
12
Nazywać ich będą Ludem Świętym,
Odkupionymi przez Pana.
A tobie dadzą miano: „Poszukiwane”,
„Miasto nie opuszczone”».
Prorok Izajasz wypowiada słowa dodające odwagi. Są one
skierowane do starszyzny Izraela zgromadzonej w Jerozoli-
mie w oczekiwaniu na powrót do ojczyzny ich braci, niegdyś
wypędzonych, tzw. „reszty Izraela”, która znajdowała się
w niewoli babilońskiej. Tekst prorocki składa się z dwóch
43
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wersetów. Pierwszy zawiera w sobie słowa skierowane do Je-
rozolimy, „Córy Syjońskiej” - a więc także do całego naro-
du - mówiące o bliskim wyzwoleniu wygnańców. Owego wy-
zwolenia dokona sam Bóg przychodzący jako „Zbawca” lu-
du i przynoszący ze sobą cenny i oczekiwany dar wolności
(w. 11). Natomiast drugi werset kryje w sobie nowe tytuły
do chwały dotyczące zarówno tych wracających z niewoli,
nazywanych także „Ludem Świętym”, „odkupionymi przez
Pana”, ale również i samej Jerozolimy, która jak panna mło-
da będzie nazywana: „Poszukiwana” i „Miasto nie opusz-
czone” (w. 12).
W obu przypadkach tym, który wychodzi z inicjatywą, jest
Bóg. To On szuka swojego ludu, wykupuje go i wiąże ze so-
bą poprzez okazywaną mu miłość i wierność. Tekst Izajasza
jest używany w liturgii bożonarodzeniowej, ponieważ po-
strzega się go jako zapowiedź innego wielkiego spotkania.
Spotkania zrealizowanego przez Boga za pośrednictwem
Jego Jednorodzonego Syna z całą ludzkością, co miało miej-
sce w Betlejem przy kołysce małego Jezusa, który okazał się
prawdziwym Zbawicielem i wyzwolicielem ludzi. Dlatego
także i my jesteśmy nazywani „Ludem Świętym” Boga, a in-
ne ludy nazywają nas ludem „odkupionym przez Pana”.
W ten sposób Bóg okazał nam swoją łaskawość.
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawła Apostoła do Tytusa 3, 4-7
4
Gdy zaś ukazała się dobroć i miłość Zbawiciela nasze-
go, Boga, do ludzi,
5
nie ze względu na sprawiedliwe uczyn-
ki, jakie spełniliśmy, lecz z miłosierdzia swego zbawił nas
przez obmycie odradzające i odnawiające w Duchu Świę-
44
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE
tym,
6
którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystu-
sa, Zbawiciela naszego,
7
abyśmy, usprawiedliwieni Jego la-
ską, stali się w nadziei dziedzicami życia wiecznego.
Także i to czytanie Słowa Bożego, podobnie jak czytanie
z Księgi proroka Izajasza, jest krótkie i proste. Właściwie
św. Paweł chce nam przekazać, że misterium, jakie przeży-
wamy i kontemplujemy dzisiejszego dnia, jest tak wielkie, że
nie zdołamy wyrazić go słowami. Wszystko, co Bóg uczynił
dla całej ludzkości - oświadcza Apostoł - jest dziełem jedy-
nie Jego uprzedzającej wszystko dobroci. Paweł, zwracając się
do swojego ucznia Tytusa w słowach będących owocem jego
osobistego duszpasterskiego doświadczenia, twierdzi wręcz,
że zostaliśmy zbawieni nie dzięki naszym dobrym uczyn-
kom, jakie spełniliśmy (w. 5a; por. Rz 9, 30-32; 10, 3-5;
Flp 3,9), ale ponieważ Duch Boży jest bogaty w dary, jakich
nam udziela (w. 5b; por. Rz 3, 24; J 3, 16-18). W sposób
szczególny zostaliśmy zbawieni, gdy z własnej woli, opartej
na miłosiernej miłości, przyszedł do nas Zbawiciel. Wtedy
to z nieprzyjaciół uczynił nas przyjaciółmi, a tym samym
swoimi przybranymi dziećmi przez uczestnictwo w sakra-
mencie chrztu świętego (por. 1 P 1, 3).
Jeżeli na Boże Narodzenie Bóg obdarowuje nas swoim
Synem, to możemy powiedzieć, że w chrzcie świętym obda-
rowuje nas darem Ducha Świętego. Ten zaś oprócz różnych
innych darów daje nam pewność, że staliśmy się dziedzica-
mi „życia wiecznego” (w. 7), czegoś, co nigdy nie ulegnie
zniszczeniu ani się nie skończy. Wówczas to osobiście po-
znamy Boga. Te liczne i tak wielkie dary Boga otwierają na-
sze serca na cud, jakiego dla nas dokonał, oraz na synowską
wdzięczność za tak wielką hojność.
45
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 15-20
15
Gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili
między sobą: «Pójdźmy do Betlejem i zobaczmy, co się tam
zdarzyło i o czym nam Pan oznajmił».
16
Udali się też po-
śpiesznie i znaleźli Maryję, Józefa oraz leżące w żłobie Nie-
mowlę.
17
Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli, co im zostało objawio-
ne o tym Dziecięciu.
18
A wszyscy, którzy to słyszeli, zdumieli
się tym, co im pasterze opowiedzieli.
19
Lecz Maryja zacho-
wywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu.
20
A pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszyst-
ko, co słyszeli i widzieli, jak im to zostało przedtem powie-
dziane.
Ewangelia „Mszy o świcie” jest praktycznie kontynuacją
Ewangelii z „Mszy w nocy”, jaką zapisał św. Łukasz, korzy-
stając ze schematu misyjnego głoszenia zasadzającego się
na trzech elementach. Przypomnijmy je, są to: opowiadanie
o wydarzeniu, obwieszczenie skierowane do pasterzy i przyję-
cie wydarzenia. W czytanym teraz fragmencie Ewangelii,
św. Łukasz skupia się na ostatnim elemencie tej struktury,
a mianowicie na fakcie udania się pasterzy do Betlejem
i odnalezieniu groty, zgodnie z tym, jak zostało to im oznaj-
mione przez anioła, gdzie znaleźli Dziecię Jezus razem
z Maryją i Józefem.
I tak oto stajemy wobec prawdziwej drogi wiary ze wszyst-
kimi jej etapami. Już na pierwszy rzut oka wyraźnie widać,
że wewnętrzna decyzja przekłada się na konkretne gesty
i czyny: najpierw jest poszukiwanie („udali się pośpiesznie”:
w. 16a), później znalezienie, któremu towarzyszą ludzkie
i duchowe przeżycia („znaleźli Maryję, Józefa oraz leżące
46
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE
w żłobie Niemowlę”: w. 16b), a na końcu pojawia się świa-
dectwo życia („opowiedzieli, co im zostało objawione o tym
Dziecięciu”: w. 17). To właśnie świadectwo staje się źródłem
zdumienia i wiary u tych, którzy słuchali opowiadania („zdu-
mieli się tym, co im pasterze opowiedzieli”: w. 18). W taki
sposób dochodzi do rozszerzania się wiary.
Tekst ewangeliczny kończy się cenną uwagą o Maryi:
„Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je
w swoim sercu” (w. 19). W ten sposób ewangelista pokazu-
je nam, że Najświętsza Dziewica pozostawała w kontempla-
cyjnym zamyśleniu nad usłyszanymi słowami oraz tymi, któ-
re zostały wypowiedziane o małym Jezusie przez pasterzy.
Należy wyraźnie stwierdzić, że historia Jej Syna, rozpoczy-
nająca się w matczynym łonie, a kończąca się wewnątrz gro-
bu zmartwychwstania, stanowi jedno z historią Maryi. To
od chwili zwiastowania i wypowiedzianego z wiarą i ufnością
fiat zgodziła się pokornie służyć samemu Bogu.
MEDITATIO
Słowo Boże dnia Bożego Narodzenia jest zaproszeniem do
niepozostawania na etapie wyjaśnień, ale do głębokiego
kontemplowania zarówno słów: „Światło zabłysło dzisiaj
nad nami, bo Chrystus nam się narodził” (antyfona na wej-
ście), jak i misterium Boga, który stał się człowiekiem. Je-
zus przyniósł ludzkości najcenniejszy dar, jak mówi o tym
św. Ireneusz: „Chrystus przyniósł całą nowość życia, ofiaru-
jąc siebie samego”.
W jaki sposób możemy wzmocnić naszą wiarę, gdy trwa-
my w rozmyślaniu wobec cichego, pokornego i małego Dzie-
cięcia? Podejmując decyzję, że i my także udamy się do Betle-
47
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
jem, ponieważ to właśnie ta ziemia jest ikoną prostoty i przej-
rzystości, radości i życia, ciszy i kontemplacji.
Aby jednak odnaleźć korzenie naszej wiary, musimy stać
się dziećmi przede wszystkim w naszym sercu. Potrzebujemy
uroczystej radości, która pozwoli nam uwierzyć, że życie jest
wielkim darem pochodzącym od Boga. Darem, którego nie
można zmarnować. Potrzebujemy zatem ciszy kontemplacji.
Jeżeli chcemy wyrazić naszą miłość wobec innych ludzi, to co
tak naprawdę możemy im podarować, jak nie naszą ciszę?
„Cisza rozświetla nasze dusze, szepcze do naszych serc i je jed-
noczy. Cisza oddziela nas od nas samych, pozwala nam szy-
bować w obłokach Ducha i zbliża nas do nieba” (M. Del-
brel). Jedynie takie doświadczenie pozwoli nam powrócić
do naszych domów i do naszej pracy i chwalić - tak jak Ma-
ryja - Boga za Jego Słowo. To sprawi, że będziemy pewnymi
zachowywania go w naszych sercach, aby głosić innym to, co
tak naprawdę oznacza dla nas ta święta cisza.
ORATIO
Przyjmij, Panie, naszą cichą modlitwę, ponieważ dzisiaj
chcemy ją zanosić do Ciebie sercem i ustami Maryi, Twojej
Matki, która długo i w ciszy kontemplowała Twoje oblicze,
ale najpierw słuchała Twojego słowa: „Błogosławieni są ra-
czej ci, którzy słuchają słowa Bożego i [go] przestrzegają”
(Łk 11, 28).
Dziękujemy Ci, Panie, za Twoją osobę, która stała się Sło-
wem, za Twojego Ducha, który modli się w nas, za małe
i wielkie rzeczy, o których nam powiedziałeś, leżąc w ciszy
w betlejemskim żłobie. Także i my chcemy zamilknąć i kon-
templować Twoje oblicze, ponieważ to ono przemawia do
48
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE
nas. A to nam wystarczy. Po prostu kontemplować i milczeć,
wszystko zachowując i rozważając w sercu.
Jednocześnie prosimy Ciebie, aby każdy z nas, dzisiaj
i w przyszłości, szuka! nie tego, co nam się proponuje, ale te-
go, o co Ty sam nas prosisz, do czego zachęcasz. Pomóż nam
uciszyć w nas nasze codzienne troski i otworzyć się na tro-
ski prawdziwe, a w ten sposób, zapominając o tym, co pilne,
zajmiemy się wreszcie tym, co naprawdę jest ważne. A Ty,
Maryjo, która rozpamiętywałaś w swoim sercu słowa i czyny
Jezusa, spraw, abyśmy naśladowali Ciebie w prostocie i spo-
koju. Zabierz od nas wszelki niepokój i trwogę i uczyń nas
czujnymi i uważnymi słuchaczami Słowa tak, jak Ty to czyni-
łaś, aby narodził się w nas owoc Ewangelii, Jezus Chrystus,
Twój Syn, którego nosiłaś w swoim matczynym łonie.
CONTEMPLATIO
Chrystus się rodzi, wielbijcie Go; Chrystus z nieba
przychodzi, wyjdźcie Mu na spotkanie; Chrystus na zie-
mi, wznieście się na wyżyny niebios. (...) Chrystus przy-
brał ciało. (...)
Znowu ciemność pierzcha, znowu światło powstaje.
(...)
To jest nasze święto, które dzisiaj obchodzimy, jako
przybycie Boga do ludzi, abyśmy przy Bogu w domu się
znaleźli albo do Niego wrócili - bo to jest właściwsze
wyrażenie - iżbyśmy zdjąwszy z siebie starego człowie-
ka, odziali się w nowego. (...)
Teraz zaś powitaj nowo narodzonego i unoś się rado-
ścią. (...) Uszanuj spis, przez który zostałeś zapisany
do nieba, i uczcij narodzenie, przez które zostałeś wy-
49
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
zwolony z więzów grzechu pierworodnego; oddaj też
cześć małemu Betlejem, które cię znów zaprowadziło
do raju, i pokłoń się żłobkowi, za pośrednictwem które-
go zostałeś wyżywiony przez Słowo, będąc nierozum-
nym stworzeniem. Poznaj jak wół swego właściciela -
upomina cię Izajasz - i jak osioł żłób pana twego. (...)
Z gwiazdą biegnij, z magami przynieś w darze złoto, ka-
dzidło i mirrę, jak królowi, Bogu i umarłemu dla ciebie.
Z pasterzami Go wielbij, z aniołami uczcij śpiewem,
z archaniołami zawiedź tany! Niech to będzie wspólny
obchód mocy niebieskich i ziemskich! Jestem bowiem
przekonany, że i tamte dziś się razem z nami weselą i ra-
zem świętują, skoro przecież miłują ludzi i Boga.
1
Św. Grzegorz z Nazjanzu, Mowa 38, Na Boże Narodzenie
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je
w swoim sercu” (Łk 2, 19).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Niewielu pamięta, że św. Franciszek wprowadził na stałe
świętowanie przy żłóbku do liturgii Kościoła. Odbywało się
misterium w Greccio, niewielkiej mieścinie leżącej w Dolinie
1
Św. Grzegorz z Nazjanzu, Mowy wybrane, Warszawa 1967, 415-424.
50
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE
Reatyńskiej, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Rzymu.
Był rok 1223. Greccio należało wówczas do Jana Velity. Je-
mu to polecił Franciszek przygotować bożonarodzeniowy
żłóbek i zwołać braci oraz okoliczną ludność, aby wspólnie
świętować to wydarzenie. „Jeśli chcesz - miał wówczas po-
wiedzieć Franciszek - żebyśmy w Greccio obchodzili święta
Pańskie, pośpiesz się i przygotuj wszystko, co ci powiem.
Chcę bowiem dokonać pamiątki Dziecięcia, które narodziło
się w Betlejem. Chcę naocznie pokazać jego braki w nie-
mowlęcych potrzebach, jak został położony w żłobie i jak
złożony został na sianie w towarzystwie wołu i osła”.
Oto nadszedł ów dzień radości i wesela. W Greccio wszyst-
ko zostało przygotowane, jak sobie życzył Franciszek. Oświe-
tlono drogę prowadzącą do skalnej groty na górze. Zatknięto
pochodnie w górskie rozpadliny i pęknięcia, przyniesiono
świece, aby światło mogło, jak wówczas przezwyciężyć noc,
aby opromieniła wszystkich jasność Nowo Narodzonego.
We wnętrzu groty paliło się światło. Przy jednej ze ścian,
na skalnej półce, stał żłóbek z siankiem. Obok postękiwał wół
i osioł. Kilku braci przebranych za pasterzy adorowało pusty
żłóbek. Czy pusty? Oto bowiem, kiedy do żłóbka zbliżył się
Franciszek, niektórzy zobaczyli leżące w nim Dzieciątko, któ-
re jakby budziło się ze snu. Jakaż radość musiała w tej chwili
objąć wszystkich, jakież wzruszenie. Franciszek brał w ramio-
na Dziecię Jezus i ukazywał ludziom. Oto zdali sobie sprawę
z tego, że Chrystus narodził się jako człowiek, w wielkiej bie-
dzie i poniżeniu, wśród świata materii, na ziemi, która nie by-
ła Jego ojczyzną. Oto wrodził się ciałem i krwią, przyjął po-
stać i kształt ludzki, a także rządzące światem prawa krwi,
głodu, cierpienia i śmierci. Syn Boży i ludzki. Najczystszy
duch - w cielesności, niebo z ziemią złączone w jedno, dwa
światy złączone w przedziwny sposób w jednej osobie.
51
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Otoczyli wokół żłóbek, jak najbliżej, aby widzieć, jak
Franciszek zalewa się łzami ze wzruszenia. Czy pojęli więcej
z tego wydarzenia, aniżeli adorujące Jezusa zwierzęta? (...)
Stojący przed żłóbkiem w Greccio nie wiedzieli, być może,
czy śnią, czy wszystko dzieje się na jawie. Mały Jezus poru-
szył się i wyciągnął rączki do Franciszka. Spełniły się słowa
z Księgi Izajasza i odżyły ewangeliczne słowa: „Oto Dziewi-
ca pocznie i porodzi Syna, któremu nadadzą imię Emmanuel,
to znaczy Bóg z nami”.
Te słowa z Mateusza są jakby klamrą spinającą dziesiątki
tysięcy lat i dwa testamenty. Słowa - zapowiadające najwspa-
nialszą nowinę, że Bóg, daleki i nieskończony, niepoznany
i nieogarniony, stał się «Bogiem z nami», przez Jezusa. „On
-jak pisał Paweł - istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze
sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił same-
go siebie, przyjąwszy postać sługi, stawszy się podobny do lu-
dzi” (Flp 2, 6-7).
Ludzie w grocie mrużą źrenice od blasku płonących po-
chodni i świec. Ich smagłe, oliwkowe cery przybierają kolor
hebanu. Przez szerokie wejście do pieczary wciska się roz-
gwieżdżone niebo. Na kamiennej krawędzi żłóbka wzruszo-
ny brat Leon stawia z namaszczeniem kielich. Rozpoczyna
się pasterka, Msza ukojenia, w czasie której całe stworzenie
przestaje jęczeć i wzdychać, ponieważ zakosztowało uczest-
nictwa w „wolności i chwale dzieci Bożych” (Rz 8, 21). Fran-
ciszek jako diakon, ubrany w szaty liturgiczne, głosem dono-
śnym i dźwięcznym rozpoczyna śpiew Ewangelii Janowej:
„Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem by-
ło Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie
się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało...”.
Z tradycji franciszkańskiej
52
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE
2.
Stajemy w zachwycie wobec sceny opisanej przez Ewangeli-
stę. Przyjrzyjmy się zwłaszcza pasterzom. Są oni prostym i ra-
dosnym wzorem ludzkiego poszukiwania i (...) ukazują wy-
raźnie, jaka powinna być wewnętrzna postawa człowieka,
aby mógł spotkać Jezusa. Rozbrajająca łagodność Dzieciąt-
ka, zdumiewające ubóstwo, jakim jest otoczone, pokorna
prostota Maryi i Józefa - wszystko to przemienia życie paste-
rzy: stają się zwiastunami zbawienia. (...) Odeszli szczęśliwi
i wzbogaceni tym wydarzeniem, które odmieniło ich egzy-
stencję. W ich słowach słychać echo wewnętrznej radości,
która wyraża się w śpiewie: „wrócili, wielbiąc i wysławiając
Boga”. (...)
„Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je
w swoim sercu” (Łk 2, 19). (...) Łukasz przedstawia nam Ją
najpierw jako Tę, która ukazuje Dziecię pasterzom, poszu-
kującym Go wytrwale, a z kolei ofiarowuje nam ikonę Maryi,
zarazem pełną prostoty i majestatu. Maryja jest Niewiastą
wiary, która dała Bogu miejsce w swoim sercu, w swoich pla-
nach na przyszłość, w swoim ciele, w swoim doświadczeniu
żony i matki. (...) Idąc za głosem wiary, Najświętsza Panna
przemierza drogi nieznane i nieprzewidywalne, rozważając
wszystko w swoim sercu, to znaczy w głębi swego ducha, aby
wciąż na nowo wyrażać wierność Bogu i przyzwolenie na Je-
go zamysł miłości.
(...) Pomagaj także nam, Maryjo, rozważać nasze życie
zawsze w duchu wiary. Pomagaj nam, byśmy potrafili szano-
wać chwile milczenia i kontemplacji w pośpiechu codzienne-
go życia. Spraw, byśmy byli zawsze wrażliwi na wymagania
prawdziwego pokoju, który jest darem Chrystusowego Naro-
dzenia.
Jan Paweł II, homilia [Rzym, 1 stycznia 2001]
53
NARODZENIE PAŃSKIE
Msza w dzień
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 52, 7-10
7
O jak są pełne wdzięku na górach
nogi zwiastuna radosnej nowiny,
który ogłasza pokój, zwiastuje szczęście,
który obwieszcza zbawienie,
który mówi do Syjonu:
«Twój Bóg zaczął królować».
8
Głos! Twoi strażnicy podnoszą głos,
razem wznoszą okrzyki radosne,
bo oglądają na własne oczy
powrót Pana na Syjon.
9
Zabrzmijcie radosnym śpiewem,
wszystkie ruiny Jeruzalem!
Bo Pan pocieszył swój lud,
odkupił Jeruzalem.
10
Pan obnażył już swe ramię święte
na oczach wszystkich narodów;
54
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
i wszystkie krańce ziemi zobaczą
zbawienie naszego Boga.
Czytania trzeciej Mszy świętej nie zajmują się już tak do-
głębnie opowiadaniem o bożonarodzeniowym wydarzeniu
w kontekście światłości, zbawienia i radości, a skupiają się
na nieco głębszym wymiarze samej uroczystości, stając się
pewnego rodzaju medytacją nad sensem tego zdarzenia.
Prorok Izajasz eksponuje zbawcze treści przesłania, za-
czynając od ukazania reakcji strażników świętego miasta,
którzy widzą Boga powracającego do Jerozolimy, aby ją zba-
wić. Oni są tymi zwiastunami „radosnej nowiny”. Tej «nowi-
ny», która przynosi pokój i zbawienie ludowi, tej, której isto-
tą jest fakt, że Bóg powrócił i zajął swoje miejsce na świętej
górze Syjon, ustanawiając w ten sposób swoje mieszkanie
pośród swojego ludu (w. 7-8; por. Rz 10,15; Ez 43,1-5). Jed-
nak Bóg nie tylko żyje pośród swojego ludu. On, jak czujny
i troskliwy oblubieniec, podejmuje starania na rzecz swojej
oblubienicy. Izajasz wskazuje tę zbawczą działalność Boga,
posługując się trzema wymownymi czasownikami: „pocie-
szył, odkupił, obnażył” (w. 9-10). Czasowniki te podkreślają
pełne miłości, przewidujące i czujne działanie Boga, który
staje w obronie swojego ludu, zwłaszcza przeciwko nieprzy-
jaciołom, którzy go otaczają.
Prorockie przepowiadanie Izajasza kończy się stwierdze-
niem, że wszystkie ludy ziemi będą miały możliwość zoba-
czyć, że Pan wcale nie opuścił swojego ludu, przeciwnie, za-
wsze jest gotowy, aby go zbawić (w. 10; Mt 28, 20). Kościół,
posługując się tym tekstem, eksploduje - mówiąc obrazowo
- ogromną radością, ponieważ widzi, że Bóg spełnił oczeki-
wania związane z narodzeniem Mesjasza, o których była
mowa we wcześniejszym czasie.
55
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Drugie czytanie:
z Listu do Hebrajczyków 1,1-6
1
Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg
do ojców naszych przez proroków,
2
a w tych ostatecznych
dniach przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dzie-
dzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszech-
świat.
3
Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbi-
ciem Jego istoty, podtrzymuje wszystko słowem swej potę-
gi, a dokonawszy oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawi-
cy Majestatu na wysokościach.
4
On o tyle stał się więk-
szy od aniołów, o ile odziedziczył dostojniejsze od nich imię.
5
Do którego bowiem z aniołów powiedział [Bóg] kiedykol-
wiek:
Ty jesteś moim Synem,
Ja Cię dziś zrodziłem?
I znowu:
Ja będę Mu Ojcem,
a On będzie Mi Synem.
6
A skoro ponownie wprowadzi Pierworodnego na świat,
powie:
Niech Mu oddają pokłon wszyscy aniołowie Boży.
Prolog Listu do Hebrajczyków, zawierający wszystkie te-
maty, jakie autor zamierza w nim podjąć i rozwinąć, aby
wzmocnić wiarę chrześcijan pochodzenia żydowskiego, jest
w gruncie rzeczy zaproszeniem skierowanym do chrześcijań-
skiej wspólnoty, celem skupienia jej spojrzenia na misterium
Chrystusa, i to praktycznie od chwili Jego narodzin, co stało
się «szczytem» Bożego objawienia (por. J 1,18; Ga 4, 4).
Jezus - Syn Boży - jest pełnym i kompletnym objawie-
niem Ojca (w. 2). On, podobnie jak Ojciec, jest Bogiem
56
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
i Stwórcą, jest „odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego isto-
ty” (w. 3) i dlatego też jest ponad dawnymi instytucjami reli-
gijnymi, ponad prorokami, a nawet ponad aniołami (w. 4-13;
por. Flp 2, 9). Jest także dziedzicem wszystkich rzeczy (por.
Rz 8, 17; Mt 21, 38). Ze względu na misję, jaką otrzymał
od Ojca i wypełnił względem ludzi poprzez głoszenie Słowa
prawdy (por. J 14, 6), Jezus usunął grzech ze świata, utrwalił
jedność pomiędzy Bogiem a ludźmi, a dzięki śmierci i zmar-
twychwstaniu został wywyższony ponad wszystko i „zasiadł
po prawicy Majestatu na wysokościach” (w. 3; por. Rz 3,24-25;
Kol 1,13-14; Flp 2, 9-11) i został uznany przez Ojca jako Je-
go Jednorodzony Syn. Takie oto jest misterium Jezusa, któ-
re zostało nam objawione, które jest obecne i żywe w Ko-
ściele i które każdy człowiek wierzący winien naśladować,
aby stawać się objawieniem Boga wśród ludzi i aby uczestni-
czyć w Jego bliskości.
Ewangelia:
według św. Jana 1, 1-18
1
Na początku było Słowo,
a Słowo było u Boga,
i Bogiem było Słowo.
2
Ono było na początku u Boga.
3
Wszystko przez Nie się stało,
a bez Niego nic się nie stało,
[z tego], co się stało.
4
W Nim było życie,
a życie było światłością ludzi,
5
a światłość w ciemności świeci
i ciemność jej nie ogarnęła.
57
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
6
Pojawił się człowiek posłany przez Boga -
Jan mu było na imię.
7
Przyszedł on na świadectwo,
aby zaświadczyć o światłości,
by wszyscy uwierzyli przez niego.
8
Nie był on światłością,
lecz [został posłany], aby zaświadczyć o światłości.
9
Była światłość prawdziwa,
która oświeca każdego człowieka,
gdy na świat przychodzi.
10
Na świecie było [Słowo],
a świat stał się przez Nie,
lecz świat Go nie poznał.
11
Przyszło do swojej własności,
a swoi Go nie przyjęli.
12
Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli,
dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi,
tym, którzy wierzą w imię Jego -
13
którzy ani z krwi,
ani z żądzy ciała,
ani z woli męża,
ale z Boga się narodzili.
14
A Słowo stało się ciałem
i zamieszkało wśród nas.
I oglądaliśmy Jego chwałę,
chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca,
pełen łaski i prawdy.
15
Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach:
«Ten był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie,
przewyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie».
16
Z Jego pełności wszyscy otrzymaliśmy – łaskę po łasce.
17
Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojże-
58
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
sza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa.
18
Bo-
ga nikt nigdy nie widział; ten Jednorodzony Bóg, któ-
ry jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył.
Janowy Prolog jest syntezą rozważań skupionych wokół
tajemnicy Bożego Narodzenia. Dzieje się tak dlatego, po-
nieważ Dziecię pochodzące z Betlejem jest objawieniem się
Boga, jest też prawdą o Bogu i o człowieku. Pochylając się
nad wydarzeniem tych narodzin, możemy zrozumieć, kim
jest Ten, który się narodził i kim jesteśmy my.
Istotą Prologu, jego swoistym «centrum», jest wiersz 14:
„A Słowo stało się ciałem”. To zdanie kryje w sobie tajemni-
cę wcielenia, tajemnicę Bożego Narodzenia: oto Syn Boży
stał się człowiekiem, przyjmując naturę stworzenia pełną
słabości i niemocy. Ale aby to zrozumieć, św. Jan odnosi się
do misterium Trójcy Świętej, a dopiero później z jej «wyso-
kości» zstępuje do poziomu człowieka. Początek Prologu to
stwierdzenie, które unosi nas poza czas i kieruje ku tajemni-
cy samego Boga: „Na początku było Słowo” (w. la). Co cie-
kawe, w tym zdaniu jest jednocześnie mowa o istnieniu bez
początku. Następnie czytamy: „Słowo było u Boga” (w. Ib).
Tu ewangelista określa względem Boga «pozycję» Słowa (gr.
logos), które istniało od zawsze. Oto Słowo, w swojej naj-
głębszej istocie, znajduje się w postawie posłuszeństwa
względem Ojca, będąc całym sobą ukierunkowane na Jego
osobę. Jezus, wcielone Słowo, sprawia, że Bóg stał się wi-
dzialnym i bliskim człowiekowi, który jest Jego odbiciem.
Zarówno historia, jak i cała rzeczywistość człowieka, posia-
dają życie zakorzenione w Słowie: „W Nim było życie, a ży-
cie było światłością ludzi” (w. 4), ponieważ w Jezusie wszyst-
ko «odnajduje» swoją wartość, znaczenie, cel, a człowiek
zbawienie. Wszystkie te Janowe stwierdzenia są bardzo waż-
59
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ne, aby zrozumieć rolę Jezusa, jako Tego, który objawia i da-
je świadectwo o Bogu. Dlatego też „z Jego pełności wszyscy
otrzymaliśmy - łaskę po łasce” (w. 16), to znaczy, że z Jego
synostwa wszyscy możemy czerpać, i to w obfitości.
MEDITATIO
Liturgia Słowa Bożego, proponowana nam w dniu Bożego
Narodzenia, skupia się na fakcie przyjścia na ziemię Syna
Bożego, który jest «Bogiem z nami i dla nas». Transcendent-
ny i niewidzialny Bóg opuścił swoje «miejsce», swoje «odda-
lenie» i swoją «niewidzialność», a przyjął ludzką twarz, sta-
jąc się widzialnym, konkretnym i dostępnym. „Słowo Boże,
Jezus Chrystus, nasz Pan - powie św. Ireneusz z Lyonu -
z niezmierzonej miłości stał się tym, czym my jesteśmy, aby
uczynić nas tym, czym On sam jest”. Wiara ta opiera się
na wyjaśnieniu, jakie znajduje św. Jan Ewangelista, umiesz-
czając korzenie istnienia Jezusa w łonie Ojca (J 1,1-3). Jed-
nak biblijna refleksja idzie dalej i mobilizuje nas do podję-
cia rozważań nad tym, kim Jezus jest dla nas: jest Bogiem
dla każdego człowieka i jest jego Zbawcą.
Boże Narodzenie jest także wspomnieniem historycznego
sposobu, w jaki dokonało się wcielenie. Otóż Jezus wybrał
styl życia osoby ubogiej, ze społecznych nizin, abyśmy mogli
łatwiej dostrzec moc Boga objawiającą się w ubóstwie i uni-
żeniu. To właśnie to «środowisko», w którym pragnie być On
szukany, uznawany i przyjmowany. Innymi słowy: Bóg chce
objawić się nam jako człowiek biedny, potrzebujący i cierpią-
cy, ponieważ nie tylko stał się człowiekiem, ale wśród ludzi
pozostał. Ponadto wraz ze swoim przyjściem na ziemię uczy-
nił nas dziećmi Bożymi: „Wszystkim tym jednak, którzy Je
60
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi” (J 1, 12).
Narodzenie Jezusa jest także naszym narodzeniem albo le-
piej: naszym odrodzeniem do nowego życia. W Nim także
i nas przeznaczył „dla siebie jako przybranych synów” Ojca
niebieskiego (Ef 1, 5; por. 1 J 3, 1). Jeżeli więc Bóg mówi
do każdego z nas: „Ty jesteś moim synem!”, to nie pozostaje
nam nic innego, jak złożyć mu nasze dziękczynienie i okazać
radość za dopuszczenie nas do uczestnictwa w Bożym życiu.
ORATIO
Ojcze nasz, w ciągu ostatnich dni słyszeliśmy wiele słów
na temat Bożego Narodzenia i jesteśmy nimi napełnieni.
Chociaż tak naprawdę to chyba nie zrozumieliśmy głębi tych
najważniejszych. Jan Paweł II, w czasie jednej z odprawia-
nych przez siebie Pasterek, dokonał takiej oto refleksji:
„Dziecię płacze. Ale kto słyszy płacz Dziecięcia? A przecież
przez Niego przemawiają niebiosa, bo to one odsłaniają
nam naukę o tym narodzeniu. A niebo mówi w ten sposób:
«Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom,
w których sobie upodobał» (Łk 2,14). Trzeba - mówił dalej
Papież - abyśmy dotknięci faktem narodzin Jezusa, poczuli
to wołanie nieba”. W jaki sposób mamy przyjmować to
Dziecię i jak mamy słuchać Jego płaczu? Jest to pytanie,
które Ty, Panie, stawiasz w naszych sercach. Nasza odpo-
wiedź winna być już gotowa i powinna zawierać się w słucha-
niu Twojego Słowa, które jest dla nas przewodnikiem
po prawdziwym chrześcijaństwie, abyśmy mogli doświad-
czać, że Ty prawdziwie jesteś «Emmanuelem».
Ponadto chcemy z szacunkiem korzystać ze wszystkich
darów, a zwłaszcza z największego z nich: Twojego narodze-
61
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
nia pośród nas, ludzi tej ziemi. My też mamy dar. Jest nie-
wielki w porównaniu z Twoim, ale jest jego kontynuacją
w duchu solidarności i pełnego uczestnictwa w ludzkich lo-
sach. Twoje narodzenie daje nam bowiem możliwość pozna-
nia Bożego dziecięctwa, które nie jest oddzielone od świa-
domości powszechnego braterstwa. Każdy nasz bożonaro-
dzeniowy uczynek lub gest nie może być zatem jedynie ge-
stem osobistym czy rodzinnym, ale otwartym w duchu soli-
darności i ogólnie pojętego dobra, zwłaszcza na tych, którzy
najbardziej znaków Twojego przyjścia potrzebują, na bied-
nych, emigrantów, ludzi wykorzystywanych, żyjących w sa-
motności i przez wszystkich zapomnianych. Każdy więc gest
musi być «otwarty» także na tych innych, ponieważ sprawie-
dliwość społeczna i solidarność kroczą zawsze razem.
CONTEMPLATIO
Niech się raduje oblubienica umiłowana przez Boga.
(...) Dla nas, wierzących, oblubieniec wszędzie staje ja-
ko piękny. Piękny Bóg, Słowo u Boga. Piękny w łonie
dziewicy, gdzie nie utracił bóstwa, a przybrał człowie-
czeństwo. Piękny jako dziecię narodzone i Słowo, po-
nieważ będąc dzieckiem, kiedy ssał, kiedy był noszony
na rękach, niebiosa przemawiały, aniołowie wyśpiewy-
wali chwałę, gwiazda prowadziła magów, oddawano mu
cześć w żłobie, był karmicielem cichych. Zatem piękny
w niebie, piękny i na ziemi. Piękny w łonie, piękny
na rękach rodziców. Piękny czyniąc cuda, piękny odbie-
rając bicze. Piękny zapraszając do życia, piękny nie ba-
cząc na śmierć. Piękny oddając duszę, piękny odbiera-
jąc ją. Piękny na drzewie, piękny w grobie, piękny w nie-
62
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
bie. Posłuchajcie hymnu w celu zrozumienia, a niechaj
słabość ciała nie zasłania oczom jego wspaniałości.
1
Św. Augustyn, Objaśnienie do Psalmu 44, 3
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,14).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Istotą świąt Bożego Narodzenia jest Słowo, o którym hymn
św. Jana (por. J 1) mówi, że na początku wszystkich rzeczy
było Ono u Boga. O tym to Słowie powiedziano, że stało się
ciałem i że zamieszkało między nami. I to wydarzenie każde-
go roku świętujemy w Boże Narodzenie: Bóg przyszedł
do nas. W ten sposób usuwa Ono pustkę i monotonię z na-
szego codziennego życia. Bo to On sam staje się sensem na-
dającym treść naszemu życiu.
Jesteśmy przyzwyczajeni, aby pierwsze zdanie Ewangelii
Janowej tłumaczyć w ten sposób: „Na początku było Słowo”.
Ale greckie słowo logos, które znajduje się w naszym tekście,
posiada o wiele szersze znaczenie. Nie oznacza ono jedynie
samego «słowa», ale raczej «sens», jaki przez to słowo jest wy-
rażany. W tym, co określamy jako ów logos, zarówno sens, jak
1
Tekst polski w tłum. J. Sulowskiego, zob. w: Św. Augustyn, Objaśnie-
nie
Psalmów,
„Pisma
Starochrześcijańskich
Pisarzy”
38,
Warsza-
wa 1986,160-161.
63
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
i słowo są ze sobą ściśle związane. Sens, jaki my wydobywamy
z jakiegokolwiek wydarzenia, zawsze przewyższa jednostkowy
epizod, dlatego też może być wyrażany jedynie tylko przez
słowa. Jeżeli ktoś mówi: „Życzę ci wszystkiego dobrego” lub:
„Wesołych świąt”, to nie odnosi się wyjątkowo i serdecznie je-
dynie do danej chwili, ale poprzez te słowa jest wyrażane ży-
czenie, które wychodzi poza granice tej właśnie chwili. W ten
sposób każdy jeden sens wykracza poza dany moment i poza
jednostkowe wydarzenie, z okazji którego jest wyrażany. Gdy
więc w czasie świąt Bożego Narodzenia słyszymy: „Dziecię
nam się narodziło”, wówczas myślimy o Dziecięciu leżącym
w szopce, ale także o wszystkich innych dzieciach. Co więcej,
wyodrębniamy Je spośród wielu innych dzieci, ponieważ nie
narodziło się Ono jedynie dla swoich rodziców, ale dla nas
wszystkich. Także i w ten sposób sens wydarzenia wykracza
poza granice jednostkowego epizodu, poprzez który wszedł
w nasze życie. Ale ten, kto dostrzega jedynie to, co dzieje się
na jego oczach, tak naprawdę nie rozumie prawdziwego sen-
su zdarzenia, tym bardziej nie pojmuje też sensu Bożego Na-
rodzenia ani w ogóle życia. Sens jest bowiem głębią rzeczywi-
stości, która stanowi o jego treści. A ponieważ sens każdego
jednego wydarzenia wykracza poza to, co widzimy na własne
oczy, dlatego też, aby go pragnąć, potrzebujemy słowa.
Jeżeli teraz powiemy, że: „Na początku był Sens”, to bę-
dziemy przez te słowa rozumieli to, że na początku było coś,
co dało treść i znaczenie każdemu życiu. Taka jest głębia rze-
czywistości, o której się mówi, gdy używa się słowa Bóg. I ten
ostateczny sens, który nadaje treść i znaczenie każdemu in-
nemu wydarzeniu, został przekazany światu w wydarzeniu
Bożego Narodzenia.
Wolfhart Pannenberg, Presenza di Dio
[Brescia 1974,119-120]
64
NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA W DZIEŃ
2.
Bezbronne Niemowlę w ubogiej stajence przywraca godność
każdemu życiu, jakie się rodzi, daje nadzieję wątpiącym
i przygnębionym. Syn Boży przyszedł, aby uleczyć zranio-
nych przez życie i by nadać sens wszystkiemu, nawet śmierci.
W tym Dzieciątku, cichym i bezbronnym, kwilącym w zimnej
i pustej stajni, Bóg zwyciężył grzech i posiał ziarno nowej
ludzkości, w której wypełni się pierwotny zamysł stwórczy
i zostanie dopełniony przez łaskę odkupienia.
(...) Mężczyźni i kobiety trzeciego tysiąclecia, którzy łak-
niecie sprawiedliwości i pokoju, przyjmijcie orędzie Bożego
Narodzenia, które dziś rozlega się w świecie! Jezus narodził
się, aby umocnić więzi między ludźmi i narodami, aby w Nim
wszyscy stali się braćmi. (...)
Niechaj nikt nie traci nadziei w moc miłości Boga!
Niech Chrystus będzie światłem i umocnieniem dla każ-
dego, kto wierzy i działa, nieraz „pod prąd”, na rzecz spotka-
nia, dialogu, współpracy pomiędzy kulturami a religiami.
Chrystus niech kieruje w pokoju krokami każdego, kto nie-
strudzenie pracuje, aby dokonywał się postęp nauki i techni-
ki. Niech te wielkie dary Boże nie będą nigdy używane
w sposób sprzeczny z szacunkiem dla godności ludzkiej i jej
umacnianiem.
Niech święte imię Boga nie będzie nigdy przywoływane,
aby budzić nienawiść! Niech nigdy nie usprawiedliwia nieto-
lerancji i przemocy! Słodkie oblicze Dzieciątka z Betlejem
niech przypomina wszystkim, że mamy jednego Ojca.
Jan Paweł II, orędzie Urbi et Orbi
[Rzym, 25 grudnia 2001]
ŚWIĘTEJ RODZINY
JEZUSA, MARYI I JÓZEFA
Rok A
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi Mądrości Syracha 3, 2-6. 12-14
2
(...) Pan uczcił ojca przez dzieci,
a prawa matki nad synami utwierdził.
3
Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów,
4
a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził.
5
Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci,
a w czasie modlitwy będzie wysłuchany.
6
Kto szanuje ojca, długo żyć będzie,
a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce.
12
Synu, wspomagaj swego ojca w starości,
nie zasmucaj go w jego życiu.
13
A jeśliby nawet rozum stracił, miej
wyrozumiałość,
nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił.
14
Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie,
w miejsce grzechów zamieszka u ciebie.
Fragment zaczerpnięty z Księgi Mądrości Syracha jest pe-
łen treści mądrościowych. Ukazuje obraz relacji panujących
66
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK A
w rodzinie opartych na wierze i szacunku. Ponadto autor
tekstu stwierdza, że to pewna droga prowadząca do zacho-
wywania miłości względem Boga. Przesłanie zawarte w tym
tekście jest swego rodzaju zaproszeniem skierowanym do
dojrzałych dzieci, aby miłowali swoich rodziców, a zwłaszcza
tych, którzy są w podeszłym wieku, i to miłością ze wszech
miar synowską. Co więcej, znajdujemy tu rodzaj komenta-
rza do czwartego przykazania: „Czcij twego ojca i twoją
matkę, abyś długo żył na ziemi, którą Pan, Bóg twój, ci da-
je” (Wj 20,12), które było nakazem powszechnie praktyko-
wanym w całym judaizmie (por. Prz 19, 26; Rt 1, 16-17;
Tb 4, 3-4). Tekst biblijny podkreśla ścisłą relację, jaka panu-
je pomiędzy czcią oddawaną Bogu a czcią okazywaną rodzi-
com: szacunek i troska, z jakimi winno się ich otaczać, tak
naprawdę są posłuszeństwem okazywanym Bogu; natomiast
brak czci i szacunku względem własnych rodziców oraz opusz-
czenie ich w chwili próby jest odrzuceniem Boga (w. 6. 14).
Cześć i szacunek, z jakimi dzieci winny odnosić się do swo-
ich rodziców, przybiera różne postaci, które nie wyczerpują
się jedynie w okazywaniu samego poszanowania. Owo po-
szanowanie przejawia się w konkretach: okazywaniu uczuć,
posłuszeństwie, poważaniu i słuchaniu z uwagą. Wszystko to
jest wypełnianiem woli Bożej. To jednak nie wszystko. Przy-
toczony fragment biblijny wskazuje także inny aspekt, a mia-
nowicie czytamy, że praktykowanie tego przykazania jest
źródłem swoistej rekompensaty i ubogacenia w nadzwyczaj-
ne dary pochodzące od Boga, jakimi są: długie życie (w. 6),
odpuszczenie grzechów (w. 3. 14), radość i satysfakcja od
własnych dzieci (w. 5a), wysłuchanie modlitw (w. 5b) oraz
przyszłe przyjęcie ze strony Boga (w. 14).
67
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawła Apostoła do Kolosan 3, 12-21
Bracia:
12
Jako więc wybrańcy Boży - święci i umiłowani - ob-
leczcie się w serdeczne współczucie, w dobroć, pokorę, ci-
chość, cierpliwość,
13
znosząc jedni drugich i wybaczając so-
bie nawzajem, jeśliby ktoś miał coś do zarzucenia drugie-
mu: jak Pan wybaczył wam, tak i wy.
14
Na to zaś wszystko
[przywdziejcie] miłość, która jest spoiwem doskonałości.
15
A w sercach waszych niech panuje pokój Chrystusowy,
do którego też zostaliście wezwani w jednym Ciele. I bądź-
cie wdzięczni.
16
Słowo Chrystusa niech w was mieszka w [ca-
łym swym] bogactwie: z całą mądrością nauczajcie i napomi-
najcie siebie, psalmami, hymnami, pieśniami pełnymi ducha,
pod wpływem łaski śpiewając Bogu w waszych sercach.
17
A cokolwiek mówicie lub czynicie, wszystko [niech będzie]
w imię Pana Jezusa, dziękując Bogu Ojcu przez Niego.
18
Żony, bądźcie poddane mężom, jak przystało w Panu.
19
Mężowie, miłujcie żony i nie okazujcie im rozjątrzenia
20
Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to
jest miłe w Panu.
21
Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzie-
ci, aby nie traciły ducha.
Po wyliczeniu wszystkich wad starego człowieka św. Paweł
Apostoł przytacza cnoty, jakimi winno się charakteryzować
życie ludzi wierzących, którzy już teraz żyją jako „wybrańcy
Boży - święci i umiłowani” (w. 12). Mówi więc o serdecznym
współczuciu, dobroci, pokoju, cichości, cierpliwości, wyba-
czeniu (w. 12-13). Wśród wszystkich tych cnót na pierwsze
miejsce wysuwa się jednak, jako środek jednoczący i pryncy-
pialny, miłość „która jest spoiwem doskonałości” (w. 14).
Chodzi tutaj o miłość wspólnoty do Boga i do braci (por.
68
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK A
Mt 18, 21-35; Rz 12; Ef 5,19-33). Aby jednak móc faktycz-
nie żyć taką ewangeliczną miłością, konieczne jest budowa-
nie wspólnoty wokół Eucharystii i Słowa Bożego (w. 16).
Dalej św. Paweł zaleca żonom, aby były poddane mężom
„jak przystało w Panu” (w. 18); mężom zaś, aby kochali swo-
je żony i aby nie rozdrażniali własnych dzieci; dzieciom, aby
były posłuszne rodzicom, ponieważ „to jest miłe w Panu”
(w. 20). W oparciu o wszystkie te napomnienia, można za-
uważyć, że Apostoł z jednej strony jest związany z przepisa-
mi i zarządzeniami swej epoki, z drugiej natomiast wykracza
poza nie, dodając do nich dodatkowe kryterium: wszystko,
co się czyni, należy czynić „w Panu” (w. 18. 20).
Jak więc można zauważyć, podstawowym wartościom ro-
dzinnym takim, jak: posłuszeństwo, poddanie, miłość i wy-
chowywanie dzieci poświęca się wiele uwagi, ale są one po-
nownie odczytywane w świetle stałego punktu odniesienia:
stylu życia Pana. To życie w pełni wolne i wyrażające posłu-
szeństwo Ojcu. Jezus jest więc prawdziwym ogniwem jedno-
czącym i scalającym rodzinę.
Ewangelia:
według św. Mateusza 2,13-15. 19-23
13
Gdy Mędrcy się oddalili, oto anioł Pański ukazał się Józe-
fowi we śnie i rzekł: «Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę
i uchodź do Egiptu; pozostań tam, aż ci powiem; bo Herod
będzie szukał Dziecięcia, aby Je zgładzić».
14
On wstał, wziął
w nocy Dziecię i Jego Matkę i udał się do Egiptu;
15
tam po-
został aż do śmierci Heroda. Tak miało się spełnić sło-
wo, które Pan powiedział przez Proroka: Z Egiptu wezwa-
łem Syna mego.
69
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
19
A gdy Herod umarł, oto Józefowi w Egipcie uka-
zał się anioł Pański we śnie,
20
i rzekł: «Wstań, weź Dzie-
cię i Jego Matkę i idź do ziemi Izraela, bo już umarli ci, któ-
rzy czyhali na życie Dziecięcia».
21
On więc wstał, wziął Dzie-
cię i Jego Matkę i wrócił do ziemi Izraela.
22
Lecz gdy posły-
szał, że w Judei panuje Archelaos w miejsce ojca swego, He-
roda, bał się tam iść. Otrzymawszy zaś we śnie na-
kaz, udał się w stronę Galilei.
23
Przybył do miasta zwane-
go Nazaret i tam osiadł. Tak miało się spełnić słowo Proro-
ków: Nazwany będzie Nazarejczykiem.
Ewangelista Mateusz ukazuje nam Rodzinę nazaretańską
jako jedyny i niepowtarzalny wzorzec, zarówno jeżeli chodzi
o ukazanie tego, co jest istotą rodziny, jak również ze wzglę-
du na znaczenie, jakie jej członkowie odgrywają w historii
zbawienia. Opowiadanie przybliżające ucieczkę do Egiptu
i powrót do Nazaretu, oprócz pewnych wskazań teologicz-
nych i antropologicznych, kreśli także realistyczny obraz lo-
sów przeżywanych przez Świętą Rodzinę. Treści dzisiejszej
Ewangelii są przypomnieniem wydarzeń, jakie miały miej-
sce po narodzinach Jezusa. Stajemy się więc świadkami po-
wrotu Mędrców do swych stron, okrucieństw Heroda, snu
Józefa oraz ucieczki do Egiptu.
Jednakże oprócz samego przywołania suchych faktów
Mateusz ukazuje nam Jezusa jako nowego Mojżesza, który
doświadcza takich samych losów jak wielki prawodawca: jest
prześladowany i musi uciekać (por. Wj 4, 19). Ale później
powraca do Izraela i wypełnia słowa zapisane w Pismach:
„Z Egiptu wezwałem Syna mego” (w. 15; por. Oz 11, 1).
Wraz ze śmiercią Heroda Józef otrzymuje nowe zadanie
od Boga, które w Jego imieniu przekazał mu anioł. Wraca
do Nazaretu i tam rozpoczyna się nowy, kolejny etap realiza-
70
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK A
cji Bożych zamiarów. Oto całe królestwo podzielono pomię-
dzy trzech synów Heroda: Archelaosa, Heroda Antypasa
i Filipa. Okrutny Archelaos otrzymał Judeę, dlatego też Jó-
zef, ze względów bezpieczeństwa, udał się do Galilei, gdzie
rządził Herod Antypas. Według św. Mateusza w ten właśnie
sposób spełniło się proroctwo: „Nazwany będzie Nazarejczy-
kiem” (w. 23). Ewangelista utożsamia słowo «nazarejczyk»
(aram. nossri) ze słowem «potomek» (aram. nesser) (por.
Iz 11, 1; 53, 2). Jezus jest tym pokornym Mesjaszem, który
realizuje nadzieje narodu i spełnia Boże obietnice.
MEDITATIO
Współcześnie jednym z bardziej palących tematów jest temat
rodziny. Pojawiają się w niej znaczące problemy i trudności,
najczęściej z powodu erozji wartości i ideałów, co wiąże się
bezpośrednio z materializmem i hedonizmem życiowym,
z permisywizmem odpowiedzialnych na polu wychowaw-
czym i moralnym oraz z brakiem prawdziwych przewodni-
ków i tych, którzy umieliby formować innych w tym właśnie
zakresie. Również Kościół zauważa ten problem i stawia so-
bie pytanie związane z planami, jakie Bóg posiada względem
rodziny, przywołując model życia zgodnego z Ewangelią.
Oczywiście wiele zależy od dominującej kultury. Nadto Ko-
ściół zwraca też uwagę na uwarunkowania generujące biedę
i niedostatek wielu rodzin. Podstawą do takiego działania
jest Rodzina nazaretańska w pełni wpisana w losy ludzkości,
a zwłaszcza w losy ludzi biednych i cierpiących.
Również aktualne doświadczenia rodziny chrześcijańskiej
wskazują na istnienie poważnych problemów. Nie wszystko
jest w nich pełne błogiego spokoju. Bardzo często w życiu
71
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
tych rodzin można dostrzec istnienie wielu krzyży. I to róż-
nego rodzaju, czasami nawet bardzo ciężkich. Najważniej-
sze z nich to ucieczka z ziemi ojczystej, rozbicie rodzin z po-
wodów panującej niezgody bądź z racji braku pracy. Inne
krzyże, równie dotkliwe, przynoszą: emigracja, wysiedlenia
czy zwykłe ludzkie nieporozumienia.
Święta Rodzina - powiedzmy to wyraźnie - nie była rodzi-
ną bez problemów, ale obecność w niej Boga dawała jej siłę,
radość i wewnętrzny pokój. Jezus jest bowiem silnym i jedno-
czącym ogniwem każdej jednej rodziny chrześcijańskiej.
ORATIO
Boże nasz i Panie! Nasz świat, a także nasz Kościół potrzebu-
ją jedności i harmonii w wielu rodzinach, co może się doko-
nać dzięki przykładowi Świętej Rodziny z Nazaretu. To w ro-
dzinach i przez nie może objawiać się Boży pokój, mogą być
pokonywane niezgoda, rozbicie, nieporozumienia czy trud-
ności. Zwłaszcza dzisiaj, wszyscy rodzice i wychowawcy, dzie-
ci i młodzież, w duchu pełnej odpowiedzialności, żywo odczu-
wają ciążący na nich obowiązek wychowawczy związany z roz-
wojem, formacją i dojrzewaniem nowych pokoleń. Te zaś
bardzo często dają im odczuć pewnego rodzaju niemoc, brak
odwagi, a nawet stan pewnego upokorzenia, które występują
w obliczu licznych trudności i problemów, jakie pojawiają się
na wielu horyzontach dzisiejszych społeczności.
Prosimy Ciebie, aby rodziny chrześcijańskie nie zamykały
się same w sobie w egoistycznej izolacji lub wyniosłej dumie,
ale żeby były otwarte na problemy wszystkich ludzi; aby od-
ważnie podejmowały współpracę na rzecz rozwiązywania
konfliktów w ewangelicznym duchu. Prosimy Cię też, aby
72
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK A
wszystkie rodziny znajdowały egzystencjalną przestrzeń ko-
nieczną do życia, a więc własny dom lub mieszkanie; aby
miały własny stół, na którym nigdy nie będzie brakowało
chleba; aby cieszyły się radością dzieloną przez rodziców
i dzieci oraz aby były pełne nadziei na lepszą przyszłość ro-
dzącą się z wiary.
Panie i Ojcze wszystkich ludzi, Apostoł Paweł uczył chrze-
ścijan przeżywać życie rodzinne „w Panu”, dlatego też pro-
simy Ciebie, aby osoba Jezusa była złotą nicią jednoczącą
każdą chrześcijańską rodzinę.
CONTEMPLATIO
Nazaret jest szkołą, w której zaczyna się pojmować ży-
cie Jezusa: jest to szkoła Ewangelii. Tutaj przede wszyst-
kim uczymy się patrzeć, słuchać, rozważać i przenikać
głębokie i tajemne znaczenie tego bardzo prostego, po-
kornego i jakże pięknego objawienia się Syna Bożego.
Może też i całkiem nieświadomie uczymy się Go naśla-
dować. (...)
Jest jeszcze lekcja życia rodzinnego. Niech Nazaret
nauczy nas, czym jest rodzina, jej wspólnota miłości, jej
surowe i proste piękno, jej święty i nierozerwalny cha-
rakter. Uczmy się od Nazaretu, że wychowanie rodzin-
ne jest drogie i niezastąpione, i że w sferze społecznej
ma ono pierwszorzędne i niezrównane znaczenie.
Wreszcie przykład pracy. O Nazaret, „domu Syna
cieśli”, tu właśnie chcielibyśmy zrozumieć i umocnić
surowe, a przynoszące zbawienie prawo ludzkiej pracy,
przywrócić świadomość jej wartości.
Paweł VI, przemówienie w Nazarecie [5 stycznia 1964]
73
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Wziął dziecię i Jego Matkę” (Mt 2, 14).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Rodzina z Nazaretu, jako rzeczywistość ludzka przyjęta i od-
nowiona przez wcielenie Słowa, przekształciła się nie tylko
w miejsce, gdzie w sposób wyjątkowy i szczególny jest obec-
ne misterium Trójcy Świętej, ale także w pewnego rodzaju
symbol, w najbardziej doskonały wzór, w ikonę, która czyni
miłość Boga obecną, żywą i skuteczną.
Jezus, Maryja i Józef, Święta Rodzina z Nazaretu, znajdu-
ją się w centrum zbawczego zamysłu Boga, w centrum No-
wego Przymierza. Te trzy Osoby należą do pełni czasów.
W rodzinie Jezusa, gdzie odbija się cudowne oblicze współ-
notowego życia i miłości Trójcy Świętej, ludzie nawiązują
pierwszy synowski dialog z Bogiem i uczą się harmonii mał-
żeńskiej, rodzinnej i braterskiej.
W Rodzinie Bożej i w Kościele Bożym, jakim jest nazare-
tańska Rodzina, ta pierwsza i doskonała wspólnota Nowego
Przymierza, stoi się przed Ojcem, w pełnym zjednoczeniu
z Jezusem i będąc napełnionym Duchem Świętym, żyje się,
celebruje i głosi Ewangelię rodziny.
José Maria Blanquet, La Sagrada Familia icono
de la Trinidad [Barcelona 1996, 713]
74
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK A
2.
W Ewangelii dziecięctwa zwiastowanie życia, które w sposób
przedziwny spełnia się w narodzeniu Odkupiciela, zostaje
wyraźnie przeciwstawione zagrożeniu życia. Zwiastowanie
życia odnosi się do tajemnicy Wcielenia Słowa, odnosi się
więc do całej rzeczywistości Bosko-ludzkiej Chrystusa. „Sło-
wo stało się ciałem” (J 1, 14), Bóg stał się człowiekiem.
Do tej tajemnicy tak często odwoływali się Ojcowie Kościo-
ła: „Bóg stał się człowiekiem, abyśmy zostali przebóstwieni”.
Ta prawda wiary jest równocześnie prawdą ludzkiego bytu.
Mówi ona też o wielkości zagrożenia, jakim jest każdy za-
mach na życie dziecka nie narodzonego, i to w łonie własnej
matki. Jeżeli w jakimś punkcie znajdujemy się na antypo-
dach tego, co nazywa się „piękną miłością”, to właśnie tu.
Stawiając wyłącznie na użycie, można dojść aż do zabicia mi-
łości, zabijając jej owoc. „Błogosławiony [...] owoc Twojego
łona” (Łk 1, 42) staje się dla cywilizacji użycia poniekąd
„owocem przeklętym”. (...)
Stajemy tu wobec olbrzymiego zagrożenia nie tylko po-
szczególnego jednostkowego życia ludzkiego, ale całej na-
szej cywilizacji. Twierdzenie, że cywilizacja ta stała się,
pod pewnymi względami, „cywilizacją śmierci”, w tym punk-
cie zyskuje swe szczególne potwierdzenie. I czyż nie pozosta-
je wydarzeniem proroczym to, że zwiastowanie narodzin
Chrystusa szło w parze z zagrożeniem Jego życia? Tak, Jego
życie też było zagrożone od początku. Było to zagrożenie no-
wo narodzonego Dziecka, syna człowieczego, który równo-
cześnie był Synem Bożym. Jego życie również od początku
było zagrożone i tylko cudem uniknęło śmierci.
Jan Paweł II, List do rodzin, 21
ŚWIĘTEJ RODZINY
JEZUSA, MARYI I JÓZEFA
Rok B
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi Rodzaju 15, 1-6; 21, 1-3
1
Po tych wydarzeniach Pan tak powiedział do Abrama pod-
czas widzenia:
«Nie obawiaj się, Abramie,
bo Ja jestem twoim obrońcą;
nagroda twoja będzie sowita».
2
Abram rzekł: «O Panie, mój Boże, na cóż mi ona, sko-
ro zbliżam się do kresu mego życia, nie mając potom-
ka; przyszłym zaś spadkobiercą mojej majętności jest Dama-
sceńczyk Eliezer».
3
I mówił: «Ponieważ nie dałeś mi potom-
ka, ten właśnie, zrodzony u mnie sługa mój, zostanie mo-
im spadkobiercą».
4
Ale oto usłyszał słowa: «Nie on bę-
dzie twoim spadkobiercą, lecz ten po tobie dziedziczyć bę-
dzie, który od ciebie będzie pochodził».
5
I poleciwszy Abra-
mowi wyjść z namiotu, rzekł: «Spójrz na niebo i policz gwiaz-
dy, jeśli zdołasz to uczynić»; potem dodał: «Tak liczne bę-
dzie twoje potomstwo».
76
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK B
6
Abram uwierzył i Pan poczytał mu to za zasługę.
21.1
Wreszcie Pan okazał Sarze łaskawość, jak to obie-
cał, i uczynił jej to, co zapowiedział.
2
Sara stała się brzemien-
ną i urodziła sędziwemu Abrahamowi syna w tym właśnie
czasie, jaki Bóg wyznaczył.
3
Abraham dał swemu synowi,
który mu się urodził, a którego mu zrodziła Sara, imię Izaak.
Treścią pierwszego czytania jest obietnica, jaką Bóg złożył
Abrahamowi: będzie miał syna i liczne potomstwo. Jej zna-
kiem miała być niezliczona ilość gwiazd na niebie. Obietni-
ca ta została potwierdzona zawarciem przymierza pomiędzy
Bogiem a Patriarchą, co zostało opisane w stylu tradycji jah-
wistycznej. Oto Bóg wychodzi z inicjatywą, składa propozy-
cję, a człowiek odpowiada na nią całkowitym przylgnięciem
do Boga (w. 7-18; por. Rdz 17). W opowiadaniu o Abraha-
mie, Bóg składa obietnicę patriarsze, który z wielkim bólem
i żalem wyznaje, że nie ma syna, a co się z tym wiąże, nie bę-
dzie mógł mieć żadnych potomków (w. 3). Jednak obietnica
ta zostanie zrealizowana w dniu narodzin syna Abrahama,
Izaaka (por. Rdz 21, 1-7). Wraz z nim rozpoczyna się długi
marsz pokoleń synów przymierza, który swoje całkowite
spełnienie osiągnie w osobie Jezusa, a więc Mesjasza ocze-
kiwanego przez ludzi.
W czasie trwania rytuału przymierza lub też przejścia,
Bóg zstąpił i przeszedł pomiędzy złożonymi ofiarami, będąc
obecnym w znaku ognia, symbolu teofanii (por. Wj 19, 18),
co oznaczało złożenie przysięgi wierności danemu słowu
(por. Jr 34,18). Abraham, jak stwierdza to Księga Rodzaju,
„uwierzył i Pan poczytał mu to za zasługę” (w. 6). W ten
sposób postać Abrahama ukazuje się jako człowieka wiary,
który bezgranicznie zawierza Bogu. Spełnienie obietnicy
w postaci poczęcia syna w łonie Sary potwierdza, że zaufa-
77
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
nie Abrahama do Boga nie zostało zawiedzione: wiara
w Boga jest zatem jedyną konieczną wartością potrzebną
do życia człowiekowi wierzącemu.
Drugie czytanie:
z Listu do Hebrajczyków 11, 8. 11-12. 17-19
Bracia:
8
Dzięki wierze ten, którego nazwano Abrahamem,
usłuchał wezwania, by wyruszyć do ziemi, którą miał ob-
jąć w posiadanie. Wyszedł, nie wiedząc, dokąd idzie.
11
Dzięki wierze także i sama Sara, mimo podeszłego wie-
ku, otrzymała moc poczęcia. Uznała bowiem za godnego
wiary Tego, który udzielił obietnicy.
12
Przeto z człowieka jed-
nego, i to już niemal obumarłego, powstało potomstwo tak
liczne jak gwiazdy na niebie, jak niezliczone ziarnka piasku
na wybrzeżu morza.
17
Dzięki wierze Abraham, wystawiony na próbę, ofiaro-
wał Izaaka, i to jedynego syna składał na ofiarę, on, któ-
ry otrzymał obietnicę,
18
któremu powiedziane było: Z Izaaka
będzie dla ciebie potomstwo.
19
Pomyślał bowiem, iż Bóg mo-
cen jest wskrzesić także umarłych, i dlatego odzyskał go, na
podobieństwo [śmierci i zmartwychwstania Chrystusa].
Oto przed naszymi oczyma wyrasta klasyczny przykład
doświadczenia wiary. Przywołany zostaje Abraham, który
oparł swoje życie całkowicie na Bogu. Całe postępowanie
patriarchy było naznaczone wiarą. To ona sprawiła, że wyru-
szył on ze swojej ziemi, z Ur Chaldejskiego, do miejsca, ja-
kie miał mu wskazać Bóg. Owo miejsce, którego Abraham
nie znał, stać się miało jego dziedzictwem. Dzięki wierze za-
ufał on Bogu, gdy usłyszał, że będzie miał syna i potomstwo
78
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK B
tak liczne jak gwiazdy na niebie (w. 11-12). Z wiarą wstępo-
wał na górę Moria, aby złożyć w ofierze swojego syna Iza-
aka, jedynego dziedzica Bożych obietnic, i to pomimo tego,
że jego serce krwawiło z bólu (w. 17-18). Wiara w końcu by-
ła fundamentem jego przekonania, że „Bóg mocen jest
wskrzesić także umarłych, i dlatego odzyskał go na podo-
bieństwo [śmierci i zmartwychwstania Chrystusa]” (w. 19).
Całe życie Abrahama, Sary i wielu innych patriarchów za-
korzenione było w wierze. Wiara zaś opierała się na przeko-
naniu, iż uważali oni siebie za gości i pielgrzymów na tej zie-
mi, podążających do ojczyzny, jaka została im przygotowa-
na przez Boga. Sam Abraham, kiedy prosił Hetytów o miej-
sce na ich ziemi, gdzie mógłby pochować swoją żonę Sarę,
powiedział, że na tej ziemi była ona przechodniem. Pewnie
też dlatego owi «ojcowie naszej wiary» nigdy nie myśleli
o powrocie do swojej dawnej ziemi, do Mezopotamii, ponie-
waż ich umysły i serca zaprzątała jedynie myśl o ojczyźnie,
jaką Bóg im przygotował.
Wiara patriarchów jest pewnością na spełnienie się na-
dziei (por. Hbr 10, 19-25), pozwalającej zrozumieć życie je-
dynie poprzez pryzmat spojrzenia skupionego na Bogu,
a nie tego spojrzenia, które skoncentrowane jest na naszym
małym świecie.
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 22-40
[Patrz: Ewangelia z 29 i 30 grudnia]
79
LECHO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
MEDITATIO
Urząd
Nauczycielski
Kościoła
wielokrotnie
nawoływał
chrześcijan do podejmowania refleksji na temat fundamen-
tów rodziny oraz do uświadomienia sobie jej sakralnego
charakteru. Istnieje wiele różnego rodzaju problemów, jakie
w tej sferze charakteryzują współczesną epokę. Należą do
nich: kontrola urodzeń, duża liczba rodzin rozbitych, rozwo-
dy mające miejsce także wśród małżeństw chrześcijańskich,
aborcja - zabijanie dzieci nie narodzonych, problemy eko-
nomiczne, wychowywanie dzieci przez szkoły państwowe.
Wszystko to jest objawem kryzysu, w jakim znalazła się ta
podstawowa komórka społeczna. Stając w obliczu takiej sy-
tuacji, należy stwierdzić, że fundamentem życia ludzkiego
jest związek małżeński, który dla chrześcijan jest związkiem
sakramentalnym.
Dlatego też nieustannie powinno się powracać do kate-
chezy na temat chrześcijańskiego ideału wspólnoty małżeń-
skiej i życia rodzinnego. Ideał ten nadaje odpowiedni wy-
miar duchowy i to zarówno ojcostwu, jak i macierzyństwu.
Rodzina chrześcijańska, aby mogła być nazywana „Kościo-
łem domowym” (Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lu-
men gentium, 11), winna tworzyć odpowiedni klimat i środo-
wisko, w którym rodzice będą przekazywali wiarę, będąc
jednocześnie dla swoich dzieci pierwszymi świadkami wiary
świadczonej zarówno słowem, jak i przykładem własnego
życia. Tym samym rodzina pozostanie żywym środowiskiem,
gdzie dzieci, wychowane w oparciu o ewangeliczne wartości,
będą potrafiły odkrywać swoje powołanie do służby społe-
czeństwu i Kościołowi i gdzie odkryją swoją własną drogę
do realizacji swej chrześcijańskiej tożsamości.
80
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK B
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, dziękujemy Ci za Ewangelię, którą
nam głosiłeś i dzięki której nadal możemy wsłuchiwać się
w Twoje Słowo prawdy, które jest Słowem miłości Ojca skie-
rowanym do wszystkich ludzi. Pragniemy podziękować Ci
za życie i za wiarę, jaką dzięki Twojej miłości otrzymaliśmy
od Ciebie. Niczego w zamian od nas nie oczekiwałeś. Ta mi-
łość zaś doprowadziła Ciebie na krzyż, a nas uczyniła dzieć-
mi Bożymi i Twoimi braćmi. Ciebie, który zechciałeś przyjść
na świat w ludzkiej rodzinie, a więc takiej jak nasza wraz
z towarzyszącymi jej problemami i trudnościami, radościami
i nadziejami, prosimy, abyś nauczył nasze rodziny cnót, któ-
re rozświetlały blask nazaretańskiego domu. Naucz nas su-
mienności w pracach domowych, wzajemnej miłości, za-
szczep w nas ducha modlitwy i skupienia. Spraw, aby nasze
rodziny, pokonując egoizm życia, pozostały ze sobą zjedno-
czone i mogły żyć i dawać świadectwo ewangelicznego du-
cha, a także przykład dobroci, solidarności i sprawiedliwo-
ści. Spraw, aby były one szkołą niesienia wzajemnej pomo-
cy, przebaczenia i pojednania; aby ci, którzy nie mają na-
dziei, uwierzyli, że jedynie w Tobie istnieje przyszłość peł-
na życia i radości.
Ale przede wszystkim, prosimy Ciebie o wsparcie dla ro-
dzin biednych i ubogich, dla uchodźców, emigrantów. Niech
ci, którzy żyją w dobrobycie i spokoju, okażą gościnność
i ducha przyjęcia, dodadzą odwagi i pomogą wdrażać się
innym w życie społeczne i eklezjalne z przekonaniem, że
dojrzała otwartość jest źródłem duchowego bogactwa dla
wszystkich, a także sensem powszechnego braterstwa.
81
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
CONTEMPLATIO
Tajemnice chrześcijaństwa tworzą nierozłączną całość.
Gdy się zagłębimy w jedną, czujemy, że wchodzimy
w drugą. I tak życie przy stajence betlejemskiej, prze-
nosi nas wprost na Golgotę, od żłóbka ku krzyżowi. Kie-
dy Najświętsza Panna ofiarowała Dzieciątko w świąty-
ni, Symeon Jej powiedział: „Oto ten przeznaczony jest
na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak,
któremu sprzeciwiać się będą. A Twoją duszę miecz
przeniknie” (Łk 2, 34n). Zapowiedź Męki, walki Świa-
tła z ciemnością, zawisła już nad żłóbkiem. (...)
W
nocy
grzechu
rozbłysła
betlejemska
gwiazda.
Na blask idący od żłóbka pada cień krzyża. W ciemno-
ściach Wielkiego Piątku gaśnie światło, aby wzejść jesz-
cze wspanialej jako słońce łaski w poranek Zmartwych-
wstania. Droga Syna Bożego, który stał się człowie-
kiem, wiedzie przez cierpienie i śmierć do chwały. I dla
każdego z nas, dla całej ludzkości, istnieje jedna droga:
iść za Nim.
1
Św. Edyta Stein, Tajemnica Bożego Narodzenia
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Moje oczy ujrzały Twoje zbawienie” (Łk 2, 30).
1
Tekst polski w tłum. I. J. Adamskiej, w: Autoportret Edyty Stein w jej
twórczości, Poznań 1999, 53.
82
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK B
LEKTURA DUCHOWA
1.
Syn Boży, stając się człowiekiem, objawił nam sekret życia
dokonującego się w Bogu, a więc życia interpersonalnego,
abyśmy także i my mogli poczuć ów «klimat», a także nie da-
jącą się wypowiedzieć «radość» trynitarnej «współobecno-
ści». I właśnie w tym celu zstąpił On na ziemię i zaczął uczest-
niczyć w naszej ludzkiej nędzy, zanurzając się osobiście
w ubogą rzeczywistość ludzkiej rodziny. W ten sposób ukazał
się jej i nadał jej o wiele jaśniejsze i wymowniejsze znaczenie.
Dzięki kontemplowaniu życia i postawy rodziny z Nazare-
tu łatwiej jest zrozumieć wszystkie nadprzyrodzone wartości
rodziny i łatwiej jest naśladować cechy charakterystyczne tej
idealnej rodziny, jakimi są: wzajemna miłość, zgoda, radość,
poszukiwanie Boga i Jego woli, zwracanie uwagi na braci.
Jak więc widać, modlitewne spojrzenie na Świętą Rodzinę
nie będzie tylko jedną z wielu form pobożności. Stanie się ra-
czej skutecznym sposobem pozwalającym naszym rodzinom
myśleć i żyć z własną nadprzyrodzoną tożsamością.
Nie zaniedbując tego, co po ludzku rzecz biorąc można
uczynić dla rodziny, aby poprawić jej los - poprzez studia,
inicjatywy społeczne i polityczne - także i my powinniśmy
rozpocząć nasze wysiłki od kontemplowania nazaretańskie-
go domu.
Giacomo Biffi, Omelia sulla Santa Famiglia
2.
Słowa przysięgi małżeńskiej orzekają o tym, co stanowi
wspólne dobro - naprzód małżeństwa, z kolei zaś rodziny.
Dobrem wspólnym małżonków jest miłość, wierność i uczci-
wość małżeńska oraz trwałość ich związku „aż do śmierci”.
83
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
To dobro obojga jest równocześnie dobrem każdego z nich.
Ma z kolei stać się dobrem ich dzieci. Należy do istoty dobra
wspólnego, że łącząc poszczególnych ludzi, stanowi zarazem
prawdziwe dobro każdego. Jeśli Kościół, podobnie też i pań-
stwo, w słowach uprzednio przytoczonych przyjmuje przysię-
gę małżonków, to czyni tak na tej zasadzie, iż to właśnie jest
„wpisane w ich serca” (por. Rz 2,15). To oni sami ślubują so-
bie wzajemnie, przysięgając, czyli potwierdzając prawdzi-
wość swoich ślubów wobec Boga. Oni sami, jako ochrzczeni,
są szafarzami sakramentu małżeństwa w Kościele. Św. Paweł
uczy, że to ich wzajemne ślubowanie jest „tajemnicą wielką”
(por. Ef 5, 32).
Jeżeli słowa przysięgi wyrażają to, co jest dobrem wspól-
nym małżonków, to równocześnie wskazują one też na to, co
ma być dobrem wspólnym przyszłej rodziny. Aby to uwydat-
nić, Kościół pyta, czy są gotowi przyjąć i po chrześcijańsku
wychować dzieci, którymi Bóg ich obdarzy. Pytanie to odno-
si się do dobra wspólnego przyszłej rodziny. Ma ono na uwa-
dze genealogię osób, która wpisana jest w samą konstytucję
małżeństwa oraz rodziny. Dodatkowe pytanie o potomstwo
i wychowanie pozostaje w ścisłej łączności ze ślubowaniem
miłości, wierności i uczciwości małżeńskiej oraz dozgonności
ich związku. Przyjęcie i wychowanie potomstwa - dwa spo-
śród podstawowych celów rodziny - są uwarunkowane wy-
pełnieniem tego ślubu. Rodzicielstwo jest zadaniem natury
duchowej - nie tylko fizycznej. Przebiega przez nie zawsze
genealogia w Bogu i która do Boga także ma prowadzić.
Jan Paweł II, List do rodzin, 10
ŚWIĘTEJ RODZINY
JEZUSA, MARYI I JÓZEFA
Rok C
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszej Księgi Samuela 1, 20-22. 24-28
W owym czasie
20
Anna poczęła i po upływie dni urodziła sy-
na, i nazwała go imieniem Samuel, ponieważ [mówiła]:
Uprosiłam go u Pana.
21
Ów mąż, Elkana, udał się z całą rodziną, by złożyć Pa-
nu doroczną ofiarę i wypełnić swój ślub.
22
Anna zaś nie po-
szła, lecz oświadczyła swemu mężowi: «Gdy chłopiec bę-
dzie odstawiony od piersi, zaprowadzę go, żeby się poka-
zał przed obliczem Pana i aby tam pozostał na zawsze».
24
Gdy go odstawiła, wzięła go z sobą w drogę, zabiera-
jąc również trzy cielce, jedną efę mąki i bukłak wina. Przy-
prowadziła go do domu Pana, do Szilo. Chłopiec był jesz-
cze mały.
25
Zabili cielca i poprowadzili chłopca przed Helego.
26
Po-
wiedziała ona wówczas: «Pozwól, panie mój! Na twoje ży-
cie! To ja jestem ową kobietą, która stała tu przed tobą i mo-
dliła się do Pana.
27
O tego chłopca się modliłam, i speł-
85
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
nił Pan prośbę, którą do Niego zanosiłam.
28
Oto ja odda-
ję go Panu. Po wszystkie dni, jak długo będzie żył, zostaje od-
dany Panu». I oddali tam pokłon Panu.
Anna, podobnie jak Sara, Rebeka, Rachela, jak matka
Samsona czy matka Jana Chrzciciela, była niewiastą nie-
płodną, ale Bóg wysłuchał jej modlitwy przepełnionej wiarą
i nadzieją, obdarowując ją upragnionym synem Samuelem,
którego imię oznacza: «Imię Boga» lub też, jak określiła to
sama matka: «Uprosiłam go u Pana» (w. 20). Sam tekst bi-
blijny jest bogaty w treści teologiczne, i to nie tylko dlatego,
że podkreśla moc Boga, by podźwignąć cokolwiek ze śmier-
ci do życia, z nieistnienia do istnienia (por. Rz 4,17), ale dla-
tego, że podkreśla inicjatywę Boga, który realizuje plan zba-
wienia oparty na miłości.
W pierwszej swej części (w. 20-22) biblijne opowiadanie
przypomina fakt nawiedzenia świątyni przez Elkanę i jego
rodzinę, ale bez udziału jego żony Anny, która mówiła:
„Gdy chłopiec będzie odstawiony od piersi, zaprowadzę go,
żeby się pokazał przez obliczem Pana” (w. 22). Natomiast
w drugiej części (w. 24-28) opisuje pielgrzymkę Anny wraz
z małym Samuelem do świątyni w Szilo celem złożenia ofia-
ry i oddania syna na służbę Bogu, zgodnie ze złożoną wcze-
śniej obietnicą. Anna wiedziała bowiem, że jest on darem
od Boga.
Wszystkie dzieci są darem od Boga, należą do Pana, a ich
powołaniem jest służba Bogu. Dom Boga stanie się domem
tego, kto jest konsekrowany, poświęcony Panu. Także Maryi
i Józefowi Jezus objawi, i to w dniu odnalezienia Go w świą-
tyni, że Jego mieszkaniem jest dom Boga i że to właśnie tu-
taj rozpocznie się Jego misja powszechnego zbawienia.
86
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK C
Drugie czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 3, 1-2. 21-24
Najmilsi:
1
Popatrzcie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec:
zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi,
i rzeczywiście nimi jesteśmy.
Świat zaś dlatego nas nie zna,
że nie poznał Jego.
2
Umiłowani, obecnie jesteśmy dziećmi Bożymi,
ale jeszcze się nie ujawniło,
czym będziemy.
Wiemy, że gdy się objawi,
będziemy do Niego podobni,
bo ujrzymy Go takim, jakim jest.
21
Umiłowani, jeśli serce nas nie oskarża,
to mamy ufność w Bogu,
22
a o co prosić będziemy,
otrzymamy od Niego,
ponieważ zachowujemy Jego przykazania
i czynimy to, co się Jemu podoba.
23
Przykazanie zaś Jego jest takie,
abyśmy wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa Chrystusa,
i miłowali się wzajemnie tak,
jak nam nakazał.
24
Kto wypełnia Jego przykazania,
trwa w Bogu, a Bóg w nim;
a to, że trwa On w nas,
poznajemy po Duchu, którego nam dał.
Św. Jan Apostoł rozwija myśl, że Jezus jest wzorem dla każ-
dego chrześcijanina. Sprawiedliwym, bez grzechu, posłusznym
woli Ojca. Człowiek wierzący na swój sposób żyje już w sprawie-
87
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
dliwości i jest dzieckiem Bożym (w. 1), nie powinien więc popeł-
niać grzechu (por. 4-9). Postępowanie chrześcijanina winno
wskazywać na nowe narodziny. Są one możliwe do zaistnienia
dzięki miłości Boga. Wraz z faktem nowych narodzin Duch
Święty nawiązuje w chrześcijaninie synowską relację z Bogiem,
co dokonuje się w głębi jego serca. Dziecięctwo to objawia się
w całej swej pełni w oglądaniu Boga (por. Mt 5,8).
Wyrażenia stosowane prze św. Jana: „dziecko Boże” (w. 2)
i „narodzić się z Boga” (w. 9), wskazują na bycie nowym czło-
wiekiem, wezwanym do kroczenia ku nowemu życiu. Jest to
możliwe przez naśladowanie Ojca, czego skutkiem będzie co-
raz pełniejsze zjednoczenie z Nim, aż do pełnej identyfikacji,
gdy zobaczy się Go „twarzą w twarz” (1 Kor 13,12). Wartość
chrześcijańskiego życia polega na tym, że jesteśmy dziećmi,
wiernymi Jego przykazaniom i zbawionymi przez Niego, któ-
ry nas kocha i godzien jest naszego zaufania, i którego może-
my prosić praktycznie o wszystko. Natomiast świat, który od-
rzuca Boga i nie zna Jezusa, nie miłuje chrześcijan i przeciw-
stawia się królestwu Bożemu i Ewangelii.
Przykazanie, jakie Bóg zostawił swoim uczniom, jest ja-
sne: wierzyć w Jezusa i żyć miłością do braci, a więc postępo-
wać tak, jak nam nakazał i pokazał Jezus Chrystus (w. 23).
Miarą chrześcijańskiej miłości jest zdolność składania same-
go siebie w ofierze. Kto tak postępuje, żyje w jedności z Bo-
giem, posiada w sobie Bożego Ducha (w. 24).
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 41-52
41
Rodzice Jego chodzili co roku do Jeruzalem na Święto Pas-
chy.
42
Gdy miał lat dwanaście, udali się tam zwyczajem świą-
88
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK C
tecznym.
43
Kiedy wracali po skończonych uroczystościach,
został młody Jezus w Jerozolimie, a tego nie zauważyli Jego
Rodzice.
44
Przypuszczając, że jest wśród pątników, uszli
dzień drogi i szukali Go między krewnymi i znajomymi.
45
Gdy Go nie znaleźli, wrócili do Jeruzalem, szukając Go.
46
Dopiero po trzech dniach odnaleźli Go w świątyni,
gdzie siedział między nauczycielami, przysłuchiwał się im
i zadawał pytania.
47
Wszyscy zaś, którzy Go słuchali, byli
zdumieni bystrością Jego umysłu i odpowiedziami.
48
Na
ten widok zdziwili się bardzo, a Jego Matka rzekła do Nie-
go: «Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bó-
lem serca szukaliśmy Ciebie».
49
Lecz On im odpowiedział:
«Czemuście Mnie szukali? Czy nie wiedzieliście, że powinie-
nem być w tym, co należy do mego Ojca?»
50
Oni jednak
nie zrozumieli tego, co im powiedział.
51
Potem poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu; i był im pod-
dany. A Matka Jego chowała wiernie wszystkie te sprawy
w swym sercu.
52
Jezus zaś czynił postępy w mądrości, w la-
tach i w łasce u Boga i u ludzi.
Opowiadanie opisujące zaginięcie i odnalezienie Jezusa
w świątyni jest fragmentem opisującym nazaretańską co-
dzienność. Zostało ono usytuowane w kontekście dwóch
krótkich opisów wywodzących się z życia w Nazarecie: do-
roczna pielgrzymka do Jerozolimy odbywana z okazji świę-
ta Paschy (por. Pwt 16,16) i powrót do domu rodzinnego Je-
zusa, gdzie pozostawał poddany swoim Rodzicom, a więc
tak jak każde dziecko.
Teologiczne znaczenie tego wydarzenia posiada charak-
ter mesjański, a gest Jezusa nosi znamię gestu prorockiego.
Jezus stwierdza, że bardzo dobrze zna swoje posłannictwo
i wspomina o przyszłym oddzieleniu od Rodziców. Gdy Mat-
89
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ka odnalazła Go w świątyni, postawiła Mu pytanie: „Synu,
czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca
szukaliśmy Ciebie” (w. 48), na co Jezus Jej odpowiedział:
„Czemuście Mnie szukali? Czy nie wiedzieliście, że powi-
nienem być w tym, co należy do mego Ojca?” (w. 49). Mó-
wiąc „ojciec Twój”, Maryja miała na myśli Józefa; ale Jezus
mówiąc „mego Ojca”, odnosił się do Boga Ojca. Mamy tu-
taj do czynienia z delikatnym, ale znaczącym sygnałem
świadczącym o tym, że Jezus przewyższa swoich Rodziców.
Odwołuje się do prymatu przynależności do Boga i do
pierwszeństwa własnego powołania. Ale zaraz po tym Jezus
powrócił do Nazaretu i nadal był poddany swoim Rodzicom.
Posłuszeństwo dzieci względem własnych rodziców jest
ich obowiązkiem. Co więcej, rozkwita wszędzie tam, gdzie
istnieje klimat wzrostu, rozwoju i osobowej dojrzałości;
a więc tam, gdzie uznaje się prymat Boga i własnego powo-
łania. W rzeczywistości bowiem dzieci nie należą do swoich
rodziców, ale do Boga i stoją przed zadaniem realizacji in-
dywidualnych powołań, które są najważniejszymi wartościa-
mi każdej rodziny. Dlatego też Jezus opuści swoje ognisko
domowe i będzie pełnił wolę Ojca, to znaczy zajmował się
właściwymi dla Niego Bożymi sprawami.
MEDITATIO
Jezus, chociaż przyszedł na świat w rodzinie ludzkiej, jest
niejako ponad nią, ponieważ wywodzi się jednocześnie z głę-
bi Bożego misterium. Wzrastając w posłuszeństwie swoim
ziemskim Rodzicom, posiada zarazem wyjątkowe cechy:
skrywa w sobie tajemnicę jedności z Ojcem niebieskim,
a wobec świata objawia swoje specjalne przesłanie, co spra-
90
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK C
wia, że świat staje się bardziej ludzki. Maryja i Józef wyczu-
wali to i akceptowali w pokorze serca. Każdy chrześcijanin
jest bowiem przede wszystkim dzieckiem Bożym i należy
do rodziny samego Boga. Wielkim darem Boga, jak pisze
św. Jan Apostoł, jest to, że jesteśmy Jego dziećmi: „Popatrz-
cie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec: zostaliśmy nazwani
dziećmi Bożymi” (1 J 3,1).
Nie chodzi tutaj wcale o jakieś pobożne życzenie lub wy-
warcie wrażenia na chrześcijańskiej wspólnocie. Rzeczywi-
ście jesteśmy dziećmi Ojca, który nas kocha, chociaż tak na-
prawdę i do końca nie rozumiemy tego daru. Dziecięctwo
Boże jest nasieniem i darem, który odsłaniany jest nieustan-
nie w trwałym dorastaniu do pełni, jaką będzie oglądanie
Boga. Należy go więc przeżywać, cieszyć się nim i rozwijać
dzień po dniu, trwając w wierze i miłości. Tak mamy z rado-
ścią podążać w stronę ideału, jakim dla chrześcijanina jest
pewność: będę podobny do Boga. Pewność naszego
upodobnienia się do Boga nie jest jednak budowana na na-
szych zwycięstwach lub przy udziale naszych wysiłków. Ta
pewność jest fundowana na wspaniałomyślności Ojca, na Je-
go darze darmo danym, jakiego sam nam udzielił, czyniąc
nas swoimi dziećmi i wzywając nas do wzrastania w nim po-
przez przyjmowanie i wypełnianie Jego Słowa.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, niech modlitwa matki Samuela zano-
szona do Boga i milczenie Maryi wobec Twoich słów usły-
szanych w świątyni w Jerozolimie, gdy miałeś dwanaście lat,
pomogą nam podejmować rozważania i modlić się za wielu
rodziców, którzy wykazują nadmierną zaborczość względem
91
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
swoich dzieci. Wiemy, że do czasu osiągnięcia wieku nasto-
letniego i pierwszej młodości dzieci są postrzegane jako oso-
by przynależące tylko i wyłącznie do rodziny. Kiedy jednak
zaczną doświadczać własnej wolności, a chodzi tu o dokony-
wane wybory życiowe, zawodowe i powołaniowe, wówczas
zaczynają się dramaty, powstają różnego rodzaju napięcia
i dochodzi do konfliktów rodzinnych.
Panie Jezu, Ty, który przeżywałeś to doświadczenie posłu-
szeństwa i poczucia własnej niezależności na łonie Twojej
rodziny z Nazaretu, pomóż nam zrozumieć, że rodzina po-
siada funkcję wychowawczą także w odniesieniu do wpro-
wadzania dzieci w szeroko rozumianą ludzką społeczność.
Pozwól nam zrozumieć, że dzieci nie są wyłączną własnością
rodziców, ale że są także Twoimi dziećmi i że każde z nich
posiada swoje własne i specyficzne powołanie, jakie powin-
no podjąć i rozwijać w świecie i dla świata, zwłaszcza jeżeli
chodzi o ludzi wierzących. Uczyń nas zdolnymi do tworzenia
nowych relacji w rodzinie i we wspólnocie, na Twój wzór
i Twoje podobieństwo. A jeżeli jest prawdą, że dzieci powin-
ny otwierać się na szerszą rzeczywistość rodziny, to jest tak-
że prawdą, że rodzice nie powinni zamykać się w granicach
nakreślonych przez dzieci, ponieważ dzieci nie są najwyższą
wartością. Najwyższą wartością jesteś Ty sam. Ty, który je-
steś bowiem dawcą życia i wszelkiego naszego dobra.
CONTEMPLATIO
Zawsze płomień miłości dziecko w piersi czuje,
Na myśl, że Matki serce wspólnie z nim cierpiało:
Królowo, Twoje Serce, ach, ja to pojmuję,
By zyskać moją miłość, ileż łez wylało!
92
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK C
To, co mówią o Tobie Ewangelii słowa,
Zbliżyć mi się do Ciebie i patrzeć ośmiela,
Tak prosta życia Twojego osnowa,
Żyłaś, cierpiałaś, jak ja, Matko Zbawiciela! (...)
Tam, na ziemi egipskiej, w biedzie, słodka, cicha,
Zdajesz mi się w swym Sercu spokojną, radosną;
Wygnanie? Twoje łono swobodnie oddycha,
Jezus jest Twą ojczyzną, Twym niebem, Twą wiosną!...
Lecz potem gorzki smutek znów w Jerozolimie
Napełnia Twoją duszę, zginął Jezus drogi!...
Trzy dni szukasz Go wszędzie, szepcąc słodkie Imię;
To było Twe wygnanie! Pełne bólu trwogi.
Na koniec Go wśród grona uczonych znajdujesz,
Gdzie budzi podziw starców dookoła siebie.
I wołasz: „Ach, mój Synu! - drżąca obejmujesz -
Oto wraz z ojcem płacząc, szukaliśmy Ciebie!”
I gdy tulisz do łona jedyne swe Dziecię,
Słyszysz prostą odpowiedź Jezusa Małego:
„Czemuście mnie szukali? - czyż o tym nie wiecie,
Iż trzeba, bym o rzeczach myślał Ojca mego?!”
Ewangelia mi mówi, że podziwu godny
Wzrastał w mądrości Jezus, a zawsze poddany
Ojcu i Matce swojej, posłuszny, pogodny,
Jak tylko mógł być Maryi Syn umiłowany.
Poznałam tajemnicę, idąc Jego śladem,
Do świątyni nie tylko wiodła Go nauka,
O Matko, Syn Twój pragnął, byś była przykładem,
Niech dusza, w nocy wiary też Jezusa szuka.
93
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Jeżeli Stwórca świata dal cierpienia tyle
Swej Matce, że konała z bólu i goryczy,
To łaską dla nas cierpieć przez wygnania chwile,
A cierpienie z miłości jest szczytem słodyczy!
1
Św. Teresa z Lisieux, Dlaczego kocham Cię, Maryjo!
[maj 1897 r.]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Powinienem być w tym, co należy do mego Ojca” (Łk 2,49).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Fragment zaczerpnięty z Ewangelii według św. Łukasza jest
jedynym w całej Ewangelii, gdzie możemy dostrzec wszyst-
kich członków świętej rodziny, działających i postępujących
w sposób wolny i świadomy.
We wcześniejszych epizodach Jezus był ukazywany jako
dziecko, które nie posiada jeszcze żadnej autonomii. Nato-
miast we wszystkich późniejszych Józef, który odszedł w cień
- prawdopodobnie w cień śmierci – nie jest już wspominany.
Jednak w naszym opowiadaniu te trzy osoby są ukazywa-
ne jako «poszukujące Boga». Takimi wręcz pasjonatami po-
szukiwania Boga są Maryja i Józef, którzy myśleli, że szuka-
1
Tekst polski w przekł. P. Kowalczewskiej.
94
ŚWIĘTEJ RODZINY: JEZUSA, MARYI I JÓZEFA - ROK C
ją zgubionego chłopca, natomiast szukali Tego, w którym
w sposób cielesny mieszkała pełnia Bóstwa, jak mówi o tym
św. Paweł (por. Kol 2, 9); Tego, który od zawsze był Słowem,
od początku był u Boga i był Bogiem (por. J 1,1); Tego, któ-
ry jest Panem nieba i ziemi (por. Mt 28,18).
Poszukującym Ojca jest także Jezus, który zafascynowany
widokiem świątyni nie wychodzi z niej, ale pozostaje w jej
murach przez trzy dni, słuchając rabinów mówiących o Bogu
Izraela.
Jest to prawda, którą trudno jest nam zrozumieć, ale dom
w tamtym czasie miał znaczenie wyjątkowe i głębokie. Był on
miejscem, gdzie z radością i wielkim zaangażowaniem, mó-
wiono o Bogu, a więc poszukiwano Jego osoby. Szukano Bo-
ga, który jest odwieczną stolicą i źródłem wszelkiej miłości.
Giacomo Biffi, Omelia sulla Santa Famiglia
2.
O ile rodzice, obdarzając życiem, uczestniczą w działaniu
stwórczym Boga, o tyle przez wychowanie stają się oboje
uczestnikami Jego ojcowskiej, a zarazem macierzyńskiej pe-
dagogii. Boskie Ojcostwo - według św. Pawła - jest prawzo-
rem dla wszelkiego rodzicielstwa we wszechświecie (por.
Ef 3,14-15), a szczególnie jest prawzorem dla macierzyństwa
i ojcostwa ludzkiego. O tej Boskiej pedagogii najpełniej po-
uczyło nas Odwieczne Słowo Ojca, które, stając się człowie-
kiem, objawiło człowiekowi jego własne człowieczeństwo
i jego pełny wymiar, to znaczy synostwo Boże. Objawiło mu
również, jakie jest właściwe znaczenie wychowania człowie-
ka. Przez Chrystusa każde wychowanie w rodzinie i poza ro-
dziną zostaje wprowadzone w zbawczy wymiar Boskiej peda-
gogii skierowanej do wszystkich ludzi i wszystkich rodzin
i osiągającej swą pełnię w paschalnej tajemnicy śmierci
95
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
i zmartwychwstania Chrystusa. W tym szczytowym punkcie
naszego Odkupienia rozpoczyna się cały i każdy proces
chrześcijańskiego wychowania, które jest zarazem wychowa-
niem do pełni człowieczeństwa.
Bezpośrednimi wychowawcami w stosunku do swoich
dzieci pozostają zawsze na pierwszym miejscu rodzice. Ro-
dzice mają też w tej dziedzinie pierwsze i podstawowe
uprawnienia. Są wychowawcami, ponieważ są rodzicami. Je-
śli zadanie to rodzice z kolei dzielą z innymi ludźmi, a także
z instytucjami, na przykład z Kościołem i państwem, to za-
wiera się w tym prawidłowe odzwierciedlenie zasady pomoc-
niczości. Rodzice nie są w stanie zaspokoić wszystkich zapo-
trzebowań całościowego procesu wychowawczego, zwłaszcza
gdy chodzi o wykształcenie, ale również gdy chodzi o całą
szeroką dziedzinę uspołecznienia. W tych dziedzinach, gdzie
rodzina nie może skutecznie działać sama, zasada pomocni-
czości wspiera miłość rodzicielską, odpowiada dobru rodzi-
ny. Pomocniczość dopełnia w ten sposób miłość rodzicielską,
a równocześnie potwierdza jej fundamentalny charakter.
Wszyscy inni uczestnicy procesu wychowawczego działają
poniekąd w imieniu rodziców, w oparciu o ich zgodę,
a w pewnej mierze nawet ich zlecenie.
Jan Paweł II, List do rodzin, 16
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA
26 grudnia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Dziejów Apostolskich 6, 8-10; 7, 54-60
8
Szczepan, pełen łaski i mocy, działał cuda i znaki wiel-
kie wśród ludu.
9
Niektórzy zaś z synagogi zwanej [synagogą]
Wyzwoleńców oraz Cyrenejczyków i Aleksandryjczyków,
i tych, którzy pochodzili z Cylicji i z Azji, przystąpili do roz-
prawy ze Szczepanem.
10
Nie mogli jednak sprostać mądro-
ści i Duchowi, z którego [natchnienia] przemawiał.
7
.54
Gdy to usłyszeli, zawrzały gniewem ich serca i zgrzy-
tali zębami na niego.
55
A on, pełen Ducha Świętego, patrzył
w niebo i ujrzał chwałę Bożą i Jezusa, stojącego po prawi-
cy Boga.
56
I rzekł: «Widzę niebo otwarte i Syna Człowiecze-
go, stojącego po prawicy Boga».
57
A oni podnieśli wielki
krzyk, zatkali sobie uszy i rzucili się na niego wszyscy razem.
58
Wyrzucili go poza miasto i kamienowali, a świadkowie zło-
żyli swe szaty u stóp młodzieńca, zwanego Szawłem.
59
Tak kamienowali Szczepana, który modlił się: «Panie Je-
zu, przyjmij ducha mego!»
60
A gdy osunął się na kolana, za-
97
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wołał głośno: «Panie, nie licz im tego grzechu!» Po tych sło-
wach skonał.
Fragment zaczerpnięty z Dziejów Apostolskich opowiada
o śmierci św. Szczepana, pierwszego męczennika Kościoła.
Ten człowiek wielkiej wiary i pełen Ducha Świętego został
wybrany na diakona, aby służyć chrześcijańskiej wspólnocie
i aby tę wspólnotę życia było widać także w podziale dóbr
doczesnych (por. Dz 6, 1-6). Pełen charyzmatycznych da-
rów, kontemplacyjnej mądrości w głoszeniu Słowa oraz mo-
cy w ewangelizowaniu, był wiernym świadkiem zmartwych-
wstałego Pana i napełniony był Jego Duchem (w. 8-10). Za-
równo fragment opowiadający o odważnym przepowiada-
niu św. Szczepana, co miało miejsce w obecności starszych
ludu i kapłanów, ale i opis jego męczeństwa (Dz 7,54-60) są
wspaniałym przykładem typowej katechezy biblijnej. Tekst
kończy się z jednej strony wyznaniem wiary w Jezusa, z dru-
giej natomiast fałszywym oskarżeniem starszych ludu skie-
rowanym przeciwko Szczepanowi. Zarzucono mu zaś, że
zgrzeszył przeciwko prawu Mojżesza i świątyni, a więc powi-
nien ponieść przewidzianą Prawem karę, co znaczyło, iż ska-
żą go na śmierć.
Ukamienowanie pierwszego męczennika zostało opowie-
dziane przez św. Łukasza w sposób, który znamy już z opisu
śmierci Jezusa. Jezus umierając, oddawał siebie Bogu i prze-
baczał swoim oprawcom (por. w. 59-60; Łk 23,34.46). Świa-
dectwo złożone przez św. Szczepana nie jest zaś niczym in-
nym jak życiem Chrystusa, który nadal żyje i działa w swoim
Kościele poprzez ludzi otwartych na działanie Ducha Świę-
tego i głoszących każdym swoim czynem ewangeliczną spój-
ność życia i śmierci. Św. Szczepan uczy nas, że aby zrozu-
mieć nowe czasy zapoczątkowane przez Jezusa Chrystusa,
98
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA - 26 GRUDNIA
trzeba być poddanym działaniu Ducha Świętego, bo tylko
Jego osoba poucza nieustannie o pełni prawa, którego nie
może znieść czy choćby zawiesić żadne prześladowanie.
Ewangelia:
według św. Mateusza 10, 17-22
Jezus powiedział do swoich uczniów:
17
miejcie się na bacz-
ności przed ludźmi! Będą was wydawać sądom i w swych sy-
nagogach będą was biczować.
18
Nawet przed namiestników
i królów będą was prowadzić z mego powodu, na świadectwo
im i poganom.
19
Kiedy was wydadzą, nie martwcie się o to,
jak ani co macie mówić. W owej bowiem godzinie będzie
wam poddane, co macie mówić,
20
gdyż nie wy będziecie mó-
wili, lecz Duch Ojca waszego będzie mówił przez was.
21
Brat wyda brata na śmierć i ojciec syna; dzieci powstaną
przeciw rodzicom i o śmierć ich przyprawią.
22
Będziecie
w nienawiści u wszystkich z powodu mego imienia. Lecz kto
wytrwa do końca, ten będzie zbawiony.
Fragment zaczerpnięty z Ewangelii według św. Mateusza,
umieszczony w kontekście odnoszącym się do prześlado-
wań, zawiera nauczanie Jezusa skierowane do uczniów
na temat czasu prób i cierpień, jakie Kościół będzie musiał
znosić w ciągu trwania całej swojej historii. Jezus mówi
o wszystkich tego typu wydarzeniach w sposób bardzo jasny,
wyraźny i ze szczegółami, tak jakby opisywał historię Ko-
ścioła pierwotnego z lat siedemdziesiątych, który rzeczywi-
ście borykał się z wieloma problemami wewnętrznymi i ze-
wnętrznymi. Funkcjonując w takich, a nie innych okoliczno-
ściach, mógł on faktycznie popaść w zwątpienie i utracić
99
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wiarę w Jezusa Chrystusa. Ale Jezus, przewidując kontynu-
ację swojego dzieła w czasie i przestrzeni oraz uprzedzając
pewne wydarzenia i znaki, jakie miały spotkać wspólnotę
chrześcijańską, chciał swoimi słowami pomóc uczniom prze-
zwyciężać zgorszenie krzyża, który zawsze będzie prawdziwą
przeszkodą na drodze wiary każdego człowieka wierzącego.
Zapewnienia: „nie martwcie się” i „nie bójcie się” (w. 19.
26. 28. 31), jakie Jezus kieruje do swych uczniów, są słowami
wsparcia, jakiego Bóg udziela «swoim». Strach jest bowiem
naturalną przeszkodą w radosnym głoszeniu Ewangelii, któ-
ra powinna być przepowiadana w sposób odważny i pełen ra-
dości. Przed królami i namiestnikami „Duch Ojca waszego
będzie mówił przez was” (w. 20). Także nienawiść krewnych
i przyjaciół „z powodu mego imienia” - mówi Jezus (w. 22)
- zostanie nagrodzona przez fakt, że Ojciec widzi wszystko
i «swoich» obdarzy zbawieniem i prawdziwym życiem.
MEDITATIO
Jaki jest sens chrześcijańskiego cierpienia i sens chrześcijań-
skiej śmierci? Te pytania stawia przed nami dzisiejsza litur-
gia. Odpowiedź na te dwie bardzo ważne, a wręcz funda-
mentalne, kwestie ludzkiej egzystencji znajduje się w pełnej
zgodzie na całkowite «oświecenie», którego źródłem są na-
uczanie i świadectwo życia Jezusa. „Mówiąc po ludzku - pi-
sze S0ren Kierkegaard - śmierć jest rzeczą ostateczną i, tak-
że mówiąc po ludzku, nadzieja istnieje dopóty, dopóki ist-
nieje życie. Ale, rozumując po chrześcijańsku, śmierć nie
jest czymś ostatecznym, jest tylko drobnym zdarzeniem
w przebiegu całości życia, to znaczy życia wiecznego i, rozu-
mując po chrześcijańsku, w śmierci jest nieskończenie wię-
100
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA - 26 GRUDNIA
cej nadziei niż w życiu, nawet gdyby to było, czym zachwyca
się świat, życie w pełni zdrowia i sił”.
Śmierć, zarówno w przypadku św. Szczepana, jak również
w przypadku wielu pierwszych świadków chrześcijańskiej
wiary, nie powiedziała ostatniego słowa na temat życia, po-
nieważ Jezus jest Panem i życia, i śmierci. Zmartwychwsta-
nie Jezusa odsłania prawdziwą chwałę. I ona jest jedyną rze-
czywistością prawdziwego życia, ku któremu podąża każdy
człowiek wierzący. Zapowiada ona jednak, że chwała Jezu-
sa i każdego Jego ucznia przejść musi przez Golgotę i śmierć
na krzyżu. Cierpienie i śmierć Jezusa i każdego Jego ucznia
stają się bowiem wymownymi znakami mówiącymi o wierze.
Plany Boga są ponad małymi i ograniczonymi ludzkimi pla-
nami. Miłość Boga przewyższa zaś osobiste interesy każde-
go Jego dziecka. Tylko Jezus, znak miłości Boga do ludzi,
ma moc, by wyzwolić człowieka od śmierci i przyczynić się
do rozpalenia w sercu ucznia płomienia wiary będącej rady-
kalną odpowiedzią na zbawienie proponowane przez Boga.
ORATIO
Panie życia i śmierci, który poprzez nauczanie i przykład
spójnego życia nauczyłeś nas mierzyć się z cierpieniem i śmier-
cią, pragniemy podnieść nasz wzrok, jak mówi o tym Pismo
Święte, i „patrzeć na Tego, którego przebili” (J 19, 37). Jest
to zaproszenie skierowane do wszystkich ludzi, aby patrzyli na
Twoje przebite serce «spojrzeniem wewnętrznym» i pełnym
kontemplacji, które wprowadzi ich w misterium zbawienia.
Także i my, jak pierwszy męczennik św. Szczepan, a po
nim cała rzesza świętych i męczenników, pragniemy stać się
uczestnikami doświadczeń i wiary pierwszego świadka
101
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Ewangelii, który widział Twoją chwałę, chwałę, jaką Ojciec
zachował dla Ciebie za Twoje posłuszeństwo aż do śmierci
na drzewie krzyża. To spojrzenie w kierunku nieba winno
być także i dla nas okazją do kontemplacji wiary, rodzajem
wewnętrznego doświadczenia, które winniśmy trwale nosić
w naszych sercach. Co więcej, powinien to być także znak
naszego zaangażowania w celebrowanie razem z Tobą dzie-
ła Ojca i zgłębiania Twojego boskiego życia, któremu towa-
rzyszyć będzie świadectwo wiary i miłości.
Wiemy, że jedynym sposobem na strach jest wiara. Panie,
Ty wstawiałeś się za swoimi uczniami i prosiłeś ich, aby po-
konywali strach i trudne próby nie przez akceptację Twoich
słów w umyśle, ale przez przylgnięcie do nich sercem zako-
rzenionym w Tobie. Ty bowiem przekazujesz nam słowo Oj-
ca, jedyne słowo, które zbawia i niweczy wszelkie przeszko-
dy. Nie istnieje jednak prawdziwa wiara w Boga, bez wiary
w Ciebie, ponieważ Bóg objawił się jako Twój Ojciec, a Ty
objawiłeś nam Jego oblicze pełne światła.
CONTEMPLATIO
Święty
Szczepanie,
Szczepanie błogosławiony, Szcze-
panie dobry, mężny rycerzu Boga, pierwszy z rzeszy
męczenników: zrozumiałem, wierzę i z radością przyj-
muję fakt, że będąc jeszcze na ziemi, zostałeś w święto-
ści tak oświecony, że twoje czcigodne oblicze błyszcza-
ło szlachetnością rzeszy aniołów. Gdy twoi nieprzyja-
ciele znęcali się nad tobą, ty, klęcząc na kolanach, gło-
śno wołałeś: „Panie, nie poczytaj im tego grzechu”.
O
szczęśliwy człowieku, twoim grzesznym przyjacio-
łom wlałeś moc nadziei, gdy usłyszeli, że jesteś zatro-
102
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA - 26 GRUDNIA
skany o swych pełnych pychy nieprzyjaciół! „Panie, nie
poczytaj im tego grzechu”. Ale co miał powiedzieć ten,
który będąc sprowokowanym, upominał w taki właśnie
sposób? Jakiej innej dobroci mógł użyć względem po-
kornych, zwłaszcza teraz, gdy został wywyższony, ten,
który przyszedł z pomocą pysznym, gdy był przez nich
poniżany? Powiedz mi, o szczęśliwy Szczepanie, co roz-
grzewało twoje serce, które na zewnątrz wylewało
ogrom różnorakiej słodyczy? Nie ma wątpliwości, że
nimi wszystkimi byłeś napełniony, przyodziany i roz-
promieniony.
Błagam Ciebie, miłosierny Szczepanie, proś Boga,
aby moja oschła dusza została napełniona hojną miło-
ścią. Spraw także, aby moją niewrażliwą duszę, wypeł-
niał dar Tego, który ją stworzył, i aby zapłonęła żarliwą
miłością.
Św. Anzelm z Aosty, Orazione a santo Stefano,
w: Orazioni e Meditazioni [Milano 1997, 318-333]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Panie, nie licz im tego grzechu!” (Dz 7, 60).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Już teraz żadna pokusa zaszczytów w świecie czy w Kościele
mi nie grozi. Czuję się zawstydzony tym, co Ojciec Święty ze-
chciał dla mnie uczynić, posyłając mnie do Paryża. Osiągnię-
103
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
cie czy nieosiągnięcie wyższego stopnia w hierarchii jest dla
mnie rzeczą kompletnie obojętną. To mi daje wielki pokój,
a także pozwala mi na podejmowanie z większą energią me-
go obowiązku, za wszelką cenę i mimo przeszkód. Powinie-
nem zawsze być przygotowany na jakieś wielkie cierpienie
czy upokorzenie. Byłoby to oznaką, że jestem przeznaczony
do zbawienia wiecznego. Oby niebo sprawiło, by zapocząt-
kowały one moje prawdziwe uświęcenie, jak to miało miej-
sce z duszami wybranymi, które za dotknięciem tej łaski
osiągnęły prawdziwą świętość. Myśl o męczeństwie napawa
mnie lękiem. Obawiam się mojej małej odporności na ból fi-
zyczny. A jednak, gdybym mógł dać Bogu świadectwo krwi,
jak wielką byłoby to dla mnie łaską i chwałą!
1
Bł. Jan XXIII, Dziennik duszy
2.
Jest przyjętym w Kościele zwyczajem, że wspomnienie o he-
roicznych uczniach Chrystusowych łączy się raczej z ich
śmiercią, aniżeli z życiem ich i dziejami. My zaś wiemy, że
początków kultu świętych w Kościele szukać należy w chęci
uczczenia i wzywania opieki tego, który krew swoją przelał
i życie swoje dał dla imienia Chrystusowego. Jest to tragedia,
akt krwawy, niegodziwy ze względu na nieprawość zamierzo-
ną przez tego, który jest jej sprawcą, ale jest to akt bardzo
święty przez fakt bezbronnej niewinności tego, który tego
doznaje; to właśnie wspomina ze skupieniem i ze wzrusze-
niem Kościół. Kościół jednakowoż nie zatrzymuje się
na zbrodni popełnionej i doznanej, lecz wznosi się do jej zna-
czenia moralnego, to znaczy do przykładu zarówno męstwa
1
Tekst polski w tłum. J. Ledóchowskiej, Kraków 2000
2
, 359.
104
ŚWIĘTEGO SZCZEPANA - 26 GRUDNIA
jak i łagodności, przez tę śmierć danego. Co więcej, Kościół
czci znaczenie duchowe tej religijnej racji i przyczyny śmier-
ci, której nadaje miano męczeństwa i świadectwa. Męczeń-
stwo w ten sposób stanowi fakt odnoszący się do wiary; zo-
stało ono poniesione ze względu na wiarę, tłumaczy się ono
więc jako poświadczenie wiary.
(...) Mamy wyznawać naszą wiarę. Ma to być w odpo-
wiedniej formie, oczywiście, co nie tylko nie wyklucza, ale
wymaga dużo umiaru, taktu, roztropności. Pozostaje jedna-
kowoż faktem, że wiara wewnętrzna musi w pewnych oko-
licznościach i w pewien sposób stawać się wiarą zewnętrzną,
dla chwały tej wiary, to znaczy ku chwale Chrystusa i Boga;
dla zwartości i siły i samej osobowości wierzącego; dla świa-
dectwa, jakie winniśmy dawać braciom naszym w świecie.
Dlatego mówiliśmy, że wiara jest trudna. Ale dodajemy
zaraz, że jest ona trudna dla ludzi miękkich i bojaźliwych.
Wiara żąda mocy i wielkości ducha. A nawet daje tę moc
i wielkość temu, kto stara się ją szlachetnie i z prostotą wy-
znawać. Zakończmy przypomnieniem, że Chrystus Pan, któ-
ry pragnie tego, by uczniowie jego byli silni i walczący, daje
im również i łaskę, by wiernie wypełnili to zadanie, kiedy te-
go zajdzie potrzeba
2
.
Paweł VI [audiencja generalna, 28 czerwca 1967]
2
Zob. Paweł VI, Trwajcie mocni w wierze, w tłum. L. Palucha, 1.1, Kra-
ków 1970.
ŚWIĘTEGO JANA APOSTOŁA
I EWANGELISTY
26 grudnia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 1, 1-4
Umiłowani:
1
[To wam oznajmiamy], co było od początku,
cośmy usłyszeli o Słowie życia,
co ujrzeliśmy własnymi oczami,
na co patrzyliśmy
i czego dotykały nasze ręce -
2
bo życie objawiło się:
myśmy je widzieli,
o nim zaświadczamy
i oznajmiamy wam życie wieczne,
które było w Ojcu,
a nam zostało objawione -
3
cośmy ujrzeli i usłyszeli,
oznajmiamy także wam,
abyście i wy mieli współuczestnictwo z nami.
A mieć z nami współuczestnictwo, znaczy:
106
ŚWIĘTEGO JANA, APOSTOŁA I EWANGELISTY - 27 GRUDNIA
mieć je z Ojcem i z Jego Synem, Jezusem Chrystusem.
4
Piszemy to w tym celu,
aby nasza radość była pełna.
Oto krótki prolog do Pierwszego Listu św. Jana. List ten
ukazuje różne kryteria, których spełnienie jest konieczne, by
wejść we wspólnotę z Bogiem. Jest on zarazem drogą wiary
podkreślającą obowiązki życia chrześcijańskiego wypływają-
ce z miłości. Nadto przynosi «katalog» sposobów obrony
przed grzechem.
Ewangelista osadza wiarę chrześcijańską na fundamencie
swojego naocznego świadectwa o „Słowie życia” oraz na pew-
nych istotnych wydarzeniach opisanych w sposób syntetycz-
ny i bardzo konkretny. Jednak tu św. Jan nie kładzie akcen-
tu na «Słowie», jak czyni to np. w prologu do Ewangelii (por.
1, 1-18), ale na «życiu», jakie Jezus posiada i jakie daje in-
nym. Tekst rozpoczyna się od przywołania doświadczeń Apo-
stoła, będących owocem spotkań z Jezusem. Mówi o nich,
odwołując się do własnych przeżyć: „To wam oznajmiamy...
cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy..., czego doty-
kały nasze ręce” (w. 1). To doświadczenie staje się motywem
do «dawania świadectwa» (w. 2a), a ono z kolei przeradza
się w odważne głoszenie innym, którzy w ten sposób mają
możliwość uczestniczenia w tych samych darach (w. 2b). Co
ważne, owo głoszenie rodzi także jedność pomiędzy braćmi
żyjącymi we wspólnocie, jedność, która w rzeczywistości jest
uczestnictwem w trynitarnym życiu z Ojcem i Jego Synem
Jezusem (w. 3). W efekcie ta jedność staje się przyczyną za-
istnienia radości, która napełnia serce człowieka (w. 4).
Na koniec zauważmy jeszcze jedną rzecz. Otóż bardzo
ważnym elementem występującym w tekście i podkreślanym
przez św. Jana jest powtarzające się słowo «my», które jest
107
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wyznacznikiem tzw. szkoły Janowej: rozwija ona świadectwo
umiłowanego ucznia Jezusa i opiera się na «życiu Bożym»,
które stało się widzialne w Jezusie, a które naoczny świadek
nam przekazał.
Ewangelia:
według św. Jana 20, 2-8
Pierwszego dnia po szabacie Maria Magdalena
2
pobiegła
i przybyła do Szymona Piotra oraz do drugiego ucznia, któ-
rego Jezus kochał, i rzekła do nich: «Zabrano Pana z gro-
bu i nie wiemy, gdzie Go położono».
3
Wyszedł więc Piotr
i ów drugi uczeń i szli do grobu.
4
Biegli obydwaj razem,
lecz ów drugi uczeń wyprzedził Piotra i przybył pierwszy do
grobu.
5
A kiedy się nachylił, zobaczył leżące płótna, jednak-
że nie wszedł do środka.
6
Nadszedł potem także Szymon
Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał le-
żące płótna
7
oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą
nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą w jednym
miejscu.
8
Wtedy wszedł do wnętrza także i ów drugi uczeń,
który przybył pierwszy do grobu. Ujrzał i uwierzył.
W tych zaledwie kilku wierszach zostały zapisane wyda-
rzenia, jakie miały miejsce w wielkanocny poranek, a któ-
rych świadkami stali się najpierw Maria Magdalena, a na-
stępnie Piotr i Jan. I oto noc duchowa, w jakiej trwali ucznio-
wie, powoli zaczyna ustępować, a jej miejsce zajmuje do-
świadczenie wiary, która rodzi się przy pustym grobie, zna-
ku obecności Zmartwychwstałego (w. 2). Na wiadomość, że
kamień został odsunięty od grobu i nie ma w nim ciała Je-
zusa, Piotr i umiłowany uczeń pobiegli szybko, by to spraw-
108
ŚWIĘTEGO JANA, APOSTOLA I EWANGELISTY - 27 GRUDNIA
dzić (w. 3-4). Ich bieg jest znakiem miłości i czci, jest zara-
zem znakiem niepokoju Kościoła, który szuka widzialnych
znaków obecności Pana, zwłaszcza wówczas, gdy mu tych
znaków brakuje bądź nie potrafi ich dostrzec. Pierwsi odpo-
wiedzialni za Kościół doświadczają owego poszukiwania wi-
dzialnych znaków obecności Pana. Jan, wyprzedzając Piotra,
dociera do grobu pierwszy, ale pierwszy do niego wchodzi
Piotr, z racji funkcji, jaką pełnił w Kościele (w. 5-7). I co obaj
zobaczyli? Oto wszystkie rzeczy znajdują się w jak najlep-
szym porządku. Ponadto w grobie panował spokój. Wów-
czas umiłowany uczeń, patrząc na te widzialne znaki Pana:
„Ujrzał i uwierzył” (w. 8). Jednakże nie jest to jeszcze peł-
na wiara w zmartwychwstanie. Trzeba, aby duch i rozum
ucznia otworzyły się na pełne zrozumienie Pisma (por.
Łk 24, 45), tak aby mógł on osobiście zobaczyć Pana i otrzy-
mać od Niego dar Ducha Świętego.
MEDITATIO
Św. Jan był w Kościele pierwotnym bardzo ważną osobą, i to
nie tylko z racji bycia „umiłowanym uczniem” Jezusa. Otóż
dzięki kontemplacji osoby Mistrza ewangelista przekazał
nam obraz Jezusa najbliższy i najwierniejszy - jako Syna Bo-
żego, który stał się człowiekiem i który przyszedł objawić nam
oblicze Ojca i drogę prowadzącą do zjednoczenia z Nim.
Spośród wielu różnych tytułów, jakie Tradycja przypisuje Ja-
nowi, na uwagę zasługuje tytuł «teologa». Jest tak dlatego,
że celem jego pism jest «budzenie» wiary w Jezusa, jako
Mesjasza i Syna Bożego (por. J 20, 31). Symbolem ewange-
listy jest orzeł, ponieważ, jak mówi jedno z rabinistycznych
porzekadeł, jest on jedynym ptakiem, który może patrzeć
109
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
prosto w słońce (dla Jana jest nim Chrystus), a mimo tego
nie ślepnie. Obecność Jana w chrześcijańskiej wspólnocie,
która zawsze winna szukać widzialnych znaków Pana, jest
«obecnością kontemplacji i zrozumienia» prowadzących do
zgłębiania słowa Życia.
W Kościele istnieje wiele różnych charyzmatów. Wszyst-
kie one są cenne, ważne i potrzebne, jak choćby prymat Pio-
trowy czy dar prorokowania Jana. Ale dopiero respektowa-
nie ich i wspólne poszukiwanie pozwalają wnikać w miste-
rium Pana. Przykład poszukiwania i niesienia braterskiej po-
mocy w kręgu tej samej wiary, o czym wyraźnie mówi nam
umiłowany uczeń, prowadzi do odnajdywania się we wspól-
nym dostrzeganiu znaków zmartwychwstałego Pana.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, który umiłowanemu uczniowi Janowi
objawiłeś tajemnice Słowa, także i dzisiaj obdarz Twój Ko-
ściół darem rozumienia Pism. Duch Święty, w słowach So-
boru Watykańskiego II, przypomina nam, że „Kościół za-
wsze otaczał czcią Boże Pisma, podobnie jak i samo Ciało
Pańskie”, i że Słowo Boże jest „czystym i trwałym źródłem
życia duchowego”
1
. Dlatego też nasze życie duchowe winno
być nieustannie oświecane Twoim Słowem, aby poznawać
„najwyższą wartość poznania Chrystusa Jezusa” (Flp 3, 8).
Tym bardziej, jak powiada w tym samym dokumencie So-
bór, Pismo Święte „powinno być odczytywane i objaśniane
w tym samym duchu, w którym zostało spisane”
2
.
1
Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum, 21.
2
Tamże, 12.
110
ŚWIĘTEGO JANA, APOSTOŁA I EWANGELISTY - 27 GRUDNIA
Obdarzaj zatem, Panie, Twój Kościół mądrymi i świętymi
pasterzami, którzy będą umieli wydobywać duchowy i głębo-
ki sens Twoich Pism i wprowadzać cały lud Boży w Twoją bli-
skość, a w ten sposób lepiej poznawać Twoje myśli, głębię
Ducha i to, w jaki sposób kierujesz historią Kościoła. Pozwól
też, Panie, nam zrozumieć, że wiele kryzysów, jakich do-
świadczają nasze wspólnoty, jest możliwych do pokonania
już przez sam fakt częstego czytania i medytowania Słowa,
tak aby „stało się ono rozmową pomiędzy Bogiem a czło-
wiekiem”
3
, a więc «sposobem», dzięki któremu dokonuje się
nasze nawrócenie serca, co z kolei sprawia, że otwieramy się
na powszechne braterstwo.
CONTEMPLATIO
Panie Jezu, ten, kto Ciebie pokocha, nie zostanie nigdy
zawiedziony,
ponieważ niczego nie można pokochać
pełniej i bardziej owocnie niż Ciebie. Niech tej nadziei
nigdy nam nie zabraknie. Nigdy też nie należy się oba-
wiać, że przekroczy się jej miarę, ponieważ do miłości
nie przypisano żadnej miary. Nie ma się też co obawiać
śmierci, która rozrywa ziemskie przyjaźnie, ponieważ
życie nie może umrzeć. Miłując Ciebie, Panie, nie ma
się nadto co obawiać jakiejś obrazy lub zniewagi, po-
nieważ tam, gdzie pragnie się miłości, one nie istnieją.
Co do tego nie ma nawet najmniejszych podejrzeń, po-
nieważ Ty osądzasz w oparciu o świadectwo sumienia,
które kocha. Jest to słodycz, która wyklucza strach.
3
Tamże, 25.
111
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
O Słowo
gorejące!
Słowo
rozpalone
sprawiedliwo-
ścią. Słowo pełne miłości. Słowo napełnione wszelką
doskonałością. Słowo przyodziane dobrocią. O Słowo
gorejące, któremu nic nie umknie! Słowo zawierające
całe Prawo i wszystkich proroków. Ten, kto napełniony
jest taką właśnie miłością, ten też nazywany jest przez
Słowo prawdy w taki oto sposób: „Kto ma przykazania
moje i je zachowuje, ten Mnie miłuje” (J 14, 21). Po-
nadto należy pamiętać, że Bożej miłości nie można
mierzyć w oparciu o chwilowe odczucia, ale raczej
o wytrwałość woli. Człowiek winien więc łączyć swoją
wolę z wolą Bożą w taki sposób, aby wola człowieka
zgadzała się z tym wszystkim, co pochodzi od woli Bo-
żej, nie pragnąc tego czy czegoś innego, chyba że się
wie, że jest to zgodne z wolą Bożą. Jest to wyznacznik
miłowania Boga w sposób absolutny. A wola ta nie jest
niczym innym jak właśnie miłością.
Św. Aelred z Rievaulx, Discorso sull’amore di Dio
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„A Słowo stało się ciałem i oglądaliśmy Jego chwałę” (J1,14).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Bycie Umiłowanym jest źródłem i wypełnieniem życia Du-
cha. Mówią tak, ponieważ, gdy tylko ujrzymy tę prawdę, na-
tychmiast wyruszamy w drogę w poszukiwaniu jej pełni. Nie
112
ŚWIĘTEGO JANA, APOSTOŁA I EWANGELISTY - 27 GRUDNIA
spoczniemy, dopóki nie zdołamy jej odnaleźć. Od chwili, gdy
uznamy prawdę o byciu Umiłowanymi, stajemy wobec we-
zwania, aby stać się tymi, którymi jesteśmy. Stawanie się
Umiłowanym jest wielką drogą duchową, którą mamy prze-
być. Jest to podróż, którą dobrze przedstawiają słowa św.
Augustyna: „Niespokojne jest moje serce, dopóki nie spo-
cznie w Tobie, Boże”. Wiem, że to, iż ciągle szukam Boga,
ciągle usiłuję znaleźć pełnię miłości, ciągle tęsknię za pełnią
prawdy, mówi mi o tym, że już wcześniej poznałem smak Bo-
ga, Miłości i Prawdy. Szukać zaś mogę tylko czegoś, co już
do pewnego stopnia znalazłem.
4
Henri J. M. Nouwen, Życie Umiłowanego
2.
Gdy napełnieni Duchem Świętym apostołowie poszli na ca-
ły świat, głosząc Ewangelię, jeden z nich, Jan, apostoł miło-
ści, w szczególny sposób „wziął Maryję do siebie” (J 19, 27).
Głęboka więź z Jezusem i z Maryją pozwoliła mu tak sku-
tecznie głosić, że „Bóg jest miłością” (1 J 4, 8. 16). (...) Ta
prawda o Bogu jest najważniejsza, najistotniejsza. Wszyst-
kim tym, którym trudno uwierzyć w Boga, dziś powtarzam:
„Bóg jest miłością”. Bądźcie i wy, drodzy przyjaciele, świad-
kami tej prawdy. Będziecie nimi skutecznie, jeśli będziecie
się uczyć w szkole Maryi. Przy Niej doświadczycie, że Bóg
jest miłością, i tego kochającego Boga będziecie przekazy-
wać światu, w tak różnorodne i bogate sposoby, jakie Duch
Święty wam podpowie.
Benedykt XVI, przemówienie na Jasnej Górze
[Częstochowa, 26 maja 2006]
4
Tekst polski w tłum. M. Rusieckiej, zob. w: Życie Umiłowanego. Jak
żyć duchowo w świeckim świecie, Kraków 2004, 37.
113
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW
MĘCZENNIKÓW
28 grudnia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 1, 5 - 2, 2
Umiłowani:
5
Nowina, którą usłyszeliśmy od Niego
i którą wam głosimy, jest taka:
Bóg jest światłością,
a nie ma w Nim żadnej ciemności.
6
Jeżeli mówimy, że mamy z Nim współuczestnictwo,
a chodzimy w ciemności, kłamiemy
i nie postępujemy zgodnie z prawdą.
7
Jeżeli zaś chodzimy w światłości,
tak jak On sam trwa w światłości,
to mamy jedni z drugimi współuczestnictwo,
a krew Jezusa, Syna Jego,
oczyszcza nas z wszelkiego grzechu.
8
Jeśli mówimy, że nie mamy grzechu,
to samych siebie oszukujemy
i nie ma w nas prawdy.
114
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW - 28 GRUDNIA
9
Jeżeli wyznajemy nasze grzechy,
[Bóg] jako wierny i sprawiedliwy
odpuści je nam
i oczyści nas z wszelkiej nieprawości.
10
Jeśli mówimy, że nie zgrzeszyliśmy,
czynimy Go kłamcą
i nie ma w nas Jego nauki.
2.1
Dzieci moje, piszę wam to dlatego,
żebyście nie grzeszyli.
Jeśliby nawet ktoś zgrzeszył,
mamy Rzecznika u Ojca -
Jezusa Chrystusa sprawiedliwego.
2
On bowiem jest ofiarą przebłagalną
za nasze grzechy,
i nie tylko za nasze,
lecz również za grzechy całego świata.
Święto świętych Młodzianków, nieodległe od uroczystości
Bożego Narodzenia, podkreśla nie tylko dar męczeństwa.
Ujawnia także wielką prawdę, że złość grzesznika - jego obra-
zem staje się postać Heroda - rodzi nienawiść i śmierć, nato-
miast miłość sprawiedliwego Młodzianka, męczennika - jego
obrazem jest Jezus - przynosi owoce życia i zbawienia. Także
List św. Jana ukazuje nam świat podzielony na dwie części.
Jedna nich to: część światła, czyli świat Boga, druga część to:
ciemność, czyli świat szatana. Ten, kto chodzi „w światłości”
i postępuje zgodnie z prawdą (w. 7), ten żyje w jedności z Bo-
giem i z ludźmi i jest oczyszczony z wszelkiego grzechu przez
krew Jezusa wylaną na krzyżu. Ten natomiast - jak powiada
św. Jan - kto chodzi „w ciemności” i nie postępuje „zgodnie
z prawdą” (w. 6), potępia sam siebie, nie żyje w jedności
z Chrystusem ani też z braćmi, i znajduje się daleko od zba-
115
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wienia. Ludzie szczerze wierzący, stojąc przed Bogiem, do-
strzegają swój grzech, wyznają go, bo ufają Panu, który jest
„wiemy i sprawiedliwy” (w. 9), że On obdarzy ich zbawieniem.
Zupełnie odwrotnie postępują zaś ludzie źli: nie uznają swo-
ich grzechów, trud Chrystusa postrzegają jako daremny, a Je-
go Słowo życia nie może przemienić ich od wewnątrz.
Na zakończenie św. Jan zachęca chrześcijan, aby odwoły-
wali się do Jezusa, naszego „Rzecznika u Ojca” (1 J 2,1), po-
nieważ On jest tym, który oczyszcza z grzechów nie tylko swo-
ich wiernych, ale całą ludzkość. Oczywistym jest, że chrześci-
janin nie powinien grzeszyć, ale jeżeli nawet zgrzeszy, to naj-
ważniejsze jest, aby uznał i swój grzech, i siebie za grzesznika,
aby mógł, ufając w miłosierdzie Tego, który może go uwolnić
od jego moralnej nędzy, na nowo nawiązać więź z Bogiem.
Ewangelia:
według św. Mateusza 2, 13-18
13
Gdy mędrcy się oddalili, oto anioł Pański ukazał się Józe-
fowi we śnie i rzekł: «Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę
i uchodź do Egiptu; pozostań tam, aż ci powiem; bo Herod
będzie szukał Dziecięcia, aby Je zgładzić».
14
On wstał, wziął
w nocy Dziecię i Jego Matkę i udał się do Egiptu;
15
tam po-
został aż do śmierci Heroda. Tak miało się spełnić słowo,
które Pan powiedział przez Proroka: Z Egiptu wezwałem Sy-
na mego.
16
Wtedy Herod, widząc, że go mędrcy zawiedli, wpadł
w straszny gniew. Posłał [oprawców] do Betlejem i całej oko-
licy i kazał pozabijać wszystkich chłopców w wieku do lat
dwóch, stosownie do czasu, o którym się dowiedział od
mędrców.
17
Wtedy spełniły się słowa proroka Jeremiasza:
116
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW - 28 GRUDNIA
18
«Krzyk usłyszano w Rama,
płacz i jęk wielki.
Rachel opłakuje swe dzieci
i nie chce utulić się w żalu,
bo ich już nie ma».
Fragment Ewangelii dotyczący dzieciństwa Jezusa, jaki
otrzymaliśmy w Mateuszowym przekazie, opowiada o trud-
nych chwilach i cierpieniach rodziny z Nazaretu. Oto po odej-
ściu mędrców Józef zostaje ostrzeżony w czasie snu przez
anioła. Bierze Maryję i Jezusa i udaje się do Egiptu. W ten
sposób zamierza uniknąć nienawiści Heroda, który w przypły-
wie szaleństwa wydaje nakaz, by zabić wszystkich noworod-
ków urodzonych na obszarze Betlejem (w. 16-18). Tak właś-
nie Święta Rodzina doświadcza losów prześladowania,
ucieczki z własnej ziemi i niepewności dalszych swoich losów.
Surowy i pełen prostoty język Mateusza sugestywnie po-
twierdza fakt, że rodzina ta nie ma jakichś specjalnych przy-
wilejów, które wyróżniałyby ją na tle innych rodzin. Jezus
jest co prawda Bogiem, który zamieszkał między nami, ale
Jego chwała otoczona jest pozorną klęską. Na Jego drodze
nie pojawiają się jedynie mędrcy, którzy Go szukali, ale jest
także Herod, który dowiedziawszy się o Jego narodzeniu,
bardzo się zaniepokoił. Jezus stał się więc znakiem sprzeci-
wu. Innymi słowy: już od początku napotykamy tych, którzy
szukają Go, aby oddać Mu pokłon, ale są i tacy, którzy chcą
Go zgładzić.
Ewangeliczny przekaz wskazuje także na jeszcze jeden
temat: praktycznie od samych narodzin ludzki los Jezusa
jest odczytywany w kontekście historii Mojżesza i jego ludu.
Zresztą narodzinom Mojżesza i Jezusa towarzyszą podob-
ne wydarzenia: zgładzenie niewinnych hebrajskich dzieci
117
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
(Wj 1,8 - 2,10 i Mt 2,13-18); ucieczka do Egiptu (Wj 3,10;
4, 19 i Mt 2, 13-14) oraz spełnienie się słów Pisma: „Syna
swego wezwałem z Egiptu” (Wj 4, 22; Oz 11, 1 i Mt 2, 15).
Ponadto proroctwo dotyczące Racheli opłakującej swoje
dzieci (Jr 31,15) przypomina nam, że Jezus jest Mesjaszem
oczekiwanym, ale i odrzuconym, a w Jego osobie spełniają
się Boże proroctwa i ludzkie nadzieje.
MEDITATIO
Aby dobrze zrozumieć ludzki los Jezusa ukazany w jakimś
konkretnym tekście biblijnym, konieczna jest znajomość od-
powiedniego klucza do poprawnego odczytania danego frag-
mentu. I co ważne, klucz ten dotyczy dwóch poziomów: hi-
storii i wiary. Krótko mówiąc: pisarz natchniony, nie sprze-
niewierzając się faktom historycznym - a takimi były choćby
rzeź niewiniątek czy ucieczka do Egiptu - lecz nawet wycho-
dząc od nich, zestawia je obok siebie i odczytuje, sięgając po
«klucz wiary». Następnie przekształca w świetle tajemnicy,
jaką w sobie kryją. I tak Dziecię Jezus, oddające się w ręce
ludzi, nie jest Tym, które zmuszone jest uciekać przed nie-
przyjacielem ze strachu, ale jest autentycznym zwycięzcą,
ponieważ trwa w dobrowolnym posłuszeństwie objawiają-
cym człowiekowi prawdziwe oblicze Ojca oraz Jego bezwa-
runkową miłość. Zatem choć świat odrzuca Mesjasza z po-
wodu swojego grzechu, to w rzeczywistości on sam - świat -
staje się pokonanym, ponieważ tym, który go osądza, jest
Chrystus. Podobnie odrzucenie i marginalizowanie Jezusa
są w istocie ukazaniem Jego pokory i oznaką tylko pozornej
słabości, gdyż w rzeczywistości tutaj właśnie rozpoczyna się
tryumf uwielbienia Chrystusa.
118
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW - 28 GRUDNIA
Chrześcijanin może odrzucić Chrystusa i stać się winnym
grzechu, kwestionując w ten sposób miłość Boga. Jednak mi-
mo tego wierzy on, że jego grzechy nie są trwałą przeszko-
dą, by znów móc trwać w jedności z Bogiem. Doskonale bo-
wiem wie, że istnieje możliwość zmiany perspektywy zba-
wienia z «daleko» na «blisko», że każde zdarzenie może zo-
stać «odmienione» przez gest Bożego miłosierdzia w Chry-
stusie, który jest nie tylko naszym Pośrednikiem u Ojca, ale
i «nadzwyczajnym narzędziem» ekspiacji za grzechy całej
ludzkości.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, Ty jesteś jedynym naszym Pośredni-
kiem u Ojca, zwłaszcza wówczas, gdy doświadczamy smut-
nej rzeczywistości grzechu i oddalenia się od Ciebie. Ludzie
wielokrotnie zrywali przymierze zawarte z Tobą, a Ty wielo-
krotnie na nowo je zawierałeś. I nigdy nie byłeś tym znużo-
ny, bo też bogactwo Twojego przebaczenia i Twojej dobroci
nie ma kresu. Panie, nigdy nie przestawaj być naszym obroń-
cą, i to pomimo licznych rzezi niewiniątek, które nieustan-
nie mają miejsce na naszej planecie, pomimo wielu skanda-
licznych grzechów, które ranią naszą młodzież i są zgorsze-
niem dla ludzi starszych i ludzi prostych, pomimo wielora-
kich cierpień, które zadawane są niewinnym przez zachłan-
nych Herodów, dla których jedynie się liczą: władza, sukces
i materialne dobra.
Panie Jezu, który w swoim ziemskim życiu doświadczyłeś
odrzucenia i niewygód z powodu braku domu, spraw, aby
ten rodzaj cierpień nas ominął i aby cała ludzkość odnalazła
w Tobie sens braterstwa i jedności. Oczywiście, Twoim dzie-
119
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
łem są: zjednoczenie rozproszonych, pełnia sprawiedliwo-
ści, zgoda i mesjański pokój. Ale także i my chcemy mieć
swój udział w budowaniu lepszego i braterskiego świata,
w którym rozerwane zostaną kajdany wszelkich egoizmów,
a fałszywa sprawiedliwość zostanie pokonana. Spraw, Panie
Jezu, aby nasze chrześcijaństwo uczyniło nas zdolnymi
do budowania nowej rodziny ludzkiej, zakorzenionej w mi-
łości do drugiego człowieka.
CONTEMPLATIO
Prześladując świętych, okrutny tyran sam został wy-
kpiony przez los, ponieważ myśląc, że zabija, zapew-
nił im raczej lepsze życie. A oni przemienili w dobro
to, co on sam zaplanował jako ich zatracenie: mimo
tej chwilowej szkody szybko pokonali drogę prowa-
dzącą do życia wiecznego. I tak oto maluczcy w jednej
chwili stali się męczennikami. Co prawda świętowa-
niu Bożego Narodzenia towarzyszy chór aniołów ra-
dujących się na wysokościach, ale - przyznajmy -
chwała osiągnęła swoją doskonałość także w słowach
wypowiadanych przez dzieci i niemowlęta tutaj na zie-
mi. Głos trąb obwieszczający ich zwycięstwo wznosił
się aż do nieba. Kwilenie dzieci zamieniło się bowiem
w radość, a ich płacz w wesele. Armii Młodzianków
nie towarzyszyła gwiazda, ale sam Baranek niosący
uroczysty
sztandar
swojego
chwalebnego
tryumfu.
Gdy otworzyły się ich powieki, ujrzeli światłość i do-
stąpili nie kończącego i nie dającego się opisać szczę-
ścia, jakie zostało obiecane ludziom czystego serca
i czyniącym pokój.
120
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW - 28 GRUDNIA
Tak więc ci, którzy z kołyski zostali zabrani do nie-
ba, stali się senatorami i sędziami na niebieskim Ka-
pitolu. I odtąd towarzyszą Bogu, gdy okazuje miło-
sierdzie bądź karze, chociaż o wiele częściej towarzy-
szą Barankowi w Jego dobroduszności niż w gniewie
i srogości.
Ernaldo di Buonavalle, I misteri principali di Cristo,
III: La uccisione degli innocenti
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Krew Jezusa oczyszcza nas z wszelkiego grzechu” (1J1,7).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Niezależnie od dobrodziejstw, jakie wypływają z niej dla nas,
na pewno rzeczą słuszną i godną jest świętowanie śmierci
niewinnych Młodzianków, ponieważ była to śmierć błogosła-
wiona. Być blisko Chrystusa i cierpieć dla Niego jest nie da-
jącym się opisać przywilejem - nawet wówczas, gdy cierpie-
nie jest przeżywane w sposób nieświadomy. Dzieci, które
brał On w ramiona, nie były świadome Jego uczucia i życzli-
wości, ale mimo to, czy Jego błogosławieństwo nie było swo-
istym przywilejem? Cała ta tragedia kryła w sobie naturę sa-
kramentu. Była zadatkiem miłości Syna Bożego względem
tych, których bezpośrednio dotyczyła. Ci wszyscy, którzy
zbliżają się do Niego, mniej lub bardziej - w tej liczbie znaj-
dują się także i te dzieci - cierpią z powodu tego zbliżenia,
121
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
tak jakby ziemskie cierpienia i udręki z Niego właśnie wypły-
wały, stając się cenną korzyścią dla dobra ich dusz.
Oczywiście, że już sama Jego obecność była sakramen-
tem. Każdy Jego ruch, każde Jego spojrzenie i każde Jego
słowo niosły zbawienie temu, kto był przygotowany na jej
przyjęcie, a o wiele bardziej temu, kto był Jego przyjacielem.
W konsekwencji w dawnych czasach te barbarzyńskie mor-
derstwa lub męczeństwa były uważane za rodzaj chrztu.
Chrztu krwi, który nosił na sobie znamiona sakramentu za-
stępującego źródło chrzcielne potrzebne do odrodzenia.
Przyjmijmy te małe dzieci jako męczenników i zobaczmy, ja-
ki przykład możemy wziąć z ich niewinności.
kard. John Henry Newman, Holy Innocents.
The Mind of Little Children
2.
Mędrcy przybywający ze Wschodu powiadomili Heroda, że
pielgrzymują w poszukiwaniu „nowego króla, który miał się
narodzić” (por. Mt 2, 2). Herod, czując się zagrożony w swej
władzy, po odjeździe Mędrców nakazuje wymordować
wszystkie nowo narodzone dzieci w Betlejem i okolicach, aż
do drugiego roku życia. Jezus uchodzi wtedy z rąk Heroda
dzięki szczególnej Bożej interwencji oraz dzięki ojcowskiej
trosce Józefa, który uprowadza Dziecię i Matkę Jego
do Egiptu i tam przebywają aż do śmierci Heroda. Z kolei
powracają do Nazaretu, który był ich miastem rodzinnym
i tam rozpoczyna się długi okres codziennego życia Świętej
Rodziny (por. Mt 2,1-23; Łk 2, 39-52).
Ten fakt, że Jezus jako rodzące się Dziecko został prawie
od pierwszego dnia postawiony w obliczu zagrożenia swoje-
go życia, ma wymowę profetyczną. Już jako Dziecię jest
„znakiem, któremu sprzeciwiać się będą”. Wymowę profe-
122
ŚWIĘTYCH MŁODZIANKÓW MĘCZENNIKÓW - 28 GRUDNIA
tyczną ma także fakt, iż owe niewinne niemowlęta betlejem-
skie, wymordowane z rozkazu Heroda, stały się wedle staro-
żytnej liturgii Kościoła uczestnikami narodzenia Chrystusa
oraz Jego męki odkupieńczej. W ten sposób dopełniają one
„braki udręk Chrystusa dla dobra Jego ciała, którym jest Ko-
ściół” (Kol 1, 24).
Jan Paweł II, List do rodzin, 21
29 GRUDNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 2, 3-11
Najmilsi:
3
Po tym poznajemy, że znamy Jezusa,
jeżeli zachowujemy Jego przykazania.
4
Kto mówi: «Znam Go»,
a nie zachowuje Jego przykazań,
ten jest kłamcą
i nie ma w nim prawdy.
5
Kto zaś zachowuje Jego naukę,
w tym naprawdę miłość Boża jest doskonała.
6
Po tym właśnie poznajemy, że jesteśmy w Nim.
Kto twierdzi, że w Nim trwa,
powinien również sam postępować tak, jak On postępował.
7
Umiłowani,
nie piszę do was o nowym przykazaniu,
ale o przykazaniu istniejącym od dawna,
które mieliście od samego początku;
124
29 GRUDNIA
tym dawnym przykazaniem jest nauka, którą posłyszeliście.
8
A jednak piszę wam o nowym przykazaniu,
które prawdziwe jest w Nim i w nas,
ponieważ ciemności ustępują,
a jaśnieje już prawdziwa światłość.
9
Kto twierdzi, że żyje w światłości,
a nienawidzi brata swego,
dotąd jeszcze jest w ciemności.
10
Kto miłuje swego brata,
ten trwa w światłości
i nie może się potknąć.
11
Kto zaś swojego brata nienawidzi,
żyje w ciemności
i działa w ciemności,
i nie wie, dokąd idzie,
ponieważ ciemności dotknęły ślepotą jego oczy.
Jaka jest droga prowadząca do poznania Boga i zamiesz-
kiwania w Nim? Sam Apostoł, po przedstawieniu tzw. nega-
tywnego kryterium trwania w jedności z Bogiem (1, 5 - 2, 2:
„Nie grzeszyć”), daje również wykładnię pozytywną tej jed-
ności. Sprowadza się ona do zachowywania przykazań, spo-
śród których najważniejsze jest przykazanie miłości Boga
(w. 3-6) i bliźnich, naszych braci (w. 8-11). Dla chrześcijani-
na poznanie Boga niesie ze sobą wymagania wpływające -
o ile będą przestrzegane - na nowy «styl» życia. W przeciwień-
stwie do tego, co proponował pewien ówczesny nurt w filo-
zofii religii nazywany «gnozą», według którego zbawienie
człowieka osiągało się jedynie przez samo poznanie Boga.
A to pozwalało osiągnąć cel ludzkiego życia, a więc uwolnie-
nie się od świata widzialnego, już na ziemi. Pozostając w opo-
zycji do tej nauki, która wykluczała grzech oraz istnienie ja-
125
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
kiejkolwiek moralności, Jan stwierdza, że prawdziwe pozna-
nie Boga może być potwierdzone zachowywaniem przyka-
zań. Ten, kto „zachowuje Jego naukę” (1 J 2, 5) - powiada
wprost ewangelista - doświadcza Bożej miłości i trwa w Bo-
gu, ponieważ żyje tak, jak żył Jezus. Nadto ktoś taki charak-
teryzuje się pewną wewnętrzną rzeczywistością, mobilizującą
go do naśladowania Chrystusa, który pozostawił nam wspa-
niały przykład miłości (1 J 2, 6; por. J 13,15. 34; 15,10).
Owo przykazanie miłości, o którym św. Jan pisze, jest jed-
nocześnie i nowe, i stare. Jest «nowe», ponieważ rodzi nowe
życie, co więcej, można je ciągle odkrywać. Istnieje od daw-
na, jest «stare», ponieważ jego treść stanowi nauka otrzyma-
na na samym początku pojawienia się chrześcijaństwa. Tak
więc autentyczne kryterium postępowania w duchu praw-
dziwie Bożym jest oparte na praktykowaniu miłości brater-
skiej, gdyż nikt nie może przebywać w Bożym świetle i jed-
nocześnie swojego brata nienawidzić. Według nauki Apo-
stoła ten, kto kocha, ten przebywa też w świetle, natomiast
ten, kto nienawidzi, ten też trwa w ciemności.
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 22-35
22
Gdy upłynęły dni ich oczyszczenia według Prawa Mojże-
szowego, przynieśli Dzieciątko do Jerozolimy, aby przedsta-
wić Panu.
23
Tak bowiem jest napisane w Prawie Pańskim:
Każde pierworodne dziecko pici męskiej będzie poświęcone
Panu.
24
Mieli również złożyć w ofierze parę synogarlic albo
dwa młode gołębie, zgodnie z przepisem Prawa Pańskiego.
25
A żył w Jeruzalem człowiek, imieniem Symeon. Był to
człowiek sprawiedliwy i pobożny, wyczekujący pociechy Izra-
126
29 GRUDNIA
ela; a Duch Święty spoczywał na nim.
26
Jemu Duch Świę-
ty objawił, że nie ujrzy śmierci, aż zobaczy Mesjasza Pańskie-
go.
27
Za natchnieniem więc Ducha przyszedł do świątyni.
A gdy Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus, aby postąpić z Nim
według zwyczaju Prawa,
28
on wziął Je w objęcia, błogosła-
wił Boga i mówił:
29
«Teraz, o Władco, pozwalasz odejść słudze Twemu
w pokoju, według Twojego słowa.
30
Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie,
31
któreś przygotował wobec wszystkich narodów:
32
światło na oświecenie pogan
i chwałę ludu Twego, Izraela».
33
A Jego ojciec i Matka dziwili się temu, co o Nim mówio-
no.
34
Symeon zaś błogosławił Ich i rzekł do Maryi, Matki Je-
go: «Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powsta-
nie wielu w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się będą
35
- a Twoją duszę miecz przeniknie - aby na jaw wyszły za-
mysły serc wielu».
Scena ofiarowania Jezusa w świątyni jerozolimskiej wska-
zuje na teologiczny fundament tekstu. Oto «dawne przy-
mierze» ustępuje miejsca «nowemu». Dzieje się to poprzez
uznanie w Dziecięciu Jezus cierpiącego Mesjasza i Zbawi-
ciela wszystkich ludzi. Zdarzenie, o którym czytamy, rozgry-
wa się w świątyni, a więc w miejscu «obecności Boga» i pro-
rockiego objawienia. Opowiadanie to bogate jest w odnie-
sienia biblijne (por. Ml 3; 2 Sm 6; Iz 49, 6), a jego całość zo-
stała podzielona na dwie części: wprowadzenie do wydarze-
nia (w. 22-24) oraz proroctwo starca Symeona (w. 25-35).
Oto Maryja i Józef, posłuszni żydowskiemu Prawu, przy-
chodzą do świątyni jak zwyczajni członkowie ludu Bożego,
aby ofiarować pierworodne dziecię Panu oraz aby dokonać
127
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
oczyszczenia Jego Matki (por. Wj 13, 2-16; Kpł 12,1-8). Ich
wiara i zaufanie do Boga wskazują na duchową jakość gestu
ofiarowania Dziecięcia Jezus, co znów jest antycypacją praw-
dziwej ofiary złożonej przez Syna Ojcu, jaka miała miejsce
na Kalwarii. Jednak centralnym punktem całego biblijnego
wydarzenia jest proroctwo starca Symeona. „Był to człowiek
sprawiedliwy i pobożny, wyczekujący pociechy Izraela”
(w. 25). Prowadzony przez Ducha Świętego wybrał się do
świątyni, a uznając w osobie Jezusa oczekiwanego Mesjasza,
wręcz wybucha uroczystym pozdrowieniem będącym jedno-
cześnie wyznaniem wiary. I tak dawne proroctwa znalazły swo-
je spełnienie. Symeon zobaczył bowiem Zbawiciela, chwałę
izraelskiego ludu, światło i zbawienie wszystkich ludzi. Kres
jego życia został więc naznaczony tryumfem życia. Jednakże
światło to - Mesjasz - będzie naznaczone cierpieniem, po-
nieważ Jezus stanie się znakiem, „któremu sprzeciwiać się
będą” (w. 34), a Jego Matka zostanie przeniknięta cierpie-
niem własnego Syna (w. 35).
MEDITATIO
Kochać tak jak Chrystus, znaczy składać samego siebie w ofie-
rze, szukać dobra innych, i to aż do tego stopnia, aby móc ofia-
rować swoje własne sprawy, własne idee, a nawet własne ży-
cie. Ewangeliczna postawa opierająca się na prawdzie jest
w gruncie rzeczy aktem ofiarowania siebie Bogu i braciom,
czego przykładem jest rodzina z Nazaretu. Zycie chrześcijani-
na nie jest tylko i wyłącznie darem darmo danym, służbą oraz
przyjaźnią, ale jest «czymś», co przenika środowisko, w któ-
rym przychodzi mu żyć. Krótko mówiąc, jest miłością ofiaru-
jącą się innym z ogromną hojnością i wspaniałomyślnością.
128
29 GRUDNIA
Przykazanie dotyczące miłowania wszystkich ludzi, a na-
wet miłowania nieprzyjaciół (por. Łk 6,27-36), aby było «ży-
we», jak uczył nas Jezus, winno być w pierwszej kolejności
realizowane we wspólnocie braci w wierze. Zgodnie z nauką
św. Jana akcent tego przykazania, jakie pozostawił nam Je-
zus, został położony na tym, czym w istocie swej jest miłość,
nie zaś na jego wymiarze uniwersalnym. Dla Jana funda-
mentem tego nakazu jest więc misterium Trójcy Świętej,
a konkretnie - wewnętrzna jedność Ojca i Syna.
To właśnie jedność Ojca i Syna pozwala nam zrozumieć,
że prawdziwa miłość braterska nie wyczerpuje się w grani-
cach chrześcijańskiej wspólnoty, w której żyje każdy wierzą-
cy, ponieważ miłość oparta na miłości Ojca i przeżywana
między braćmi w wierze staje się elementem apostolskiego
dynamizmu. Im głębiej ktoś przeżywa wiarę i miłość, tym
bardziej pragnie realizować świadectwo życia prawdziwego
ucznia Chrystusa. Tam, gdzie panuje wzajemna miłość, tam
też uczniowie stają się historycznym i konkretnym znakiem
Boga-Miłości w świecie.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, Ty przez życie ukryte, jakie wiodłeś po-
śród ludzi jako dziecko, dałeś nam przykład prostoty i ubó-
stwa. Zgadzając się na ofiarowanie w świątyni, poddałeś się
prawu tamtych czasów jak każdy pierworodny Twojego lu-
du. Dałeś się poznać Symeonowi, człowiekowi sprawiedli-
wemu i otwartemu na działanie Ducha Świętego, jako Me-
sjasz i Zbawiciel wszystkich, ponieważ Ty, Panie, zawsze ob-
jawiasz się ludziom prostego i cichego serca, a nie tym, któ-
rych świat uważa za wielkich i możnych.
129
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Prosimy Ciebie, abyś objawił się także i nam, pomimo na-
szego wewnętrznego ubóstwa i naszej niezdolności do uchwy-
cenia Twojego Ducha przenikającego nasze życie, abyśmy
mogli dostrzec «światłość» świecącą dla nas i dla naszych
braci. Także i my chcemy błogosławić Ciebie, jak uczynił to
starzec Symeon, za obietnice, jakich dotrzymałeś, dając nam
zbawienie, i za wielorakie cuda, jakich dokonałeś pośród
nas i nadal dokonujesz, obdarzając nas Twoją opatrznościo-
wą i pełną miłości obecnością. Jednakże, o Panie, przede
wszystkim chcemy żyć tym, czego nas nauczyłeś, dając nam
przykazanie braterskiej miłości. Chcemy więc szukać dobra
innych, dźwigać ich ciężary i niedostatki oraz dzielić cierpie-
nia tych, którzy żyją obok nas. Niech nasze życie stanie się
hojną ofiarą złożoną Ojcu z tego wszystkiego, czym i kim je-
steśmy, aby nasze ubogie człowieczeństwo odradzało się
do nowego życia.
CONTEMPLATIO
Na pewno każdy z nas przeżył szczęście Bożego Naro-
dzenia. Ale niebo i ziemia wciąż jeszcze się nie pojed-
nały, a gwiazda betlejemska do dziś świeci wśród ciem-
nej nocy. (...) Gdzie się podziała radość niebieskich za-
stępów, gdzie cicha szczęśliwość Nocy Świętej, gdzie
pokój na ziemi? (...)
Przeciw światłu, które świeci na niebiosach, powsta-
je złowroga i ciemna noc grzechu. Dziecię położone
w żłobie wyciąga swoje rączki, a jego uśmiech zdaje się
wzywać: „Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni
i obciążeni jesteście” (Mt 11, 28). (...) „Pójdź za mną”,
a kto nie jest z Nim, jest przeciwko Niemu. To samo
130
29 GRUDNIA
mówi Ono do nas i daje nam do wyboru: światło albo
ciemność. (...)
Złóżmy nasze ręce w ręce Boskiego Dzieciątka, po-
wiedzmy Mu «tak» jako odpowiedź na Jego „Pójdź
za Mną”. Stańmy się odtąd już Jego własnością, aby Je-
go boskie życie mogło swobodnie w nas przepływać.
Tak się zaczyna żywot wieczny w człowieku. Nie jest
to jeszcze błogosławiona wizja Boga w świetle chwały,
ale ciemności wiary nie będą już jednak z tego «świata»
- weszliśmy bowiem w progi Bożego Królestwa.
1
Św. Edyta Stein, Tajemnica Bożego Narodzenia
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Kto miłuje swego brata, ten trwa w światłości” (1 J 2,10).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Nie wahaj się kochać i kochaj głęboko. Być może, będziesz
się bał bólu, który tę głęboką miłość powoduje. Kiedy ludzie,
których głęboko kochasz, odrzucają cię, zostawiają lub umie-
rają, łamie ci to serce. Jednak nie powinno cię to powstrzy-
mywać przed głęboką miłością. Ból, który bierze się z twojej
głębokiej miłości, czyni ją jeszcze bardziej owocną. Jest jak
pług, który rozcina ziemię, aby ziarno mogło zapuścić korze-
1
Tekst polski w tłum. I. J. Adamskiej, w: Autoportret Edyty Stein w jej
twórczości, Poznań 1999, 44-46.
131
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
nie i wyrosnąć na silną roślinę. Za każdym razem, gdy do-
świadczasz bólu odrzucenia, braku czy śmierci, stajesz w ob-
liczu wyboru. Możesz popaść w zgorzknienie i postanowić, że
już więcej nie będziesz kochał, albo możesz stanąć wyprosto-
wany ze swoim bólem i pozwolić, aby gleba, na której stoisz,
stała się żyźniejsza i lepiej wykarmiła wzrastające nasiona.
Im bardziej kochałeś i im silniej cierpiałeś z powodu tej
miłości, tym twoje serce stanie się pojemniejsze. Jeśli twoja
miłość czyni cię zdolnym do prawdziwego dawania i przyj-
mowania, ci, których kochasz, nie opuszczą twego serca, na-
wet jeśli od ciebie odejdą. Staną się częścią ciebie i w ten
sposób zbudują w tobie wspólnotę.
Człowiek, którego głęboko kochałeś, staje się częścią ciebie.
W twoim życiu zawsze będą ludzie, których będziesz mógł
pokochać i którzy staną się częścią twej wewnętrznej wspól-
noty. Im większa stanie się ta wewnętrzna wspólnota, tym ła-
twiej będziesz umiał w otaczających cię obcych rozpoznać
swoich braci i siostry. Ci, którzy żyją wewnątrz ciebie, rozpo-
znają tych, którzy żyją wokół ciebie. Im większa jest wspól-
nota w twoim sercu, tym większa wspólnota wokół ciebie.
W ten sposób ból odrzucenia, braku czy śmierci może przy-
nieść owoce. Tak, gdy będziesz głęboko kochał, gleba twego
serca ciągle będzie naruszana orką, ale ty uradujesz się obfi-
tością plonu, który zrodzi.
2
Henri J. M. Nouwen, Wewnętrzny głos miłości
2.
Miłość nie jest tylko uczuciem. Uczucia przychodzą i odcho-
dzą. Uczucie może być cudowną iskrą rozniecającą, lecz nie
2
Tekst polski w tłum. J. i J. Grzegorczyków, Poznań 1999, 64-65.
132
29 GRUDNIA
jest pełnią miłości. Mówiliśmy na początku o procesie
oczyszczeń i dojrzewania, przez które eros staje się w sposób
pełny sobą, staje się miłością w całym tego słowa znaczeniu.
Cechą dojrzałości miłości jest to, że angażuje wszystkie po-
tencjalne możliwości człowieka i włącza, by tak rzec, całego
człowieka. Spotkanie z widzialnymi przejawami miłości Bo-
ga może wzbudzić w nas uczucie radości, jakie rodzi się z do-
znania, że jest się kochanym.
To spotkanie wymaga jednak również zaangażowania na-
szej woli i naszego intelektu. Poznanie Boga żyjącego jest
drogą wiodącą do miłości, a «tak» naszej woli na Jego wolę
łączy rozum, wolę i uczucie w ogarniający wszystko akt mi-
łości. Jest to jednak proces, który pozostaje w ciągłym roz-
woju: miłość nigdy nie jest «skończona» i spełniona; miłość
zmienia się wraz z biegiem życia, dojrzewa i właśnie dlatego
pozostaje wierna samej sobie. Idem veile atque idem nolle -
«chcieć tego samego, nie chcieć tego samego», to właśnie
starożytni uznali za prawdziwą treść miłości: stać się podob-
nym jedno do drugiego, co prowadzi do wspólnoty pragnień
i myśli. Historia miłości między Bogiem a człowiekiem po-
lega właśnie na tym, że ta wspólnota woli wzrasta w jedno-
ści myśli i uczuć, i w ten sposób nasza wola i wola Boga sta-
ją się coraz bardziej zbieżne: wola Boża przestaje być dla
mnie obcą wolą, którą narzucają mi z zewnątrz przykazania,
ale staje się moją własną wolą, która wychodzi z fundamen-
talnego doświadczenia tego, że w rzeczywistości Bóg jest mi
bardziej bliski niż ja sam. W konsekwencji wzrasta nasze od-
danie Bogu i Bóg staje się naszą radością.
Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est, 17
30 GRUDNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 2,12-17
12
Piszę do was, dzieci,
że dostępujecie odpuszczenia grzechów ze względu
na Jego imię.
13
Piszę do was, ojcowie,
że poznaliście Tego, który jest od początku.
Piszę do was, młodzi,
że zwyciężyliście Złego.
14
Napisałem do was, dzieci,
że znacie Ojca,
napisałem do was, ojcowie,
że poznaliście Tego, który jest od początku,
napisałem do was, młodzi,
że jesteście mocni
i że nauka Boża trwa w was,
a zwyciężyliście Złego.
15
Nie miłujcie świata
ani tego, co jest na świecie.
134
30 GRUDNIA
Jeśli ktoś miłuje świat,
nie ma w nim miłości Ojca.
16
Wszystko bowiem, co jest na świecie, a więc:
pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pycha tego życia
pochodzi nie od Ojca, lecz od świata.
17
Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość;
kto zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki.
Jak przeżywać miłość do Ojca? Dzisiejszy tekst pierwsze-
go czytania jest wezwaniem skierowanym do wspólnoty chrze-
ścijańskiej, aby jej życie było zgodne z powszechnym planem
zbawienia, a wybory przez nią dokonywane, czynione w od-
niesieniu do Boga i do świata.
Św. Jan Apostoł, zwracając się do dzieci Bożych, zaprasza
je do refleksji nad aktualną sytuacją chrześcijańskiego zba-
wienia, gdyż dostąpiły odpuszczenia grzechów (w. 12) i po-
znały Ojca (w. 14a). Pisząc do ojców, przypomina im, że po-
znali Jezusa, a więc „Tego, który jest od początku” (w. 13a.
14b; por. 1 J 1, 1; J 1, 1), przez głoszone Słowo, dlatego też
wymaga się od nich dojrzałej wiary po to, aby nie dali się
uwieść światu. Natomiast młodym zwraca uwagę na fakt, że
przylgnęli do Jezusa i pokonali Złego (w. 13b) i że posiada-
na przez nich siła ducha, wzmocniona Słowem Bożym, zabez-
piecza ich przed wszelkiego rodzaju kompromisami zawie-
ranymi ze światem (w. 14c). Tak nakreślony plan życia du-
chowego praktycznie streszcza program życia odmiennego
od logiki, jaką proponuje ten świat. Jan zaś pojmuje go jako
siedlisko zła i przeciwstawia Bogu. Bóg i świat to dwie rze-
czywistości, które są sobie przeciwne. Jeżeli chodzi o świat,
rozumiany jako nieprzyjaciel Boga, to Jan wskazuje na nie-
które aspekty, świadczące o jego przemijalności. Pierwszym
jest „pożądliwość ciała”. Ta obejmuje wszystkie złe tenden-
135
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
cje, które znajdują się w człowieku upadłym i wywodzące
się od grzechu. Następnie Jan wskazuje na „pożądliwość
oczu”, a więc wszelkiego rodzaju chciwość, która rodzi się
na skutek widzenia czegoś, jak choćby żądza posiadania
dóbr ziemskich. I ostatni z nich: „pycha tego życia” pojmo-
wana jako skupienie się na materialistycznej koncepcji życia
(w. 15-16).
To odseparowanie się od świata ma swoją rację bytu, bo
choć chrześcijanin żyje w świecie, to doskonale wie, że Bóg
trwa wiecznie, a świat przemija (w. 17; por. 1 Kor 7, 31).
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 36-40
Gdy Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus do świątyni,
36
by-
ła tam również prorokini Anna, córka Fanuela z pokole-
nia Asera, bardzo podeszła w latach. Od swego panień-
stwa siedem lat żyła z mężem
37
i pozostała wdową. Liczy-
ła już sobie osiemdziesiąt cztery lata. Nie rozstawała się ze
świątynią, służąc Bogu w postach i modlitwach dniem i nocą.
38
Przyszedłszy w tej właśnie chwili, sławiła Boga i mówiła
o Nim wszystkim, którzy oczekiwali wyzwolenia Jeruzalem.
39
A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego, wró-
cili do Galilei, do swego miasta - Nazaretu.
40
Dziecię zaś ro-
sło i nabierało mocy, napełniając się mądrością, a łaska Bo-
ża spoczywała na Nim.
Ten ewangeliczny tekst jest zakończeniem sceny ukazują-
cej ofiarowanie Jezusa w świątyni. Składa się z dwóch części:
świadectwa prorokini Anny (w. 36-38) oraz powrotu rodzi-
ny Jezusa do Nazaretu (w. 39-40).
136
30 GRUDNIA
Zgodnie z żydowskim prawem, aby zaświadczyć o praw-
dziwości jakiegoś wydarzenia, potrzeba byto opinii dwóch
świadków. Oto po starcu Symeonie pojawia się druga osoba.
Jest nią prorokini Anna, córka Fanuela, pochodząca z poko-
lenia Asera, wdowa, podeszła w latach, służąca Bogu po-
przez posty i modlitwy (w. 36-37). Jest to kolejna postać
uboga w oczach Boga, typowa reprezentantka tych, którzy
oczekiwali odkupienia Izraela. Wychwala ona Boga za to, że
w Dzieciątku Jezus, które przyniesiono do świątyni, dostrze-
gła oczekiwanego Mesjasza. I także, podobnie jak Symeon,
dzieli się tą niezwykłą wiadomością z tymi, którzy byli otwar-
ci na wydarzenie zbawienia (w. 38).
Ewangelista zamyka dzisiejszą scenę biblijną obserwacją
stwierdzającą fakt powrotu całej rodziny do Nazaretu
i wzrastania Jezusa w latach: „Dziecię zaś rosło i nabierało
mocy, napełniając się mądrością, a łaska Boża spoczywała
na Nim” (w. 40). O ukrytym życiu prowadzonym przez Jezu-
sa w Nazarecie pisze się faktycznie niewiele. Ale to niewiele
jest zarazem wystarczające, aby uchwycić ducha i zasmako-
wać w klimacie środowiska, w jakim przyszło żyć Zbawicie-
lowi. Oto Jego rodzice byli posłuszni i wierni Prawu, a Jezus
wzrastał w mądrości i napełniał się Duchem pochodzącym
od Jego Ojca (w. 52; 1 Sm 2, 26). Była to zatem wspólnota
ludzi, która w pełni otworzyła się na Królestwo Boże i na
wypełnianie woli Ojca.
MEDITATIO
Chrześcijańskie powołanie jest wezwaniem do życia w świe-
cie. Do takiego jednak, aby pozostać w służbie człowiekowi,
aby dawać świadectwo o Chrystusie i nieść braciom Dobrą
137
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Nowinę o zbawieniu. Ale chrześcijanin nie może identyfiko-
wać się ze światem ani zawierać z nim żadnych kompromi-
sów. Nie może też przyjmować jego modeli zachowań, które
są negacją ducha pokory, ubóstwa i miłości. Ten właśnie duch
winien określać życie człowieka wierzącego, bo jedynie takie
serce, pozbawione światowego ducha oraz jego przemijają-
cych pokus i żądzy posiadania jego krótkotrwałych dóbr, mo-
że zostać napełnione miłością Ojca (por. 1 J 2,15).
Jak stwierdza Apostoł, uczeń Jezusa nigdy nie będzie ak-
ceptowany przez świat, a jego odrzucenie jest logiczną kon-
sekwencją wyboru pewnego stylu życia. Uczniowie Jezusa
nie należą do świata, dlatego też świat nie może zaakcepto-
wać tych, którzy przeciwstawiają się jego głównym pryncy-
piom i proponowanym przez niego wyborom. Ludzie wie-
rzący, z racji dokonanego wyboru na rzecz życia z Jezusem,
są uważani za ludzi dziwnych, wręcz za nieprzyjaciół świata.
Ich życie jest formą nieustannego oskarżenia kierowanego
pod adresem świata i jego wyborów. Jest też napomnieniem,
czasem i wyrzutem, dla tych, którzy postępują w sposób zły
i niegodny. Dlatego też człowiek wiary jest człowiekiem
znienawidzonym i odrzucanym. Świat odrzuca uczniów Je-
zusa, ponieważ nie pochodzą oni ze świata. Świat kocha tyl-
ko to, co jest jego. To, co nie mąci jego «spokoju», co nie de-
maskuje jego sprzeciwu wobec otwartości na innych, co nie
oskarża jego konformizmu. Dla tego, kto nie kieruje się lo-
giką miłości, Chrystus zawsze pozostanie znakiem sprzeci-
wu. Ale jest też prawdą, że przeciwstawianie się złu jest swo-
istym kryterium autentyczności ucznia Chrystusa.
138
30 GRUDNIA
ORATIO
Panie Jezu Chryste, zechciałeś doświadczyć codzienności na
łonie zwykłej rodziny. Bez żadnych pozorów, przywilejów
czy bogactwa. Zechciałeś, aby Twoje dzieciństwo było nazna-
czone, jak życie każdego dziecka, słabościami, a także nor-
malnym wzrastaniem i rozwojem, i zdecydowałeś tak, nim
poznałeś nasz świat i życie ludzi. W codziennie wykonywa-
nych obowiązkach i pracach doświadczałeś trudu, aby mieć
chleb na stole. Swoje przygotowanie do życia publicznego,
w którym przeciwstawiałeś się pysze tego świata występują-
cej przeciwko Ojcu, rozpocząłeś od działań prowadzonych
w ciszy i w ukryciu.
Prosimy Ciebie o łaskę akceptacji naszych słabości i na-
szej duchowej nędzy. Prosimy też o siłę, byśmy nie rezygno-
wali z nieustannych poszukiwań Twojej mądrości i Twojego
Słowa. Nie chcemy jednoczyć się z tą częścią świata, która
Ciebie odrzuca lub prześladuje, chociaż jesteśmy świadomi,
że będzie to od nas wymagało rezygnacji z kompromisów,
nawet za cenę cierpień i prześladowań. „Kościół nie osłabia
się z powodu prześladowań, ale przeciwnie, nimi się umac-
nia - pisał św. Leon Wielki. - Kościół jest rolą Pana, która
daje coraz obfitsze plony, ponieważ ziarna, które padają
w rolę, wzrastają z nawiązką”. Jesteśmy świadomi faktu, że
los uczniów jest w gruncie rzeczy taki sam jak Twój. Ale wie-
my także, że ludzka ślepota i brak wiary w Boży plan zbawie-
nia to prawdziwe przyczyny sprzeciwu świata. Panie, nie po-
zwól więc popaść nam w letniość i powierzchowność wiary,
ale uczyń nas ludźmi mocnymi mocą Twojego Słowa.
139
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
CONTEMPLATIO
Wielka to rzecz miłość, wielkie dobro, ona czyni lekkim
to, co ciężkie, i spokojnie znosi wszelkie niepokoje. Bo
dźwiga ciężar bez ciężaru, a każdą gorycz zaprawia sło-
dyczą i daje jej smak wyborny. Szlachetna miłość Jezu-
sa popycha do czynienia rzeczy wielkich i pobudza
do pragnienia coraz doskonalszych.
Miłość pragnie wznosić się wysoko, a nie grzęznąć
w niskich popędach. Miłość pragnie być wolna i obca
wszelkiej ziemskiej czułostkowości, aby nic nie prze-
szkadzało
jej
wewnętrznemu
spojrzeniu,
aby
żadne
przemijające szczęście nie uwikłało jej w drodze i nie
zepchnęło w nieszczęście.
Nic łagodniejszego od miłości, nic silniejszego, nic
wyższego, nic ogromniejszego, nic szczęśliwszego, nic
pełniejszego i lepszego w niebie i na ziemi, bo miłość
wywodzi się z Boga i dlatego tylko w Bogu może spo-
czywać wzniesiona ponad całe stworzenie.
Kto kocha - fruwa, biegnie, cieszy się, wolny i nie-
skrępowany. Wszystkim wszystko oddaje, wszystko we
wszystkim posiada, bo spoczywa wysoko ponad wszyst-
kim, tam, skąd wypływa i pochodzi wszelkie dobro. Mi-
łość nie patrzy na dary, ale obraca się cała ku temu, kto
daje, wznioślejsza niż samo posiadanie. Miłość nie zna
miary, jej płomień przepala wszelkie miary.
Miłość nie odczuwa ciężaru, nie liczy trudu, nie mie-
rzy zamiarów na siły, nie tłumaczy się niemożliwością,
sądzi, że wszystko może, wszystko potrafi. (...)
Miłość czuwa i śpi, nie śpiąc. Zmęczona, nie nuży
się, spętana, nie daje się spętać, pełna trwogi - nie-
ustraszona, jak płomień żywy i płonąca pochodnia wy-
140
30 GRUDNIA
bucha w górę i bez szkody wszystko przenika. Kto ko-
cha, zna to wielkie wołanie. Żarliwa miłość ducha
brzmi wielkim krzykiem w uszach Boga: Boże mój,
moja miłości, należysz cały do mnie, jak i ja cały je-
stem Twój.
Rozszerz moje serce, abym nauczył się poznawać
wewnętrznym zmysłem ducha smak miłości, roztapiać
się w niej i rozpływać. Niech porwie mnie miłość, niech
wzniosę się ponad siebie w żarliwości i zachwycie.
Niech śpiewam pieśń miłości, niech wznoszę się za
Tobą, mój Ukochany, w górę, niech omdlewa, chwaląc
Cię moja dusza, niech krzyczy z miłości. Niechaj kocham
Cię bardziej niż siebie, a siebie tylko ze względu na Cie-
bie i wszystkich, którzy Cię miłują, niech kocham ich
w Tobie, tak każe prawo miłości z Ciebie promieniujące.
1
Tomasz a Kempis, Naśladowanie Chrystusa, III, 5
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Kto wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki” (1 J 2, 17
LEKTURA DUCHOWA
1.
Status dziecka Bożego nie uwalnia cię od pokus. Być może
pojawiają się chwile, kiedy poczujesz się tak błogosławiony,
1
Tekst polski w tłum. A. Kamieńskiej, Warszawa 1994,102-103.
141
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
jakbyś był w Bogu, tak kochany, że zapomnisz, iż ciągle ży-
jesz w świecie zwierzchności i władzy. Musisz chronić swoją
niewinność dziecka Bożego, gdyż inaczej bez trudu zosta-
niesz oderwany od swojego prawdziwego «ja» i doświadczysz
niszczącej siły ciemności, która cię otoczy.
To oderwanie może nastąpić nagle. Nim zdążysz sobie to
uświadomić, obezwładnią cię żądza, gniew, uraza czy chci-
wość. Te niszczące emocje może niespodziewanie wywołać
jakiś obraz, osoba czy gest. Twoje niewinne «ja» zostanie
wtedy wystawione na pokuszenie.
Będąc dzieckiem Bożym, musisz być roztropny. Nie mo-
żesz chodzić sobie po świecie, jakby nikt ani nic tobie nie za-
grażało. Jesteś skrajnie narażony na zranienie. Te same na-
miętności, które każą ci kochać Boga, mogą być wykorzysta-
ne przez moce diabelskie.
Dzieci Boże potrzebują wsparcia i ochrony. Muszą sobie
wzajemnie pomagać być blisko serca Boga. Należysz
do mniejszości w tym wielkim wrogim świecie. Gdy lepiej
uświadomisz sobie swą prawdziwą tożsamość dziecka Boże-
go, wyraźniej zobaczysz wiele sił, które będą próbowały cię
przekonywać, że wszystko, co duchowe, jest fałszywym sub-
stytutem rzeczywistego życia. (...)
W takich chwilach nie ufaj swym myślom i uczuciom. Wra-
caj jak najszybciej do swej świętej przestrzeni i nie zatrzymuj
się na tym, co cię zawiodło. Stopniowo staniesz się coraz bar-
dziej odporny na pokusy, a one nie będą miały już nad tobą
takiej władzy. Chroń swą niewinność, trzymając się tej praw-
dy: jesteś dzieckiem Bożym, szczerze i głęboko kochanym.
2
Henri J. M. Nouwen, Wewnętrzny głos miłości
2
Tekst polski w tłum. J. i J. Grzegorczyków, dz. cyt., 80-81.
142
30 GRUDNIA
Skoro zaś, jak powiedzieliśmy już, Czcigodni Bracia, wiara
katolicka i dzisiaj w wielu stronach wystawiona jest na po-
ważne niebezpieczeństwa, należy jej wszelkimi siłami bronić,
wykładać ją i szerzyć. W tej wielkiej i tak doniosłej pracy po-
winni Wam być pomocą nie tylko słudzy ołtarza, którzy to
z obowiązku usilnie czynić mają, ale i świeccy katolicy, na ty-
le szlachetni i ofiarni, żeby nie lękali się stanąć do pokojowej
walki o Bożą chwałę. Im zuchwałej ludzie nienawidzący Bo-
ga i nauki chrześcijańskiej występują przeciw Chrystusowi
i założonemu przezeń Kościołowi, tym gorliwiej powinni, nie
tylko kapłan, ale wszyscy katolicy, i żywym słowem, i przez
pisma rozrzucane wśród ludu, a najbardziej, przez świetlany
przykład życia swego im się przeciwstawiać, zachowując za-
wsze poszanowanie dla osób, ale stając mężnie w obronie
prawdy. A choćby w tej pracy spotkać ich miały różne prze-
ciwności oraz utrata czasu i mienia, niech nigdy nie cofają się
wstecz, chowając zawsze w pamięci to słowo: mężne działa-
nie i znoszenie cierpienia jest dziełem tej cnoty chrześcijań-
skiej, której sam Bóg najwyższą zapłatę, tj. wiekuiste szczę-
ście obiecuje. A pamiętać trzeba, że w tej cnocie, jeśli rzeczy-
wiście chcemy ją coraz to bardziej ku doskonałości kierować,
zawsze znajdzie się odrobina męczeństwa. Nie tylko bowiem
krwi rozlewem dajemy Bogu świadectwo naszej wiary, ale
i mężnym a wytrwałym opieraniem się pokusom oraz wielko-
duszną ofiarą ze siebie i ze wszystkiego, co mamy, złożoną
Temu, który tu jest naszym Stwórcą i Odkupicielem, a w nie-
bie będzie kiedyś nie kończącą się radością.
3
Pius XII, Encyklika Invictus athleta Christi
3
Zob. „Wiadomości Diecezjalne”, Katowice (1957) 121-128.
143
31 GRUDNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 2, 18-21
18
Dzieci, jest już ostatnia godzina,
i tak, jak słyszeliście, antychryst nadchodzi,
ho oto teraz właśnie pojawiło się wielu antychrystów;
stąd poznajemy, że już jest ostatnia godzina.
19
Wyszli oni spośród nas, lecz nie byli z nas;
bo gdyby byli z nas, pozostaliby z nami;
a to stało się po to, aby wyszło na jaw,
że nie wszyscy są z nas.
20
Wy natomiast macie namaszczenie od Świętego
i wszyscy jesteście napełnieni wiedzą.
21
Ja wam nie pisałem,
jakobyście nie znali prawdy,
lecz że ją znacie
i że żadna fałszywa nauka z prawdy nie pochodzi.
Ten krótki fragment zaczerpnięty z Listu św. Jana moż-
na zrozumieć jedynie w kontekście czasów, kiedy tekst ten
144
31 GRUDNIA
był pisany. Oto Apostoł zachęca wspólnotę chrześcijańską
do czuwania, ponieważ nadeszła „ostatnia godzina” histo-
rii (w. 18), czego znakiem jest wzmożony atak nieprzyjacie-
la ludu Bożego, nazywanego „antychrystem”. Jest on sym-
bolem wszystkich możliwych sił przeciwnych Bogu, które
znalazły swoje uosobienie w heretykach. Oczywiście, ten
ostateczny czas historii nie jest pojmowany w sensie kresu
wszystkiego, lecz w sensie teologicznym, to znaczy jako
ostateczny moment pojawienia się Chrystusa, czas walki,
prześladowań i próby, przed jaką stanęła wspólnota wiary.
Kiedy te przeciwności losu zaczną przybierać na sile, wów-
czas, jak pisze Apostoł, koniec będzie bliski. Na horyzon-
cie pojawi się nowy świat, a znak będzie pochodził od he-
retyków, którzy przyczyniają się do rozszerzania się zła
(por. Mt 24, 23-24). Oto ci, którzy kiedyś należeli do wspól-
noty ludzi wierzących, a teraz - w godzinie próby - okazali
się jej nieprzyjaciółmi, opuścili Kościół i wystąpili przeciw-
ko niemu.
W gruncie rzeczy smutnym doświadczeniem jest fakt po-
znania, że Bóg zgadza się na to, aby szatan znajdował po-
wolne
sobie
narzędzia
działania
wewnątrz
eklezjalnej
wspólnoty. Tym zakusom przeciwstawiają się prawdziwi ucz-
niowie Jezusa, ci, którzy otrzymali „namaszczenie od Świę-
tego” (w. 20), czyli słowo Chrystusa i Jego Ducha. Duch zaś
przez chrzest naucza ich całej prawdy (por. J 14, 26). Praw-
da ta dotyczy osoby Jezusa, Słowa Bożego, które stało się
ciałem, jak wierzy Apostoł, a nie Jezusa pozornie ludzkiego,
postaci jedynie duchowej, jak mówili o Nim heretycy.
145
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Ewangelia:
według św. Jana 1,1-18
1
Na początku było Słowo,
a Słowo było u Boga,
i Bogiem było Słowo.
2
Ono było na początku u Boga.
3
Wszystko przez Nie się stało,
a bez Niego nic się nie stało,
[z tego], co się stało.
4
W Nim było życie,
a życie było światłością ludzi,
5
a światłość w ciemności świeci
i ciemność jej nie ogarnęła.
6
Pojawił się człowiek posłany przez Boga -
Jan mu było na imię.
7
Przyszedł on na świadectwo,
aby zaświadczyć o światłości,
by wszyscy uwierzyli przez niego.
8
Nie był on światłością,
lecz [został posłany], aby zaświadczyć o światłości.
9
Była światłość prawdziwa,
która oświeca każdego człowieka,
gdy na świat przychodzi.
10
Na świccie było [Słowo],
a świat stał się przez Nie,
lecz świat Go nie poznał.
11
Przyszło do swojej własności,
a swoi Go nie przyjęli.
12
Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli,
dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi,
tym, którzy wierzą w imię Jego -
146
31 GRUDNIA
13
którzy ani z krwi,
ani z żądzy ciała,
ani z woli męża,
ale z Boga się narodzili.
14
A Słowo stało się ciałem
i zamieszkało wśród nas.
I oglądaliśmy Jego chwałę,
chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca,
pełen łaski i prawdy.
15
Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach: «Ten
był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie, prze-
wyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie».
16
Z Jego pełności wszyscy otrzymaliśmy – łaskę po łasce.
17
Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojże-
sza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa.
18
Boga
nikt nigdy nie widział; ten Jednorodzony Bóg, który jest
w łonie Ojca, [o Nim] pouczył.
Prolog św. Jana, w przeciwieństwie do wszystkich innych
przekazów ewangelicznych przekazujących informacje na
temat dzieciństwa Jezusa, nie opisuje wydarzeń historycznych
związanych z Jego narodzeniem oraz z początkowymi lata-
mi Jego życia. W formie poetyckiej Apostoł opisuje wywo-
dzenie się Słowa z Bożej wieczności, a Jego Boską osobę sy-
tuuje w szerokim kontekście biblijnym opisującym plan zba-
wienia, jaki Bóg przygotował dla człowieka. Ta swoista pre-
zentacja Jezusa-Słowa została dokonana w trzech częściach.
Na początku mówi się o preegzystencji Słowa (w. 1-5).
Chodzi tu o istnienie rzeczywiste, przeżywane we wspólno-
cie z Bogiem. Tylko Ono - Słowo - może nam mówić o Oj-
cu, ponieważ jest wieczne, jest osobą i jego cechą jest bo-
skość (w. 1). Tak więc historyczne pojawienie się Słowa po-
147
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
śród ludzi (w. 6-13), czego świadkiem był Jan Chrzciciel
(w. 6-8), stawia człowieka przed najważniejszym wyborem
życia: odrzuceniem lub przyjęciem Słowa, niewiarą lub wia-
rą (w. 9-11). Jednakże tylko Jego przyjęcie pozwala na zaist-
nienie w nas dziecięctwa Bożego, które nie pochodzi ani
z ciała, ani z krwi (w. 12-13). Nie jest zatem owocem poten-
cji tkwiących w człowieku. I na koniec Apostoł mówi o wcie-
leniu Słowa (w. 14). Wcielenie to centralny punkt prologu.
Oto to samo Słowo, które po raz pierwszy weszło w ludzką
historię poprzez fakt stworzenia, teraz przychodzi, aby za-
mieszkać pośród ludzi, i to w sposób jak najbardziej twórczy
i aktywny: „A Słowo stało się ciałem”. Inaczej mówiąc: sta-
ło się człowiekiem razem ze wszystkimi jego słabościami
i niemocami, aby tym bardziej w osobie Jezusa z Nazaretu
pokazać nieskończoną miłość Boga. To w Nim ludzkość mo-
że kontemplować chwałę Boga (w. 16). Nie jest to jednak
chwała podobna do chwały Mojżesza, niedoskonałego obja-
wiciela prawa, które może człowieka zniewalać, ale Jezusa,
doskonałego i eschatologicznego Objawiciela Słowa, które
czyni człowieka wolnym. Jest On prawdziwym Bosko-ludz-
kim Pośrednikiem pomiędzy Ojcem a całą ludzkością; jedy-
nym, który objawia Boga i pozwala nam Go poznać (w. 17-18).
MEDITATIO
Kościół w całej swojej długiej historii zawsze napotykał fał-
szywych proroków oraz nauczycieli fałszywych prawd, któ-
rzy posługiwali się imieniem Chrystusa, aby lepiej móc pro-
pagować własne idee i nauki. Wielu przeciwników Ewange-
lii często wywodziło się z szeregów ludzi wierzących. Rów-
nież dzisiaj cała ta historia się powtarza. Obecnie bowiem
148
31 GRUDNIA
nie brakuje nauczycieli kłamstwa, którzy «ciemność» ukazu-
ją przed oczami ludzi jako «światło», nie pozwalając
przy tym na poznanie prawdziwego światła Chrystusa, które
daje radość i wewnętrzny pokój.
Przynależność do Kościoła jest darem i tajemnicą. Nie
może jej zagwarantować żaden zewnętrzny związek, ale jedy-
nie wierność słowu Chrystusa, które zgłębiać należy w pokor-
nym i wytrwałym poszukiwaniu prawdy. Odrzucenie Kościo-
ła jest zatem odrzuceniem Chrystusa, Prawdy i Życia (por.
J 14, 6). Odrzucenie to wskazuje na brak wiary w Ewangelię
i w słowo Jezusa, jak również jest wyborem życia w ciemno-
ści i w bezsensie. Prawdziwym uczniem Chrystusa jest ten,
kto, otrzymawszy namaszczenie Duchem Świętym, pozwala
Mu się prowadzić i jest otwarty na Jego prawdę. A to pozwa-
la rozpoznawać drogi Boga i oczekiwać Jego przyjścia bez
żadnych nadzwyczajnych alarmów czy milenarystycznych
fantazji. Wcielenie Słowa przeniknęło całą historię i życie lu-
dzi, ponieważ tylko w Nim znajduje się cała pełnia życia
i sens wszelkiego szczęścia, bo dzięki wcieleniu człowiek
otrzymał pełne prawo, by być bliskim Boga.
Koniec roku przypomina chrześcijaninowi, że za kulisami
historii ludzkości stoi Bóg, jej prawdziwy reżyser, stąd jedy-
nie do Niego winna być kierowana wszelka wdzięczność
i dziękczynienie za otrzymane dary i nowe życie, jakiego nie-
ustannie nam udziela.
ORATIO
Boże, Ojcze Wszechmogący, który w nieskończonej miłości
kierujesz losami świata i życiem ludzi, dziękujemy Ci za Two-
jego Syna, Jezusa Chrystusa, którego posłałeś na świat jako
149
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Słowo prawdy dla naszego ubogiego świata, w którym królu-
ją słabość ludzkiej natury i słabość grzechu. Jednakże my
chcemy nie tylko przyjmować to Słowo, które stało się cia-
łem, ale pragniemy mieć Je cały czas przed naszymi oczyma
jako trwały i niezmienny punkt odniesienia na drogach na-
szego ziemskiego pielgrzymowania. Tak umiłowałeś świat, że
przemówiłeś do nas przez Twojego Umiłowanego Syna, aby
każdy, kto w Niego wierzy, miał życie wieczne (por. J 3,16).
Boże, nasz Ojcze, także i dzisiaj ukazuj nam siebie za Je-
go pośrednictwem, abyśmy nadal czuli się Twoimi dziećmi,
a życie Boże, które zaszczepiłeś w naszych sercach przez sa-
krament chrztu świętego, niech umacnia się na drodze wia-
ry. Tej wiary, która pozwala nam doświadczać Twojej łaski
i kontemplować Twoją chwałę. Całe życie Jezusa przeżywa-
ne było w postawie zasłuchania i synowskiego posłuszeń-
stwa względem Ciebie, Ojca, stając się wyrazem i manifesta-
cją miłości. Oto, dlaczego Jezus nie szukał nigdy siebie czy
też własnej chwały, ale jedynie Ciebie, którego oblicze ze-
chciał nam objawić. Dlatego właśnie życie Jezusa jest dla
nas pełnym objawieniem, pełnią prawdy.
Także i my, jak Apostoł Jan, pragniemy doświadczać tego,
że prawdziwą tożsamość Twojego Syna można w pełni zro-
zumieć w czasie kontemplacji, gdy wykraczamy poza czas
i «odkrywamy» zakorzenienie życia Jezusa w Twojej blisko-
ści. I właśnie na tej pełni pragniemy budować naszą wiarę.
CONTEMPLATIO
Boże mój, spraw, abym stała się godną, poznać najwyż-
szą tajemnicę Twojej niewysłowionej, gorącej miłości:
tajemnicę Twojego najświętszego Wcielenia. Oto Ty
150
31 GRUDNIA
stałeś się ciałem. Od tego ciała rozpoczęło się nasze ży-
cie wieczne. (...) O miłości w pełni oddana! Wyniszczy-
łeś samego siebie, aby mnie obdarzyć swą pełnią; przy-
jąłeś na siebie liche łachmany sługi, aby przyodziać
mnie królewskim płaszczem boskości. (...)
Oto, dlaczego uważam, że całą sobą zrozumiałam,
że narodziłeś się dla mnie. Bądź pochwalony, Panie!
O pełnio światła! Całe Twoje światło jest we mnie. Ja
o tym wiem, ja to rozumiem. Jestem pewna, że naro-
dziłeś się we mnie. Myśl ta jest szczytem wszystkiego,
a przede wszystkim szczytem radości. (...) O niestwo-
rzony Boże, uczyń mnie godną zagłębiania się w tę
przestrzeń miłości i zatrzymywania w sobie płomienia
Twojej miłości. Uczyń mnie godną zrozumienia niewy-
powiedzianej miłości, jaką nam przekazałeś, gdy przez
to Wcielenie, objawiłeś nam Jezusa Chrystusa jako
Twojego Syna, gdy Jezus Chrystus objawił nam Ciebie
jako Ojca.
O głębio
miłości! Dusza, która Ciebie kontempluje,
wznosi się cudownie ponad ziemię, wznosi się ponad
siebie i w pokoju szybuje po bezkresnych morzach du-
chowego spokoju.
Bł. Aniela z Foligno, Istruzioni [Firenze 1926, 307]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Żadna fałszywa nauka z prawdy nie pochodzi” (1 J 2,21).
151
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
LEKTURA DUCHOWA
1.
Im wyraźniej zobaczysz swoje powołanie jako dawanie
świadectwa Bożej miłości na tym świecie, im bardziej zde-
cydowanie będziesz żył tym powołaniem, tym silniejsze bę-
dą ataki wroga.
Otoczą cię głosy: „Jesteś bezwartościowy, nie masz nic
do zaoferowania, jesteś nieatrakcyjny, niepożądany, nieko-
chany”. Im silniej będziesz odczuwał to Boże powołanie, tym
częściej będziesz doświadczał we własnej duszy kosmicznych
bojów między Bogiem a szatanem. Nie bój się. Pogłębiaj
swoje przekonanie, że miłość Boga do ciebie wystarcza, że
znajdujesz się w bezpiecznych rękach i że Bóg strzeże każde-
go kroku na twej drodze.
Nie daj się zaskoczyć atakom demona. Będą się nasilały.
Ale gdy stawisz im czoło bez lęku, odkryjesz, że nie mają
nad tobą władzy.
Ważne jest, aby trzymać się prawdziwej, stałej i nieza-
chwianej miłości Jezusa. Ilekroć zwątpisz w tę miłość, wracaj
do swego wewnętrznego duchowego domu i wsłuchuj się
w głos tej miłości.
Tylko wtedy, gdy poznasz w twej najgłębszej istocie, że je-
steś szczerze kochany, będziesz mógł stawić czoło ciemnym
podszeptom wroga i nie ulegać im.
Miłość Jezusa ukaże tobie wyraźną wizję twego powoła-
nia, jak i rozmaitych wysiłków, by cię od niego odciągnąć. Im
silniej będziesz odczuwał wezwanie, by sławić Bożą Miłość,
tym głębiej będziesz musiał poznawać tę miłość w swym ser-
cu. Im dalej doprowadzi cię zewnętrzna wędrówka, tym
głębsza musi być wędrówka wewnętrzna. Jedynie wtedy, gdy
twoje korzenie są mocno wrośnięte, możesz wydać obfity
152
31 GRUDNIA
plon. Wróg tylko czeka, żeby cię zniszczyć, ale ty potrafisz
stawić mu czoło bez lęku, kiedy wiesz, że otacza cię bezpiecz-
na miłość Jezusa.
1
Henri J. M. Nouwen, Wewnętrzny głos miłości
2.
Historia zbawienia znajduje w Jezusie Chrystusie swoje
zwieńczenie i najpełniejszy sens. W Nim wszyscy otrzymali-
śmy «łaskę po łasce» (J 1, 16), dostępując pojednania z Oj-
cem (por. Rz 5,10; 2 Kor 5,18).
Narodzenie Jezusa w Betlejem nie jest faktem, który
można uznać za zamkniętą przeszłość. Przed Nim staje bo-
wiem cała ludzka historia: Jego obecność oświeca naszą te-
raźniejszość i przyszłość świata. On jest «żyjącym» (por.
Ap 1, 18), Tym «Który jest i Który był, i Który przychodzi»
(Ap 1, 4). Przed Nim zgina się każde kolano istot niebie-
skich, ziemskich i podziemnych, a wszelki język wyznaje, że
On jest Panem (por. Flp 2, 10-11). Spotykając Chrystusa,
każdy człowiek odkrywa tajemnicę własnego życia!
Jezus jest prawdziwą nowością, przerastającą oczekiwania
ludzi, i pozostanie nią na zawsze, przez wszystkie kolejne
epoki dziejów. Wcielenie Syna Bożego oraz zbawienie, ja-
kiego dokonał przez swoją śmierć i zmartwychwstanie, są za-
tem właściwym kryterium oceny rzeczywistości doczesnej
i wszelkich zamysłów, które mają zapewnić człowiekowi ży-
cie coraz bardziej ludzkie.
Jan Paweł II, Bulla Incamationis mysterium, 1
1
Tekst polski w tłum. J. i J. Grzegorczyków, dz. cyt., 93-94.
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ
BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
1 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi Liczb 6, 22-27
22
Pan mówił do Mojżesza tymi słowami:
23
«Powiedz Aaro-
nowi i jego synom: Tak oto macie błogosławić Izraelitom.
Powiecie im:
24
Niech cię Pan błogosławi i strzeże.
25
Niech
Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy
swą łaską.
26
Niech zwróci ku tobie oblicze swoje i niech
cię obdarzy pokojem.
27
Tak będą wzywać imienia moje-
go nad Izraelitami, a Ja im będę błogosławił».
W pierwszym dniu roku kalendarzowego Kościół obchodzi
uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. Czytania biblij-
ne tego dnia nie koncentrują się jednak na osobie Maryi, ale
skupiają się raczej na Jej Synu. Nie jest to jakaś próba osłabie-
nia roli Maryi w życiu Kościoła, ale raczej, poprzez umiesz-
czenie osoby Matki obok Jej Syna, Jezusa, jej podkreślenie.
Pierwsze czytanie, zaczerpnięte z Księgi Liczb, przytacza
dawną formułę błogosławieństwa, jakiej kapłani używali
154
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
względem ludu. Posługiwano się nią zwykle wieczorną porą
podczas różnych uroczystości, a zwłaszcza podczas święta
rozpoczynającego nowy rok. Sam fakt błogosławienia ludu
był przywilejem króla (por. 2 Sm 6,18; 1 Krl 8,14. 55) i ka-
płanów (Pwt 10, 8; 21, 5), którzy działali w imieniu Boga.
Przytoczona formuła przywołuje na pamięć dobra, jakimi
Bóg obdarzy swój lud, który teraz trwa w Jego obecności.
Wyjątkowe znaczenie posiadają tutaj dwa określenia. Pierw-
sze z nich znajduje się na początku, a drugie na końcu for-
muły. Rozpoczynają błogosławieństwo („Niech cię Pan bło-
gosławi”: w. 24), a kończy prośba o pokój („niech cię obda-
rzy pokojem”: w. 26). Pierwsze z nich wskazuje na «działa-
nie» Boga. Doświadcza go lud, a ono samo jest dlań dobro-
dziejstwem, obroną i pomocą (por. Ps 4, 7; 31, 17). Nadto
błogosławieństwo oznacza wzywanie nad ludem imienia Bo-
ga (w. 27), gdyż to Bóg właśnie jest źródłem zbawienia. Dru-
gie określenie wskazuje na dary i dobrodziejstwa Boga, któ-
re wyrażają się i skupiają w obrazie mesjańskiego pokoju, co
oznacza «pełnię szczęścia» (por. Ps 120, 6-7; J 14, 27). Do-
dać należy, że użyte tu hebrajskie słowo shalom (pokój) po-
siada bardzo szerokie znaczenie i wyraża z jednej strony «in-
tegralność życia», jego «obfitość», a z drugiej przede wszyst-
kim taki stan człowieka, który wskazuje na życie w harmonii
z Bogiem, z samym sobą i z otaczającą go naturą.
W rzeczywistości więc chodzi tutaj o nowego człowieka,
w pełni otwartego na Boga, którego wzorem i przykładem
jest Jezus, ponieważ to w Nim dokonuje się «spotkanie»
wolności ludzkiej i boskiej. A Bóg obdarza nią tych, którzy
szukają jej w międzyludzkiej solidarności.
155
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawła Apostoła do Galatów 4, 4-7
Bracia:
4
Gdy nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego,
zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem,
5
aby wy-
kupił tych, którzy podlegali Prawu, byśmy mogli otrzymać
przybrane synostwo.
6
Na dowód tego, że jesteście synami,
Bóg zesłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła:
«Abba, Ojcze!»
7
A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz
synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej.
Ten wspaniały tekst, który wyszedł spod pióra św. Pawła,
jest tekstem chrystologicznym. Opowiada o Jezusie, o Ma-
ryi, która niczym żyzna ziemia przyjęła ziarno Syna Bożego,
i o chrześcijańskim doświadczeniu. Przyjście Jezusa na świat
było z jednej strony znakiem nadejścia pełni czasów, z dru-
giej natomiast spełnieniem dawnych obietnic mówiących
o powrocie człowieka do życia w jedności z Bogiem: „Gdy
nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego
z niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, któ-
rzy podlegali Prawu” (w. 4-5).
Oto Bóg wykazał inicjatywę i posłał na świat swojego Syna,
dzięki czemu człowiek został na nowo podniesiony do god-
ności dziecka Bożego. W ten sposób Jezus rozpoczął swoje
uczestnictwo w ludzkim wymiarze, i to w pełnym tego słowa
znaczeniu, poddając się prawu i naturze ludzkiej, ludzkość na-
tomiast, w pewien sposób, zaczęła się identyfikować z Chry-
stusem, tworząc razem z Nim jedną rzeczywistość (por.
Rz 1, 3). Wszystko to dokonało się za pośrednictwem ło-
na niewiasty, a więc tak, jak dzieje się w przypadku każdego
człowieka przychodzącego na świat. Św. Paweł ukazuje nam
tu schemat każdego działania wyzwalającego. Wyzwolenie
156
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
dokonuje się przez zanurzenie Chrystusa w ubogą naturę
ludzką mocą Boga, który w ten sposób przyciąga do siebie
ludzkość. Ta wyzwoleńcza misja Syna Bożego miała tylko je-
den cel: ukazać prawdziwy sens życia i uczynić nas przybra-
nymi dziećmi jednego Ojca (w. 7; por. Rz 8, 15-17). Zna-
kiem tej transformacji, jaki dostrzega św. Paweł, jest ufna
modlitwa, którą Duch Święty wzbudza w sercu człowieka wie-
rzącego i która pozwala mu wołać: „Abba, Ojcze” (w. 6). Tak-
że poczucie «trwania» przed Bogiem nie w postawie niewol-
nika, ale człowieka wolnego, cieszącego się wolnością dziec-
ka Bożego, jest obrazem owego «nowego życia». Dodajmy
jeszcze, że w realizacji tego Bożego planu Maryja była na-
rzędziem szczególnym, a nawet wręcz uprzywilejowanym.
Nazywanie Maryi «Matką Bożą», wskazuje na poznanie
najgłębszej istoty tajemnicy wcielenia, a także całej historii
zbawienia.
Ewangelia:
według św. Łukasza 2, 16-21
W tym czasie
16
pasterze udali się pośpiesznie [do Betle-
jem] i znaleźli Maryję, Józefa oraz leżące w żłobie Niemow-
lę.
17
Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli, co im zostało objawione
o
tym Dziecięciu.
18
A wszyscy, którzy to słyszeli, zdumieli
się tym, co im pasterze opowiadali.
19
Lecz Maryja zachowy-
wała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu.
20
A pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszystko,
co słyszeli i widzieli, jak im to zostało przedtem powiedziane.
21
Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię,
nadano Mu imię Jezus, którym Je nazwał anioł, zanim się
poczęło w łonie [Matki].
157
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Kolejny już raz liturgia przywołuje na pamięć ten frag-
ment Ewangelii, który był czytany w czasie uroczystości Bo-
żego Narodzenia, gdy sprawowana była Eucharystia o świ-
cie. Jedyną różnicę stanowi tylko fakt dołączenia do niego
wiersza 21. dotyczącego obrzezania Dziecięcia Jezus. Za-
sadniczym tematem czytania jest ponowna refleksja nad ta-
jemnicą wcielenia. Oto pasterze udali się do groty betlejem-
skiej, znaleźli w niej Dziecię leżące w żłobie i po oddaniu mu
czci opowiadali wszystkim, co ujrzeli i co wzbudzało u słu-
chaczy wielkie zdziwienie (w. 16-18). Po tym zdarzeniu po-
wrócili na swoje pastwiska z uczuciem wielkiej radości,
chwaląc Boga za to, czego mogli doświadczyć (w. 20).
Po upływie ośmiu dni od narodzin celebrowano ryt obrze-
zania. Dzięki niemu nowo narodzone dziecko zaczynało
w sposób formalny należeć do narodu wybranego (por.
Rdz 17, 2-14). Podobnemu rytowi, podczas którego nadano
mu imię, poddano Jezusa. Imię to zaś oznacza «Bóg zba-
wia» (por. Mt 1, 21). Stając wobec wszystkich tych faktów
i wydarzeń, Maryja trwała w ciszy i skupieniu, co nadawało
im ich właściwy sens. Czytamy bowiem: „Maryja zachowy-
wała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu”
(w. 19). Dzięki takiej postawie Maryja ukazuje się nam jako
Matka, która potrafi właściwie interpretować sprawy swoje-
go Syna.
Jaki stąd płynie wniosek dla nas? Ano taki, że wobec Chry-
stusa można przyjmować różne postawy. Pierwsza z nich to
radosne
poszukiwanie.
To
postawa
pasterzy.
Zdziwienie
i chwalenie Boga, co widzimy u wszystkich uczestników wy-
darzenia. Jest też opowiadanie innym o tym niezwykłym do-
świadczeniu. Ale dla Ewangelisty jedynie Maryja przyjęła
postawę człowieka prawdziwie wierzącego, ponieważ tylko
Ona potrafiła strzec w swoim sercu tego, co usłyszała i medy-
158
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
tować to, co zobaczyła, aby wszystko zamienić w modlitwę
przybliżającą zbawienie ofiarowane Jej od Boga.
MEDITATIO
Od wielu już lat pierwszy dzień Nowego Roku jest zarazem
Światowym Dniem Pokoju, obchodzonym pod patronatem
Maryi, Matki Bożej i Matki Kościoła. Pokój (= shalóm) jest
mesjańskim darem, jaki Jezus przyniósł swoim uczniom
(por. J 20,19-21); jest obrazem zbawienia ludzi i ostateczne-
go pojednania z Bogiem. Pokój Chrystusa jest zarazem po-
kojem człowieka, a więc stanem bogatym w wartości ogól-
noludzkie, społeczne i polityczne, który znajduje swoje pod-
stawy, jak ujmuje to Jan XXIII w encyklice Pacem in tenis,
w zasadach prawdy, sprawiedliwości, miłości i wolności. Te
zaś są czterema kolumnami, na których opiera się królestwo
pokoju.
Błogosławieństwo Boga wypływające z pierwszego przy-
mierza, działalność Chrystusa, której adresatem jest cała
ludzkość i każdy człowiek, imię nadane Jezusowi, które
wskazuje na Jego posłannictwo jako Zbawiciela świata, to
wydarzenia, które skupiają się wokół tych samych celów
działania: pokoju, przymierza i braterstwa. Bóg nie stworzył
bowiem człowieka dla wojny, ale dla pokoju i braterstwa.
Zło ujawniające się we wszystkich swoich możliwych for-
mach, stoi w sprzeczności z trwałym wychowywaniem do po-
koju. Tego pokoju, jaki Dziewica Maryja, Królowa Pokoju,
może nam wybłagać u Ojca. Bo biblijny pokój pochodzi
od Boga i wiąże się ze sprawiedliwością. Ale zauważyć też
trzeba, że korzenie pokoju znajdują swoje podłoże także
w sercu człowieka. W nim - sercu – rodzi się przecież decy-
159
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
zja o odrzuceniu bałwochwalstwa, w nim dokonuje się na-
wrócenie, co rodzi «napięcia», lecz bez nich nie ma pokoju
(por. Mt 10, 34). Pokój Chrystusa nie jest takim pokojem,
jaki daje świat, ponieważ Chrystus oczekuje, aby świat precz
odrzucić! Porzucić jego myślenie. To może dziwić, ale wraz
z przyjściem Chrystusa został zaoferowany każdemu z nas
nowy pokój, ten, który pochodzi z Bożego serca pulsującego
miłością.
ORATIO
Na początku Nowego Roku adresujemy nasze modlitwy
do Ciebie, Boże, kierując nasz wzrok na Maryję, na Tę, któ-
ra, będąc Matką Twojego Syna i naszą Matką, może sprawić,
aby dla całej ludzkości nastała cywilizacja miłości i pokoju.
Jednakże w tej chwili przede wszystkim pragniemy podzię-
kować Ci za bezcenny dar, jakim jest Maryja. To Ty Ją wy-
brałeś jako wyjątkowy kwiat ludzkości, aby Jezus mógł
przyjść do nas, ludzi, i przynieść nam Twoje Słowo oraz ob-
darzyć nas Duchem Świętym Pocieszycielem, i abyśmy mo-
gli nazywać Ciebie Ojcem. Uczyń nas zdolnymi do krocze-
nia po drogach Ewangelii pokoju tak, jak kroczyła po nich
Maryja w czasie swojego ziemskiego pielgrzymowania. Ona
wiodła życie w ciszy i ukryciu domowego ogniska, będąc
otwartą na „Dobrą Nowinę”, jaką Twój Syn przyniósł nam
na ziemię. Ucz nas, Panie, podejmować nasze życiowe pró-
by z pokorą i wiarą i spraw, byśmy ufali Tobie w godzinie na-
szego powrotu do domu Ojca, gdzie nas oczekujesz.
W sposób szczególny prosimy Ciebie o pokój dla świata.
Jesteśmy przekonani, że obowiązkiem wszystkich ludzi jest
poznanie problemów, które są przyczyną trudnych, aktual-
160
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
nych podziałów. To sposób wspierania każdej drogi i każdej
inicjatywy na rzecz pokoju i sprawiedliwości. Wzbudź takich
ludzi rządzących i wprowadzających pokój, aby był możliwy
równy rozwój wszystkich ludzi, i aby solidarność między na-
rodami sprawiła, że kraje bogate będą wspierać kraje eko-
nomicznie biedniejsze. Każdego człowieka, Panie, uczyń
zdolnym do zrozumienia tej prawdy, że prawdziwy pokój
i autentyczne szczęście pochodzą tylko od Ciebie, który je-
steś Bogiem pokoju.
CONTEMPLATIO
Wychwalajcie Go o brzasku, wychwalajcie Go w ciszy,
wychwalajcie w najbardziej odległym miejscu na zie-
mi! Wychwalajcie Go na kolanach, wychwalajcie Go
jak okryci welonem, wychwalajcie Go tak, jak czynią to
płodne kobiety: Wszechwładny stał się uległy, Nieskoń-
czony
małym niemowlęciem, Wszechmocny uśmiech-
niętym dzieckiem, Najwyższy pokorną istotą (...). Przy-
chodzące Dzieciątko wieczności, do Twojej Matki pra-
gnę wznieść ten śpiew, a moja pieśń niech będzie pięk-
na jak statek w porannych promieniach wstającego
słońca! Raduj się, Maryjo Dziewico, córko mojej zie-
mi, siostro mojej duszy! Raduj się, radości mojej rado-
ści! Jestem jak włóczęga w czasie nocy, ale Ty jesteś
podniebnym
schronieniem! Jestem
jak spragniony
pu-
char, ale Ty jesteś otwartym morzem Boga!
Raduj się, Dziewico Maryjo! Szczęśliwi ci, którzy
Ciebie nazywają błogosławioną! Ludzkie serca już ni-
gdy nie odczują trwogi! Jestem oznaką miłości, dlatego
też chcę powtarzać wszystkim: jedna z was została wy-
161
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
brana przez Boga! Szczęśliwi ci, którzy Ciebie nazywa-
ją błogosławioną!
Gertrud von le Fort, Inni alla Chiesa
[Brescia 1947, 64-65]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je
w swoim sercu” (Łk 2, 19).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Maryja Dziewica, która przy zwiastowaniu anielskim przyję-
ła sercem i ciałem Słowo Boże i dała światu Życie, jest uzna-
wana i czczona jako prawdziwa Matka Boga i Odkupiciela.
Odkupiona w sposób wznioślejszy ze względu na zasługi
swego Syna i zjednoczona z Nim ścisłym i nierozerwalnym
węzłem, jest obdarzona tym największym darem i najwyższą
godnością, która wynika z tego, że jest rodzicielką Syna Bo-
żego i dlatego najbardziej umiłowaną córką Ojca i przybyt-
kiem Ducha Świętego. Dzięki temu darowi szczególnej łaski
znacznie przewyższa wszystkie inne stworzenia, niebieskie
i ziemskie. Jednocześnie jest w rodzie Adama złączona ze
wszystkimi ludźmi, którzy mają dostąpić zbawienia, co wię-
cej, jest „po prostu matką członków (Chrystusa), (...) ponie-
waż swoją miłością współdziałała w tym, aby wierni, którzy
są członkami owej Głowy, rodzili się w Kościele”. Dlatego
także doznaje Ona czci jako najznakomitszy i całkiem szcze-
162
UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI
gólny członek Kościoła oraz jego typiczne wyobrażenie i naj-
doskonalszy wzór w wierze i miłości, a Kościół katolicki, po-
uczony przez Ducha Świętego, darzy Ją uczuciem dziecięcej
miłości jako najmilszą Matkę.
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, 53
2.
Dzisiejszy Światowy Dzień Pokoju przeżywamy pod macie-
rzyńskim spojrzeniem Maryi. Nad sprawą pokoju zastana-
wiamy się w atmosferze powszechnej troski wywołanej ostat-
nimi dramatycznymi wydarzeniami, które wstrząsnęły świa-
tem. Jakkolwiek patrzenie w przyszłość z optymizmem może
po ludzku wydawać się trudne, nie powinniśmy jednak ule-
gać pokusie zniechęcenia. Przeciwnie, powinniśmy odważnie
pracować dla pokoju, przekonani, że zło nie zwycięży.
Światło i nadzieja potrzebne do wypełniania tego zadania
płyną od Chrystusa. To Dziecię narodzone w Betlejem jest
odwiecznym Słowem Ojca, które stało się Ciałem dla nasze-
go zbawienia, jest «Bogiem z nami», który niesie z sobą ta-
jemnicę prawdziwego pokoju. On jest Księciem Pokoju. (...)
Sprawiedliwość i przebaczenie - oto dwa «filary» pokoju,
na które chciałem zwrócić uwagę. Nie ma sprzeczności mię-
dzy sprawiedliwością i przebaczeniem, jest raczej wzajemne
dopełnianie się, gdyż obie te rzeczywistości są bardzo ważne
przy budowaniu pokoju. Pokój bowiem jest czymś więcej niż
czasowym zaniechaniem wrogości, jest radykalnym uzdro-
wieniem ran, które osłabiają ducha. Tylko przebaczenie mo-
że zgasić pragnienie zemsty i otworzyć serca na prawdziwe
i
trwałe pojednanie między narodami.
W dniu dzisiejszym kierujemy spojrzenie na Dziecię, któ-
re Maryja tuli w ramionach. W Nim rozpoznajemy Tego,
w którym spotykają się miłosierdzie i prawda, a sprawiedli-
163
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wość i pokój się całują (por. Ps 85 [84], 11). W Nim adoruje-
my prawdziwego Mesjasza, w którym Bóg połączył, dla na-
szego zbawienia, prawdę i miłosierdzie, sprawiedliwość
i
przebaczenie. W imię Boga ponawiam pełen troski apel
do wszystkich, wierzących i niewierzących, aby te dwa słowa:
«sprawiedliwość i przebaczenie», znamionowały zawsze
wzajemne odniesienia pomiędzy ludźmi, między grupami
społecznymi i między narodami.
Apel ten kieruję przede wszystkim do tych, którzy wierzą
w Boga, zwłaszcza do wyznawców trzech wielkich religii wy-
wodzących się od Abrahama: judaizmu, chrześcijaństwa i is-
lamu, wezwanych do coraz bardziej stanowczego i zdecydo-
wanego odrzucania przemocy. Nikomu z żadnego powodu
nie wolno zabijać w imię Boga, jedynego i miłosiernego. Bóg
jest Życiem i jest źródłem życia. Wierzyć w Niego znaczy
świadczyć o Jego miłosierdziu i przebaczeniu, nie godząc się
na wykorzystywanie Jego świętego Imienia dla swoich celów.
Jan Paweł II, homilia [Rzym, 1 stycznia 2002]
2. NIEDZIELA
PO NARODZENIU PAŃSKIM
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi Mądrości Syracha 24, 1-4. 8-12
1
Mądrość wychwala sarna siebie,
chlubi się pośród swego ludu.
2
Otwiera swe usta na zgromadzeniu Najwyższego
i chlubi się przed Jego potęgą:
3
Ja wyszłam z ust Najwyższego
i niby mgła okryłam ziemię.
4
Rozbiłam namiot na wysokościach,
a tron mój na słupie obłoku.
8
Wtedy przykazał mi Stwórca wszystkiego,
Ten, co mnie stworzył, wyznaczył mi mieszkanie
i rzekł: «W Jakubie rozbij namiot
i w Izraelu obejmij dziedzictwo!»
9
Przed wiekami, na samym początku mnie stworzył
i już nigdy istnieć nie przestanę.
10
W świętym przybytku, w Jego obecności, zaczęłam
pełnić służbę
165
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
i przez to na Syjonie mocno stanęłam.
11
Podobnie w mieście umiłowanym dał mi odpoczynek,
w Jeruzalem jest moja władza.
12
Zapuściłam korzenie w sławnym narodzie,
w posiadłości Pana, w Jego dziedzictwie.
Tekst pierwszego czytania, zaczerpnięty z Księgi Mądro-
ści Syracha, jest jednym z najwspanialszych dzieł całej litera-
tury mądrościowej, zawierającym pochwałę Mądrości Bo-
żej, która jest żywym źródłem odnawiającym każdą jedną
rzecz w życiu, jakie Bóg dzieli z ludźmi. Oto uosobiona mą-
drość wychwala samą siebie, a czyni to w obecności Najwyż-
szego. Ukazuje siebie jako zjednoczoną z Bogiem, ale jed-
nocześnie od Niego oddzieloną. Jako osoba identyfikuje się
ze słowem Boga (z Torah), a jako symbol z mgłą okrywającą
ziemię, która podobna jest do Ducha Bożego, spowijające-
go początkowy chaos stworzenia (w. 2-3; Rdz 1, 2). Ta od-
wieczna Mądrość istniała blisko Boga, mając swoje mieszka-
nie obok Jego tronu, i jest wieczna (w. 4. 9). Przemierzyła
cały świat, a otrzymała polecenie, aby zatrzymać się w Izra-
elu: „W Jakubie rozbij swój namiot i w Izraelu obejmij dzie-
dzictwo” (w. 8). Od tamtej pory zaczęła pełnić służbę na Sy-
jonie, a Jerozolima, miasto święte, stała się jej mieszkaniem.
W ten sposób Izrael stał się ludem świętym, posiadłością Pa-
na i Jego dziedzictwem (por. w. 10-11).
W Nowym Testamencie taką mądrość uosabia Jezus. Kie-
dy Jan Ewangelista mówi o Słowie, jako o swoistym punkcie
wyjścia, posługuje się tym właśnie tekstem. Korzysta też
z niego, gdy odnosi się do teologii Słowa i Mądrości. Tę
ostatnią rozumie jako «moc sprawczą», «olśniewające obja-
wienie», «osobę kształtującą życie». Ponadto św. Jan posłu-
guje się podobnymi tekstami o Mądrości, by opisywać rela-
166
2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
cje Chrystusa z Ojcem (por. Prz 8; Mdr 6-9). Krótko podsu-
mujmy: Jezus jest pełnym i ostatecznym Słowem Ojca, au-
tentyczną Mądrością, która stała się widzialna, osobą posła-
ną przez Boga jako Jednorodzony Syn Ojca.
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawła Apostoła do Efezjan 1, 3-6. 15-18
3
Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana nasze-
go, Jezusa Chrystusa;
On napełnił nas wszelkim błogosławieństwem ducho-
wym na wyżynach niebieskich - w Chrystusie.
4
W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata,
abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem.
Z miłości
5
przeznaczył nas dla siebie jako przybranych sy-
nów przez Jezusa Chrystusa,
według postanowienia swej woli,
6
ku chwale majestatu swej łaski,
którą obdarzył nas w Umiłowanym.
15
Przeto i ja, usłyszawszy o waszej wierze w Pana Jezusa
i o miłości względem wszystkich świętych,
16
nie zaprzestaję
dziękczynienia, wspominając was w moich modlitwach.
17
[Proszę w nich], aby Bóg Pana naszego, Jezusa Chrystu-
sa, Ojciec chwały, dał wam ducha mądrości i objawienia
w głębszym poznawaniu Jego samego.
18
[Niech da] wam
światłe oczy serca, byście wiedzieli, czym jest nadzieja, do
której On wzywa, czym bogactwo chwały Jego dziedzictwa
wśród świętych...
Drugie czytanie składa się z dwóch różnych części. Pierw-
sza część (w. 3-6) to początek hymnu chrystologicznego: te-
167
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
matem wiodącym jest historia zbawienia, która została za-
początkowana przez Ojca, Syna i Ducha Świętego, a domi-
nującym w niej prawem jest darmo dana miłość Boga.
Ojciec jest źródłem, początkiem i końcem każdej rzeczy.
Duch Święty jest gwarantem i zadatkiem dziedzictwa ofiaro-
wanego człowiekowi. Syn natomiast, jedyny pośrednik Bo-
żego dzieła, jest Tym, który wszystko czyni realnym «tu i te-
raz» w akcie ofiarowania samego siebie. Ojciec, który zaini-
cjował zbawienie, posługuje się w tym dziele swoim Synem
„Umiłowanym” (w. 6). Działanie wszystkich trzech Osób
Boskich zmierza więc do zbawienia człowieka, który jest
centrum Bożych planów, chociaż ostatecznym celem historii
zbawienia nie jest człowiek, ale chwała samego Boga.
Świadomość takiego planu, który w zamyśle Bożym istniał
już przed faktem stworzenia, staje się bez wątpienia powo-
dem ogromnej radości, ale i trwania w wielkim zadziwieniu.
Oto jesteśmy istotną częścią miłości, jaką Ojciec obdarza
swojego Umiłowanego Syna. Jesteśmy więc wprowadzeni
w pełen tajemnicy trynitarny obieg nacechowany wylewną
miłością nie znającą końca, przez co - już na zawsze - ogar-
nięci jesteśmy Bożym ramieniem. Wszystko to dokonuje się
w Kościele, w którym „w Chrystusie” stajemy się przybrany-
mi dziećmi Boga (por. Rz 9, 4; Ga 3,1-7). Wszystko też jest
darem darmo danym wypływającym z serca Boga, który ko-
cha wszystkich ludzi, i to w sposób dla nas niewyobrażalny.
Druga część czytania (w. 15-18) jest odzwierciedleniem
wdzięczności św. Pawła względem Boga; jego podziękowa-
niem za braci w wierze, dla których prosi o Bożą mądrość
i o dar prawdziwej miłości pełnej świętości.
168
2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
Ewangelia:
według św. Jana 1,1-18
[por. Ewangelia z dnia Narodzenia Pańskiego i z 31 grudnia]
MEDITATIO
Czytania liturgiczne dzisiejszej niedzieli pokazują, że Jezus
jest widzialnym obrazem Boga Ojca. On jest bowiem źró-
dłem posłannictwa Syna, a Ten nieustannie się w Niego wpa-
truje. Wszystko, co Syn posiada, pochodzi od Ojca: naucza-
nie, moc, władza nad życiem i nad śmiercią. „Moja nauka
nie jest moja, lecz Tego, który Mnie posłał” (J 7, 16). „Na-
uka, którą słyszycie, nie jest moja, ale Tego, który Mnie po-
słał, Ojca” (J 14, 24). Syn, sam z siebie, byłby niczym, ale -
czytamy - „mówię to, czego Mnie Ojciec nauczył” (J 8, 28).
Jezus wsłuchuje się więc w Ojca, będąc w Niego wpatrzonym
spojrzeniem wewnętrznej kontemplacji, i przekazuje Jego
słowa. Co więcej, tak dobrze i wiernie przekazuje słowa Oj-
ca, że dla Ewangelisty On sam jest Jego Słowem (J 1, 1-2).
W ten sposób Jezus staje się doskonałym objawieniem oj-
cowskiej miłości, ponieważ nieustannie słucha Boga, stając
się «jednym» ze Słowem Ojca.
Jednak szczytem objawienia Jezusa nie jest to, czego na-
uczał swoim słowem, ale raczej Jego czyny i dzieła, będące
świadectwem Jego życia. Jezus do końca wypełnił dzieło po-
wierzone Mu przez Ojca. I to właśnie Jego dzieła są wyra-
zem daru, jaki złożył z samego siebie. Dzięki temu, że oddał
życie na drzewie krzyża, staliśmy się przybranymi dziećmi
tego samego Ojca. To właśnie z tego wzgórza, na którym zo-
stał wzniesiony krzyż, płynie nasza pewność miłości, jaką ob-
169
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
darzył nas Ojciec, a objawił nam Jezus z Nazaretu. Ta ofia-
ra jest doskonałym świadectwem logiki Boga, której nigdy
po ludzku nie zdołamy pojąć.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, Apostoł Jan, na końcu swojego prolo-
gu, powiada: „Boga nikt nigdy nie widział; ten Jednorodzo-
ny Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył” (J 1, 18).
Wynika z tego, że żaden człowiek żyjący na ziemi nigdy nie
widział i nie zobaczy oblicza Stwórcy. Ale Ty, o Jezu, który
jesteś Umiłowanym Synem Ojca, Mądrością Boga i odbi-
ciem Jego Istoty, dałeś nam Go poznać i nam Go objawiłeś.
To dzięki Tobie Bóg Ojciec ukazał się nam w ludzkich sło-
wach, a także poprzez dzieła, jakie Ty sam zrealizowałeś, ży-
jąc pośród nas, aż do oddania samego siebie z miłości
na drzewie krzyża. Od tamtej pory przyjęcie lub odrzucenie
Ciebie oznacza przyjęcie bądź odrzucenie Ojca. Od tego zaś
zależy nasze zbawienie.
Panie Jezu, dzisiaj Tobie dziękujemy, że uczyniłeś nas
prawdziwymi dziećmi tego samego Ojca i nazwałeś nas swo-
imi przyjaciółmi. Bardzo dobrze wiemy, jak wiele wycierpia-
łeś dla nas przez fakt skazania i ukrzyżowania, ale to Ty
przecież uczyłeś nas, że „nikt nie ma większej miłości od tej,
gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15,13).
Dlatego też chcemy prosić Ciebie, abyś obdarzył nas wiel-
kim i wspaniałomyślnym sercem, otwartym na wszystkich na-
szych braci, i to mimo naszych grzechów, abyśmy mogli ich
pokochać tak, jak Ty nas umiłowałeś. Ty objawiłeś się nam
jako żyjące i żywe Słowo Ojca, a my tak często jesteśmy sło-
wami ludzkimi i pustymi, w których brak miejsca dla praw-
170
2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
dy Twojej Ewangelii. Naucz nas tego, co w życiu ważne, na-
ucz wsłuchiwania się w słowa, które kierujesz do nas w «spo-
sób wewnętrzny». Jeżeli usłuchamy tego wewnętrznego sło-
wa, wówczas zrozumiemy to, o czym mówi św. Augustyn:
„Oto wielki sekret: dźwięk słowa dotyka uszu, ale sam
mistrz znajduje się we wnętrzu serca”.
CONTEMPLATIO
Tam, ponad moją duszą jest dom mego Boga. Tam za-
mieszkuje, stamtąd na mnie spogląda, stamtąd stwo-
rzył mnie, rządzi mną, troszczy się o mnie, pobudza
mnie, wzywa mnie, prowadzi i tam mnie doprowadzi.
Otóż ten, który ma tajemniczy dom na wysoko-
ściach, ma też namiot na ziemi. Przybytkiem jego
na ziemi jest Kościół, jeszcze pielgrzymujący. Tu jed-
nak należy go szukać, ponieważ w przybytku znajduje-
my drogę prowadzącą do domu. (...) W domu Bożym
jest wieczna uroczystość. Wszak tam nie świętuje się
czegoś, co przemija. (...) Podczas tej wiecznej i nie-
ustannej uroczystości brzmi nie znana pieśń dziękczyn-
na i słodka dla uszu serca, naturalnie o ile nie zagłusza
jej świat. (...)
„Czemu smucisz się, duszo moja, i czemu się trwo-
żysz?” Oto rozradowaliśmy się nieco wewnętrzną sło-
dyczą, oto udało nam się rzucić przelotnie i szybko
okiem i czystością umysłu na coś nieodmiennego. Cze-
mu jeszcze mnie trwożysz, czemu jeszcze jesteś smut-
na? Nie wątpię bowiem w samego Boga. (...) Czy dia-
beł, mój wróg, nie czyha na moją zgubę? Czy nie zasta-
wia codziennie na mnie sideł? Nie chcesz, abym cię
171
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
trwożyła, będąc w świecie i jeszcze w podróży z dala
od domu Boga?
„Zaufaj Bogu”. Dlaczego: „Zaufaj?”. Cóż mu wy-
znasz? „Bóg mój, zbawienie mojego oblicza”. Sam so-
bie nie jestem zbawieniem: to wyznam, tak powiem.
„Bóg mój, zbawienie mojego oblicza”.
1
Św. Augustyn, Objaśnienie do Psalmu 41, 8-11
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata”
(Ef 1, 4).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Skoro zaś wielokrotnie i na wiele sposobów Bóg przemawiał
przez proroków, to „w tych ostatecznych dniach przemówił
do nas przez Syna” (Hbr 1, 1n). Posłał bowiem Syna swoje-
go, to jest Słowo odwieczne, który oświeca wszystkich ludzi,
aby wśród nich zamieszkał i opowiedział im o głębi Boga
(por. J 1, 1-18). Tak więc Jezus Chrystus, Słowo, które stało
się ciałem, „Człowiek do ludzi” posłany, „mówi słowa Boże”
(J 3, 34) oraz spełnia zbawcze dzieła, które Ojciec dał Mu
do wykonania (por. J 5, 36; 17, 4). Dlatego, kto widzi Jego,
widzi i Ojca (por. J 14, 9). On to samą swoją obecnością
1
Tekst polski w tłum. J. Sulowskiego, zob. w: Objaśnienia Psalmów,
„Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy” 38, dz. cyt., 129-130.
172
2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
i ujawnianiem się, słowami i czynami, znakami i cudami,
a zwłaszcza przez swoją śmierć i chwalebne zmartwychwsta-
nie, a wreszcie przez zesłanie Ducha prawdy wypełniając
Objawienie, kończy je oraz Bożym świadectwem potwierdza,
że Bóg jest z nami, aby nas wybawić z ciemności grzechu
i śmierci i wskrzesić do życia wiecznego.
Toteż chrześcijańska ekonomia zbawienia, jako nowe
i ostateczne przymierze, nigdy nie przeminie i nie należy już
więcej oczekiwać żadnego publicznego objawienia przed
chwalebnym ukazaniem się Pana naszego, Jezusa Chrystusa
(por. 1 Tm 6,14; Tt 2, 13).
Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym
Dei Verbum, 4
2.
Jezus poprzez swe słowa i dzieła utrzymuje ze «swoim» Oj-
cem bardzo szczególną więź. Janowa Ewangelia podkreśla,
że to, co przekazywał On ludziom, jest owocem owego głę-
bokiego i niepowtarzalnego zjednoczenia: „Ja i Ojciec jedno
jesteśmy” (J 10, 30). A ponadto: „Wszystko, co ma Ojciec,
jest moje” (J 16, 15). Istnieje wzajemność pomiędzy Ojcem
a Synem w zakresie tego, co wiedzą o sobie (por. J 10,15), te-
go, kim są (por. J 14,10), tego, co czynią (por. J 5,19; 10,38)
oraz tego, co posiadają: „Wszystko bowiem moje jest Twoje,
a Twoje jest moje” (J 17, 10). Jest to wzajemna wymiana,
znajdująca swój pełny wyraz w chwale, jaką Jezus otrzymuje
od Ojca w najgłębszej tajemnicy śmierci i zmartwychwstania
po tym, jak sam przysporzył chwały Ojcu podczas swego
ziemskiego życia (...).
To istotne zjednoczenie z Ojcem nie tylko towarzyszy
działalności Jezusa, lecz określa całe Jego istnienie. „Wcie-
lenie Syna Bożego objawia, że Bóg jest wiecznym Ojcem i że
173
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Syn jest współistotny Ojcu, czyli że On jest w Nim i z Nim
tym samym jedynym Bogiem” (KKK 262). Ewangelista Jan
pokazuje jasno, że przywódcy religijni narodu kontestują
właśnie Jego boskość, nie tolerują bowiem faktu, że nazywa
On Boga swym Ojcem, a więc czyni się równym Bogu
(J 5,18; por. 10, 33; 19, 7).
Dzięki tej zgodności w istnieniu i działaniu Jezus objawia
Ojca zarówno w słowach, jak i w czynach: „Boga nikt nigdy
nie widział, Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca,
[o Nim] pouczył” (J 1,18). Zgodnie z przekazem Ewangelii
synoptycznych, «upodobanie», którym cieszy się Chrystus,
zostaje oznajmione podczas Jego chrztu (por. Mk 1, 11;
Mt 3,17; Łk 3,22). Ewangelista Jan odnajduje trynitarne ko-
rzenie tego «upodobania», czyli tajemnicze istnienie Słowa
«u» Ojca (por. J 1,1), który zrodził Je w wieczności.
Jan Paweł II, audiencja generalna [10 marca 1999]
2 STYCZNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 2, 22-28
Najmilsi:
22
Któż jest kłamcą, jeśli nie ten,
kto zaprzecza, że Jezus jest Mesjaszem?
Ten właśnie jest antychrystem,
kto nie uznaje Ojca i Syna.
23
Ktokolwiek nie uznaje Syna,
nie ma też i Ojca,
kto zaś uznaje Syna, ten ma i Ojca.
24
Wy zaś zachowujecie w sobie to,
co słyszeliście od początku.
Jeżeli będzie trwało w was to,
co słyszeliście od początku,
to i wy będziecie trwać w Synu i w Ojcu.
25
A obietnicą tą, daną przez Niego samego, jest życie wieczne.
26
To wszystko napisałem wam o tych,
którzy wprowadzają was w błąd.
27
Co do was, to namaszczenie,
175
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
które otrzymaliście od Niego, trwa w was
i nie potrzebujecie pouczenia od nikogo,
ponieważ Jego namaszczenie poucza was o wszystkim.
Ono jest prawdziwe i nie jest kłamstwem.
Toteż trwajcie w nim tak,
jak was nauczyło.
28
Teraz właśnie trwajcie w Nim, dzieci,
abyśmy, gdy się zjawi, mieli ufność
i w dniu Jego przyjścia nie doznali wstydu.
Tekst pierwszego czytania wskazuje na najważniejsze ce-
chy fałszywej nauki rozpowszechnianej przez «antychrystów»
pod koniec I wieku. Istotą jej było twierdzenie, że Jezus nie
jest Mesjaszem, Synem Bożym. Ta chrystologiczna herezja
utrzymywała, że rzeczą niemożliwą jest, aby Słowo Boga
wcieliło się w ludzki świat, co z punktu widzenia jej zwolenni-
ków byłoby wprost niedorzeczne. Jednakże dla Apostoła Ja-
na odrzucenie boskości Jezusa było tożsame z brakiem jed-
ności z Ojcem i brakiem prawdziwego życia (w. 22-23); zane-
gowanie zaś połączenia w osobie Jezusa tego, co «boskie i te-
go, co ludzkie» oznaczało bycie „antychrystem”. Człowie-
czeństwo Jezusa to bowiem doskonałe «odbicie» boskości.
Innymi słowy, absolutnie wierny wizerunek tego, «jaki jest»
Ojciec (por. J 14, 9).
Chrześcijanin powinien pozostać wierny Słowu usłysza-
nemu na początku, a więc temu, co jest wyrazem misterium
paschalnego (śmierci i zmartwychwstania) w całej jego peł-
ni, jak został o tym pouczony przez Apostołów. Jedynie to
Słowo przyjęte z wiarą, «zakorzenione» we wnętrzu i prze-
żywane w Duchu Świętym pozwala na zachowanie prawdzi-
wej jedności z Synem i z Ojcem (w. 24). Teraz zatem żyć
w jedności z Bogiem oznacza być w posiadaniu obietnicy ży-
176
2 STYCZNIA
cia wiecznego, które przyrzekł nam Jezus (w. 25; J 3, 36).
Człowiek wierzący może wytrzymać napór uwodziciela
przedkładającego fałsz, jeżeli będzie autentycznie przeżywał
nakazy Ewangelii i «trwał» w Słowie w oczekiwaniu na
przyjście Chrystusa, ponieważ od Ducha Świętego otrzymał
«namaszczenie» (w. 27). To właśnie Duch Święty jest we-
wnętrzną mocą obdarowującą nas mądrością. To On czyni
człowieka wierzącego osobą niezwyciężoną i mocną w chwi-
lach pokus, mobilizując go do podjęcia idei ewangelizacji
i wzbudzając w nim ufność na dzień powrotu Pana (w. 28).
Ewangelia:
według św. Jana 1, 19-28
19
Takie jest świadectwo Jana. Gdy Żydzi wysłali do niego
z Jerozolimy kapłanów i lewitów z zapytaniem: «Kto ty je-
steś?»,
20
on wyznał, a nie zaprzeczył, oświadczając: «Ja nie
jestem Mesjaszem».
21
Zapytali go: «Cóż zatem? Czy jesteś
Eliaszem?» Odrzekł: «Nie jestem». «Czy ty jesteś proro-
kiem?» Odparł: «Nie!»
22
Powiedzieli mu więc: «Kim jesteś,
abyśmy mogli dać odpowiedź tym, którzy nas wysłali? Co
mówisz sam o sobie?»
23
Powiedział: «Jam głos wołające-
go na pustyni: Prostujcie drogę Pańską, jak rzekł prorok Iza-
jasz».
24
A wysłannicy byli spośród faryzeuszów.
25
I zaczęli go
pytać, mówiąc do niego: «Czemu zatem chrzcisz, skoro nie
jesteś ani Mesjaszem, ani Eliaszem, ani prorokiem?»
26
Jan
im tak odpowiedział: «Ja chrzczę wodą. Pośród was
stoi Ten, którego wy nie znacie,
27
który po mnie idzie, a któ-
remu ja nie jestem godzien odwiązać rzemyka u Jego sanda-
ła».
28
Działo się to w Betanii, po drugiej stronie Jorda-
nu, gdzie Jan udzielał chrztu.
177
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Jest to świadectwo Jana Chrzciciela wypowiedziane w Be-
tanii, nad Jordanem przez niego samego wobec delegacji wy-
słanej do niego przez władze ówczesnej Jerozolimy (w. 28).
Na pytanie: „Kto ty jesteś?” (w. 19), Jan Chrzciciel odpo-
wiada wyraźnie, że nie jest Chrystusem, a więc oczekiwanym
eschatologicznym Zbawicielem, odrzucając w ten sposób
wszelkie możliwe spekulacje dotyczące jego osoby i podjętej
przez niego misji. To zaprzeczenie, rodzaj - jak powiedzieli-
by logicy - «negatywnego świadectwa», jest autentycznym
wyznaniem wiary Jana co do faktu, że właśnie Jezus jest Me-
sjaszem. Pojawiają się więc kolejne pytania wysłanników,
na które Jan, nasz świadek, odpowiada, że nie jest ani Elia-
szem (por. Ml 3, 1-3. 23; Mk 9, 11; Mt 17, 10), ani też pro-
rokiem (por. Pwt 18, 15; 1 Mch 14, 41). Nie jest zatem żad-
ną z postaci oczekiwanych na czasy mesjańskie. W takiej sy-
tuacji dezorientacja jego rozmówców jest zrozumiała.
W końcu Jan Chrzciciel skupia się na własnej tożsamości,
określając siebie słowami zaczerpniętymi z Deutero-Izaja-
sza: „Jam głos wołającego na pustyni” (w. 23) i przygotowu-
jącego drogę Chrystusowi (por. Iz 40, 3). Jan więc nie jest
światłem, ale jedynie lampą, która płonie i która daje świa-
dectwo o prawdziwym świetle. Nie jest też Słowem wcielo-
nym, ale jedynie «słowem przygotowującym drogę» poprzez
oczyszczenie z grzechów i nawrócenie serca. Wówczas pa-
da ostatnie pytanie postawione przez faryzeuszy, a dotyczące
udzielanego przez niego chrztu: „Ja - odparł Jan - chrzczę
wodą. Pośród was stoi Ten, którego wy nie znacie” (w. 26).
Chrzest Jana Chrzciciela nie jest chrztem zbawienia, ale
rytem inicjacji przygotowującym do przyjęcia Mesjasza, któ-
ry już przebywa pośród ludzi. Jan zestawia swoją własną
osobę z osobą Chrystusa, aby podkreślić godność i wielkość
Jezusa, którego życie naznaczone jest wymiarem wieczno-
178
2 STYCZNIA
ści: Jan nie jest godzien wykonywać wobec Niego nawet naj-
bardziej upokarzających posług, jak choćby odwiązywania
rzemieni u Jego sandałów (w. 27). Podsumowując: świadec-
two Jana Chrzciciela zmierza ku temu, aby w każdym czło-
wieku wzbudzić wiarę wobec «Wielkiego nieznanego», któ-
ry przynosi zbawienie i który żyje pośród ludzi.
MEDITATIO
Wiara Jana Chrzciciela jest związana z głoszeniem Jezusa.
Mesjasz bowiem, zarówno w swoim pojawieniu się, jak
i w czasie swego ziemskiego życia, które po ludzku przeżył
i zrewolucjonizował, nie od razu i nie w całości objawił swo-
je pochodzenie i swoją misję. Konieczne zatem było, aby,
jak uczynił to Chrzciciel znad Jordanu, który otrzymał od
Boga dar dotykania tajemnicy Chrystusa i rozmyślał nad wy-
darzeniami z Jego historii, głosił ludziom to, czego sam do-
świadczył poprzez słowo i przykład własnego życia. Co cie-
kawe, człowiek zanurzający się w samotność pustyni, prawie
odchodzi w cień Tego, którego sam ukazuje, i to całemu
światu. Takie jednak było jego zadanie: dawać świadectwo
o «oczekiwanym», który żył pośród swojego ludu.
Również współczesny chrześcijanin został wezwany do te-
go, by być głosicielem Ewangelii i słów Chrystusa; by stać się
głosem wykrzykującym poprzez przykład własnego życia
prawdę o Chrystusie, i to pomimo nędzy, jakiej doświadcza
i słabości, jakich jest świadom z racji posiadania tylko ludz-
kiego słowa. Chrześcijanin bowiem to człowiek, który sam
siebie określa poprzez służbę Chrystusowi, służbę Temu,
który nieustannie przychodzi do swoich, aby przynosić im
łaskę życia i zbawienia. Zaświadcza więc o Chrystusie, że
179
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
jest Jego ogniwem i przygotowuje Jego misję. Że jest Jego
heroldem wzywającym do wyjścia na pustynię, aby w ten du-
chowy sposób móc przygotować drogę dla Mesjasza. Jest
w końcu tym, który zwraca uwagę nie na siebie samego, ale
na Tego, który nadchodzi. Innymi słowy, chrześcijanin to
głosiciel Bożego słowa pośród duchowej oschłości naszego
świata; to ten, który wyrównuje drogi dla braci, aby mogli
spotkać Chrystusa, i zarazem ten, który własnym życiem da-
je świadectwo Ewangelii.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, który chciałeś być solidarny z nami,
choć oznaczało to «oddalenie» od Ojca, prosimy Ciebie,
abyś nauczył nas być takimi jak Jan Chrzciciel - autentycz-
nymi świadkami Twojej miłości pośród braci. Misją Twojego
«świadka pustyni» było zaangażowanie głosu, siły i całego
życia w to, aby ludzie trwali przy Tobie i razem z Tobą. To
właśnie powiedział nam Jan Ewangelista, kiedy wspomniał
o swojej jedności z Tobą, mówiąc, że kto nie wyznaje, że
jesteś Mesjaszem, ten też nie ma jedności z Tobą i z Two-
im Ojcem (por. 1 J 2, 23).
Prosimy więc Ciebie, abyś umocnił naszą wiarę, Ty, który
jesteś Zbawicielem ludzi, pozwalając nam doświadczać mo-
cy Twojego Ducha, który został nam dany w chrzcie świętym
i który jest naszą siłą i naszym duchowym wsparciem.
Panie Jezu, Jan Chrzciciel nazwał siebie niegodnym roz-
wiązywania rzemyków u Twoich sandałów. Ten, który był
największym spośród ludzi, dał w ten sposób nadzwyczajne
świadectwo pokory i służby. Naucz nas nie mieć zbyt wiel-
kiego mniemania o sobie, i to w różnych okolicznościach na-
180
2 STYCZNIA
szego życia. Spraw, abyśmy byli pokorni nawet wówczas, gdy
zostaną nam powierzone prestiżowe stanowiska i gdy, po
ludzku biorąc, osiągniemy sukces. Właśnie wtedy spraw, Pa-
nie, byśmy byli świadomi tego, że wszystko jest darem po-
chodzącym od Ciebie.
Pragniemy, nasz Panie, być jedynie narzędziami w Twoich
rękach, aby Twoje królestwo sprawiedliwości i miłości roz-
przestrzeniało się po całym świecie. Chcemy być świadkami
Twojego Słowa, które, choć stare, jest zarazem nowe, a któ-
re pozostawiłeś nam przed odejściem do Ojca jako swój te-
stament. Tenże testament wzywa nas do wyznawania wiary
wobec wszystkich ludzi i okazywania miłości braterskiej
względem każdego człowieka, bez względu na to, kim jest.
CONTEMPLATIO
Kim jest Jezus? My, którzy jesteśmy w posiadaniu tego
wielkiego i słodkiego imienia i możemy je powtarzać;
my, którzy jesteśmy Mu wierni; my, którzy wierzymy
w Chrystusa; czy my wiemy, kim On jest? Czy potrafi-
my wymówić to jedno ważne słowo, czy potrafimy na-
zywać Go po imieniu, wzywać Go, jako światło naszej
duszy, i powtarzać: „Ty jesteś Zbawicielem?”. Być świa-
domym, czuć, że jest On nam potrzebny, że bez Niego
nie możemy niczego uczynić. To jest nasze szczęście,
nasza radość, nasza obietnica i nasza nadzieja, nasza
droga, prawda i życie. (...)
Chrystus, którego niesiemy ludzkości, jest «Synem
człowieczym», jak sam siebie nazywał. Jest pierworod-
nym, archetypem nowej ludzkości, jest Bratem i wyjąt-
kowym Przyjacielem. Tylko o Nim można powiedzieć
181
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
tę prawdę, a mianowicie, że „sam wiedział, co jest
w człowieku” (J 2, 25). Został posłany przez Boga, nie
po to, aby świat potępić, ale aby go zbawić.
Paweł VI [przemówienie z 14 marca 1965]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Ja nie jestem godzien odwiązać rzemyka u Jego sanda-
ła” (J 1, 27).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Narcyz jest bohaterem dawnego opowiadania. Był on pięk-
nym młodzieńcem, który pewnego dnia zachwycał się wła-
snym wyglądem, jaki dostrzegł w lustrzanym odbiciu wo-
dy. I oto zakochał się w nim, nie zwracając uwagi na to, że
to odbicie było jego własnym obrazem. Rzucił się w wodę
i utopił.
Żadne inne opowiadanie nie oddaje lepiej tego, jak na-
gannym jest szczęście oparte na kulcie samego siebie, cho-
ciaż dla wielu własna osoba to «alfa i omega» szczęścia, któ-
rego symbolem jest własne «ja». Jeżeli więc ono - «ja» - jest
problemem, to w nim też należy szukać odpowiedzi o przy-
czyny jego kultu. Zauważmy, że ten, kto cierpi na taką cho-
robę, może czuć się szczęśliwym jedynie ze swojego powodu.
To chore, ale owo «zamykanie się we własnej skorupie» roz-
powszechniło się, i to dosyć mocno, w ciągu ostatnich dzie-
sięcioleci. Ma się wrażenie, że pozamykane zostały wszystkie
182
2 STYCZNIA
granice, drzwi i okna zostały zatrzaśnięte, a centralne ogrze-
wanie – które podpieka «ja» - jest odkręcone «na maksa».
Patrząc na reklamy, ma się wrażenie, że zostały one opa-
nowane przez jedno jedyne «ja», co można zresztą zauważyć
na murach naszych ulic: mój bank (mój opiekun, moje pie-
niądze, mój interes, moja przyszłość, moja pewność...). «Ty»
lub «on», «ona», «ono» praktycznie nie istnieją. (...)
Wręcz całkowite zniknięcie ducha ofiary przyczyniło się
do tego, że nasze społeczeństwo stało się zimne i super kon-
serwatywne. To znaczy, że ogranicza się ono jedynie do za-
chowywania tego, co już jest, a co za tym idzie, nie szuka ni-
czego więcej. Ale zdarza się, że oto stajemy wobec rzeczywi-
stości cierpienia, a wtedy poszukiwanie szczęścia traci sens:
każde cierpienie niszczy bowiem szczęście. Człowiek zaś na-
biera dystansu do pewnych prawd misteryjnych, a szczęście
jawi się jako rzeczywistość, która malowana też bywa barwa-
mi cierpienia. Cierpienie - jak się okazuje - zawiera w sobie
pewien rodzaj szczęścia. Jednak jest to szczęście innej kate-
gorii. Szczęście, które znają jedynie ci, którzy patrzą na nie
przez pryzmat krzyża, co powinno zresztą dotyczyć nas
wszystkich. Ten, kto chce być człowiekiem szczęśliwym tutaj
na ziemi, musi zrozumieć, że jedną z jego odmian bywa wła-
śnie cierpienie...
kard. Godfried Danneels, Le stagioni della vita
[Brescia 1998, 225-227]
2.
Ewangelia, która została nam powierzona, jest słowem praw-
dy. Prawda ta niesie wolność i ona sama daje pokój serca. Te-
go to ludzie szukają, kiedy przychodzą do nas, głoszących im
Dobrą Nowinę: prawdę o Bogu, prawdę o człowieku i jego ta-
jemniczym przeznaczeniu, prawdę o świecie; prawdę trudną,
183
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
którą znajdujemy w Słowie Bożym, a której - powtarzamy raz
jeszcze - nie jesteśmy panami ani twórcami, ale stróżami, gło-
sicielami i sługami. Od głosiciela Ewangelii żąda się, aby pie-
lęgnował prawdę, tym bardziej, że prawda, jaką on zgłębia
i przekazuje, jest prawdą objawioną, a zatem bardziej od in-
nych prawd jest częścią prawdy pierwszej, jaką jest sam Bóg.
Przeto głosicielem Ewangelii jest ten, kto z największym na-
wet wyrzeczeniem i poświęceniem szuka zawsze prawdy dla
przekazywania jej innym. Nigdy nie fałszuje on prawdy i ni-
gdy jej nie ukrywa, dla podobania się ludziom, wzbudzania
podziału i podniecenia umysłów, ani dla oryginalności czy
chęci pokazania się. Nie gardzi prawdą; prawdy objawionej
nie zaciemnia, kierowany niedbalstwem i lenistwem w jej po-
szukiwaniu lub wygodą, albo strachem. Nie zaprzestaje jej
studiowania; służy jej wielkodusznie, nie zniewalając jej. (...)
Zachowajmy więc gorliwość ducha, pielęgnujmy słodką
i
pełną pociechy radość z ewangelizowania, nawet wtedy,
kiedy trzeba zasiewać, płacząc. Miejmy taki zapał ducha - ja-
ki mieli Jan Chrzciciel, Piotr i Paweł, inni Apostołowie oraz
owa rzesza godnych podziwu głosicieli Ewangelii przez cały
ciąg dziejów Kościoła - jakiego by ani ludzie, ani rzeczy nie
mogły przytłumić. Niech to będzie wielką radością nam, któ-
rzy poświęciliśmy swe życie. Oby świat współczesny, który
szuka już to w trwodze, już to w nadziei, przyjmował Ewan-
gelię nie od jej głosicieli zgnębionych lub pozbawionych na-
dziei, nie od niecierpliwych lub bojaźliwych, ale od sług
Ewangelii, których życie jaśniałoby zapałem, od tych, co
pierwsi zaczerpnęli swą radość od Chrystusa i nie wahają się
poświęcić życia, byle tylko głosić Królestwo i zaszczepiać Ko-
ściół w sercu świata.
Paweł VI, Adhortacja apostolska
Evangelii nuntiandi, 78. 80
184
3 STYCZNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 2, 29 - 3, 6
Najmilsi:
29
Jeżeli wiecie, że jest Sprawiedliwy,
to uznajcie również,
że każdy, kto postępuje sprawiedliwie, pochodzi od Niego.
3.1
Popatrzcie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec:
zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi,
i rzeczywiście nimi jesteśmy.
Świat zaś dlatego nas nie zna,
że nie poznał Jego.
2
Umiłowani, obecnie jesteśmy dziećmi Bożymi,
ale jeszcze się nie ujawniło,
czym będziemy.
Wiemy, że gdy się objawi,
będziemy do Niego podobni,
bo ujrzymy Go takim, jakim jest.
3
Każdy zaś, kto pokłada w Nim tę nadzieję,
uświęca się, podobnie jak On jest święty.
185
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
4
Każdy, kto grzeszy, dopuszcza się bezprawia,
ponieważ grzech jest bezprawiem.
5
Wiecie, że On się objawił po to,
aby zgładzić grzechy,
w Nim zaś nie ma grzechu.
6
Ktokolwiek trwa w Nim, nie grzeszy,
żaden zaś z tych, którzy grzeszą,
nie widział Go ani Go nie poznał.
Tematem dzisiejszej perykopy jest Jezus sprawiedliwy,
Jezus bez grzechu, Jezus, który był posłuszny woli Ojca, dla-
tego też jest dla chrześcijanina wzorem do naśladowania
(2, 29; 3, 3). Również człowiek wierzący, postępujący w du-
chu sprawiedliwości, nie popełnia grzechu (3, 9) i jest dziec-
kiem Bożym (3, 1; 4, 7; 5, 1. 4. 18). Unikanie grzechu jest
znakiem «nowego narodzenia». Dla św. Jana takie wyrażenia,
jak: „dziecko Boże” (w. 1-2) i „pochodzić od Boga” (w. 29),
wskazują na bycie «nowym człowiekiem», który został we-
zwany do kroczenia ku nowemu życiu. Istotą tego «nowego
życia» jest naśladowanie Ojca poprzez upodabnianie się do
Niego i wzrastanie w jedności z Jego osobą, co w przyszło-
ści, gdy zobaczymy Go twarzą w twarz (por. 1 Kor 13, 12),
stanie się naszym znakiem identyfikacyjnym.
Wartość naszej wiary polega na tym, że staliśmy się dzieć-
mi Bożymi, odkupionymi przez Ojca, który nas kocha i któ-
ry dodaje nam otuchy i ufności. Świat, który odrzuca Go
przez grzech, sprzymierzając się w ten sposób z antychry-
stem, gardzi Jezusem i nie rozumie Go. Nie kocha też Jego
uczniów i występuje przeciwko Bożemu prawu (w. 4), bo na-
leży do kręgu zła i przeciwstawia się mesjańskiemu króle-
stwu. Ten jednak, kto przylgnął do Pana, który dla nas stał
się grzechem (por. 2 Kor 5, 21), ten też jest wolny od grze-
186
3 STYCZNIA
chu, bo od Chrystusa czerpie moc do pokonania zła i do
zwycięstwa (w. 6). Rodzi się jednak pytanie: w jakim mo-
mencie człowiek wierzący może powiedzieć, że faktycznie
doświadcza Bożej miłości? W tym względzie odpowiedź
Apostoła jest jasna: gdy nie popełnia grzechu, gdy postępu-
je sprawiedliwie i zachowuje czystość, krocząc drogą, jaką
wcześniej przemierzał Chrystus. A Jego droga była drogą
krzyża, to znaczy drogą miłości, i to miłości nawet własnych
nieprzyjaciół.
Ewangelia:
według św. Jana 1, 29-34
29
Nazajutrz [Jan] zobaczył podchodzącego ku niemu Jezusa
i rzekł: «Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata.
30
To
jest Ten, o którym powiedziałem: Po mnie przyjdzie Mąż,
który mnie przewyższył godnością, gdyż był wcześniej ode
mnie.
31
Ja Go przedtem nie znałem, ale przyszedłem chrzcić
wodą w tym celu, aby On się objawił Izraelowi».
32
Jan dał ta-
kie świadectwo: «Ujrzałem Ducha, który zstępował z nieba
jak gołębica i spoczął na Nim.
33
Ja Go przedtem nie zna-
łem, ale Ten, który mnie posłał, abym chrzcił wodą, powie-
dział do mnie: „Ten, nad którym ujrzysz Ducha zstępujące-
go i spoczywającego na Nim, jest Tym, który chrzci Du-
chem Świętym”.
34
Ja to ujrzałem i daję świadectwo, że On
jest Synem Bożym».
Scena dzisiejszej Ewangelii opisuje spotkanie Jana Chrzci-
ciela z Jezusem. Uwaga całego fragmentu została zwrócona
na treści wygłoszone przez świadka w kontekście mesjań-
skiego objawienia. Tym, który pierwszy «zauważa» Jezusa,
187
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
jest człowiek prawdziwie Boży. Oto pojawia się Jezus «przy-
chodzący» od Ojca, nieznany dla tłumów, bo przyjął ich
ludzką naturę, a Jan Chrzciciel wyznaje: „Oto Baranek Bo-
ży, który gładzi grzech świata” (w. 29b). Symbol baranka jest
przywoływany w wielu różnych tekstach biblijnych. Już to
jako «baranek paschalny» (por. Wj 12, 1-28; 29, 38-46), już
to jako «cierpiący Sługa Pański» (por. Iz 42,1-4; 52,13 - 53,
12). Jezus jednak jest i Barankiem, i Sługą posłusznym Oj-
cu. Jest Tym, który gładzi ludzkie grzechy i daje im nowe ży-
cie, a wszystko to przez cierpienie i śmierć na krzyżu. Ponad-
to świadectwo Jana dotyczy także sposobu, w jaki rozpoznał
on Ducha Świętego zstępującego na Mesjasza. Jako świadek
ujrzał Ducha Świętego, „który zstępował z nieba jak gołębi-
ca” (w. 32).
W środowisku dawnego judaizmu gołębica była symbo-
lem Izraela. Duch zstępujący pod postacią gołębicy był więc
wskazaniem na początek nowego Izraela, który zaczął istnieć
wraz z pojawieniem się Jezusa. Oto nadszedł czas oczyszcze-
nia i prawdziwego poznania Boga, a wszystko dzięki osobie
Ducha Świętego. Tenże Duch zstępuje na Jezusa i „pozosta-
je” z Nim w sposób pełny i trwały (por. Iz 11, 2-3), a Jezus
staje się w ten sposób nowym mieszkaniem Boga, świątynią
Ducha Świętego, niewyczerpanym źródłem zbawienia dla
wszystkich ludzi. W czasie trwającej teofanii - objawienia się
Boga - mającej miejsce podczas chrztu w Jordanie, Jan
Chrzciciel rozpoznaje w Jezusie Mesjasza. Dlatego też spokoj-
nie mógł zaświadczyć, że Jezus jest Synem Bożym (w. 34),
a więc Tym, który „chrzci Duchem Świętym” (w. 33). Zna-
czy to, że Jezus obdarowuje Duchem Świętym, który jest da-
rem obiecanym na czas dokonującego się zbawienia.
188
3 STYCZNIA
MEDITATIO
Świadectwo Jana Chrzciciela, samo w sobie, nie jest celem.
Ma raczej doprowadzić ucznia do rozkwitu wiary w osobę
Jezusa Chrystusa. Oto Jan Chrzciciel widzi Ducha Świętego,
który spoczął na Jezusie. Ta pewność staje się powodem
do twierdzenia, że Jezus prawdziwie jest Mesjaszem, wybrań-
cem Boga (por. Iz 42, 1). Innymi słowy, świadectwo o Jezu-
sie „Synu Bożym” to echo słów wypowiedzianych przez Oj-
ca w czasie chrztu w Jordanie: „Ten jest mój Syn umiłowa-
ny” (por. Mt 3,17; Mk 1, 11; Łk 3, 22).
Świadectwo Jana Chrzciciela było wyraźnym odzwiercie-
dleniem istnienia dwóch epok: epoki chrztu „wodą” (w. 31)
i epoki chrztu „Duchem Świętym” (w. 33). Zstąpienie Du-
cha Świętego na Jezusa w wodach Jordanu stało się począt-
kiem zbawienia, ale i nowych czasów: zapoczątkowało bo-
wiem drogę powrotu ludzkości do Ojca oraz zapoczątkowa-
ło nowego Izraela. Do chwili tego wydarzenia, chrztu w Jor-
danie - Duch Święty był obecny w Jezusie. Ukryty w ciszy
i nieznany. Ale objawia się w momencie uzyskania potwier-
dzenia z góry, z nieba, gdy Ojciec konsekruje Jezusa do pod-
jęcia misji prorockiej i mesjańskiej.
Każdy wierzący jest takim oczekiwanym dzieckiem, na któ-
rym spoczywa Duch Pana. Ponadto każdy wzywany jest
do dawania świadectwa, że jedyna droga, na której możliwe
jest zbawienie człowieka, to droga przebyta przez Chrystusa.
Tej pewności nie dają żadne inne drogi proponowane przez
samozwańczych wyzwolicieli czy koryfeuszów ruchów poli-
tycznych, społecznych albo i religijnych. Tylko ten, kto rodzi
się z misterium Chrystusa umarłego i zmartwychwstałego,
może głosić innym drogę zbawienia, może proponować ją
w oparciu o znak miłości, jakim jest ofiarowanie się za innych.
189
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ORATIO
Boże Ojcze, Ty, posyłając Twojego Syna jako naszego Zba-
wiciela, sprawiłeś, że nasze wyzwolenie z grzechu i śmierci
stało się możliwe. Wówczas także na nowo ustanowiłeś na-
szą jedność z Tobą. Na pewno nie byłoby to możliwe do osią-
gnięcia na drodze tylko ludzkiego wysiłku. Ale Ty, wiedząc,
z jakiej gliny jesteśmy stworzeni, posłałeś do nas Chrystusa,
Twojego Syna Jednorodzonego, który odrodził nas do nowe-
go bycia Twoimi dziećmi, a Jego braćmi. Ty sprawiłeś, że
na Jezusa zstąpił Twój Duch, aby mógł On rozpocząć swoją
misję na ziemi i zniweczyć wszystkie nasze nieprawości.
My, dzisiaj, jesteśmy świadomi wszystkich tych darów,
a szczególnie daru chrztu świętego, poprzez który staliśmy
się Twoimi przybranymi dziećmi. Panie nasz i Boże, spraw,
abyśmy coraz pełniej rozumieli ten ogromny dar i przyczy-
niali się do jego wzrostu w nas samych na drodze życia we-
wnętrznego, które czyni nas bardziej dojrzałymi w wierze,
hojniejszymi w miłości względem naszych braci i bardziej
wiarygodnymi świadkami Twojej Ewangelii pośród tych,
którzy nie przyjęli jeszcze Twojego zbawienia. Prosimy Cie-
bie o to w imię Jezusa, Twojego Syna, Baranka bez skazy,
aby ci, którzy żyją w obojętności i w ateizmie, zostali wytrą-
ceni z sytuacji pozornego spokoju, aby dostrzegli w Jezusie
prawdziwy sens życia i poczuli troskliwą rękę Ojca.
Panie, jesteśmy świadomi tego, że z faktu Twojej śmierci
narodziło się dla nas nowe życie. W ten sposób wszyscy mo-
żemy kontynuować w świecie misję Twojego Syna, której ce-
lem jest kształtowanie nowej ludzkości, bardziej braterskiej,
bez podziałów i wojen, zjednoczonej w znaku miłości, jak
uczył nas Jezus Chrystus.
190
3 STYCZNIA
CONTEMPLATIO
„Dla słabych stałem się jak słaby, by pozyskać słabych.
Stałem się wszystkim dla wszystkich” (1 Kor 9, 22).
(...) On więc był maleńkim, był dzieciątkiem, abyś ty
mógł się stać mężem doskonałym; On owinięty w pie-
luszki, żebyś ty od więzów śmierci był wolny; On
w żłóbku, abyś ty był przy ołtarzach; On na ziemi, że-
byś ty był między gwiazdami; On nie miał żadnego
miejsca w owej gospodzie, abyś ty miał mieszkanie
w niebie. „Który - jak powiedziano - będąc bogatym,
dla was stał się ubogim, aby was ubóstwem swoim ubo-
gacić” (2 Kor 8, 9). Owo więc ubóstwo jest moim bo-
gactwem, a słabość Pana jest moją mocą. Wolał pono-
sić braki, aby wszyscy w Niego obfitowali. Jego kwilą-
cy dziecięcy płacz obmywa mnie; owe łzy obmyły mo-
je winy. Przeto, Panie Jezu, jako odkupiony, więcej za-
wdzięczam Twym cierpieniom, niż gdy mnie stworzy-
łeś. Na co przydałoby się to, iż się urodziłem, gdybym
nie był odkupionym?
1
Św. Ambroży, Wykład Ewangelii według św. Łukasza, II, 41
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Popatrzcie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec: zostaliśmy
nazwani dziećmi Bożymi” (1 J 3, 1).
1
Tekst polski w tłum. W. Szołdrskiego, w: Św. Ambroży, Wykład Ewan-
gelii według św. Łukasza, „Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy” 16, War-
szawa 1977, 68.
191
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
LEKTURA DUCHOWA
1.
Jesteśmy ochrzczeni. Do nas Bóg znalazł drogę nie tylko
przez idee i teorie, nie tylko przez pobożne nastroje i uczu-
cia, lecz przez cieleśnie uchwytny czyn swojej własnej mocy,
który spełnił na nas za pośrednictwem swych sług - przez
chrzest. Oto jest nasza pociecha i nasza otucha: Bóg już
od pierwszych dni naszego życia uroczyście i publicznie się
do nas przyznał i rozlał w naszych sercach Ducha swej miło-
ści. Jest to jednoznaczne świadectwo Boga, a nie dwuznacz-
ne świadectwo naszego własnego serca ukazane w jego znu-
żeniu, słabości i gorzkiej pustce. Bóg wyrzekł w chrzcie: Je-
zus moim Synem i świątynią mego Ducha. Cóż znaczy wobec
takich słów doświadczenie naszej codzienności, według któ-
rego zdajemy się być stworzeniami nędznymi, opuszczonymi
przez Boga i Ducha? Wierzmy Bogu bardziej niż sobie! Je-
steśmy ochrzczeni. I słodki Duch dobrego Boga jest w głębi
naszej istoty - może tam, gdzie sami nie docieramy ze swoją
odrobiną psychologii. Tam mówi On do odwiecznego Boga:
Abba - Ojcze. Tam mówi do nas: Dziecko, prawdziwie umi-
łowane dziecko nieskończonej miłości.
2
Karl Rahner, Mały rok kościelny
2.
Sprzeciwia się (...) wierze Kościoła teza o ograniczonym,
niekompletnym i niedoskonałym charakterze objawienia Je-
zusa Chrystusa, które rzekomo znajduje uzupełnienie w ob-
jawieniu zawartym w innych religiach. Najgłębszym uzasad-
2
Tekst polski w tłum. J. Zychowicza, Kraków 2001,136-137.
192
3 STYCZNIA
nieniem tej tezy miałby być fakt, że prawda o Bogu nie mo-
że jakoby zostać pojęta i wyrażona w swej całości i pełni
przez żadną historyczną religię, a więc także przez chrześci-
jaństwo, a nawet przez Jezusa Chrystusa.
Ten pogląd sprzeciwia się radykalnie dotychczasowym
twierdzeniom wiary, według których w Jezusie Chrystusie do-
konało się pełne i ostateczne objawienie zbawczej tajemnicy
Boga. Dlatego słowa, czyny i całe historyczne wydarzenie Je-
zusa, chociaż są ograniczone jako rzeczywistość ludzka, mają
jednak jako podmiot Osobę Bożą wcielonego Słowa, «praw-
dziwego Boga i prawdziwego człowieka», a zatem zawierają
w sobie ostateczne i pełne objawienie zbawczych dróg Boga,
aczkolwiek głębia tajemnicy Bożej sama w sobie pozostaje
transcendentna i niewyczerpana. Prawda o Bogu nie zostaje
przekreślona ani uszczuplona przez to, że jest wypowiedzia-
na ludzkim językiem. Przeciwnie, pozostaje jedyna, pełna
i całkowita, ponieważ Ten, który mówi i działa, jest wcielo-
nym Synem Bożym. Dlatego wiara domaga się wyznania, że
Słowo, które stało się ciałem, w całej swej tajemnicy, która
dokonuje się od wcielenia do uwielbienia, jest rzeczywistym -
choć pośrednim – źródłem i dopełnieniem wszelkiego zbaw-
czego objawienia się Boga ludzkości, oraz że Duch Święty,
będący Duchem Chrystusa, nauczy apostołów «całej prawdy»
(J 16,13), a przez nich cały Kościół wszystkich czasów.
Deklaracja Kongregacji Nauki Wiary, O jedyności
i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła
Dominus Jesus, 6
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 3, 7-10
7
Dzieci, nie dajcie się zwodzić nikomu:
ten, kto postępuje sprawiedliwie,
jest sprawiedliwy,
tak jak On jest sprawiedliwy.
8
Kto grzeszy, jest dzieckiem diabła,
ponieważ diabeł trwa w grzechu od początku.
Syn Boży objawił się po to,
aby zniszczyć dzieła diabła.
9
Ktokolwiek narodził się z Boga,
nie grzeszy,
gdyż trwa w nim nasienie Boże;
taki nie może grzeszyć, bo się narodził z Boga.
10
Dzięki temu można rozpoznać
dzieci Boga i dzieci diabła:
kto postępuje niesprawiedliwie, nie jest z Boga,
jak i ten, kto nie miłuje swego brata.
194
4 STYCZNIA
4 STYCZNIA
Św. Jan w przeciwieństwie do gnostyków, którzy uważali,
że zbawienie jest skutkiem posiadania pewnej wiedzy do-
stępnej tylko dla wybranych, stwierdza wprost, że zasadni-
czym kryterium wyróżniającym dzieci Boże jest praktyka ży-
cia: „Kto postępuje sprawiedliwie - czytamy - jest sprawie-
dliwy” (w. 7). Jest wówczas podobny do Jezusa, który przy-
jął i zaakceptował wolę Ojca. I przeciwnie: „Kto grzeszy, jest
dzieckiem diabła” (w. 8). Walka, jaka rozgrywa się pomiędzy
dobrem a złem, pomiędzy Chrystusem a szatanem, dotyczy
także chrześcijan. Grzech jest zaprzeczeniem Bożego świa-
ta, a ten kto grzeszy nie może być dzieckiem Boga, ale dia-
bła. Ponieważ Chrystus pokonał zło i ustanowił czasy zba-
wienia (por. 1,7; 2,2; 3,5), a Jego naśladowca został wezwa-
ny do walki z grzechem (por. Hbr 12, 1-4) i do praktykowa-
nia sprawiedliwości (por. 2, 29; 3, 10). Tak więc można po-
siadać albo dziecięctwo Boże, albo też dziecięctwo ludzkie:
pierwsze z nich jest owocem Bożego działania w sercu czło-
wieka wierzącego, otwierającego się na dar Ducha Święte-
go; drugie natomiast rodzi się w sercu tego, kto odrzuca Bo-
ga i zaprzedaje swoje serce diabłu. W ten sposób „ktokol-
wiek narodził się z Boga, nie grzeszy” (w. 9), ponieważ „na-
sienie Boże”, to znaczy słowo Boże, pełne mocy Ducha
Świętego, znajduje się we wnętrzu chrześcijanina i napełnia
go (por. J 3, 5; Mk 4, 3-8. 14-20; Rz 8, 14; Tt 3, 5).
Dziecko Boże, które dba o wzrost ziarna Słowa w swoim
sercu, nie może popełniać grzechu, ponieważ uczyniło miej-
sce dla Boga, trwając cały czas w Chrystusie, który działa
w jego życiu. Najistotniejszym warunkiem owego «trwania»
jest otwarcie się na Ducha Bożego, które pozwala żyć w po-
stawie ciągłego nawrócenia. Zatem konkretnymi znakami
chrześcijanina są: dyspozycyjność względem woli Bożej i mi-
łość braterska (w. 10).
195
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Ewangelia:
według św. Jana 1, 35-42
35
Nazajutrz Jan znowu stal w tym miejscu wraz z dwoma
swoimi uczniami
36
i gdy zobaczył przechodzącego Jezusa,
rzekł: «Oto Baranek Boży».
37
Dwaj uczniowie usłyszeli, jak
mówił, i poszli za Jezusem.
38
Jezus zaś, odwróciwszy się i uj-
rzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: «Czego szuka-
cie?» Oni powiedzieli do Niego: «Rabbi! - to znaczy: Na-
uczycielu - gdzie mieszkasz?»
39
Odpowiedział im: «Chodź-
cie, a zobaczycie». Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i te-
go dnia pozostali u Niego. Było to około godziny dziesią-
tej.
40
Jednym z dwóch, którzy to usłyszeli od Jana i poszli za
Nim, był Andrzej, brat Szymona Piotra.
41
Ten spotkał naj-
pierw swego brata i rzekł do niego: «Znaleźliśmy Mesja-
sza» - to znaczy: Chrystusa.
42
I przyprowadził go do Jezusa.
A Jezus, wejrzawszy na niego, powiedział: «Ty jesteś Szymon,
syn Jana, ty będziesz nazywał się Kefas» - to znaczy: Piotr.
Znajdujemy tu drugie publiczne świadectwo Jana Chrzci-
ciela dotyczące osoby Jezusa. Staje się ono powodem pój-
ścia za Mistrzem niektórych z jego uczniów (w. 35-37). Ten
ewangeliczny tekst ukazuje historyczny fakt powołania
pierwszych uczniów, co zostało opisane jako odkrycie tajem-
nicy Chrystusa oraz jako ujawnienie teologicznego przesła-
nia na temat wiary i naśladowania Chrystusa. Ewangelista
w całym tym fragmencie wskazuje charakterystyczne cechy
prawdziwego pójścia za Jezusem, tak by w pełni stać się Jego
uczniem. Wszystko rozpoczyna się od «świadectwa» i «gło-
szenia», co staje się «znakiem» świadka, którym w tym przy-
padku był Jan Chrzciciel („Oto Baranek Boży”: w. 36). To
otwiera drogę prawdziwego wzrastania na niej uczniów
196
4 STYCZNIA
(„i poszli za Jezusem”: w. 37). To pójście za Jezusem przera-
dza się kolejno w osobiste spotkanie i nawiązanie znajomości
z Mistrzem („poszli więc... zobaczyli... i pozostali u Niego”:
w. 38-39). Rozmowa Jezusa z uczniami dotyczy istotnego
sensu Jego tożsamości. Mało tego, Jezus zaprasza uczniów,
by sami doświadczyli Jego życia („Chodźcie, a zobaczycie”:
w. 39). To doświadczenie bliskości kończy się wyznaniem
wiary („Znaleźliśmy Mesjasza”: w. 41), które stopniowo sta-
je się apostolstwem i misją. Oto Andrzej, doświadczywszy
tej prawdy o Mesjaszu, przyprowadza do Jezusa swojego
brata, a Mistrz zmienia jego imię z Szymona na Piotr, to
znaczy Kefas, co z kolei wskazuje na misję, jaka zostanie mu
powierzona w Kościele.
Istotą tego fragmentu jest ukazanie «początków wiary»,
tego, jak ona się rodzi i jak jest dalej przekazywana poprzez
świadectwo życia. Oto otwiera się przed nami droga wiary
i tajemnica. Odkrywanie tej ostatniej dokonuje się poprzez
stopniowe zapoznawanie się uczniów z Mistrzem i przylgnię-
cie do Niego, co było skutkiem pierwszego objawienia się
Jezusa jako Mesjasza.
MEDITATIO
Czytając Ewangelię, stajemy wobec misterium osoby Jezusa
i Jego wielkości jako człowieka, który zaspokaja podstawo-
we aspiracje człowieka. Szukanie odpowiedzi na pytanie:
„Kim jest Jezus?”, oznacza tak naprawdę odkrywanie Go
w zachowaniu i postawie osób, które z Nim przebywają.
Zgłębianie tajemnicy Jezusa oznacza więc obserwowanie
świata, który Go otacza i odkrywanie natury relacji, w jakich
pozostaje On z innymi. Wędrówka uczniów za swoim Mi-
197
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
strzem jest wydarzeniem, które nieustannie powtarza się
w życiu Kościoła. Bardzo ważne jest jednak, aby świadek po-
trafił odczytywać wydarzenia ze swojego życia w kontekście
nauki Jezusa, a zagłębiając się niejako w jej serce, umiał
wskazywać Jezusa innym. Zauważmy, że kiedy Jezus pojawił
się nad wodami Jordanu, misja Jana Chrzciciela dobiegła
końca. Dlaczego? Bo przyjaciel oblubieńca musi wiedzieć,
że gdy oblubieniec nadejdzie, on sam musi się wycofać (por.
J 3, 29-30), aby w ten sposób pozostawić mu miejsce.
Jezus, który nie jest z tego świata, gdyż pochodzi od Ojca,
musi przejąć inicjatywę w życiu każdego człowieka. On za-
wsze przechadza się pośród nas, w oczekiwaniu, że ktoś do-
strzeże i podejmie świadectwo, od tego, kto je daje i głosi.
W życiu każdego z nas zdarza się taki dzień, takie spotkanie,
które stają się wyznacznikiem radykalnej zmiany życia. To
osobiste i nie dające się przewidzieć spotkanie z Bogiem,
które dotyczy naszej życiowej misji. Aby nas powołać, Jezus
bardzo często sięga po Jana Chrzciciela. Ma on wiele twarzy.
Raz ma twarz naszych rodziców, raz twarz przyjaciela, in-
nym razem kapłana. Bywa też skryty w kartach książki, spo-
tkać go można podczas rekolekcji... Za każdą z takich twa-
rzy albo sytuacji stoi tak naprawdę On sam - Jezus, który
powołuje nas do pójścia za Nim, aby budować lepszy świat.
Istnieje jednak pewne niebezpieczeństwo, że przejdzie On
obok nas na próżno, ponieważ my nie potraktujemy Go po-
ważnie ani nie usłyszymy Jego słów.
ORATIO
Panie, każdego dnia stoimy przed wyborem: albo przynale-
żeć do Ciebie, albo Ciebie odrzucić. Rzeczą absurdalną jest
198
4 STYCZNIA
jednak podejmowanie prób jednania tego, co nie daje się
pojednać. Ale Ty wszczepiłeś w nasze serca pewną moc, Bo-
że ziarno. To Twoje Słowo ożywiane Duchem Świętym. To
ono daje nam możliwość znoszenia dawnych pokus i poko-
nywania zła.
Poprzez Jana Ewangelistę powiedziałeś do nas: „Ktokol-
wiek narodził się z Boga, nie grzeszy” (1 J 3, 9). Dzieje się
tak dlatego, ponieważ jesteśmy Twoimi dziećmi, a nasze ży-
cie przynależy do Ciebie. Jednak ta bezgrzeszność nie jest
czymś raz na zawsze osiągniętym, ale jest ciągłym zdobywa-
niem, co dzięki Twojej pomocy dokonuje się każdego dnia.
Każdego też dnia podejmujemy ofiary, umartwienia, które
prowadzą do zaowocowania ziarna, którym są Twoje Słowo
i Twoja łaska. Obie te rzeczywistości otrzymaliśmy w chrzcie
świętym, a dodatkowo są one wzmacniane poprzez niezli-
czone dary nieustannie przekazywane tym, którzy wierzą
w Ciebie. Naszym zadaniem jest mówienie Tobie «tak»,
otwieranie się na Twojego Ducha, zamienianie Twojego Sło-
wa w czyn poprzez wykonywanie dzieł i uczynków sprawie-
dliwości. Wszystko to znajduje swój konkretny wyraz w bra-
terskiej miłości i w ofiarowaniu naszego życia tym, którzy
potrzebują naszej pomocy.
Spraw, Panie, abyśmy w naszym codziennym życiu nie-
ustannie szukali Ciebie z pragnieniem pierwszych uczniów.
Czasami szukamy Ciebie, nie wiedząc nawet, kim jesteś
i gdzie możemy Ciebie znaleźć. Pokaż nam, gdzie aktualnie
mieszkasz w tym naszym pędzącym świecie i spraw, aby na-
sze wysiłki zawsze były służbą na rzecz maluczkich i ubogich,
pośród których Ty sam przebywasz.
199
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
CONTEMPLATIO
Synu Boży, przyszedłeś do nas z miłości, aby uczynić
wszystko nowe. Obdarz mnie Twoją miłością, abym
mógł opowiadać o niej tym, którzy mnie słuchają.
O
Najwyższy, zstąpiłeś z nieba, aby żyć razem z nami,
grzesznikami. Abym mógł opowiadać o pięknie Twojej
miłości, pozwól mi wznieść się tam, gdzie mieszkasz.
W Twojej, gorącej niczym żar, miłości pozwól, aby mo-
je usta głosiły Twoją Dobrą Nowinę. Spraw, abym gło-
sem pełnym miłości wyśpiewywał Twoją chwałę pośród
ludzi tej ziemi.
Najmilsi
bracia,
przyjdźcie.
Zostaliśmy
zrodzeni
z jednego chrztu. Próbujmy więc kochać: miłość zaś
jest wielkim bogactwem dla tego, kto ją posiada. W wo-
dach chrztu staliśmy się braćmi Jednorodzonego Syna.
Przyjdźcie więc i w mądrości zakosztujmy tego wszyst-
kiego, co mówi o miłości. Dzisiaj pragnę mówić do was
o
miłości. Miłość to słodycz. Przyjdźcie więc i zakosz-
tujcie jej zbawienia. Jedynie wówczas, gdy miłość wstą-
pi w twoje serce, twoje myśli staną się jasne jak światło.
Tylko tak twój rozum otworzy się na tajemnice Boga.
Jakub z Sarug, Cantico dell Amore,
w: Fascicoli di meditazione 39, 3-5
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia pozo-
stali u Niego” (J 1, 39).
200
4 STYCZNIA
LEKTURA DUCHOWA
1.
„Nauczycielu, gdzie mieszkasz?”. Wskaż mi drogi, które pro-
wadzą do mnie samego. (...) Spraw, abym na nowo przemie-
rzał ścieżki mojego życia, a u ich początków odnajdywał
Twoją miłosierną łaskę, która uprzedza moje inicjatywy
i ukazuje mi to, co ma wartość prawdziwą. (...)
Bóg jest obecny także w drobnych okazjach, w których da-
je nam możliwość czynienia dobra lub też przyjmowania
cierpienia. Jest też obecny w skromnych miejscach swojego
zamieszkania, jakimi są między innymi konsekrowane hostie
chwilowych przeciwności, naprzykrzających się gości, trud-
nej choroby, niewdzięcznej i trudnej pracy, ofiary, jakiej się
od nas wymaga czy niewielkiego posłuszeństwa. Pod tymi
postaciami jest On obecny moralnie, podobnie jak pod po-
staciami eucharystycznymi jest obecny w sposób rzeczywisty.
Moje życie toczy się obok tych nietypowych «zamieszkań»
Pana, toteż gdy kroczę krętymi ścieżkami mojej codzienno-
ści, spotykam Go praktycznie w każdym momencie. Jednak
ja jestem zbyt ślepy, aby je zauważyć, dlatego też omijam
okazje czynienia dobra lub akceptacji cierpienia. A czynię to
w taki sposób, jak omija się miejsca niezamieszkałe lub roz-
padające się przydrożne rudery.
„Chodźcie, a zobaczycie!”. Panie, otwórz mi moje oczy,
abym mógł dostrzec Ciebie w każdym pokornym Twoim
uniżeniu i odnajdywał Ciebie w uświęcającej prozie życia
moich codziennych obowiązków. Przecież Ty, mieszkasz
właśnie tutaj. Jestem pewien, że spotkam Ciebie w każdej
potrzebie, i to nie przelotnie i niepostrzeżenie, ale trwale
i już na zawsze...
Phillip Charles, La priere des hommes [Paris 1957]
201
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
2.
Ten, kto zbliża się do Jezusa z sercem wolnym od uprzedzeń,
może dość łatwo uwierzyć, gdyż Jezus już wcześniej popa-
trzył na niego z miłością. Najwznioślejszy aspekt godności
człowieka to właśnie jego powołanie do porozumiewania się
z Bogiem w tej głębokiej wymianie spojrzeń, która przemie-
nia życie. Aby zobaczyć Jezusa, trzeba przede wszystkim po-
zwolić, by On popatrzył na nas!
Każdy człowiek nosi w sercu pragnienie, by zobaczyć Bo-
ga. Drodzy młodzi, pozwólcie, by Jezus spojrzał wam
w oczy, tak byście zapragnęli zobaczyć Światło, zakosztować
blasku Prawdy. Czy jesteśmy tego świadomi, czy nie, Bóg
nas stworzył, ponieważ nas kocha, i po to, abyśmy my ko-
chali Jego. Taka jest przyczyna nieprzepartej tęsknoty
za Bogiem, jaka kryje się w sercu człowieka: „Szukam, o Pa-
nie, Twojego oblicza; swego oblicza nie zakrywaj przede
mną” (Ps 27 [26], 8). To oblicze, jak wiemy, Bóg objawił
nam w Jezusie Chrystusie. (...)
Odczuwacie w głębi waszych serc, że wszystkie dobra
ziemskie, wszystkie sukcesy zawodowe, sama miłość ludzka,
o jakiej marzycie, nie zdołają nigdy spełnić do końca waszych
najskrytszych i najgłębszych oczekiwań. Jedynie spotkanie
z Jezusem będzie mogło nadać pełny sens waszemu życiu:
„Stworzyłeś nas bowiem dla siebie, i niespokojne jest nasze
serce, dopóki nie spocznie w Tobie” - napisał św. Augustyn
(Wyznania, 1,1). Nie pozwólcie się odwieść od tych poszuki-
wań. Wytrwajcie w nich, od tego bowiem zależy pełna reali-
zacja was samych i wasza radość.
Jan Paweł II, Orędzie na XIX Światowy
Dzień Młodzieży, 2. 4
5 STYCZNIA
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 3, 11-21
Najmilsi:
11
Taka bowiem jest nowina,
którą usłyszeliście od początku,
że mamy się wzajemnie miłować.
12
Nie tak, jak Kain, który pochodził od Złego
i zabił swego brata.
A czemu go zabił?
Ponieważ czyny jego były złe,
brata zaś sprawiedliwe.
13
Nie dziwcie się, bracia,
jeśli świat was nienawidzi.
14
My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia,
bo miłujemy braci,
kto zaś nie miłuje, trwa w śmierci.
15
Każdy, kto nienawidzi swego brata, jest zabójcą,
a wiecie, że żaden zabójca nie nosi w sobie życia wiecznego.
16
Po tym poznaliśmy miłość,
203
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
że On oddal za nas życie swoje.
My także winniśmy oddać życie za braci.
17
Jeśliby ktoś posiadał na świecie majątek
i widział, że brat jego cierpi niedostatek,
a zamknął przed nim swe serce,
jak może trwać w nim miłość Boga?
18
Dzieci,
nie miłujmy słowem i językiem,
ale czynem i prawdą.
19
Po tym poznamy,
że jesteśmy z prawdy,
i uspokoimy przed Nim nasze serca.
20
A jeśli serce oskarża nas,
to przecież Bóg jest większy niż nasze serca i zna wszystko.
21
Umiłowani, jeśli serce nas nie oskarża,
to mamy ufność w Bogu...
Zasadniczym motywem chrześcijańskiego przepowiadania
jest miłość braterska i wspaniałomyślna, i to od pierwszych
chwil nawrócenia (por. 1 J 2,7-11). Jedynie prawdziwa miłość
do braci zbawia, ona pozwala zachować życie, zniszczyć śmierć
(w. 14; J 5,24). Przeciwieństwem miłości jest nienawiść. Ta sa-
ma, która popchnęła Kaina do zabicia sprawiedliwego Abla;
ta sama, która popchnęła nieprzyjaciół Boga do zabicia Jezu-
sa i Jego uczniów (por. J 15, 20). Nienawiść jest znakiem, że
świat popadł pod władzę śmierci, co jest przyczyną jego wła-
snego unicestwienia. Nie dziwi więc, że świat posługuje się
fałszem i zamyka się na prawdę (w. 12-15). Tak zatem jak nie-
nawiść wprowadza do «królestwa śmierci», tak miłość do bra-
ci wprowadza człowieka do «królestwa życia» (w. 14) i pozwa-
la na podejmowanie konkretnych czynów i gestów miłości
z myślą o potrzebach bliźnich (w. 17-18).
204
5 STYCZNIA
Jak praktykować prawdziwą miłość, ukazał nam w swym ży-
ciu Jezus. Dał nam przykład najwyższej dobroci i miłości
przez fakt oddania własnego życia (J 10, 11. 15-18). Patrząc
na ten wzniosły ideał, każda wspólnota chrześcijańska sama
winna wzrastać w miłości i wydawać jej owoce w codzien-
nym życiu (por. J 15,12-13; Dz 4,32). Pełne oddanie, ale też
i pełna dyspozycyjność, jakich Jezus złożył dowód na drze-
wie krzyża, winny mobilizować chrześcijanina do przeżywa-
nia najwyższej formy miłości, będącej praktycznym wyrazem
zachęty: „abyście się wzajemnie miłowali, tak jak ja was
umiłowałem” (J 15, 12). Nadto ów dowód «z życia» winien
każdemu z nas przypominać, że miłość bez uczynków jest
martwa. Tak więc dawanie i dzielenie się przynajmniej czę-
ścią swoich dóbr (w. 17-18) jest zasadniczym obowiązkiem
tych, którzy świadomie, z wiarą i ufnością poszli za Chrystu-
sem (w. 19-21; J 21,17), i którzy mają pewność, że „Bóg jest
większy niż nasze serca” (w. 20). Pod takimi więc warunka-
mi uczeń będzie żył w pokoju i w miłości Ojca.
Ewangelia:
według św. Jana 1, 43-51
43
Nazajutrz [Jezus] postanowił udać się do Galilei. I spo-
tkał Filipa. Jezus powiedział do niego: «Pójdź za Mną!»
44
Fi-
lip zaś pochodził z Betsaidy, z miasta Andrzeja i Piotra.
45
Fi-
lip spotkał Natanaela i powiedział do niego: «Znaleźliśmy
Tego, o którym pisał Mojżesz w Prawie i Prorocy - Jezusa,
syna Józefa, z Nazaretu».
46
Rzekł do niego Natanael: «Czy
może być co dobrego z Nazaretu?» Odpowiedział mu Fi-
lip: «Chodź i zobacz».
47
Jezus ujrzał, jak Natanael podchodzi
do Niego, i powiedział o nim: «Oto prawdziwy Izraelita,
205
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
w którym nie ma podstępu».
48
Powiedział do Niego Natana-
el: «Skąd mnie znasz?» Odrzekł mu Jezus: «Widziałem cię,
zanim cię zawołał Filip, gdy byłeś pod figowcem».
49
Odpo-
wiedział Mu Natanael: «Rabbi, Ty jesteś Synem Bo-
żym, Ty jesteś Królem Izraela!»
50
Odparł mu Jezus: «Czy
dlatego wierzysz, że powiedziałem ci: Widziałem cię pod
figowcem? Zobaczysz jeszcze więcej niż to».
51
Potem powie-
dział do niego: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Uj-
rzycie niebiosa otwarte i aniołów Bożych wstępujących i zstę-
pujących na Syna Człowieczego».
Scena zaczerpnięta z Ewangelii według św. Jana opisuje
powołanie Filipa i Natanaela. Otrzymujemy w niej wzór by-
cia uczniem Chrystusa i przykład kroczenia za Nim. Ten
fragment obfituje w analogie do opowiadań dotyczących po-
wołania uczniów zawartych u synoptyków (por. Mk 2, 14;
Mt 8, 22; 9, 9; 19, 21; Łk 9, 59). U Jana jednak opisywane
wydarzenia nie dzieją się nad Jordanem, ale w czasie podró-
ży Jezusa do Galilei. Był to czas, kiedy nastąpiło wypełnia-
nie dzieła przez Jezusa.
Wówczas miało miejsce wiele spotkań Jezusa z różnymi
ludźmi. W dzisiejszym opowiadaniu Jezus najpierw wycho-
dzi z propozycją do Filipa i powołuje go, odwołując niejako
od codziennych zajęć. Z kolei Filip zaprasza Natanaela, by
ten spotkał się z Jezusem. Powiada krótko: „Chodź i zo-
bacz” (w. 46) i wcale nie próbuje rozwiewać początkowych
wątpliwości swojego znajomego. Filip bowiem kieruje tylko
zaproszenie do osobistego spotkania się z Mistrzem, spotka-
nia, jakie on przeżył wcześniej i które zmieniło jego życie.
Nim zatrzymamy się nad reakcją Natanaela, zauważmy, że
jedynie wiara pozwala wznieść się ponad skandal i ludzką
samowystarczalność. I oto Jezus wzbudza w Natanaelu wia-
206
5 STYCZNIA
rę, co sprawia, że możliwe staje się przyjęcie misterium Sy-
na Człowieczego. Jezus ujawnia bowiem przyszłemu ucznio-
wi fakt poznania go o wiele wcześniej. Natanael zaś, jak
prawdziwy Izraelita, pobożny człowiek znający Pisma, w od-
powiedzi wyznaje swoją nędzę przed Bogiem (por. Ps 22).
Człowiek, który w głębi swojego serca zostaje dotknięty po-
chwałą Mistrza i który doświadcza faktu, iż Ten już go zna,
ulega potędze tej rzeczywistości i uznaje w Jezusie Mesjasza,
wyznając: „Ty jesteś Synem Bożym, Ty jesteś Królem Izraela”
(w. 49). Natanael, tak jak pozostali uczniowie, którzy poprze-
dzili go w swoich osobistych spotkaniach z Jezusem, jest przy-
kładem autentycznej wiary, otwartej na ostateczne objawie-
nie, jakie przynosi Jezus (w. 50-51), który jest obiecanym
i oczekiwanym Mesjaszem, mającym przyjść na końcu czasów.
MEDITATIO
Ewangelia wielokrotnie koncentruje się na misterium ziem-
skiego Jezusa. Jak Go ukazuje? Ano jako syn Józefa, który
pochodzi z niewielkiej miejscowości zwanej Nazaret. Jezus
to ktoś bardzo pokorny, chociaż posiada moc i autorytet słowa.
Widać to choćby wtedy, gdy mówi: „Pójdź za Mną” (J 1,43).
W ten sposób zaprasza człowieka do szukania i zgłębiania
Jego osoby, a pozwala się znaleźć tylko tym, którzy Go wła-
śnie szukają. Pewne doświadczenia uczniów (por. J 1,35-51)
pozwalają na odkrywanie tej tajemnicy. Wszystko zaczy-
na się od «zamieszkiwania» z Jezusem, a kończy wyznaniem
wiary w Mesjasza, na którego wstępować i zstępować będą
aniołowie Boży (por. J 1, 51).
W świadectwie wiary wyznawanej przez uczniów uczestni-
czy także niebo: Jezus prawdziwie jest jedyną osobą obja-
207
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wiającą Boga i ogniwem łączącym człowieka z niebem. Tak-
że każdy prawdziwy chrześcijanin stoi przed «domem Boga»
i przed «bramą niebios». Te ukazane są w historycznej oso-
bie Jezusa, w którym dochodzi także do kontemplowania
misterium „Syna Człowieczego” (por. Dn 7, 13). Człowiek-
-Jezus jest Synem Człowieczym; jest wcielonym Słowem Bo-
ga i człowiekiem podniesionym do chwały zmartwychwsta-
nia; jest w końcu Tym, który w sposób autorytatywny obja-
wia nam Ojca. On zatem - Jezus - jest chwałą Boga, jest
spoiwem jednoczącym niebo i ziemię, jest pośrednikiem po-
między Bogiem a ludźmi, nową «drabiną Jakuba», którą po-
sługuje się Bóg Ojciec, aby móc prowadzić z człowiekiem
dialog. To właśnie w Jezusie człowiek odnajduje idealną
przestrzeń dla doświadczania zbawczych działań Boga. Stąd
przyjęcie bądź odrzucenie Jezusa staje się przyczyną zbawie-
nia bądź potępienia (por. J 3,14; 11,51; 12, 32).
Owo stopniowe objawianie misterium wynika z dwóch
przyczyn. Pierwsza z nich jest przedmiotowa i dotyczy same-
go misterium, które z natury swej jest tajemnicą nie dającą
się poznać w pełni, a jedynie odkrywaną częściowo. Druga
natomiast to przyczyna podmiotowa, polegająca na tym, że
każdy człowiek osiąga swoją dojrzałość przez nabywanie
wciąż nowych doświadczeń, co jest sposobem na osiąganie
wzrostu i rozwoju. Każdego człowieka wierzącego czeka
przejście takiej właśnie osobistej, jemu tylko właściwej dro-
gi doświadczenia tajemnicy Chrystusa.
ORATIO
Panie, Jezu Chryste, oto pomiędzy słowami Apostoła św.
Jana znajduje się wręcz spontaniczne pytanie, które jest
208
5 STYCZNIA
kierowane właśnie do nas jako prawdziwych dzieci Bożych:
jak powinniśmy postępować, jak żyć? Ty sam pokazałeś nam,
jaka droga czeka nas do przejścia. Jest to droga braterskiej
miłości, która wymaga od nas nie tylko słów, ale także mi-
łowania „czynem i prawdą” (por. 1 J 3, 18). Jest to droga,
na której «zasady ruchu» wyznacza miłość, i to taka, która
żąda od nas oddania naszego życia za innych. To, innymi
słowy, droga miłości szczerej i bezinteresownej, miłości,
której adresatami winni być także nasi nieprzyjaciele. Prak-
tykowanie takiej drogi, czego zdążyliśmy już doświadczyć,
nie jest rzeczą łatwą.
Ale Ty wskazałeś nam sposób na zachowywanie także i te-
go przykazania: trzeba szukać Ciebie i odpowiadać na każ-
de Twoje codzienne wezwanie, aby krok po kroku dochodzić
do przeżywania bardziej wymagających prawd Ewangelii.
Panie, potrzebujemy Twojej pomocy, zwłaszcza wówczas,
gdy zejdziemy ze słusznej drogi. Dzieje się tak zawsze, gdy
zabraknie Twojego wsparcia i Twojej pomocnej dłoni. Sami
nie możemy uczynić praktycznie niczego. Dlatego Ty, Panie,
przejmuj inicjatywę w naszym życiu i nie rezygnuj z przywo-
ływania nas do siebie. Stopniowo prowadź nas do odkrywa-
nia, że Ty jesteś jedynym Panem naszego życia i że tylko
dzięki Tobie możemy dojść do Twojego i naszego Ojca.
Wspomnij przy tym, Panie, że pragniemy żyć w kręgu Bożej
miłości, która, o czym przekonywaliśmy się nieraz, bogata
jest w różnego rodzaju niespodzianki.
Panie Jezu, niech Twoje spojrzenie, które ukazuje nam Two-
je człowieczeństwo i Twoje bóstwo, pomaga nam zbliżać się
do Ciebie, byśmy wówczas stawali się prostymi i szczerymi
jak Twoi pierwsi uczniowie, abyśmy, podobnie jak Ty, za-
wsze też mieli w sobie ufność względem każdego człowieka,
naszego brata.
209
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
CONTEMPLATIO
Ojciec nasz niebieski od samego początku powołał
i wybrał nas w swoim Umiłowanym Synu, a swoją peł-
ną miłości ręką zapisał nasze imiona w księdze swojej
odwiecznej Mądrości: my zatem wszystkimi naszymi
siłami powinniśmy odpowiadać na Jego miłość. Od
tejże zaś odpowiedzi rozpoczynają się wszystkie śpie-
wy aniołów i ludzi, śpiewy, które nigdy nie będą miały
końca.
Pierwszą melodią niebieskiego śpiewu jest miłość
do Boga i do bliźniego. Aby nas jej nauczyć, Bóg Ojciec
posłał na świat swojego Syna, Jezusa Chrystusa, który
umiłował nas od początku, od dnia swojego poczęcia
w łonie Najświętszej Dziewicy. On to w swoim duchu
wyśpiewywał cześć i chwałę swojego Ojca niebieskiego
oraz radość i pokój wszystkim ludziom dobrej woli.
I faktycznie, to, co jest najbardziej wzniosłe i naj-
bardziej radosne, co można wyśpiewywać w niebie
i na ziemi, to miłość do Boga i do bliźniego ze wzglę-
du na Boga, z Jego powodu i w Nim samym. Chrystus,
który jest naszym pierwszym piewcą i dyrygentem,
od samego początku śpiewał i nadal będzie bez końca
intonował nam pieśń wolności i miłości. My również,
ze wszystkich sił, będziemy Mu wtórowali, zarówno
tutaj na ziemi, jak również w chórze Bożej chwały,
w niebie!
Bł. Jan van Ruysbroeck, Les sept degrés de Vamour
spirituel [Bruxelles 1922, 248-249]
210
5 STYCZNIA
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„A jeśli serce oskarża nas, to przecież Bóg jest większy niż
nasze serca” (1 J 3, 20).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Miłujcie zwłaszcza ludzi biednych, małych i grzesznych, tych,
którzy co prawda są odrzuceni, ale którzy są najbardziej ży-
wym wyrazem wcielenia Chrystusa, najbardziej umiłowany-
mi owieczkami Jego owczarni. Miłujcie ich takimi, jakimi są,
wraz z charakteryzującym ich odcieniem nędzy i grzechu.
Jest to najlepszy i największy tytuł do waszej miłości. Zbawi-
ciel nie przyszedł na ziemię do sprawiedliwych, ale do
grzeszników. „Stać się jednym z nich” to moment ubogace-
nia się kontaktem z nimi. To chwila odarcia z iluzji, że zawsze
to my musimy im coś dawać. Wymaga to oczywiście naszej
otwartości i dyspozycyjności.
Miłość, prawdziwa miłość, ma wiele potrzeb. Kochać tak,
jak kochał Jezus Chrystus. Być gotowym do poświęcenia
własnego życia, tak jak On swe poświęcał: dla maluczkich,
dla najbiedniejszych spośród naszych braci. Po tym, i tylko
po tym, będziecie rozpoznawani jako Jego prawdziwi ucz-
niowie i przyjaciele.
Zawsze szukajcie najbiedniejszych z biednych; tych, któ-
rych świat odrzuca; tych, którzy nie znaleźli innego miejsca
dla swojego schronienia jak pod sklepieniem akweduktów
lub w zakamarkach rzymskich ruin. (...) Szukajcie nędzarzy
i ludzi potępionych. Szukajcie winnych, którzy ukrywają się
211
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
z powodu wstydu, szukajcie im podobnych, nieustannie sta-
wiając sobie pytanie: kogo jeszcze mógłbym pokochać jako
mojego przyjaciela. Próbujmy zbliżać się i do tych, którzy są
uwięzieni w moralnej nędzy swoich więzień... Próbujmy...
Magdalena od Jezusa, Brani di lettere alle Piccole Sorelle
[dzieło dotychczas nie publikowane]
2.
Jezus jawi się zatem jako powszechny Zbawiciel: według pla-
nu Bożego wszyscy ludzie zostają odkupieni, wyzwoleni
i zbawieni przez Niego. Mówi św. Paweł: „wszyscy (...)
zgrzeszyli i pozbawieni są chwały Bożej, a dostępują uspra-
wiedliwienia darmo, z Jego łaski, przez odkupienie, które
jest w Chrystusie Jezusie” (Rz 3, 23-24). Zbawienie jest da-
rem, który każdy może otrzymać, wyrażając z własnej woli
zgodę i gotowość do współpracy.
Jako Zbawiciel powszechny, Chrystus jest jedynym Zbawi-
cielem. Mówi to jasno Piotr: „nie ma w żadnym innym zbawie-
nia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imie-
nia, w którym moglibyśmy być zbawieni” (Dz 4,12).
Jednocześnie zostaje On ogłoszony jedynym pośrednikiem
między Bogiem a ludźmi, jak mówi Pierwszy List do Tymote-
usza: „Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między
Bogiem a ludźmi, człowiek, Chrystus Jezus, który wydał siebie
samego na okup za wszystkich” (2, 5-6). Jako Bóg-Człowiek,
Jezus jest doskonałym pośrednikiem łączącym ludzi z Bo-
giem, starającym się dla nich o dobra zbawienia i życia Boże-
go. Chodzi o jedyne w swoim rodzaju pośrednictwo, wyklucza-
jące jakiekolwiek pośrednictwo konkurencyjne lub paralelne,
choć dopuszczające pośrednictwa, które mają w nim udział
lub są od niego zależne (por. Redemptoris missio, 5).
Jan Paweł II, audiencja generalna [4 lutego 1998]
212
OBJAWIENIE PAŃSKIE
6 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi Proroka Izajasza 60, 1-6
1
Powstań! Świeć, bo przyszło twe światło
i chwała Pańska rozbłyska nad tobą.
2
Bo oto ciemność okrywa ziemię
i gęsty mrok spowija ludy,
a ponad tobą jaśnieje Pan,
i Jego chwała jawi się nad tobą.
3
I pójdą narody do twojego światła,
królowie do blasku twojego wschodu.
4
Rzuć okiem dokoła i zobacz:
Ci wszyscy zebrani zdążają do ciebie.
Twoi synowie przychodzą z daleka,
na rękach niesione [są] twe córki.
5
Wtedy zobaczysz i promienieć będziesz,
a serce twe zadrży i rozszerzy się,
bo do ciebie napłyną bogactwa zamorskie,
zasoby narodów przyjdą ku tobie.
213
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
6
Zaleje cię mnogość wielbłądów
dromadery z Madianu i z Efy.
Wszyscy oni przybędą z Saby,
zaofiarują złoto i kadzidło,
nucąc radośnie hymny na cześć Pana.
Proroctwo Izajasza, ten poetycki, pełen chwały śpiew, jest
swoistą wizją powszechnej jedności wszystkich ludów zmie-
rzających do Jerozolimy (por. Jr 12, 15-16; 16, 19-21; Mi 4,
1-3; So 3, 9-10, Za 8, 20-23).
Wsłuchujemy się w głos proroka, który dostrzega orszak
zdążający w kierunku świętego miasta. Wyróżnia w nim
dwie grupy. Pierwszą z nich tworzą córki i synowie Izraela
powracający z wygnania (w. 4), drugą natomiast obce naro-
dy pociągnięte blaskiem światła i chwały Boga, która okry-
wa wzgórza Syjonu. Izajasz zwraca się więc do zasłuchanego
ludu, mówiąc: „Powstań! Świeć, bo przyszło twe światło...,
rzuć okiem dokoła i zobacz” (w. 1. 4). Oto zakończył się już
czas wszelkich trudów i lamentów, a rozpoczął się czas rado-
ści i nadziei. Trzeba tylko, aby ludzkość zerwała pęta ego-
izmu i porzuciła pesymizm, a doświadczyła pewności nowe-
go życia, które znajduje się poza ciemnością, na drodze pro-
wadzącej do miasta pełnego jasności, której blask pochodzi
od Boga: „Ponad tobą jaśnieje Pan - powiada prorok - i Je-
go chwała jawi się nad tobą. I pójdą narody do twojego świa-
tła” (w. 2-3; por. Ap 21, 9-27).
Boży plan dotyczy wszystkich narodów, które zostały we-
zwane, by zostać ogarniętymi przez światło niebieskiego Je-
ruzalem i przenikniętymi obecnością Boga, zamieszkującego
pośród swojego ludu. Oto sam Bóg stanie się latarnią nada-
jącą kierunek narodom, ludom i królom, zmierzającym w Je-
go stronę. W Jerozolimie wówczas nastąpi odsłonięcie rzeczy
214
OBJAWIENIE PAŃSKIE
zakrytych. I tak oto, w rodzącym się Chrystusie, ewangeliści
dostrzegają objawienie się Boga i spełnienie proroctwa.
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawia Apostola do Efezjan 3, 2-3. 5-6
Bracia:
2
Przecież słyszeliście o udzieleniu przez Boga łaski da-
nej mi dla was,
3
że mianowicie przez objawienie oznajmio-
na mi została ta tajemnica, jaką pokrótce przedtem opisałem.
5
Nie była ona oznajmiona synom ludzkim w poprzed-
nich pokoleniach, tak jak teraz została objawiona przez Du-
cha świętym Jego apostołom i prorokom,
6
to znaczy, że po-
ganie już są współdziedzicami i współczłonkami Ciała,
i współuczestnikami obietnicy w Chrystusie Jezusie przez
Ewangelię.
Św. Paweł jest świadom tego, że misją, jaka została mu
powierzona, jest niesienie Ewangelii poganom i wyjaśnia, że
Boży plan zbawienia, dotyczący całej ludzkości powołanej
do kroczenia w świetle jednego Boga i Ojca, zbliżył się
do swej pełni. Sekretem Bożej tajemnicy jest powszechne
powołanie wszystkich narodów do jedności: „poganie - czy-
tamy - już są współdziedzicami i współczłonkami Ciała”
(w. 6). Apostoł więc, jako współpracownik misji Chrystusa,
czuje się powołanym do działania na rzecz rozpowszechnia-
nia Ewangelii.
Prawdziwym znakiem i narzędziem tej powszechnej wizji
zbawienia zaplanowanej przez Boga jest Kościół. Jego zada-
niem jest budowanie jedności pośród ludzi, i to zarówno
przez głoszenie Ewangelii Jezusa będącej źródłem wiary
człowieka, jak i przez umacnianie związków jedności i bra-
215
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
terstwa, i to pomimo istniejących w tym zakresie pozorów
i rozbieżności. I tak oto, stając przed światem co prawda po-
dzielonym, ale tęskniącym za jednością, z wiarą i radością
jest głoszone, że to Bóg jest prawdziwą jednością: Ojciec,
Syn i Duch Święty. On to będąc zjednoczonym w swej róż-
norodności, wszystkich zachęca do uczestnictwa w trynitar-
nej jedności. W efekcie, dzięki jedności z Jezusem, Głową
Kościoła, możliwa jest jedność pomiędzy wszystkimi ludźmi.
To dokładnie ta jedność i ten pokój, jakich poszukiwał czło-
wiek od zawsze. Ten czas: jedności i pokoju nadszedł wraz
z narodzeniem się Syna Bożego, a z jego owoców korzystać
mogą wszyscy ludzie. W Jezusie dokonało się tym samym
misterium zjednoczenia wszystkich ludzi. I do tego właśnie
wszyscy zostaliśmy wezwani: do życia w pokoju z różnymi
braćmi i do trwania w powszechnej jedności jako dzieci jed-
nego Ojca.
Ewangelia:
według św. Mateusza 2, 1-12
2.1.
Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowa-
nia króla Heroda, oto mędrcy ze Wschodu przybyli do Jero-
zolimy
2
i pytali: «Gdzie jest nowo narodzony Król żydowski?
Ujrzeliśmy bowiem Jego gwiazdę na Wschodzie i przybyli-
śmy oddać Mu pokłon».
3
Skoro to usłyszał król Herod, prze-
raził się, a z nim cała Jerozolima.
4
Zebrał więc wszystkich ar-
cykapłanów i uczonych ludu i wypytywał ich, gdzie ma się na-
rodzić Mesjasz.
5
Ci mu odpowiedzieli: «W Betlejem judz-
kim, bo tak zostało napisane przez Proroka:
6
A ty, Betlejem, ziemio Judy,
nie jesteś zgoła najlichsze spośród głównych miast Judy,
216
OBJAWIENIE PAŃSKIE
albowiem z ciebie wyjdzie władca,
który będzie pasterzem ludu mego, Izraela».
7
Wtedy Herod przywołał potajemnie mędrców i wywie-
dział się od nich dokładnie o czas ukazania się gwiaz-
dy.
8
A kierując ich do Betlejem, rzekł: «Udajcie się tam i wy-
pytajcie starannie o Dziecię, a gdy Je znajdziecie, donie-
ście mi, abym i ja mógł pójść i oddać Mu pokłon».
9
Oni zaś,
wysłuchawszy króla, ruszyli w drogę. A oto gwiazda, któ-
rą widzieli na Wschodzie, postępowała przed nimi, aż przy-
szła i zatrzymała się nad miejscem, gdzie było Dziecię.
10
Gdy ujrzeli gwiazdę, bardzo się uradowali.
11
Weszli do do-
mu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją; upadli na
twarz i oddali Mu pokłon. I otworzywszy swe skarby, ofiaro-
wali Mu dary: złoto, kadzidło i mirrę.
12
A otrzymawszy we
śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali
się z powrotem do swojego kraju.
Epifania, czyli objawienie, jest publiczną manifestacją
zbawienia przyniesionego przez Jezusa, Króla wszystkich lu-
dzi. Ewangelista Mateusz wzbogacił opowiadanie biblijne
o pewne elementy zaczerpnięte z historii, korzystał również
ze starotestamentalnych tekstów (por. Iz 60, 1-6; Lb 23-24;
1Krl 10, 1-13; Mi 5, 1). Powiada w nim o nadzwyczajnym
objawieniu prowadzącym Mędrców do odnalezienia żydow-
skiego Króla, będącego Królem wszystkich ludzi. Zatrzymaj-
my się chwilę przy samych Mędrcach: w V wieku, na podsta-
wie ilości złożonych darów, została ustalona ich liczba.
W VIII wieku nadano im imiona: Melchior, Kacper i Balta-
zar. Co ważne, dla Mateusza Mędrcy uobecniają pierwszych
pogan, którzy wychwalają godność Jezusa, główną postać
Ewangelii. To oni szukają Jezusa („Gdzie jest nowo naro-
dzony Król żydowski?”: w. 2), rozpoznają w Nim Mesjasza
217
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
(„Upadli na twarz i oddali Mu pokłon”: w. 11) i dostrzegają
Jego ubóstwo i prostotę („Otworzywszy swe skarby, ofiaro-
wali Mu dary: złoto [jako królowi], kadzidło [jako Bogu]
i mirrę [jako człowiekowi]”: w. 11bc).
Przeciwieństwem ich postawy jest zachowanie się Heroda
i całej Jerozolimy: przestraszyli się nowin o narodzeniu Me-
sjasza (w. 3) i szukali sposobu, aby Go zgładzić.
Dziecię narodzone w Betlejem jest osobą przynoszącą
Dobrą Nowinę. Mimo tego przyjmuje Ono twarz uciekinie-
ra, zostaje bowiem zmuszone do ucieczki do Egiptu. Innymi
słowy: Nowonarodzony to Mesjasz poszukiwany i odrzuco-
ny, a Jego tronem będzie krzyż. Jezus jest więc znakiem
sprzeciwu: przez swój lud został skazany na banicję, ze-
pchnięty na margines, natomiast przez obcych, przez pogan
jest poszukiwany z nadzieją. I tak oto nowym Syjonem, mia-
stem wszystkich ludzi stało się Betlejem (w. 5-6. 8), a Jero-
zolima zostaje odrzucona. Nowy lud Boży, dziedzic daw-
nych obietnic, staje się kontynuatorem tego, co dawne. Nad-
to, co ważne, lud ten tworzą wszyscy, którzy szukają Jezusa
dzięki swej wewnętrznej dyspozycyjności i uznają w Nim
„gwiazdę poranną” (2 P 1,19).
MEDITATIO
Zarówno sama Epifania, to znaczy «objawienie Pańskie»,
jak również Słowo Boże tej uroczystości, koncentrują się
na osobie Jezusa: Mesjasza, Króla i Zbawiciela wszystkich
ludzi. On nie przyszedł tylko do Izraela, ale także do pogan,
to znaczy do całej rodziny ludzkiej. Pojawienie się Mędr-
ców jest początkiem budowania jedności między narodami.
Owa jedność w pełni dokona się dzięki wierze w Jezusa
218
OBJAWIENIE PAŃSKIE
Chrystusa. Wówczas wszyscy ludzie poczują się dziećmi jed-
nego Ojca i braćmi między sobą. Mędrcy, jako pierwsi «wi-
dzowie» misterium Jezusa i zarazem Jego świadkowie, są za-
powiedzią, ale i początkiem rzesz «prawdziwych czcicieli»,
którzy będą duchowym żniwem mesjańskich czasów. Po-
czątek temu dziełu dał Jezus. On jest siewcą, który przy-
niósł dobre ziarno Słowa dla wszystkich; Duch Święty spra-
wił, że ziarno dojrzało, a Kościół został «poproszony», by
zebrać dojrzałe kłosy. Te właśnie, które wyrosły z ziaren za-
sianych w obfitości wraz z objawieniem się Jezusa i uboga-
conych Jego śmiercią.
Podobnie jak z jedności i miłości Ojca i Syna wywodzi się
misja Jezusa, tak też z jedności Jezusa i Kościoła wypływa
misja uczniów, to znaczy powołanie do budowania jedności
między różnymi rasami, narodami i językami. To bowiem
Słowo buduje jedność w miłości pomiędzy wierzącymi wszyst-
kich czasów. To z niego - Słowa - rodzi się wiara i zakorze-
nia w sercu człowieka. Ale tylko w sercu, które jest otwarte
na prawdę Boga. A to - owa otwartość - współczesnego czło-
wieka czyni osobą należącą do Chrystusa. Tym właśnie, któ-
rzy szukają Jezusa szczerym i otwartym sercem, proponuje
On jedność w wierze i miłości.
I w takim oto życiodajnym środowisku «wszyscy» stają się
«jednością». Jej miarą staje się Chrystus i wiara w Jego sło-
wo: „Staliśmy się jednością - powie św. Augustyn - nie
po to, aby wierzyć, ale dlatego, że uwierzyliśmy”.
W Jezusie Chrystusie wszyscy mogą więc stanowić «jed-
no» i odkrywać, że pełnią życia jest ofiarowanie siebie
Chrystusowi i braciom, co jest prawdziwym miłowaniem
w jedności.
219
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ORATIO
Ojcze, który posłałeś do nas Twojego Syna jako Zbawicie-
la wszystkich ludzi, wychwalamy Ciebie za objawienie Je-
zusa, naszego Króla. Jest to Król bez korony, chociaż po-
siada koronę z cierni. Jego panowanie można zaś zrozu-
mieć, gdy przyjmie się prawdę o Jego męce i śmierci. To za-
tem «królewskość» zupełnie odmienna od tej, jakiej poszu-
kują ludzie.
Ojcze,
błogosławimy
Ciebie
za
Jezusa,
Zbawiciela
wszystkich ludzi. On to przyszedł na świat, aby zbawić
i zjednoczyć ze sobą rozproszone Boże dzieci. Od tej pory,
w świetle i w blasku chwały, nie kroczy już wspólnota po-
dzielona, sobie obca, ale jedna wielka rodzina. Wszyscy,
Żydzi i poganie „już są współdziedzicami i współczłonkami
Ciała” (Ef 3, 6), a przybycie Mędrców stanowi początek po-
wszechnego pokoju, jaki zapanuje pomiędzy wszystkimi na-
rodami. Boże, pomóż nam zrozumieć, że rozwiązanie róż-
nego rodzaju napięć istniejących pomiędzy «powszechno-
ścią» a «wybraniem», co bardzo często stawia jednych prze-
ciwko drugim, polega na zrozumieniu, że «wybranie» jest
służbą każdemu człowiekowi.
Spraw, Panie, aby Kościół zawsze umiał podążać tak jak
Mędrcy do Betlejem, by tam adorować Króla wszystkich lu-
dzi. Niech jednak, podobnie jak narodzony w Betlejem Je-
zus, także wychodzi do świata, aby kontynuować misję, jaką
Ten mu powierzył, by iść do wszystkich ludzi, i to bez wyjąt-
ku. Niech cała wspólnota chrześcijańska, szukając tych, któ-
rzy są daleko i tych, którzy czują się wykluczeni, umie bu-
dzić ich do nadziei i do życia, nie zapominając, że sprzeciw,
jaki to może wywołać wśród ludzi, stanowi część tego po-
słannictwa.
220
OBJAWIENIE PAŃSKIE
CONTEMPLATIO
Gwiazda zatrzymała się nad miejscem, w którym znaj-
dowało się Dziecię. Już samo zobaczenie gwiazdy
wzbudziło w Mędrcach niesamowitą radość. Także i my
tę wielką radość nosimy w naszych sercach. Taką samą
radość ogłaszają pasterzom niebiescy aniołowie. Tak
więc razem z Mędrcami uwielbiajmy to Dziecię. Ra-
zem z pasterzami oddajmy Mu chwałę. Wychwalajmy
Go razem z aniołami, ponieważ w „mieście Dawida na-
rodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan”
(Łk 2,11).
„Pan jest Bogiem, niech nas oświeci!” (Ps 118, 27).
Ale nie w postaci Boga, aby nie przesłonić naszych sła-
bości, ale w postaci sługi, aby przynieść wolność tym,
którzy znajdowali się w niewoli. Jest to święto całego
stworzenia: niebo dało siebie światu, gwiazdy z nieba
zniżyły się, a Mędrcy opuścili swoje ojczyzny.
I tak oto cała ziemia zebrała się w jednej grocie. Nie
było też nikogo, kto czegoś by nie przyniósł, kto nie był-
by wdzięczny.
I tak oto świętujemy zbawienie świata, nowe narodze-
nie rodzaju ludzkiego. Zjednoczmy się więc z tymi, któ-
rzy w radości przyjęli Pana. Niech i nam zostanie udzie-
lona łaska kontemplowania czystym spojrzeniem, jak-
by w lustrzanym odbiciu, Jego chwały, abyśmy także
i my zostali przemienieni w chwałę, przez łaskę i do-
broć naszego Pana, Jezusa Chrystusa. Jemu chwała
i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen.
Św. Bazyli Wielki, Omelie, 6
221
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Powstań! Świeć, bo przyszło twe światło” (Iz 60,1).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Ty, który jesteś ponad nami
Ty, któryś jest jednym z nas
Ty, któryś jest -
także i w nas,
oby wszyscy mogli Cię widzieć - także i we mnie,
obym mógł przygotować drogę dla Ciebie,
obym mógł dziękować Ci za wszystko, co mnie spotyka.
Obym mógł przy tym nie zapominać o potrzebach innych ludzi.
Ogarniaj mnie Twoją miłością,
tak jak chcesz, bym ja ogarniał wszystkich swoją.
Oby wszystko, co jest we mnie, obróciło się ku Twej
chwale i obym nigdy nie zaznał rozpaczy.
1
Dag Hammarskjöld, Drogowskazy
2.
Dlaczego Mędrcy z dalekich krajów podążyli do Betlejem? Od-
powiedź na to pytanie jest związana z tajemnicą «wschodzącej
gwiazdy», którą zauważyli i uznali za gwiazdę «Króla żydow-
skiego», czyli za znak narodzin Mesjasza (por. Mt 2, 2). A za-
tem do podróży skłoniła ich moc nadziei, potwierdzonej na-
1
Tekst polski w tłum. J. Ziei, Kraków 1981.
222
OBJAWIENIE PAŃSKIE
stępnie przez gwiazdę, która prowadziła ich do «Króla żydow-
skiego», do królowania samego Boga. Taki jest bowiem sens
naszej wędrówki: służyć królowaniu Boga w świecie. Mędrcy
udali się w podróż, ponieważ żywili wielkie pragnienie, które
kazało im zostawić wszystko i wyruszyć w drogę. Jakby zawsze
czekali na tę gwiazdę. Jakby ta podróż od zawsze była im pisa-
na i to przeznaczenie teraz wreszcie się urzeczywistniało. (...)
Przybywszy do Betlejem, Mędrcy „weszli do domu - jak
mówi Pismo - i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją; pa-
dli na twarz i oddali Mu pokłon” (Mt 2, 11). Nadchodzi za-
tem w końcu chwila tak bardzo oczekiwana: spotkanie z Je-
zusem. „Weszli do domu”: ten dom przedstawia w pewien
sposób Kościół. By spotkać Zbawiciela, trzeba wejść do do-
mu, którym jest Kościół. (...)
„Padli na twarz i oddali Mu pokłon. (...) ofiarowali Mu
dary: złoto, kadzidło i mirrę” (Mt 2, 11). Oto kulminacyjny
moment całej drogi: spotkanie przeradza się w adorację, sta-
je się aktem wiary i miłości, uznaniem w Jezusie, zrodzonym
z Maryi, Syna Bożego, który stał się człowiekiem. (...) Jemu
ofiarujcie (...), co macie najcenniejszego (...): złoto waszej
wolności, kadzidło waszej żarliwej modlitwy, mirrę waszych
najgłębszych uczuć.
Benedykt XVI, spotkanie z seminarzystami
[Kolonia, 19 sierpnia 2005]
PONIEDZIAŁEK
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
7 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 3, 22 - 4, 6
Najmilsi:
22
O co prosić będziemy,
otrzymamy od Niego,
ponieważ zachowujemy Jego przykazania
i czynimy to, co się Jemu podoba.
23
Przykazanie zaś Jego jest takie,
abyśmy wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa Chrystusa,
i
miłowali się wzajemnie tak,
jak nam nakazał.
24
Kto wypełnia Jego przykazania,
trwa w Bogu, a Bóg w nim;
a to, że trwa On w nas,
poznajemy po Duchu, którego nam dał.
4.1
Umiłowani,
nie każdemu duchowi dowierzajcie,
ale badajcie duchy, czy są z Boga,
gdyż wielu fałszywych proroków
224
PONIEDZIAŁEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 7 STYCZNIA
pojawiło się na świecie.
2
Po tym poznajecie Ducha Bożego:
każdy duch,
który uznaje,
że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, jest z Boga.
3
Żaden zaś duch,
który nie uznaje Jezusa, nie jest z Boga;
i to jest duch antychrysta,
który - jak słyszeliście - nadchodzi
i już teraz przebywa na świecie.
4
Wy, dzieci,
jesteście z Boga i zwyciężyliście ich,
ponieważ większy jest Ten, który w was jest,
od tego, który jest w świecie.
5
Oni są ze świata,
dlatego mówią od świata,
a świat ich słucha.
6
My jesteśmy z Boga.
Ten, kto zna Boga, słucha nas.
Kto nie jest z Boga, nas nie słucha.
W ten sposób poznajemy
ducha prawdy i ducha fałszu.
Tekst pierwszego czytania jest syntezą treści woli Bożej,
jak również wskazuje na kryteria pozwalające na rozeznanie
Ducha Bożego i ducha tego świata. Pośród tych pierwszych
kryteriów znajdujemy: wiarę w Jezusa Chrystusa („abyśmy
wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa Chrystusa”: w. 23a), mi-
łość braterską („i miłowali się wzajemnie”: w. 23b), a także
wierność przykazaniom Bożym. To ostatnie kryterium jest
warunkiem zachowania jedności z Bogiem (por. w. 24). Dla-
tego Apostoł wskazuje też na pewne istotne postawy pozwa-
225
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
łające na osiągnięcie zamierzonego celu. Podstawową jest
modlitwa, rozumiana nie jako prośba o określone łaski, ale
raczej jako osobiste zaangażowanie, aby czynić to, co podo-
ba się Bogu (por. w. 22). Na drugim miejscu znajduje się wy-
znawanie autentycznej wiary w Jezusa Chrystusa, na kolej-
nym - miłosierdzie okazywane braciom.
Wróćmy do rozeznawania tego, co jest z Boga i tego, co
jest ze świata. Otóż pierwszym kryterium pozwalającym
wspólnocie na odróżnienie proroków prawdziwych od fałszy-
wych jest głębokie wyznanie wiary w Chrystusa Pana, który
„przyszedł w ciele” (w. 2; por. Dz 2, 36). Apostoł odnosi po-
stawę wiary do akceptacji Jezusa. Ten, kto eliminuje Chrystu-
sa ze swojego codziennego życia, ten też nie posiada Jego du-
cha, lecz ducha antychrysta (por. 2, 18; 2 J 7). Co ciekawe,
fałszywi prorocy, ukazujący życie chrześcijańskie jakby
w krzywym zwierciadle pochodzą ze świata i świat ich słucha.
Natomiast ludzie wierzący pochodzą od Boga, a Bóg w nich
przebywa. I to ich zwycięstwo jest pewne, ponieważ jest ono
darem wiary otrzymanej od Chrystusa (J 16, 33), który jest
większy od antychrysta (w. 4; J 12, 31; 14, 30; 16,11). Drugie
kryterium posiada charakter eklezjalny: ten, kto jest uległy
Kościołowi, pochodzi od Boga (w. 6). Wiara chrześcijanina to
w gruncie rzeczy przylgnięcie do nauki przekazywanej przez
pasterzy wspólnoty kościelnej, gdzie obecny jest Duch Boży,
którego trzeba słuchać i dawać o Nim świadectwo.
Ewangelia:
według św. Mateusza 4, 12-17. 23-25
12
Gdy [Jezus] posłyszał, że Jan został uwięziony, usunął się
do Galilei.
13
Opuścił jednak Nazaret, przyszedł i osiadł
226
PONIEDZIAŁEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 7 STYCZNIA
w Kafarnaum nad jeziorem, na pograniczu [ziem] Zabulona
i Neftalego.
14
Tak miało się spełnić słowo proroka Izajasza:
15
Ziemia Zabulona i ziemia Neftalego.
na drodze ku morzu, Zajordanie,
Galilea pogan!
16
Lud, który siedział w ciemności,
ujrzał światło wielkie,
i mieszkańcom cienistej krainy śmierci
wzeszło światło.
17
Odtąd począł Jezus nauczać i mówić: «Nawracajcie się,
albowiem bliskie jest królestwo niebieskie».
23
I obchodził Jezus całą Galileę, nauczając w tamtejszych
synagogach, głosząc Ewangelię o królestwie i lecząc wszel-
kie choroby i wszelkie słabości wśród ludu.
24
A wieść o Nim
rozeszła się po całej Syrii. Przynoszono więc do Niego wszyst-
kich cierpiących, których nękały rozmaite choroby i dolegli-
wości: opętanych, epileptyków i paralityków. A On ich uzdra-
wiał.
25
I szły za Nim liczne tłumy z Galilei i z Dekapolu, z Je-
rozolimy, z Judei i z Zajordania.
Ewangelista opowiada o tym, co miało miejsce na począt-
ku działalności Jezusa, bezpośrednio po uwięzieniu Ja-
na Chrzciciela. Po opuszczeniu Nazaretu, Jezus zamieszkał
w Kafarnaum, znajdującym się na terenie Galilei, a więc
na ziemiach wcześniej zajmowanych przez Asyryjczyków
(733 przed Chr.). To tutaj właśnie po raz pierwszy pojawiło
się światło Ewangelii głoszonej przez Jezusa i tu po raz
pierwszy dał świadectwo swego życia (w. 16; por. Iz 8, 23
- 9, 1-2). Według św. Mateusza Jezus rozpoczął swoje na-
uczanie o królestwie Bożym w Galilei, a więc na terytorium
pogan, ponieważ przed Jego oczyma rozpościerał się obraz
powszechnej misji zbawienia. Jego słowo było skierowane
227
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
do wszystkich, do Żydów i do pogan: „Nawracajcie się, albo-
wiem bliskie jest królestwo niebieskie” (w. 17).
Nauczał w synagogach i głosił „Ewangelię o królestwie”,
uzdrawiając wiele osób, „lecząc wszelkie choroby i wszelkie
słabości wśród ludzi” (w. 23). Słowo głoszone przez Jezusa
wzbudzało wśród słuchaczy wielki entuzjazm. Dlatego też
pragnienie spotkania się z Nim rozprzestrzeniało się na ca-
łą Syrię i budziło żywe reakcje niemal wszędzie, i to do tego
stopnia, że wielu chciało zbliżyć się do Niego. W czasie gdy
nauczał, towarzyszyły Mu różne osoby, ale przede wszyst-
kim ci, którzy zostali uzdrowieni na duchu i na ciele, ci więc,
którzy wcześniej byli w mocy demonów: epileptycy i parali-
tycy. Jezus dał się zatem poznać ludziom jako prawdziwy
Sługa Pański, który wziął na siebie wszystkie ludzkie słabo-
ści (por. Iz 53, 4). Jego nauczanie skupiało się zaś na fakcie
przyjęcia w swoim życiu łaski Bożego orędzia pojednania
i zbawienia, które Ojciec ofiaruje wszystkim ludziom zupeł-
nie darmo i bez miary.
MEDITATIO
Słowa zapisane na kartach Nowego Testamentu, a zwłaszcza
słowa św. Jana Ewangelisty, wskazują na głęboki związek
istniejący pomiędzy wiarą w Boga a miłością braterską
(por. 1 J 4,19-21). Wiara ta przeradza się w miłość, co znów
staje się fundamentem jedności ludzkiego życia. To dzię-
ki życiu wiarą człowiek wierzący może doświadczać podwój-
nego wymiaru przykazania miłości: względem Boga i wzglę-
dem bliźniego. Owo żywotne centrum wiary św. Jan dostrze-
ga w osobie Jezusa, człowieka napełnionego Duchem Świę-
tym, oraz w przyjmowaniu Jego Słowa mówiącego o zbliża-
228
PONIEDZIAŁEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 7 STYCZNIA
jącym się Królestwie, które wraz z pojawieniem się Jego
osoby już pośród ludzi zaistniało.
„Żywym centrum wiary jest Jezus Chrystus; tylko przez
Niego ludzie mogą dostąpić zbawienia, od Niego otrzymują
fundament i syntezę każdej prawdy” (RdC 57)'. Chrystus bo-
wiem -jak czytamy w Konstytucji Gaudium et spes - to nasz
„klucz, centrum i cel całej historii ludzkiej” (KDK 10). Wie-
rzyć w Jezusa Chrystusa znaczy ufać Mu, otwierać się na Nie-
go aż do wyrażenia zgody na przemianę dokonującą się
w nas przez Niego, to w końcu zaakceptować Go jako wzór
i przykład postępowania: „Dałem wam bowiem przykład,
abyście i wy tak czynili” (J 13, 15). Wiara w Jezusa staje się
zatem dynamiczną i kreatywną siłą, skupiającą się na dawa-
niu świadectwa, aby Chrystus wraz z Jego przesłaniem był
znany i akceptowany przez wszystkich ludzi. Spotkania z Je-
zusem koncentrują w sobie, jak również manifestują na ze-
wnątrz nadzwyczajną moc, ponieważ uruchamiają prawdziwy
proces przemiany, jedności i międzyludzkiej solidarności.
ORATIO
Panie, Ty jesteś światłem, które zstąpiło na ziemię, aby
oświecić całą ludzkość; Ty jesteś prawdą Ojca, która niesie
nadzieję i życie tym, którzy żyją w oddaleniu i w ciemno-
ściach błędu; Ty jesteś celem całej ludzkiej historii, ponie-
waż za Twoim pośrednictwem zbawienie zostało ofiarowane
każdemu człowiekowi. Dziękujemy Ci za Twoje Słowo,
1
II Rinnovamento della Catechesi - oficjalny dokument Konferencji
Episkopatu Włoch opublikowany 2 lutego 1970 r., dotyczący odnowy ka-
techezy po Soborze Watykańskim II.
229
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
za Ewangelię miłości Ojca, z którą przyszedłeś zbawić nas
wszystkich, i za przykład życia, jaki dałeś nam przez kon-
kretne czyny i postawę, które charakteryzowały Ciebie, gdy
przebywałeś pośród nas.
Ale niestety, gdy żyłeś między nami, nie traktowaliśmy
Cię, Panie, w sposób godny i należyty. Co więcej, odrzucili-
śmy Ciebie, skazując jak złoczyńcę na śmierć na krzyżu.
Przebacz nam i obdarz nas sercem skruszonym i przepełnio-
nym łaską nawrócenia, abyśmy Cię nie odrzucili po raz ko-
lejny, ale przeciwnie, aby w naszym życiu rozbłysło światło
i radość, jakie nam przyniosłeś.
Spraw, aby nasze chrześcijańskie świadectwo obfitowało
w miłość względem braci, którzy jeszcze Ciebie nie znają al-
bo żyją w błędzie co do Twojego nauczania, przepełnionego
Bożą i ludzką mądrością. Dziękujemy Ci, Panie, za to, że
Twoje Słowo, głoszone wiele lat temu, także i dzisiaj jest ży-
we, tak iż przenika nas do głębi i odnawia nasze serca. Przy-
czyń się, nasz Panie, do wzrostu wiary w Twoje Słowo, aby-
śmy mogli je zgłębiać w Duchu Świętym i przyjmować na se-
rio,
jako
ostateczne
kryterium
naszego
rozeznania
co
do faktów i problemów życia.
Spraw także, aby nasz egoizm, prawdziwa plaga naszych
czasów, został zwyciężony pragnieniem niesienia pomocy
każdemu człowiekowi, abyśmy w ten sposób mogli odnaleźć
prawdę o Bogu i radość w służeniu braciom, którzy są cier-
piący lub potrzebujący.
CONTEMPLATIO
W Galilei, ziemi Zabulona i Neftalego - jak mówi pro-
rok – pojawiło się ogromne i mocne światło, Chrystus.
230
PONIEDZIAŁEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 7 STYCZNIA
Ci, którzy znajdowali się w ciemności nocy, zobaczyli
Pana narodzonego z Maryi: słońce sprawiedliwości,
które swoimi promieniami emanowało na cały świat.
W ten sposób my wszyscy, potomkowie Adama, zoba-
czyliśmy, że jesteśmy nadzy i przyszliśmy do Niego,
aby się przyodziać i ogrzać. I wreszcie, po przyodzianiu
nagich i
oświeceniu
pozostających
w ciemnościach,
przyszedłeś, albo lepiej, pojawiłeś się Ty, Niedostępna
Światłości.
Bóg nie pogardził tym, który został obnażony jeszcze
w raju z powodu błędu i pomyłki, tracąc tym samym
odzienie, jakie włożył na niego sam Bóg. Oto na nowo
wychodzi mu na spotkanie, kierując do niego swój głos
pełen niepokoju: „Adamie, gdzie jesteś? Nie chowaj
się: chcę ciebie zobaczyć, chociaż jesteś nagi i biedny.
Nie wstydź się już, a tym bardziej teraz, gdy także i Ja
stałem się podobnym do ciebie. Chociaż miałeś nieod-
parte pragnienie, to jednak nie miałeś dość mocy, by
stać się Bogiem, dlatego też Ja dobrowolnie przyjąłem
ludzkie ciało i stałem się człowiekiem. Zbliż się więc,
zobacz Mnie i powiedz: Przyszedłeś, pojawiłeś się Ty,
który jesteś Niedostępną Światłością”.
Roman Melodos, Inni
[Cinisello Balsamo 1981, 213-214]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Nawracajcie się, albowiem bliskie jest królestwo niebie-
skie” (Mt 4,17).
231
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
LEKTURA DUCHOWA
1.
Królestwo Boże oznacza panowanie Boga. Jak to jest, kiedy
Bóg panuje?
Zapytajmy najpierw tak: Co naprawdę sprawuje w nas
władzę? Co mną rządzi? Przede wszystkim ludzie. (...) Pa-
nują we mnie także rzeczy. Rzeczy, których pożądam - przez
siłę tego pożądania; rzeczy stojące mi na zawadzie - właśnie
przez to, że mi w czymś przeszkadzają; rzeczy, które wszę-
dzie spotykam - przez to, że pobudzają, niepokoją, absorbu-
ją mój umysł. (...)
Jakby zatem wyglądało to panowanie Boga? (...)
Moje serce, moja wola doświadczały by Go jako Świętego,
który ustanawia wszystkie wartości i jest Sensem wszystkich
sensów; jako Tego, który ostatecznie sam tylko jest sensem,
a jednak wszystkiemu, co ludzkie, pozwala, aby w swojej nie-
skończoności było sensowne. Doszłoby do mnie Jego wezwa-
nie, a ja, wstrząśnięty i uszczęśliwiony, doświadczyłbym tego,
że moja ludzka osoba nie jest niczym innym, jak tylko sposo-
bem, w jaki jestem przez Boga wezwany i jak mam na Jego
wezwanie odpowiedzieć. I dlatego dostąpiłbym czegoś, co
przekracza samo tylko «sumienie» - czegoś ostatecznego:
świętej miłości, spełniającej się między Bogiem a mną.
Gdyby wszystko to było i rozwijało się - oznaczałoby to
panowanie królestwa Bożego. Ale u nas panuje królestwo
człowieka, królestwo rzeczy, królestwo ziemskich mocy i wy-
darzeń, instytucji i interesów. Przysłaniają one Boga, wypie-
rają Go. (...) Jak to może być, że drzewo, w którego kierun-
ku idę, jest dla mnie czymś bardziej rzeczywistym niż On? Że
nie wnika On nieustannie i przemożnie w moje serce i moją
świadomość? (...)
232
PONIEDZIAŁEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 7 STYCZNIA
I oto Jezus głosi, że Jego czas nadszedł. Po królestwie lu-
dzi, królestwie rzeczy, a nawet w pewnym przerażającym
sensie królestwie szatana, ma nastąpić królestwo Boże. (...)
Moc Boża wkracza i chce przejąć panowanie: przebaczać,
uświęcać, oświecać, prowadzić, przemieniać wszystko w no-
we, łaską sprawione istnienie.
Ale ma to nastąpić nie drogą fizycznej przemocy, lecz
przez wiarę, z wolnej woli człowieka płynące oddanie się Bo-
gu. (...) Ludzie powinni odmieniać kierunek swych myśli,
przenieść je z rzeczy na Boga; powinni zawierzyć siebie temu,
co przemawia z Jezusa: wtedy nadejdzie królestwo Boże.
2
Romano Guardini,
Bóg, nasz Pan Jezus Chrystus, osoba i życie
2.
Jezus z Nazaretu doprowadza plan Boży do spełnienia.
Otrzymawszy w chrzcie Ducha Świętego, ujawnia swe powo-
łanie mesjańskie: chodzi po Galilei i głosi Ewangelię Bożą,
mówiąc: „Czas się wypełnił i bliskie jest Królestwo Boże. Na-
wracajcie się i wierzcie w Ewangelię!” (Mk 1, 74-75; por.
Mt 4,17; Łk 4, 43). Głoszenie i ustanowienie Królestwa Bo-
żego są przedmiotem Jego misji: „Na to zostałem posłany”
(Łk 4, 43). Więcej jeszcze: sam Jezus jest «Dobrą Nowiną»,
jak stwierdza już na początku posłannictwa w synagodze
swojego miasta, zastosowując do siebie słowa Izajasza o Na-
maszczonym, posłanym przez Ducha Pańskiego (por.
Łk 4,14-21). Skoro Chrystus jest «Dobrą Nowiną», zachodzi
w Nim tożsamość pomiędzy posłaniem a posłanym, pomię-
dzy tym, co mówi, co czyni a kim jest. Jego moc, tajemnica
2
Tekst polski w tłum. J. Zychowicza, Warszawa 1999, 44-46.
233
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
skuteczności Jego działania, leży w całkowitym utożsamieniu
ze zwiastowanym przez Niego orędziem: głosi On «Dobrą
Nowinę» nie tylko przez to, co mówi albo czyni, ale przez to,
kim jest.
Posługa Jezusa opisana jest w kontekście podróży po Jego
ziemi. Horyzont posłannictwa przedpaschalnego koncentru-
je się na Izraelu; niemniej Jezus przynosi element nowy o za-
sadniczym znaczeniu. Rzeczywistość eschatologiczna nie jest
odłożona na odległe przyjście końca świata, ale staje się ona
bliska i zaczyna się urzeczywistniać. Królestwo Boże jest bli-
skie (por. Mk 1, 15), jego przyjście jest przedmiotem modli-
twy (por. Mk 6,10), wiara dostrzega już jego działanie w zna-
kach, takich jak cuda (por. Mt 11, 4-5), egzorcyzmy (por.
Mt 12,25-28), wybór Dwunastu (por. Mk 3,13-19), głoszenie
Dobrej Nowiny ubogim (por. Łk 4,18). W spotkaniach Jezu-
sa z poganami wyraźnie widać, że dostęp do Królestwa otrzy-
muje się za pośrednictwem wiary i nawrócenia (por.
Mk 1,15), a nie przez samą przynależność etniczną.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, 13
WTOREK
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
7 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 4, 7-10
7
Umiłowani, miłujmy się wzajemnie,
ponieważ miłość jest z Boga,
a każdy, kto miłuje,
narodził się z Boga i zna Boga.
8
Kto nie miłuje, nie zna Boga,
bo Bóg jest miłością.
9
W tym objawiła się miłość Boga ku nam,
że zesłał Syna swego Jednorodzonego na świat,
abyśmy życie mieli dzięki Niemu.
10
W tym przejawia się miłość,
że nie my umiłowaliśmy Boga,
ale że On sam nas umiłował
i posłał Syna swojego jako ofiarę przebłagalną za nasze
grzechy.
Ten krótki Janowy fragment jest kolejną refleksją prze-
prowadzoną przez Apostoła na temat braterskiej miłości,
235
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
o której pisał już w swoim Liście z perspektywy tzw. nega-
tywnego ujęcia (por. 1 J 3, 12. 15. 21). Teraz jednak akcent
został położony na przykazaniu miłości w tzw. ujęciu pozy-
tywnym: miłość jest konieczna, bo „miłość jest z Boga”
(w. 7) i „Bóg jest miłością” (w. 8). A ponieważ istota Boga
naznaczona jest miłością, dlatego też kocha On, przebacza
i daje się nam zupełnie bezinteresownie. Każda miłość ludz-
ka znajduje swoje korzenie w miłości Boga. Ten, kto kocha,
narodził się z Boga i zna Boga (w. 7).
Jeżeli taka jest istota Boga, to droga prowadząca do au-
tentycznej miłości jest tylko jedna: to droga miłości. Ale nie
taka, o jakiej myśleli gnostycy, a nawet wrogowie Janowej
wspólnoty, którzy twierdzili, że miłują Boga, ponieważ od-
czuwali potrzebę Jego poznania. Według św. Jana natura
miłości opiera się na fakcie, że to Bóg „sam nas umiłował”,
ze swojej dobrej i nieprzymuszonej woli. Jego miłość obja-
wiła się nam we wcieleniu Syna Bożego, bez którego ludzie
nadal pogrążeni byliby w duchowej nędzy, będąc niezdolny-
mi do poznania prawdziwej miłości i do posiadania życia
(w. 9-10; Rz 3,25; 5,8; 2 Kor 5,21). Miłość, jaką ukazał nam
Jezus, jest miłością bardzo konkretną, bezinteresowną, cał-
kowitą, w pełni wolną, i to aż do poświęcenia własnego ży-
cia. Można powiedzieć, że miłość człowieka do Boga zawsze
jest odpowiedzią na miłość pochodzącą od Ojca. Prawdzi-
wie pokochać Boga może jedynie ten, kto miłuje Go, prze-
mierzając drogę, której kierunek wyznacza miłość do innych
(por. Mk 12,29-31): „Po tym wszyscy poznają, żeście ucznia-
mi moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali” (J 13, 35;
por. 1 J 4,12-20).
236
WTOREK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 8 STYCZNIA
Ewangelia:
według św. Marka 6, 34-44
34
Gdy Jezus wysiadł, ujrzał wielki tłum. Zlitował się nad ni-
mi, byli bowiem jak owce nie mające pasterza. I zaczął ich na-
uczać o wielu [sprawach].
35
A gdy pora była już późna, przy-
stąpili do Niego uczniowie i rzekli: «Miejsce to jest pu-
stkowiem, a pora już późna.
36
Odpraw ich. Niech idą do oko-
licznych osiedli i wsi, a kupią sobie coś do jedzenia».
37
Lecz
On im odpowiedział: «Wy dajcie im jeść!» Rzekli Mu: «Ma-
my pójść i za dwieście denarów kupić chleba, żeby dać im
jeść?»
38
On ich spytał: «Ile macie chlebów? Idźcie, zobacz-
cie!» Gdy się upewnili, rzekli: «Pięć i dwie ryby».
39
Wtedy po-
lecił im wszystkim usiąść gromadami na zielonej trawie.
40
I rozłożyli się, gromada przy gromadzie, po stu i pięćdzie-
sięciu.
41
A wziąwszy pięć chlebów i dwie ryby, spojrzał w nie-
bo, odmówił błogosławieństwo, połamał chleby i dawał
uczniom, by podawali im; także dwie ryby rozdzielił mię-
dzy wszystkich.
42
Jedli wszyscy do syta
43
i zebrali jeszcze dwa-
naście pełnych koszów ułomków i [resztek] z ryb.
44
A tych,
którzy jedli chleby, było pięć tysięcy mężczyzn.
Jezus zostaje przedstawiony jako Dobry Pasterz, który
okazuje litość idącym za Nim tłumom, ponieważ były one
„jak owce nie mające pasterza” (w. 34). Jezus zatem to «no-
wy Mojżesz» - najpierw poucza ludzi (= wspólnota chrze-
ścijańska) swoim słowem (= Słowo Boże), a później karmi
ich chlebem i rybami (= Eucharystia). Do tej pracy angażu-
je także swoich uczniów (= Kościół): „Wy - powiada w pew-
nym momencie - dajcie im jeść” (w. 37). Tematem teolo-
gicznym, który jest w tym przypadku bazą dla całego ewan-
gelicznego opowiadania, jest swego rodzaju podwójne we-
237
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
zwanie. Pierwsze skierowane jest do synów Izraela, tych,
którzy znajdowali się na pustkowiu, by utworzyli zgroma-
dzenie, drugie zaś do uczniów, by podjęli się eucharystycz-
nej celebracji. Wszystkie szczegóły, jakie zostały podkreślo-
ne w tym fragmencie, odnoszą się właśnie do wspomnianych
wydarzeń: odosobnione miejsce, późna pora, ludzie siedzą-
cy w małych grupach (por. Wj 18, 25), wzniesienie oczu ku
niebu, błogosławieństwo, łamanie chleba i rozdawanie go
z pomocą uczniów (por. J 6,1-13; 1 Kor 11,23-34; Mt 26,26-
29; Mk 14, 22-25; Łk 22,14-20).
Oto wszyscy zgromadzeni, a było ich około pięciu tysięcy,
jedli i nasycili się, po czym zebrano „dwanaście pełnych ko-
szów ułomków i [resztek] z ryb” (w. 43). Wynika z tego, że
ze stołu zastawionego przez Jezusa nic nie może się zmarno-
wać, ale też i to, że każdy odchodzi nasycony. Uczniowie nie
dziwią się zbytnio cudownym działaniom Mistrza, ale raczej
władzy, jaką On posiada, która sprawia, że daje On ludziom
to, co jest nieodzowne do codziennego życia. Słowa i znaki,
jakie Jezus czyni względem ludzi, nie są czymś abstrakcyj-
nym czy teoretycznym, ale rzeczywistością, która zostawia
swój głęboki ślad w życiu i w historii człowieka. To ten rodzaj
rzeczywistości, która przemienia i jednocześnie otwiera
przed każdym z nas nie dający się ogarnąć horyzont wspól-
noty życia z Bogiem.
MEDITATIO
Cud rozmnożenia chleba wprowadza nas, oczywiście w spo-
sób symboliczny, w wielkie i cudowne misterium «chleba ży-
cia». To wydarzenie jest bardzo ważne, o czym świadczy fakt,
że mówią o nim wszyscy ewangeliści, co więcej umieszczają
238
WTOREK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 8 STYCZNIA
je w centrum publicznej działalności Jezusa. Oto Jezus do-
kona! nadzwyczajnego cudu, gdy ulitował się nad otaczają-
cym go ludem (por. Mk 6, 34). Jednak chodzi tutaj także
o coś innego: o znak dany przez Chrystusa celem objawienia
ludziom siebie samego. I w taki oto sposób stajemy wobec
cudu nowego zesłania manny (por. Wj 16), który został
uczyniony przez Jezusa, nowego Mojżesza. Jezus jest więc
Tym, który zapowiada czasy ostateczne, oraz Tym, który po-
średniczy w tłumaczeniu znaków Bożych (por. Wj 4, 1-9)
dokonywanych w czasie nowego wyjścia. I tak dawna, Moj-
żeszowa manna to symbol Eucharystii, prawdziwego pokar-
mu ludu Bożego. Ten zaś «żywy chleb» trzeba spożywać, aby
wejść w bliską zażyłość z Jezusem i przeżywać ją w odpo-
wiedni sposób.
Eucharystia to fakt Bożego objawienia potęgi chleba, któ-
ry ma moc dawania życia wykraczającego poza granice
śmierci. To Jezus jest tym żywym chlebem, który zapewnia
nieśmiertelność każdemu, kto karmi się Nim, słucha Jego
Słowa i wprowadza je w życie. «Wewnętrzne słuchanie» Je-
zusa polega na posilaniu się chlebem, który z nieba zstąpił,
i zaspokajaniu głodu, jaki każdy człowiek nosi w sobie. Po-
dobnie jak Ojciec jest źródłem życia Syna, a w Nim każde
dzieło zbawienia znajduje swój początek, tak też ten, kto
uczestniczy w Eucharystii, w Jezusie znajduje życie Boże. Je-
zus zaś otrzymuje życie od Ojca i przekazuje je wierzącym
nie tylko tu i teraz, w czasie obecnym, ale aż do końca świa-
ta, poprzez całe życie wieczne, którego treścią jest miłość.
To życie to forma uczestnictwa w paschalnym misterium
Chrystusa, w misterium ciała ożywianego Duchem Świętym,
co umożliwia nawiązanie głębokiej łączności z Bogiem, po-
dobnej do tej, jaka istnieje pomiędzy Ojcem a Synem.
239
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ORATIO
Panie, Ty jesteś Bogiem, który wielokrotnie dawał dowody
swojej miłości i dobroci, i to nie tylko poprzez dzieło stwo-
rzenia wszechświata i ziemi, na której żyjemy, ale także
wówczas, gdy dawałeś nam życie i rozum, za pośrednictwem
którego możemy cieszyć się pięknem stworzenia przekaza-
nego nam w posiadanie. W stopniu najwyższym okazałeś
swą ojcowską miłość wtedy, gdy posłałeś do nas Twojego
Umiłowanego Syna jako Zbawiciela. On stał się najcenniej-
szym i nieocenionym darem, na jaki mogła się zdobyć tylko
Twoja nieskończona dobroć.
Ty, Panie, naprawdę jesteś Bogiem miłości. Przejąłeś ini-
cjatywę i nie pozwoliłeś, aby człowiek na zawsze był odda-
lony od Ciebie jako Twój nieprzyjaciel. Zawarłeś przymie-
rze z Twoim ludem wybranym, i to mimo jego wielu przy-
kładów niewierności, a później dałeś nam na zawsze, za po-
średnictwem Twojego Syna, Kościół jako naszą matkę i «miej-
sce» zbawienia. Okazałeś też wspaniałomyślność Twojego
serca, dając nam dar nowej manny, to znaczy chleb Słowa
i Eucharystii, jako sakramenty Twojej Bożej miłości i obec-
ności pośród nas. Jako Bóg, zatroskałeś się także o zaspo-
kojenie naszych materialnych i duchowych głodów, przypo-
minając nam tym samym, byśmy i my naszym zatroskaniem
obejmowali ludzi ubogich i cierpiących. Nigdy też nie zapo-
mniałeś przywołać do siebie tych spośród nas, którzy czują
się nasyceni i pewni, ponieważ jedynie Ty jesteś prawdziwą
pewnością człowieka i szczęściem napełniającym po brzegi
jego serce.
Dzięki Ci, Boże, za Twoją bezgraniczną miłość, która po-
zwala nam odkrywać prawdziwą Twoją istotę, którą jest mi-
łość bez miary.
240
WTOREK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 8 STYCZNIA
CONTEMPLATIO
Miłości, która zawsze płoniesz i nigdy nie gaśniesz!
O słodki Jezu, dobry Chrystusie, Miłości moja i mój
Boże. Rozpal mnie całego Twoją miłością, Twoim
uczuciem, Twoim pragnieniem, Twoim
miłosierdziem,
Twoim weselem i Twoją radością, a także pragnieniem
świętości, dobra i czystości. Spraw, abym napełniony
słodyczą Twojej miłości i płonący jej płomieniem, miło-
wał tylko Ciebie, moja Słodyczy i moje Piękno, i to ca-
łym sercem i ze wszystkich sił. Niech Twoja prawdziwa
i święta miłość, pełna słodyczy i spokoju, wypełnia mo-
ją duszę, która do Ciebie należy, i oświeca ją światłem
wewnętrznej kontemplacji.
O dobry chlebie, ulecz smak mego serca, aby poczu-
ło słodycz Twojej miłości. Błagam o to Ciebie, przez
misterium Twojego świętego wcielenia i narodzenia.
Napełnij moje serce Twoją miłością, abym nie myślał
i nie szukał już więcej tego, co ziemskie i cielesne, ale
kochał tylko Ciebie, o Tobie myślał i Ciebie pragnął.
Abyś Ty, Boże, był nieustannie obecny na moich war-
gach i w moim sercu.
Jan z Fécamp, Confessio theologica
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Kto miłuje, narodził się z Boga i zna Boga” (1 J 4, 7).
241
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
LEKTURA DUCHOWA
1.
O mój Boże, Trójco Błogosławiona, pragnę Cię kochać i sta-
rać się, by Cię kochano, pragnę pracować na chwałę święte-
go Kościoła, ratując dusze, które przebywają na ziemi i wy-
bawiając te, które cierpią w czyśćcu. Pragnę wypełnić dosko-
nale Twoją wolę i osiągnąć ten stopień chwały, który przygo-
towałeś mi w swym królestwie, jednym słowem, pragnę być
świętą. Jestem jednak świadoma moich słabości i proszę Cię,
o mój Boże, Ty sam bądź moją Świętością.
Skoroś mnie aż tak umiłował, że dałeś mi swego jedynego
Syna, by stał się moim Zbawicielem i Oblubieńcem, to nie-
skończone skarby Jego zasług i do mnie należą. Ofiaruję je
Tobie z radością, błagając, abyś patrzył na mnie już tylko przez
Oblicze Jezusa i przez Jego Serce gorejące Miłością. (...)
Jestem więc pewna, że spełnisz moje pragnienia, o mój
Boże, że im więcej zamierzasz dać, tym więcej każesz pra-
gnąć. Czuję w mym sercu niezmierzone pragnienia, toteż
proszę z ufnością, byś pospieszył zabrać na własność moją
duszę. (...)
Mam nadzieję, że po tym ziemskim wygnaniu pójdę rado-
wać się z Tobą w Ojczyźnie; nie chcę jednak zbierać zasług
na Niebo, chcę pracować jedynie z miłości ku Tobie, tylko
w tym celu, by sprawiać Ci radość, pocieszać Twoje Najświęt-
sze Serce i ratować dusze, które będą Cię kochać przez
wieczność całą.
Pod wieczór życia stanę przed Tobą z pustymi rękoma, bo
nie proszę Cię, Panie, byś liczył moje uczynki. Wszelka spra-
wiedliwość nasza jest skażona w Twych oczach. Pragnę więc
przyodziać się Twoją własną Sprawiedliwością i jako dar
Twojej Miłości otrzymać wieczne posiadanie Ciebie samego.
242
WTOREK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 8 STYCZNIA
Nie chcę więc innego Tronu ani innej Korony, jedynie tylko
Ciebie samego, o mój Umiłowany!...
Św. Teresa z Lisieux, Akt ofiarowania się
Miłości Miłosiernej Boga [9 czerwca 1895]
2.
Przyjrzyjmy się teraz ewangelicznej relacji o rozmnożeniu
chleba (...). Ta perykopa z Ewangelii (...) pomaga nam le-
piej zrozumieć dar i tajemnicę Eucharystii.
Jezus wziął pięć chlebów i dwie ryby i wzniósłszy wzrok ku
niebu, pobłogosławił je, łamał i rozdawał apostołom, aby je
rozdzielili ludowi. Wszyscy (...) najedli się do syta, a nawet
zebrano jeszcze dwanaście koszy ułomków. Ten zdumiewają-
cy cud stanowi jak gdyby początek długiego procesu dziejo-
wego: nieustannego rozmnażania w Kościele Chleba nowe-
go życia dla ludzi wszelkich ras i kultur. Ta sakramentalna
posługa powierzona jest apostołom i ich następcom. Oni to,
wierni poleceniu Boskiego Mistrza, nie przestają łamać
i rozdawać eucharystycznego chleba kolejnym pokoleniom.
Lud Boży przyjmuje go z pobożnym przejęciem. Tym
Chlebem życia, lekarstwem nieśmiertelności, karmili się nie-
zliczeni święci i męczennicy, czerpiąc z niego moc, aby spro-
stać dotkliwym nieraz i długotrwałym udrękom. Uwierzyli
oni w słowa, które Jezus wypowiedział kiedyś w Kafarnaum:
„Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto
spożywa ten chleb, będzie żył na wieki” (J 6, 51).
Jan Paweł II, homilia podczas uroczystości Najśw. Ciała
i Krwi Chrystusa [Rzym, 22 czerwca 2000]
ŚRODA
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
8 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 4, 11-18
11
Umiłowani, jeśli Bóg tak nas umiłował,
to i my winniśmy się wzajemnie miłować.
12
Nikt nigdy Boga nie oglądał.
Jeżeli miłujemy się wzajemnie,
Bóg trwa w nas
i miłość ku Niemu jest w nas doskonała.
13
Poznajemy, że my trwamy w Nim,
a On w nas,
bo udzielił nam ze swego Ducha.
14
My także widzieliśmy i świadczymy,
że Ojciec zesłał Syna jako Zbawiciela świata.
15
Jeśli ktoś wyznaje,
że Jezus jest Synem Bożym,
to Bóg trwa w nim, a on w Bogu.
16
Myśmy poznali i uwierzyli miłości,
jaką Bóg ma ku nam.
244
ŚRODA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 9 STYCZNIA
Bóg jest miłością:
kto trwa w miłości, trwa w Bogu,
a Bóg trwa w nim.
17
Przez to miłość osiąga w nas kres doskonałości,
iż będziemy miełi pełną ufność w dzień sądu,
ponieważ tak, jak On jest [w niebie],
i my jesteśmy na tym świecie.
18
W miłości nie ma lęku,
lecz doskonała miłość usuwa lęk,
ponieważ lęk kojarzy się z karą.
Ten zaś, kto się lęka,
nie wydoskonalił się w miłości.
Jan po stwierdzeniu, że Bóg jest miłością, oświeca wspól-
notę wierzących co do praktycznych konsekwencji tegoż
stwierdzenia. Tych zwłaszcza, które wpływają na kształt
chrześcijańskiego życia. Po pierwsze, najlepszą drogą do te-
go, aby posiąść Boga, jest miłość wzajemna. To podstawowy
warunek tego, aby miłość Boża zamieszkała w człowieku
wierzącym jako forma realnej i autentycznej «obecności»
Boga i aby była ona „doskonała” na wzór miłości Chrystusa
(w. 12). Po drugie, posiadanie Ducha Bożego jest darem bę-
dącym rodzajem przewodnika na drogach życia duchowego
(w. 13). I po trzecie, wiara w Jezusa, Zbawiciela świata, jest
istotnym warunkiem do zamieszkiwania Boga w człowieku
i odwrotnie: „Jeżeli ktoś wyznaje, że Jezus jest Synem Bo-
żym, to Bóg trwa w nim, a on w Bogu” (w. 15). Tylko ten, kto
wierzy w Syna Bożego, który stał się człowiekiem, jak dawali
temu świadectwo pierwsi uczniowie, zna i miłuje Boga.
Miłość do Boga winna nieustannie wzrastać. Co więcej
może być ona autentyczna w życiu chrześcijanina tylko wów-
czas, gdy zastąpi panujące w nim strach i wszelkiego rodza-
245
LECTIO
DIVINA
NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ju obawy (w. 17-18). Innymi słowy: uczeń Jezusa, gdy dostą-
pi sądu ostatecznego, będzie w bliskości ze swoim Mistrzem
i będzie miał „ufność w dzień sądu” (w. 17a). Stanie się tak,
ponieważ miłość, jaką Jezus miłuje swoich uczniów, będzie
tą samą miłością, jaką każdy członek chrześcijańskiej wspól-
noty przeżywał względem swoich braci: „ponieważ tak, jak
On jest [w niebie], i my jesteśmy na tym świecie” (w. 17b). To
zaufanie do Boga w dzień sądu, to przejaw miłości doskona-
łej, gdyż Bóg nie będzie podchodził do wierzących z zamia-
rem ich ukarania, ale raczej jako do swoich umiłowanych
dzieci. W ten sposób zaufanie chrześcijanina do Boga staje
się pewnością zwycięstwa, jako że i jego wiara, i obecność
Chrystusa towarzyszyły mu w e wzrastaniu w miłości.
Ewangelia:
według św. Marka 6, 45-52
45
Zaraz też przynaglił swoich uczniów, żeby wsiedli do łodzi
i wyprzedzili Go na drugi brzeg, do Betsaidy, zanim sam od-
prawi tłum.
46
Rozstawszy się więc z nimi, odszedł na górę, aby
się modlić.
47
Wieczór zapadł, łódź była na środku jeziora,
a On sam jeden na lądzie.
48
Widząc, jak się trudzili przy wio-
słowaniu, bo wiatr był im przeciwny, około czwartej straży
nocnej przyszedł do nich, krocząc po jeziorze, i chciał ich mi-
nąć.
49
Oni zaś, gdy Go ujrzeli kroczącego po jeziorze, myśleli,
że to zjawa, i zaczęli krzyczeć.
50
Widzieli Go bowiem wszyscy
i zatrwożyli się. Lecz On zaraz przemówił do nich: «Odwagi,
to Ja jestem, nie bójcie się!»
51
I wszedł do nich do łodzi,
a wiatr się uciszył. Wtedy oni tym bardziej zdumieli się w du-
szy,
52
nie zrozumieli bowiem [zajścia] z chlebami, gdyż umysł
ich był otępiały.
246
ŚRODA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 9 STYCZNIA
Po rozmnożeniu chleba Jezus nakazał swoim uczniom,
aby sami wsiedli do łodzi i odpłynęli na drugi brzeg jeziora,
a On odszedł na bok, aby na wzgórzu, w ciszy, modlić się
do swojego Ojca (w. 46). O ile z jednej strony modlitwa kie-
rowana do Ojca jest przeżywana w samotności, to z drugiej
strony jest ona przeżywana w duchu solidarności z własnymi
uczniami. Ale oto uczniowie znaleźli się na jeziorze w trud-
nej sytuacji. Przestraszyli się nocy i wiejącego przeciwnego
wiatru. Jezus idzie więc do nich, krocząc po jeziorze (por.
Ps 77, 20; Iz 43, 16). Ale - tak się wydaje - nie chce czynić
cudu, dlatego też „chciał ich minąć” (w. 48). Jednak gdy zo-
baczył ich strach i przerażenie, że widzą „ducha”, a także
słysząc i krzyk, zbliżył się do nich, uciszył wiatr i powiedział:
„Odwagi, to Ja jestem, nie bójcie się!” (w. 50).
Jak rozumieć zdziwienie uczniów, któremu towarzyszy
brak wiary w Jezusa? Ano nie zrozumieli znaku rozmnoże-
nia chleba i «nie odczytali» tożsamości swojego Mistrza bę-
dącego Mesjaszem i Synem Bożym. Spojrzenia Jezusa
i uczniów na tę samą rzeczywistość są odmienne. Uczniowie
nie rozumieją i «nie widzą», gdyż „umysł ich był otępiały”
(w. 52). Podobnie też było w przypadku Izraela, gdy ten
przebywał na pustyni. Istotne jest zatem, że aby dostrzec
i rozpoznać oblicze Mistrza, wspólnota powinna mieć odwa-
gę, by przyjąć Go do swojej łodzi. Winna też umieć zaufać
Mu na trudnej drodze chrześcijańskich przeżyć i doświad-
czeń, wzywając Jego pomocy w czasie żarliwej modlitwy
i mając świadomość, że świat przeciwny Bogu, zawsze bę-
dzie wystawiał wiarę chrześcijan na próbę.
247
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
MEDITATIO
Zycie chrześcijańskie aktualizuje się w dwóch wymiarach:
wertykalnym i horyzontalnym. Pierwszy z nich uświadamia
istnienie nieskończonej miłości Ojca, który sam jest miłością
i „zesłał Syna jako Zbawiciela świata” (por. 1 J 4, 14). Co
więcej, Ojciec pragnie żyć w jedności z nami, swoimi umiło-
wanymi dziećmi. Doskonała jedność pomiędzy Bogiem
a człowiekiem najpierw dokonuje się w relacji do Bożego
słowa, a następnie poprzez nasze uczestnictwo w euchary-
stycznym stole. Nasze ciało i nasza krew wtapiają się w Cia-
ło i Krew Boga. W ten sposób dokonuje się nasza przemia-
na i nasze przebóstwienie. Jednak: „To nie my przemienia-
my Boga w nas - mówi święty Augustyn - lecz to my zosta-
jemy przemienieni w Boga”. Dzięki temu Eucharystia jest
tym szczególnym miejscem spotkania z żywym Chrystusem,
źródłem i szczytem życia Kościoła, zarazem staje się ona
gwarantem jedności z Ciałem Chrystusa i uczestnictwem we
wspólnocie jako wyrazem nakazu Chrystusa: „abyście się
wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem” (J 13, 34).
Drugi wymiar życia chrześcijańskiego - miłość do braci -
jest znakiem miłości do Boga i konsekwencją tej miłości
(por. 1 J 4, 12). Także i ten aspekt miłości braterskiej znaj-
duje swoją pełną realizację w tajemnicy Eucharystii:
„Uczestnicząc w Ofierze eucharystycznej, w źródle i zara-
zem szczycie całego życia chrześcijańskiego, składają Bogu
Boską Żertwę ofiarną, a wraz z Nią samych siebie: tak za-
równo przez składanie ofiary, jak i przez Komunię świętą
wszyscy, aczkolwiek nie bez różnicy, lecz jedni inaczej niż
drudzy, biorą udział w czynności liturgicznej. Posileni zaś -
czytamy dalej w Konstytucji Lumen gentium - w świętej Ko-
munii Ciałem Chrystusowym, w konkretny sposób przedsta-
248
ŚRODA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 9 STYCZNIA
wiają jedność Ludu Bożego, której stosownym znakiem i cu-
downą przyczyną jest ten Najświętszy Sakrament” (KK 11).
Miłość ta staje się w chrześcijaninie przemieniającą i spraw-
czą siłą, zdolną do odsunięcia wszelkiego strachu, ponieważ
ten, kto kocha, nie lęka się, a kto spożywa Ciało i pije Krew
Chrystusa, osiągnie pełnię życia.
ORATIO
Ojcze Święty, Ty, który jesteś źródłem miłości, dziękujemy
Ci za dar, jaki otrzymaliśmy w postaci Chrystusa euchary-
stycznego, tego Chleba Życia, który dla nas został połama-
ny i stał się naszym pokarmem duchowym, osobistym
i wspólnotowym. Nie mogłeś uczynić dla nas piękniejszego
daru: oddając nam osobę Twojego Syna, który nieustannie
jest obecny pośród nas, pod postaciami eucharystycznymi
chleba i wina, i to w każdym zakątku ziemi. Jednak my pra-
gniemy okazać swą wdzięczność za ten wspaniały dar, pró-
bując żyć w trwałej jedności z Tobą, treścią wypełniając
znaki, o jakich mówił nam Jan Apostoł. Żywą więc czyni-
my wzajemną miłość oraz wiarę w Twojego Syna, Jezusa
Chrystusa, a także celebrujemy obecność Ducha Świętego
zaszczepionego w nas przez sakrament bierzmowania. Je-
steśmy przy tym świadomi, że jedynie trwałe podążanie
drogą wiary może nam dać pewność Twojej miłości i Two-
jego pokoju.
Czasami na tej drodze czujemy się zmęczeni i utrudzeni,
a także przestraszeni, jak uczniowie przebywający w łodzi,
gdy szedłeś do nich po jeziorze. Bywamy też znużeni patrze-
niem na Ciebie i nieustannym pokładaniem w Tobie ufności,
ponieważ zauważamy, że często nie osiągamy celu, a prze-
249
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ciwny wiatr utrudnia nam drogę naszej codziennej wędrów-
ki. O Dobry Ojcze, przyjdź nam z pomocą, zwłaszcza wów-
czas, gdy odczuwamy niepokoje i trwamy w beznadziei.
Przywróć nam wtedy odwagę zabierania Ciebie do naszej ło-
dzi i odnów nasze zaufanie, dzięki któremu z nadzieją bę-
dziemy podążać ku Tobie, który jesteś jedyną autentyczną
pewnością i prawdą naszego życia.
CONTEMPLATIO
Chciałbym wskazać wam na pewne przekonanie Oj-
ców. (...) Otóż wyobraźcie sobie, że ziemia jest kołem,
to znaczy okręgiem z wyraźnie określonym środkiem.
Tym okręgiem jest świat, a jego centrum Bóg. Są jesz-
cze linie biegnące od okręgu do jego centrum - to ludz-
kie drogi, to znaczy różne sposoby życia.
Kiedy święci zmierzają w kierunku centrum, pragnąc
tym samym zbliżyć się do Boga, zbliżają się do Boga
i do siebie samych. Kiedy więc coraz bardziej zbliżają
się do Boga, to coraz bardziej też zbliżają się jeden
do drugiego, kiedy coraz bardziej zbliżają się do siebie,
tym samym zbliżają się także do Boga.
Taka jest istota miłości. Jeżeli znajdujemy się na ze-
wnątrz tego okręgu, to nie kochamy Boga, a jednocze-
śnie daleko nam do naszych bliźnich. Jeżeli zaś miłuje-
my Boga, to coraz bardziej zbliżamy się do Niego, i to
ze względu na naszą miłość. Jeżeli jesteśmy zjednocze-
ni z bliźnimi, to jednoczymy się także z Bogiem. To sam
Bóg czyni nas godnymi słuchania tego wszystkiego, co
przynosi nam radość, i On sam sprawia, że to, co do-
bre, spełnia się w naszym życiu. Jeżeli więc troszczymy
250
ŚRODA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 9 STYCZNIA
się o to, aby realizować w naszym życiu to, czego słu-
chamy, to Bóg oświeca nas i poucza co do swojej woli.
Św. Doroteusz z Gazy, Insegnamenti spirituali
[Roma 1979, 124-126]
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Jeżeli miłujemy się wzajemnie, Bóg trwa w nas i miłość
ku Niemu jest w nas doskonała” (1 J 4, 12).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Drogi Przyjacielu, bycie Umiłowanym jest źródłem i wypeł-
nieniem życia Ducha. Mówię tak, ponieważ gdy tylko ujrzy-
my tę prawdę, natychmiast wyruszamy w drogę w poszukiwa-
niu jej pełni. Nie spoczniemy, dopóki nie zdołamy jej odna-
leźć. Od chwili, gdy uznamy prawdę o byciu Umiłowanymi,
stajemy wobec wezwania, aby stać się tymi, którymi jesteśmy.
Stawanie się Umiłowanym jest wielką drogą duchową, którą
mamy przebyć. Jest to podróż, którą dobrze przedstawiają
słowa św. Augustyna: „Niespokojne jest moje serce, dopóki
nie spocznie w Tobie, Boże”. Wiem, że to, iż ciągle szukam
Boga, ciągle usiłuję znaleźć pełnię miłości, ciągle tęsknię
za pełną prawdą, mówi mi o tym, że już wcześniej poznałem
smak Boga, Miłości i Prawdy. Szukać mogę tylko czegoś, co
już do pewnego stopnia znalazłem. Jak mogę szukać piękna
i prawdy, jeżeli to piękno i prawda nie są mi już w głębi mo-
jego serca znane? (...)
251
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Stanie się Umiłowanymi oznacza, że pozwalamy praw-
dzie o byciu Umiłowanymi wcielić się we wszystko, co myśli-
my, mówimy i robimy.
Wymaga to długiego i bolesnego procesu przyswajania
lub raczej wcielania. Jeżeli «bycie Umiłowanym» jest tylko
piękną myślą lub wzniosłą ideą, która unosi się nad moim
życiem, aby mnie chronić przed depresją, nic się w rzeczy-
wistości nie zmienia. Chodzi o to, żeby stać się Umiłowa-
nym w zwyczajnym miejscu swej codziennej egzystencji
i stopniowo usuwać rozziew, jaki istnieje między tym, czym
wiem, że jestem, a niezliczonymi konkretnymi realiami co-
dziennego życia.
Stawanie się Umiłowanym to ściąganie objawionej mi
prawdy z wysoka w dół, do zwyczajności tego, co faktycznie
myślę, mówię i robię w ciągu całego mojego dnia.
1
Henri J. M. Nouwen, Życie Umiłowanego.
Jak żyć duchowo w świeckim świecie
2.
Wiara w Chrystusa i nadzieja, której On jest mistrzem i na-
uczycielem, pozwalają człowiekowi odnieść zwycięstwo
nad samym sobą, nad tym wszystkim, co w nim jest słabe
i grzeszne, a zarazem ta wiara i nadzieja prowadzą do zwy-
cięstwa nad złem i skutkami grzechu w otaczającym nas
świecie. (...) Chrystus i nam pozwala przetrwać najtrudniej-
sze chwile w życiu, jeżeli z wiarą i nadzieją zwracamy się
do Niego o pomoc. „Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się!”
(Mt 14, 27). Mocna wiara, z której rodzi się nadzieja, cnota
tak bardzo dziś potrzebna, uwalnia człowieka od lęku i daje
1
Tekst polski w tłum. M. Rusieckiej, Kraków 2005, 37-39.
252
ŚRODA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 9 STYCZNIA
mu siłę duchową do przetrwania wszystkich burz życiowych.
Nie lękajcie się Chrystusa! Zaufajcie Mu do końca! On jedy-
ny „ma słowa życia wiecznego” (por. J 6, 68). Chrystus nigdy
nie zawodzi!
Jan Paweł II, homilia podczas spotkania z młodzieżą
[Poznań, 3 czerwca 1997]
CZWARTEK
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
10 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła 4,19 - 5, 4
Najmilsi:
19
My miłujemy [Boga],
ponieważ Bóg sam, pierwszy nas umiłował.
20
Jeśliby ktoś mówił: «Miłuję Boga», a brata swego niena-
widził, jest kłamcą,
albowiem kto nie miłuje brata swego, którego widzi,
nie może miłować Boga, którego nie widzi.
21
Takie zaś mamy od Niego przykazanie,
aby ten, kto miłuje Boga,
miłował też brata swego.
5.1
Każdy, kto wierzy, że Jezus jest Mesjaszem,
z Boga się narodził;
i każdy miłujący Tego, który dał życie,
miłuje również tego,
kto życie od Niego otrzymał.
2
Po tym poznajemy, że miłujemy dzieci Boże,
gdy miłujemy Boga i wypełniamy Jego przykazania,
254
CZWARTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 10 STYCZNIA
3
albowiem miłość względem Boga
polega na spełnianiu Jego przykazań,
a przykazania Jego nie są ciężkie.
4
Wszystko bowiem, co z Boga zrodzone, zwycięża świat;
tym właśnie zwycięstwem,
które zwyciężyło świat, jest nasza wiara.
W całym tekście przenikają się dwa aspekty nauki Janowej:
chrześcijańska miłość (w. 19-21) i wiara w Jezusa, będące
zarazem
składowymi
elementami
jednego
przykazania
(w. 4, 21; 5, 1-4). Miłość i nienawiść z punktu widzenia tej
nauki są nie do pogodzenia.
Miłość chrześcijańska zna trzy odmiany: miłość Boga
do ludzi, nasza miłość do Boga i miłość wzajemna między
ludźmi. Miłość do Boga i miłość do braci są ze sobą ściśle
związane: „(...) kto miłuje Boga, miłuje też i brata swego”
(por. w. 21). Co więcej, wyrazem prawdziwej miłości
do Boga jest miłość do braci: „Kto nie miłuje brata swego,
którego widzi, nie może miłować Boga, którego nie widzi”
(w. 20; por. 1 J 2, 7-11; 1 J 3, 10-24; J 13, 34). Ponadto au-
tor przypomina, że chrześcijańska miłość korzeniami swy-
mi sięga Boga, ponieważ to On „pierwszy nas umiłował”
(w. 19) jako swoje prawdziwe dzieci. W konsekwencji
na nas ciąży tylko przywilej udzielenia odpowiedzi na tę
miłość. Co ważne, to nie człowiek swoją miłością dosięgną!
Boga, ale to Bóg nas zdobył dla siebie poprzez historyczne
przyjście Jezusa na ziemię. W każdej chwili możemy zwe-
ryfikować, czy miłość Boża faktycznie jest w nas obecna.
Wystarczy, że przyjrzymy się sobie i odpowiemy szczerze:
czy miłujemy innych. To proste pytanie, niczym lakmusowy
papierek, pomaga dowiedzieć się, czy Bóg przebywa w nas
na trwałe.
255
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Istnieje pokusa, by odwołać się do miłości Bożej, a jedno-
cześnie zapominać o miłości do innych. Była ona główną
przyczyną potępienia gnostyków, którzy uciekali się do tego,
co Boskie, ale praktycznie w ogóle nie interesowali się tym,
co ludzkie, w tym etyką regulującą stosunki z innymi ludźmi.
Zauważmy jednak, że to, jak Bóg nas kocha, poznajemy
przez pryzmat wiary. Ale to, jak miłujemy innych, poznaje-
my już przez pryzmat życia. Wierzący bowiem, który „z Bo-
ga się narodził” (w. 1), miłuje nie tylko Ojca i Syna, ale tak-
że wszystkich swoich braci, którzy także narodzili się z Bo-
ga. Podsumowując: tylko wiara i miłość, dwie wewnętrzne
siły zrodzone z dziecięctwa Bożego, pozwalają chrześcijani-
nowi na przezwyciężanie tego wszystkiego, co przeciwstawia
się Bogu, co ostatecznie sprowadza się do zachowywania
Bożych przykazań (w. 3-4).
Ewangelia:
według św. Łukasza 4, 14-22
14
Potem powrócił Jezus mocą Ducha do Galilei, a wieść
o Nim rozeszła się po całej okolicy.
15
On zaś nauczał w ich sy-
nagogach, wysławiany przez wszystkich.
16
Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował.
W dzień szabatu udał się swoim zwyczajem do synagogi i po-
wstał, aby czytać.
17
Podano Mu księgę proroka Izajasza. Roz-
winąwszy księgę, znalazł miejsce, gdzie było napisane:
18
Duch Pański spoczywa na Mnie,
ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie,
abym ubogim niósł dobrą nowinę,
więźniom głosił wolność,
a niewidomym przejrzenie;
256
CZWARTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 10 STYCZNIA
abym uciśnionych odsyłał wolnymi,
19
abym obwoływał rok łaski Pana.
20
Zwinąwszy księgę, oddał słudze i usiadł; a oczy wszyst-
kich w synagodze były w Niego utkwione.
21
Począł więc mó-
wić do nich: «Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście sły-
szeli».
22
A wszyscy przyświadczali Mu i dziwili się pełnym
łaski słowom, które płynęły z ust Jego. I mówili: «Czy nie
jest to syn Józefa?»
Oto przed nami przedziwna scena z życia Jezusa opisują-
ca Jego publiczną działalność i ewangelizację w Galilei. Ta
zaś była naznaczona wymowną mocą Ducha Świętego, entu-
zjazmem otaczających Go ludzi i trawiących ich głodem,
który było widać dosłownie wszędzie. W tej aurze Jezus do-
tarł do Nazaretu, gdzie przybył do miejscowej synagogi.
W niej przeczytał i zinterpretował słowa pochodzące z Księ-
gi Izajasza 61,1-2, odnosząc je do swojej osoby. Wyjaśnienie
odczytanych słów, odnoszone do dziejącego się tu i teraz,
stało się swoistym programowym manifestem całej Jego me-
sjańskiej działalności. Wraz z pojawieniem się Jego osoby,
rozpoczął się bowiem rok łaski lub też rok jubileuszowy i na-
stąpiło zstąpienie Ducha Świętego na ziemię, który przy-
niósł zbawienie całej ludzkości. Innymi słowy, jak powie-
dział Jezus: „Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście sły-
szeli” (w. 21).
Duch Święty namaścił więc Jezusa na Mesjasza, a króle-
stwo, które Jezus głosił, to królestwo prawdy, wolności i no-
wości świata, do jego zaś wzrostu przyczynia się On pośród
tych, którzy Go słuchają i podążają za Nim. Jednak nie było
to tak oczywiste dla słuchających Go w nazaretańskiej syna-
godze. Oto po wysłuchaniu słów Jezusa wszyscy byli zdumie-
ni z powodu wypowiedzianych przez Niego słów i dawali
257
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
świadectwo o Jego ziemskim pochodzeniu (w. 22). Dlatego
też wyzwolenie przyniesione przez Jezusa zostało skierowa-
ne przede wszystkim do ludzi ubogich, do uciemiężonych,
uwięzionych i niewidomych, a nie do sytych i bogatych, po-
nieważ to ci pierwsi byli najbardziej otwarci na głoszone
przez Niego zbawienie oraz na działanie Ducha Świętego.
Słowa Jezusa są słowami «dobrej nowiny» o nowym życiu,
która głoszona jest wszystkim ludziom. To «nowina» wyma-
gająca, która kryje w sobie zarówno rzeczywistość krzyża,
jak i zmartwychwstania. Ale to właśnie w misterium pas-
chalnym człowiek wierzący odnajduje swą pełnię i jedność
z Bogiem. Jednak owa «pascha», «przejście», musi dokonać
się w każdym człowieku, jeżeli także on chce być wyzwolicie-
lem dla ciemiężonych braci, żyć w Duchu Świętym i uczest-
niczyć w chwale zmartwychwstałego Chrystusa.
MEDITATIO
Cała Ewangelia nie jest niczym innym, jak głoszeniem Bożej
miłości, która stała się widzialna w osobie Jezusa Chrystusa.
«Kochać» znaczy uczynić swoją perspektywę Boga, który ko-
cha każde stworzenie i nie waha się poświęcić własnego Sy-
na Jednorodzonego dla zbawienia wszystkich ludzi. Żyć dla
innych, dawać siebie innym, ofiarować siebie dla ich dobra
oznacza «żyć» tak jak Bóg i «czynić» to, czego pragnie od
nas Jezus. Szczególnie dzisiaj - jak czytamy w Konstytucji
Gaudium et spes - „występuje paląca potrzeba, abyśmy sta-
wali się bliźnimi absolutnie każdego człowieka i czynnie po-
magali mu, jeżeli pojawia się na naszej drodze, czy byłby to
opuszczony przez wszystkich stary człowiek, niesprawiedli-
wie pogardzany robotnik cudzoziemski, wygnaniec, urodzo-
258
CZWARTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 10 STYCZNIA
ne z nieprawego związku dziecko cierpiące niesłusznie z po-
wodu nie popełnionego przez siebie grzechu, czy też głodu-
jący” (KDK 27). Nie możemy - powtórzmy to mocno - uwa-
żać siebie za prawdziwe dzieci Boże, jeżeli w każdym, bez
wyjątku, nie dostrzegamy brata, a zwłaszcza w człowieku
ubogim i cierpiącym.
Zauważmy, że wiara nie tylko ożywia naszą chrześcijań-
ską miłość do wielorakiej aktywności, ale staje się gigantycz-
ną siłą w walce z każdym grzechem, jakim są m.in. naduży-
cia:
nietolerancja,
niesprawiedliwość,
przemoc,
egoizm,
ucisk, nienawiść i wiele innych, które panują w naszym świe-
cie. „Można kogoś wprowadzić w przestrzeń chrześcijań-
skiej wiary, jedynie ucząc go miłości; a uczyć miłości moż-
na jedynie o tyle, o ile się kocha i osobę, którą chce się na-
uczyć miłości, i Boga, którego próbuje się zaproponować”
(R. Guelluy). Innymi słowy: najpiękniejszą lekcją, jaką moż-
na poprowadzić o miłości do Boga i do braci jest pokazywa-
nie nie tyle słowem, ile przede wszystkim świadectwem ży-
cia, że znajdujemy się w sercu Boga.
ORATIO
Bądź błogosławiony, Panie nieba i ziemi, który otworzyłeś
drogę miłości dla człowieka spragnionego szczęścia. Bądź
uwielbiony, Panie maluczkich i ubogich, który dla swojego
Syna wybrałeś taką właśnie drogę, aby nauczyć nas, że wła-
śnie w życiu prostym i ubogim objawiasz swoją wyprzedzają-
cą wszystko i bezgraniczną miłość. Bądź pochwalony, Panie
pokoju i życia, za to, że przyniosłeś nam Twoje przebacze-
nie. Pozwoliłeś nam bowiem doświadczyć bogactwa Twojej
wspaniałomyślności przez ofiarowane nam miłosierdzie,
259
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
które wylałeś na nas, grzeszników i ludzi zbuntowanych, ale
także umiłowanych i wybranych przez Ciebie od zawsze.
Ześlij nam, o Panie, Twojego Ducha światła i prawdy,
abyśmy mogli nauczyć się, jak mamy kroczyć w świetle Two-
jego słońca, które jest życiem i radością. Naucz nas patrzeć
naprzód, a nie spoglądać do tyłu, aby nadzieja, jaka wypły-
wa z Twojego Słowa, kierowała naszymi chwiejnymi i nie-
pewnymi krokami, i abyśmy w czasie naszej ziemskiej wę-
drówki zbierali nie zeschłe chwasty, ale wspaniałe i pachną-
ce kwiaty miłości do braci, które moglibyśmy Tobie ofiaro-
wać. Bądź umiłowanym naszym Bogiem. Zajmuj pierwsze
miejsce w naszych sercach. Tylko Ty możesz w nas zaspokoić
pragnienie szczęścia i pełni życia. Spraw, Panie, aby nasze-
mu życiu zawsze towarzyszyła Twoja kochająca obecność,
ponieważ bez Ciebie niczego nie możemy uczynić, a nasze
serce jedynie w Tobie może znaleźć pokój i odpoczynek.
CONTEMPLATIO
Wieloma różnymi drogami prowadzi Duch Święty tych,
którzy zasłużyli być dziećmi Boga i odrodzić się z Du-
cha
Świętego,
tych,
których
Chrystus
wewnętrznie
oświeca i umacnia. Sercami ich kieruje łaska i duchowy
pokój.
Czasem są jakby pogrążeni w smutku i żałobie ze
względu
na
cały
rodzaj
ludzki;
zanoszą
błagania
za wszystkich
ludzi, przepełnieni najczystszą miłością
ku ludziom, smucą się aż do łez.
Czasem znowu Duch Święty rozpala ich tak wielką
miłością i uniesieniem, iż gdyby to było możliwe, za-
mknęliby w swym sercu wszystkich ludzi: złych i dobrych.
260
CZWARTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 10 STYCZNIA
Czasem w pokorze ducha uniżają się wobec wszyst-
kich i uznają siebie za ostatnich i najniegodniejszych.
Czasem pod wpływem Ducha Świętego trwają w nie-
wypowiedzianej radości.
1
Pseudo Makary, Homilia 18, 8
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie może mi-
łować Boga, którego nie widzi” (1 J 4, 20).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Ty posłałeś mnie do ludzi. Na moje ramiona włożyłeś wielkie
ciężary Twojej władzy i ogrom Twojej łaski. I powiedziałeś
mi, abym poszedł. Twarde i mocne jest Twoje słowo, które
posyła mnie daleko od Ciebie, do Twoich stworzeń, które
pragniesz zbawić. Do ludzi. Przebywałem pośród nich prak-
tycznie od zawsze, zanim Twoje słowo konsekrowało mnie
do tej misji. Kochałem, aby kochać i aby być kochanym, aby
być dobrym przyjacielem i aby mieć dobrych przyjaciół.
Przebywać pośród ludzi jest czymś wspaniałym, a także jest
czymś bardzo łatwym i przyjemnym. Idzie się tylko do tych,
których samemu się wybiera, i pozostaje się z nimi, jak długo
się chce. Ale tym razem tak nie było. Ludzie, do których
1
Zob. Liturgia Godzin, III, Poznań 1982,130-131.
261
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
mnie posłałeś, zostali wybrani przez Ciebie. Nie mam być ich
przyjacielem, ale sługą. To, że mi się znudzą, nie będzie żad-
nym powodem do ich opuszczenia, jak dawniej bywało. Tym
razem muszę pozostać, ponieważ taka jest Twoja wola.
Ach te stworzenia, do których mnie posłałeś, daleko
od Ciebie! Większość z nich nie przyjęła Twojego posłańca,
nie chce Twoich darów, Twojej łaski ani Twojej prawdy, z któ-
rą mnie do nich skierowałeś. A ja nadal muszę wracać pod ich
drzwi, natrętny jak obwoźny handlowiec ze swoją galanterią.
Gdybym wiedział, że jeżeli mnie nie przyjmują, to Ciebie
chcą odrzucić, to byłaby to dla mnie jakaś pociecha. Kto wie,
może ja także zamykałbym drzwi mojego życia, gdyby pukał
do mnie ktoś taki jak ja i mówił, że jest posłany od Ciebie.
A ci, którzy przyjmują mnie do swojego życia? O Panie,
oni pragną zupełnie czegoś innego niż to, co ja im przynoszę.
(...) A czego oczekują ode mnie? Jeżeli nie są to pieniądze,
których szukają, lub jakaś drobna pomoc materialna, albo
wreszcie odrobina pocieszenia i współczucia, to patrzą
na mnie jak na jakiegoś agenta ubezpieczeniowego, z którym
chcieliby zawrzeć umowę na życie także po śmierci. (...)
Panie, naucz mnie modlić się i kochać. W ten sposób, bę-
dąc w Tobie, zapomnę o mojej nędzy, ponieważ będę miał
w sobie coś, co sprawi, że o niej zapominam: cierpliwą mi-
łość, która Twoim bogactwem obdaruje i wypełni ubóstwo
moich braci. Tylko w ten sposób stanę się bratem dla ludzi.
Będę tym, który pomaga znaleźć to, czego oni potrzebują
najbardziej: Ciebie, Boga moich braci.
Karl Rahner, Tu sei il silenzio [Brescia 1969, 63-64, 69]
2.
Pragnę z prostotą i pokorą zwrócić się do wszystkich, męż-
czyzn i kobiet bez wyjątku, by w przekonaniu o powadze
262
CZWARTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 10 STYCZNIA
obecnej chwili i o osobistej odpowiedzialności każdego - po-
przez osobisty i rodzinny styl życia, poprzez sposób korzysta-
nia z dóbr, poprzez obywatelskie uczestnictwo, poprzez swój
wkład w decyzje ekonomiczne i polityczne i własne zaanga-
żowanie w programy narodowe i międzynarodowe - zastoso-
wali środki, do jakich pobudza solidarność i miłość preferen-
cyjna ubogich. Wymaga tego obecna chwila i wymaga tego
przede wszystkim godność osoby ludzkiej, która jest nie-
zniszczalnym obrazem Boga Stwórcy, identycznym w każ-
dym z nas.
W tym zaangażowaniu przykładem i przewodnikiem win-
ni być synowie Kościoła, wezwani, według słów samego
Chrystusa wypowiedzianych w synagodze nazaretańskiej,
aby „ubogim nieść dobrą nowinę, więźniom głosić wolność,
a niewidomym przejrzenie, aby uciśnionych odsyłać wolny-
mi, i obwoływać rok łaski od Pana” (por. Łk 4,18-19). Nale-
ży podkreślić przeważającą rolę, jaką mają w tej dziedzinie
świeccy, mężczyźni i kobiety (...). Do nich należy ożywianie
współczesnej rzeczywistości poprzez chrześcijańskie zaanga-
żowanie: oni winni okazać się tu świadkami i tymi, którzy
wprowadzają pokój i sprawiedliwość.
Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis, 47
PIĄTEK
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
11 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 5, 5-13
Najmilsi:
5
Któż zwycięża świat,
jeśli nie ten, kto wierzy,
że Jezus jest Synem Bożym?
6
Jezus Chrystus jest tym,
który przyszedł przez wodę i krew, i Ducha,
nie tylko w wodzie,
lecz w wodzie i we krwi.
Duch daje świadectwo,
bo Duch jest prawdą.
7
Trzej bowiem dają świadectwo:
8
Duch, woda i krew, a ci trzej w jedno się łączą.
9
Jeśli przyjmujemy świadectwo ludzi - to świadectwo Bo-
że więcej znaczy,
ponieważ jest to świadectwo Boga,
które dał o swoim Synu.
10
Kto wierzy w Syna Bożego,
264
PIĄTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 11 STYCZNIA
ten ma w sobie świadectwo Boga;
kto nie wierzy Bogu, uczynił Go kłamcą,
bo nie uwierzył świadectwu,
jakie Bóg dał o swoim Synu.
11
A świadectwo jest takie:
że Bóg dał nam życie wieczne,
a to życie jest w Jego Synu.
12
Ten, kto ma Syna, ma życie,
a kto nie ma Syna Bożego,
nie ma też i życia.
13
O tym napisałem do was,
którzy wierzycie w imię Syna Bożego,
abyście wiedzieli,
że macie życie wieczne.
Apostoł podkreśla, że tym, co pomaga chrześcijaninowi
zwyciężać świat, jest wiara. Jednak, aby zwyciężać, trzeba
walczyć. Aby zwyciężać i czynić wolę Bożą, trzeba toczyć ze-
wnętrzną i wewnętrzną walkę przeciwko temu wszystkiemu,
co jest ze świata. Pewność zwycięstwa chrześcijanina opiera
się zaś na jednym fakcie, a mianowicie, że życie w Bogu
i jedność z Nim mają większą moc niż życie, jakie daje świat
i wszystko to, co wiąże się z przywiązaniem do zła. Tak więc
jedynym środkiem pomagającym w pokonaniu świata jest
wiara w Chrystusa, Syna Bożego (w. 5).
Jezus przyszedł na świat, aby oddać życie za ludzi. Każdy,
kto wierzy w Niego, ma „życie wieczne” (w. 11). Zycie wiecz-
ne, jakie Jezus przyniósł ludzkości, jest pewne, ponieważ
obiecał je nam Jezus na początku swojego życia publicznego
poprzez przyjęcie chrztu („woda”: por. J 1, 31), a także po-
twierdził na jego końcu, poprzez śmierć na krzyżu („krew”:
por. J 6, 51; 19, 34). To wszystko zaś nadal jest aktualizowa-
265
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ne i uobecniane w Eucharystii. Są to wydarzenia, w których,
w sposób jak najbardziej widoczny, ukazały się moc i świa-
dectwo Ducha Świętego (w. 6), który jest gwarantem wiary
i prawdy, jaką przyniósł Jezus.
Na tym potrójnym i zgodnym świadectwie (Ducha, wody
i krwi) opiera się objawienie Boga w Jezusie Chrystusie, Je-
go Synu (w. 7-8). Apostoł polemizuje tutaj z fałszywą inter-
pretacją gnostyków, którzy twierdzili, że bóstwo Jezusa jed-
noczy się z Jego człowieczeństwem w czasie chrztu, jednak
w chwili śmierci to, co Boskie, odrywa się od tego, co ludzkie,
i to do tego stopnia, że umiera jedynie sam Jezus człowiek.
Jednak - naucza św. Jan - ten, kto odrzuca świadectwo Du-
cha Bożego, ten odrzuca także wiarę w Chrystusa, która jest
ważna tak dla życia, jak i dla śmierci. Działanie Ducha Świę-
tego realizuje się zaś za pośrednictwem sakramentów
(chrzest, bierzmowanie, Eucharystia), poprzez które czło-
wiek wierzący zostaje wszczepiony w Chrystusa i uzdolniony
do dawania świadectwa i do życia we wspólnocie z Bogiem
(w. 11-13).
Ewangelia:
według św. Łukasza 5,12-16
12
Gdy [Jezus] przebywał w jednym z miast, zjawił się czło-
wiek cały pokryty trądem. Gdy ujrzał Jezusa, upadł na twarz
i prosił Go: «Panie, jeśli chcesz, możesz mnie oczyścić».
13
Je-
zus wyciągnął rękę i dotknął go, mówiąc: «Chcę, bądź oczysz-
czony». I natychmiast trąd z niego ustąpił.
14
A On mu przy-
kazał, żeby nikomu nie mówił: «Ale idź, pokaż się kapłano-
wi i złóż ofiarę za swe oczyszczenie, jak przepisał Moj-
żesz, na świadectwo dla nich».
15
Lecz tym szerzej rozchodzi-
266
PIĄTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 11 STYCZNIA
ta się Jego sława, a liczne tłumy zbierały się, aby Go słu-
chać i uzyskać uzdrowienie z ich niedomagań.
16
On jed-
nak usuwał się na pustkowie i [tam] się modlił.
Oto Jezus spotyka trędowatego, uzdrawia go i wysyła
do kapłanów. Ale wysyła go nie tylko po to, aby ten złożył
ofiarę przepisaną Prawem, nazywaną ofiarą oczyszczenia
(por. Kpł 14). Ale aby ów trędowaty dla wszystkich stał się
pewnego rodzaju świadectwem Jego mesjańskiej obecności
wśród ludzi. W judaizmie bowiem uzdrawianie trędowatych
było jednym ze znaków przyjścia Mesjasza (por. Łk 7, 22).
Uzdrowienie dokonane przez Jezusa zostało opisane przy
pomocy typowych elementów. Najpierw mamy prośbę o uzdro-
wienie. Ta skierowana jest do Jezusa przez chorego („Panie,
jeśli chcesz, możesz mnie oczyścić”: w. 12). Dalej następuje
pozytywna odpowiedź Jezusa, który dokonuje uzdrowienia
przez dotknięcie chorego ręką („Chcę, bądź oczyszczony”:
w. 13). Kończy zaś wydarzenie odesłanie osoby uzdrowionej
do kapłanów („Idź, pokaż się kapłanowi...”: w. 14). Trędo-
waty, którego wspólnota Izraela usuwała poza swój obręb,
poprzez fakt uzdrowienia na nowo do niej powraca. Ponad-
to uzdrowienie dokonane przez Nazarejczyka jest symbolem
Bożego przebaczenia i okazanego miłosierdzia, a także fun-
damentem życia Kościoła (por. J 20, 23).
Ten ewangeliczny fragment kończy się redakcyjnym do-
datkiem ewangelisty, który tym samym wskazuje na pewien
szczególny aspekt osoby Jezusa. Jezus nie tylko uzdrawia
tych, którzy Go o to proszą, co poniekąd prowadzi do po-
ważnego rozgłosu na Jego temat, ale odchodzi - zupełnie
niespodzianie - na miejsce odosobnienia, aby się modlić.
Z tego faktu, czy może raczej z takiej postawy Jezusa, wypły-
wa Jego szczególna moc, ale i nadzwyczajna fascynacja Jego
267
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
osobą. Oto Jezus oddala się, aby rozmawiać z Ojcem. Mo-
dlitwa ta jest dla Niego wsparciem nie tylko w trudnych
chwilach, choćby wówczas, gdy towarzyszy Mu niezrozumie-
nie, ale pozwala także na weryfikowanie Jego misji z wolą
Tego, który Go posłał na świat.
MEDITATIO
Modlitwa jest jednym z najbardziej wymownych elementów
ewangelicznego przesłania. Oto Jezus jest tym, który prak-
tykuje ją w relacjach ze swoim Ojcem, a tym samym daje
nam przykład, jak i my mamy postępować. Wielu z nas uwa-
ża, że modlitwa to szczególny moment «uchwycenia» Boga,
pozwalający na umieszczeniu Go w centrum własnych wy-
obrażeń, lub też sposób na otrzymanie tego, co nam wydaje
się korzystne z punktu widzenia realizacji naszych własnych
planów, albo co umożliwi nam spełnienie się naszych pra-
gnień. Jednak prawda na temat modlitwy jest zupełnie inna.
Otóż, modlitwa to «coś», co wpisuje się w perspektywę Bo-
ga, «coś», co wychodzi od faktu Jego miłości. Jest ona kon-
templowaniem oblicza Ojca, który z ogromną czułością spo-
gląda na swoje dzieci. Jest też spotkaniem żywej osoby
i przyzwoleniem na bycie przez Nią kochaną.
Modlitwa więc to jedno z najtrudniejszych «działań» czło-
wieka wierzącego. Jest «pracą» absorbującą i wymagającą,
i wcale nie dlatego, że jest ponad nasze siły, ale dlatego, że
jest «doświadczeniem», którego nigdy nie można zdobyć
do końca, a ponadto jest «drogą», na której zawsze jest się
tylko uczniem.
Modlitwa jest formą akceptacji. Jest przestrzenią obecno-
ści Bożej miłości. Sama w sobie nie jest jednak miłością Bo-
268
PIĄTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 11 STYCZNIA
ga, ale naszym przyzwoleniem na bycie przez Niego kocha-
nym. Modlitwa jest oczekiwaniem i słuchaniem, otrzymywa-
niem i przyjmowaniem. Jest trwaniem w obecności miste-
rium Boga i naszym «tak» na bycie miłowanym przez Niego,
tak jak uczyniła to Maryja, która doświadczała obecności
Boga w swoim łonie. Jednak modlitwa jest także odpowie-
dzią na tenże dar, czyli odnoszeniem wszystkiego do Boże-
go serca. Jest ona w końcu oddawaniem chwały, dziękczy-
nieniem, ofiarowaniem, wstawiennictwem, swoistego rodza-
ju świętowaniem, a także liturgią życia.
Istotą chrześcijańskiej modlitwy jest wchodzenie w miste-
rium dziecięctwa Bożego. Wtedy staje się ona trwaniem
w Bogu, w Duchu Świętym przez Syna. Dokładnie tak, jak
Syn trwa w Ojcu. Św. Paweł przypomina nam o tym w sło-
wach: „Bóg zesłał do serc naszych Ducha Syna swego, który
woła: Abba, Ojcze!” (Ga 4, 6; por. Rz 8, 15-17; Ef 3,17n).
ORATIO
Najświętszy Ojcze! Wiemy, że każdy „dar doskonały zstępu-
je z góry” (por. Jk 1,17). Ty jesteś Tym, który wziął inicjaty-
wę miłości w swoje ręce i posłał na świat Syna i Ducha Świę-
tego. Ty jesteś początkiem wszelkiej miłości, ponieważ
wszystko od Ciebie pochodzi. Ty jesteś odwiecznym Oblu-
bieńcem, a więc Tym, który kocha od zawsze. Nasza modli-
twa pragnie być zatem miejscem, w którym doświadczamy
Twojej ojcowskiej miłości. Ale, niestety, żyjemy w czasach,
w których człowiek wydaje się tracić orientację i sprawia
wrażenie zagubionego. Wydaje się, że nie zna już on grani-
cy pomiędzy dobrem a złem, a Ty stałeś się Bogiem niezna-
nym i odrzuconym. Ale Ty, Boże, nasz Ojcze, możesz uzdro-
269
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
wić nas z naszej nędzy, jak uleczyłeś trędowatego z dzisiej-
szej Ewangelii.
Dlatego też prosimy Ciebie, prowadź wszystkie swoje
dzieci ku odkryciu wartości modlitwy. Zaprowadź nas do
Wieczernika, abyśmy na nowo przeżyli misterium Zesłania
Ducha Świętego. Zaprowadź nas do Twojej szkoły, abyśmy
w niej uczyli się prawdziwej mądrości, która rodzi się z dia-
logu prowadzonego z Tobą i która staje się mocą wspierają-
cą życie nas, wierzących.
Najświętszy Ojcze! Twój Syn, Jezus Chrystus, jest Tym,
który pozwolił się Tobie pokochać, wypełnił Twoją wolę
i wydał się na śmierć, abyśmy dzięki Niemu otrzymali dar
Ducha Świętego. Również i dla nas, naśladujących Chrystu-
sa, modlitwa jest wejściem w to misterium przyjmowania
i akceptowania; wejściem w misterium krzyża. I to nie tylko
w czasie paschalnej radości, ale w ciszy ją poprzedzającej
i w czasie Twojej, Ojcze, nieobecności. Ta cisza pozwala nam
doświadczać bycia samotnymi przed jedynym Bogiem. To
właśnie w «niej» dochodzi do połączenia słowa ze słucha-
niem, a także do przyjęcia postawy czuwania, która jest
pierwszym krokiem ku pełniejszemu zaangażowaniu się
na drodze wiary, w oparciu o przykład Jezusa Chrystusa.
CONTEMPLATIO
Syn narodził się dla określonej przyczyny - a było nią
zbawienie ciebie, zuchwalca, który dlatego gardzi Bó-
stwem, że przyjęło ono twoją cielesną postać - za po-
średnictwem duszy zbliżył się do ciała i stał się człowie-
kiem, Bogiem na ziemi. Kiedy zaś potem wrócił do Bo-
ga, na nowo połączył się z Nim w jedno po odniesieniu
270
PIĄTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 11 STYCZNIA
zwycięstwa przez to, co lepsze, bym ja stał się o tyle Bo-
giem, o ile On człowiekiem. (...)
Ochrzczony został jako człowiek, ale grzechy odpuścił
jako Bóg. (...) Kuszony był jako człowiek, ale zwycięstwo
odniósł jako Bóg; rozkazuje zaś mieć ufność jako Ten,
który świat zwyciężył (por. J 16, 33). Łaknął (por. Mt 4,
2; 21, 18), ale żywił tysiące (por. Mt 14, 21), sam będąc
chlebem żywym z nieba (por. J 6, 51). Pragnął (por. J 4,
7), ale wołał: Jeśli ktoś pragnie, niech przyjdzie do mnie
i niech pije (J 7,37-38). Był znużony (por. J 4,6), ale dla
tych, co są znużeni i dźwigają ciężary, jest wytchnieniem
(por. Mt 11,28). (...) Modli się, ale sam wysłuchuje [mo-
dłów innych] (por. Mt 8,3n). Łzy leje, ale wstrzymuje in-
nych od płaczu (por. Łk 7,13). Pyta się, gdzie jest złożo-
ny Łazarz (por. J 11,34) - był bowiem człowiekiem - ale
wskrzesza Łazarza (por. J 11, 43), bo jest Bogiem. Jest
sprzedany, i to zbyt tanio, bo za trzydzieści srebrników
(por. Mt 26, 15), ale odkupuje świat (por. 1 Kor 6, 20)
za wielką cenę, bo za cenę własnej krwi. (...) Wziął
na siebie utrudzenie i rany (por. Iz 53,5), ale leczy wszel-
ką chorobę i wszelkie udręczenie (por. Mt 9, 35). Na
drzewo jest podniesiony, przybity, ale do drzewa życia
nas przywraca (por. Ap 22, 2). (...) Umiera, lecz życie
daje (por. J 5, 21) i niszczy śmierć śmiercią (por. Hbr 2,
14). Jest pogrzebany, lecz zmartwychwstaje. Zstępuje
do piekieł, ale wyprowadza dusze.
1
Św. Grzegorz z Nazjanzu,
Trzecia mowa teologiczna 19-21
1
Tekst polski zob. w: Święty Grzegorz z Nazjanzu: Mowy wybrane, War-
szawa 1967, 324-326.
271
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Bóg dał nam życie wieczne, a to życie jest w Jego Synu”
(1J 5,11).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Nasz umysł jest zawsze aktywny. Analizujemy, podejmujemy
refleksję, marzymy bądź śnimy. Nie ma takiej chwili w ciągu
dnia i nocy, w której nie myślimy. Można powiedzieć, że na-
sze myślenie jest nieustanne. Czasem żałujemy, że nie potra-
fimy ani na moment przestać myśleć; oszczędziłoby to nam
wiele zmartwień, poczucia winy i lęku. Nasza umiejętność
myślenia jest największym darem, jaki otrzymaliśmy, ale jest
też dla nas źródłem wielkiego bólu. Czy musimy się stawać
ofiarami swoich nieustannych myśli? Otóż nie, możemy bo-
wiem przekształcić nieustanne myśli w nieustającą modlitwę,
czyniąc swój wewnętrzny monolog stałym dialogiem z na-
szym Bogiem, który jest źródłem wszelkiej miłości.
Wyrwijmy się ze swej izolacji i zobaczmy, że Ten, który
zamieszkał wewnątrz nas, pragnie słuchać z miłością, kiedy
mówimy o tym wszystkim, co zajmuje i absorbuje nasze
umysły.
2
Henri J. M. Nouwen, Chleb na drogę:
dziennik mądrości i wiary
2
Tekst polski w przekł. D. Chabrajskiej, Kraków 2005, 24.
272
PIĄTEK PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 11 STYCZNIA
2.
Jak można nakłonić człowieka współczesnego do modlitwy?
A zanim zacznie się modlić, jak sprawić, by uwrażliwił się
ogólnie może, ale głęboko, tajemnie i skutecznie na Boga, co
jest początkiem modlitwy? Modlitwa jest rozmową, rozmo-
wą całej naszej osobowości z Nim, Rozmówcą niewidzial-
nym, ale obecnym, z świętym Żyjącym, który napełnia bojaź-
nią i miłością, z Bogiem niewysłowionym, którego Chrystus,
dając nam wielki dar objawienia, kazał nazywać Ojcem, czy-
li koniecznym i pełnym miłości źródłem naszego życia, źró-
dłem niewidzialnym i niezmierzonym jak niebo, jak wszech-
świat, gdzie On się znajduje, gdzie wszystko stwarza, przeni-
ka i nad wszystkim panuje. Jak rozbudzić tę podstawową
wrażliwość religijną, w której nasz nikły głos, ale pełen treści,
pełen ducha, mógłby odnaleźć właściwą atmosferę i za-
brzmieć w płaczu czy śpiewie jak głos dziecka: Ojcze nasz,
który jesteś w niebie. Jak zatem można rozbudzić w ludziach
współczesnych tę religijną wrażliwość?
Widzimy, że dzisiaj rozmowa z Bogiem sprawia ludziom
wielką trudność, która ciągle wzrasta. Wrażliwość religijna
dzisiaj niejako osłabła, zanikła, rozwiała się. Przynajmniej
tak to wygląda. Zjawisko to możecie nazwać, jak chcecie:
uwolnieniem od mitów, zeświecczeniem, racjonalizmem,
samowystarczalnością, ateizmem, autentyzmem, materiali-
zmem... Samo zjawisko jest poważne, niesłychanie złożo-
ne, choć wygląda w praktyce na proste, atakuje ogół ludzi,
rozpowszechnia się, przyjmuje się w życiu kulturalnym
i
w obyczajach, dociera wszędzie, jakby to był jakiś podbój
myśli i postępu. Wygląda na to, że zjawisko to jest cechą
charakterystyczną nowych czasów, czasów bez religii, bez
wiary, bez Boga, jakby ludzkość wyzwoliła się z niepotrzeb-
nego ucisku.
273
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Dobrze wiecie, że tak być nie może. Przypominacie sobie
może - żeby jakiś obraz na pamięć przywołać - przypowieść
Joergensena o „nici z wysoka”. Ta nić to wątek życia. Kiedy
się ją przetnie, całe życie więdnie, upada, traci całe swoje
prawdziwe znaczenie i zadziwiającą wartość. W naszym sto-
sunku do Boga taką nicią jest religia. Ona właśnie podtrzy-
muje ten stosunek i sprawia, że możemy doświadczyć w bar-
dzo dużym zakresie uczuć, cudu istnienia, radości z życia
i odpowiedzialności za nie.
3
Paweł VI, audiencja generalna
[Rzym, 26 sierpnia 1969]
3
Zob. Paweł VI, Trwajcie mocni w wierze, t. 2, Kraków 1974, 513-515.
SOBOTA
PO OBJAWIENIU PAŃSKIM
12 stycznia
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostola 5,14-21
Najmilsi:
14
Ufność, którą w Nim pokładamy,
polega na przekonaniu,
że wysłuchuje On
wszystkich naszych próśb zgodnych z Jego wolą.
15
A jeśli wiemy, że wysłuchuje wszystkich naszych próśb,
pewni jesteśmy również posiadania tego,
o co Go prosiliśmy.
16
Jeśli ktoś spostrzeże,
że brat popełnia grzech,
który nie sprowadza śmierci,
niech się modli, a przywróci mu życie;
mam na myśli tych,
których grzech nie sprowadza śmierci.
Istnieje taki grzech,
który sprowadza śmierć.
W takim wypadku nie polecam, aby się modlono.
275
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
17
Każde bezprawie jest grzechem,
są jednak grzechy,
które nie sprowadzają śmierci.
18
Wiemy, że ktokolwiek się narodził z Boga, nie grzeszy,
lecz Narodzony z Boga strzeże go,
a Zły go nie tknie.
19
Wiemy, że jesteśmy z Boga,
cały zaś świat leży w mocy Złego.
20
Wiemy także, iż Syn Boży przyszedł
i obdarzył nas zdolnością umysłu,
tak iż poznajemy Prawdziwego.
Jesteśmy w prawdziwym Bogu,
w Synu Jego, Jezusie Chrystusie.
On zaś jest prawdziwym Bogiem
i Życiem wiecznym.
21
Dzieci,
strzeżcie się fałszywych bogów!
Wersety kończące Pierwszy List św. Jana jeszcze raz po-
wracają do podejmowanych już wcześniej tematów - nie-
wzruszonej wiary i spójności chrześcijańskiego życia - ale
dodają także nowy: zagadnienie ufnej modlitwy. Modlitwa,
jaką człowiek wierzący zanosi do Boga Ojca, posiada zasad-
niczo jeden cel: wyproszenie życia dla tych, „których grzech
nie sprowadza śmierci” (w. 16-17). Istnieją grzechy, które
prowadzą do śmierci, a więc zrywają więź jedności z Bogiem
w sposób definitywny, ale są też i takie, które nie zrywają
jedności z Bogiem w sposób ostateczny i nie prowadzą
do śmierci. Św. Jan uczy nas, że rzeczą dobrą jest modlić się
za tych ostatnich, aby powrócili oni do jedności z Bogiem.
Ważne jest jednak, aby modlitwa była zanoszona w zgodno-
ści z wolą Bożą, a nie była stosowana jako środek do szuka-
276
SOBOTA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 12 STYCZNIA
nia osobistej satysfakcji lub też jako sposób na realizowanie
własnych planów.
List Janowy kieruje pod adresem człowieka wierzącego
trzy ważne stwierdzenia. Rozpoczynają się one od słowa
„wiemy”, co ma podkreślać pewność Apostoła co do głoszo-
nych nauk. Pierwszym z nich jest przekonanie, że ten, kto
narodził się z Boga, nie grzeszy i chroni się przed panowa-
niem diabła (w. 18). Drugim, że człowiek wierzący należy
do Boga, a nie do świata, gdyż Bóg i świat to dwie rzeczywi-
stości przeciwstawne i nie dające się pogodzić (w. 19).
A trzecim, że przyjście Jezusa do ludzi daje nam możliwość
ucieczki przed złem i zjednoczenia z Bogiem i z Jego Synem.
To ostatnie oparte jest na przeświadczeniu, że poznajemy
Boga przez Chrystusa, a więc Tego, który „jest prawdziwym
Bogiem i Życiem wiecznym” (w. 20).
List zamyka końcowe napomnienie. Apostoł nawołuje
w nim do odrzucenia kultu składanego fałszywym bogom,
aby w ten sposób móc posiąść jedyną prawdę, jaką jest Jezus.
Ewangelia:
według św. Jana 3, 22-30
22
Jezus i Jego uczniowie udali się do ziemi judzkiej. Tam z ni-
mi przebywał i udzielał chrztu.
23
Także i Jan był w Ainon,
w pobliżu Salim, i udzielał chrztu, ponieważ było tam wiele
wody. I przychodzili [tam] ludzie, i przyjmowali chrzest.
24
Nie
wtrącono bowiem jeszcze Jana do więzienia.
25
Potem powstał spór między uczniami Jana a [pewnym]
Żydem w sprawie oczyszczenia.
26
Przyszli więc do Jana i po-
wiedzieli do niego: «Nauczycielu, oto Ten, który był z to-
bą po drugiej stronie Jordanu i o którym ty wydałeś świadec-
277
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
two, teraz udziela chrztu i wszyscy idą do Niego».
27
Na to Jan
odrzekł: «Człowiek nie może otrzymać niczego, co by mu nie
było dane z nieba.
28
Wy sami jesteście mi świadkami, że po-
wiedziałem: Ja nie jestem Mesjaszem, ale zostałem przed
Nim posłany.
29
Ten, kto ma oblubienicę, jest oblubieńcem;
a przyjaciel oblubieńca, który stoi i słucha go, doznaje naj-
wyższej radości na głos oblubieńca. Ta zaś moja radość do-
szła do szczytu.
30
Trzeba, by On wzrastał, a ja żebym się
umniejszał».
Tekst dzisiejszej Ewangelii jest pełen odniesień historycz-
nych i geograficznych, co pokazuje, że ewangelista posiada
bardzo dobrą znajomość tradycji, co zresztą umiejętnie wy-
korzystuje, by ukazać związki istniejące pomiędzy prorockim
posłannictwem Jana Chrzciciela a posłannictwem Jezusa.
Chociaż misyjna działalność tak Jezusa, jak Jana Chrzci-
ciela, znajdowała się w fazie pełnego rozkwitu, to jednak
pewne wydarzenie wstrząsnęło uczniami Jana. Jego skut-
kiem była dyskusja tych ostatnich z człowiekiem, który przy-
jął chrzest od uczniów Jezusa. Przedmiotem sprzeczki stało
się zaś znaczenie oczyszczenia płynącego od obu «nauczycie-
li» oraz relacji, jakie zachodzą między proponowanymi przez
nich rytami chrztu. Odpowiedź Jana Chrzciciela - zauważmy
-
była przede wszystkim bardzo dokładna i dotyczyła ogólnej
zasady. Oto, twierdzi Jan, człowiek realizuje tylko powierzo-
ną mu misję. Innymi słowy: w historii zbawienia nikt nie mo-
że wypełniać jakiejkolwiek misji, jeżeli nie została mu ona
powierzona z góry, a więc od Boga (w. 27). Ponadto Jan wy-
raźnie podkreśla także wyższość Jezusa nad swoją osobą
(w. 28). Jednak, aby jeszcze pełniej doprecyzować relację ist-
niejącą pomiędzy sobą a Jezusem, dokładnie objaśnia,
na czym polega wyższość Jezusa. Podaje przy tym przykład
278
SOBOTA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 12 STYCZNIA
zaczerpnięty z tradycji judaistycznej, a odnoszący się do rela-
cji zachodzącej pomiędzy przyjacielem oblubieńca a samym
oblubieńcem, co ma miejsce w czasie uroczystości zaślubin
(por. Iz 62, 4-5; Mt 22,1-14; Łk 14, 16-24).
Jan, przytaczając ten obraz, nie ma żadnych problemów
z uznaniem roli Jezusa, Mesjasza-Oblubieńca, który przy-
był, aby świętować mesjańskie gody z całą ludzkością. Jed-
nocześnie wskazuje na siebie samego jako na ucznia - a więc
przyjaciela Oblubieńca. Jest przy tym wdzięczny Bogu za to,
że miał możliwość osobiście poznać Mesjasza, który właśnie
zapoczątkował swoją misję i zbierał pierwsze owoce jego
działalności. Teraz zaś serce Jana raduje się z ostatecznego
spełnienia się Bożych planów zbawienia. I tak oto dla Ja-
na Chrzciciela nadszedł czas odsunięcia się na bok, co czyni
z radością i ze świadomością, że to Jezus ma „wzrastać”,
a on się „umniejszać” (por. w. 30).
MEDITATIO
Jan Chrzciciel zachęca nas do ufnej modlitwy. Także Jezus wy-
chowywał swoich uczniów w duchu ufnej modlitwy. Dowo-
dem przypowieści: o natrętnym przyjacielu (por. Łk 11,5-13)
oraz o niesprawiedliwym sędzi i wdowie (por. Łk 18, 2-5).
Obie te przypowieści nie uczą nas tego, o co mamy prosić
Boga, ale raczej tego, jak mamy to czynić. Dzieje się tak, gdyż
ojcowska miłość Ojca spełnia każde życzenie człowieka,
a każdą modlitwę dziecka mierzy miarą ufności, jaka jej to-
warzyszy. Nie chodzi więc o to, aby modlitwa była potokiem
słów, jak czynią to poganie, ale raczej aby przepełniona byłą
pewnością, że Bóg wie, czego nam potrzeba, i to zanim Go
o to poprosimy. On pragnie przede wszystkim jednego: aby-
279
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
śmy otworzyli nasze serca z synowską ufnością, że zostanie-
my wysłuchani.
Ponadto Jezus zwraca nam uwagę, aby nasze prośby były
przepełnione wiarą: „Otrzymacie wszystko - obiecuje - o co
z wiarą prosić będziecie w modlitwie” (Mt 21, 22). Nauka
płynąca z tego fragmentu jest jasna: odpowiedź Boga jest
pewna wówczas, gdy modlimy się z wiarą. W tym przypadku
wiara staje się istotnym elementem modlitwy. Oznacza to,
że między nami a Bogiem tworzy się klimat bliskości i zaży-
łości, pojawia się też wówczas świadomość, dotycząca tego,
kim w swej istocie jest Bóg, a kim my, w naszej nędzy i tra-
piących nas słabościach.
Zauważmy jednak i to, że wiara jest potrzebna także
wówczas, gdy niektóre nasze modlitwy i prośby nie zostaną
wysłuchane. Oznacza to, że nie wszystkie nasze prośby są
dla nas dobre i pożyteczne. Zamiast nich Bóg pragnie wy-
pełnić inne sektory naszych potrzeb, które są związane
z uzdrowieniem nas od zła duchowego, z niedbalstwem, ze
złymi przyzwyczajeniami czy innymi naszymi słabościami.
Akurat ta przestrzeń naszego życia - naszych słabości - jest
wręcz przeogromna i jeżeli właśnie w tych dziedzinach na-
szego życia będziemy prosić Boga o pomoc, to On na pew-
no nas wysłucha.
ORATIO
O Panie, nasz Boże! Wiesz dobrze, że gdy stajemy przed To-
bą, w Twojej obecności, to nie jest nam łatwo mówić do Cie-
bie - «Ty», chociaż uczyniłeś nas swoimi dziećmi i jesteś na-
szym Ojcem. Wiesz także, że bardzo pragniemy, aby nasza
modlitwa była modlitwą prawdziwie synowską i pełną ufno-
280
SOBOTA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 12 STYCZNIA
ści, a więc taką, jaką kierował do Ciebie Jezus, gdy przeby-
wał pośród nas. Odczuwamy potrzebę obecności Ducha
Świętego, który uczy nas modlitwy. Wiemy, że On jest źró-
dłem jedności i pokoju. I On wprowadza nas w trynitarne
misterium. Wiemy też, że modlitwa zanoszona w takiej wła-
śnie perspektywie jest prawdziwą szkołą dialogu i komunii.
Duch Święty jest nowością, otwarciem i nadzieją. Ten,
kto modli się w Duchu Świętym, jest otwarty na to, co
nowe, pozostaje wiernym i twórczym ogniwem proroctwa.
Trwając w Duchu Świętym, stajemy się więc prorokami, na-
wet o tym nie wiedząc. Proroctwo jest bowiem dziełem Du-
cha Świętego także wówczas, gdy nie zdajemy sobie z tego
sprawy. Św. Paweł uczy nas, że to Duch Święty wzbudza
w naszych sercach ducha modlitwy, co czyni na dwa sposo-
by: wołając w nas „Abba, Ojcze!” (Ga 4, 6) lub przyczynia-
jąc się „za nami w błaganiach” (Rz 8, 26).
Te dwa sposoby są zakorzenione w człowieku modlącym
się, przed którym rozpościerają się dwie drogi: «droga sło-
wa», która pozwala uchwycić istotę misterium, i «droga ci-
szy», będąca wyrazem kontemplacyjnego zauroczenia. Ta
druga droga otwiera serce człowieka na doświadczenie Bo-
ga. Cisza jest bowiem tym szczególnym «miejscem», z które-
go wyrastają i słowo, i modlitwa. Panie, pomóż nam odczy-
tać wielkie wydarzenia z przeżywanej przez nas historii, jak
również te, związane z nowym millennium, którego jesteśmy
pierwszymi bohaterami. Oto przed każdym chrześcijaninem
otwiera się nowa epoka historii, która będzie epoką Ducha
Świętego. Tego Ducha, który jest świeżością i nowością Ko-
ścioła i historii. Panie, uczyń nas ludźmi bliskimi Jego oso-
bie i uległymi interpretatorami Jego inicjatyw.
281
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
CONTEMPLATIO
Bóg Ojciec tak umiłował świat, że dał nam swojego
Jednorodzonego Syna. Także i Syn pragnął, aby doko-
nało się to, czego pragnął Ojciec, dlatego też przyjął
ludzkie ciało i żył z nami na ziemi. Dusza ludzka, wi-
dząc Pana, raduje się z okazanego jej Bożego miłosier-
dzia i nie może czynić niczego innego, jak tylko kochać
i to tak, jak kocha ją jej Stwórca. Chociaż widziałaby
ona wszystko i wszystko kochała, to jednak ponad
wszystko pokocha swego Pana. Dusza dostrzega Pana
w sposób niespodziewany i poznaje Go. Któż mógłby
opisać powstające w ten sposób radość i szczęście? To
Duch Święty poznaje Pana i to Duch Święty wypełnia
całego człowieka: duszę, umysł i ciało. Tak oto Bóg jest
poznawany zarówno w niebie, jak i na ziemi.
Ludzie!
Boże
stworzenia!
Poznawajcie
swojego
Stwórcę! On nas kocha. Poznawajcie miłość Chrystu-
sa i żyjcie w pokoju, a w ten sposób sprawicie radość
swojemu Panu. W swojej łaskawości czeka On na to,
aby wszyscy ludzie przyszli do Niego. Tak więc, wszyst-
kie ludy ziemi, zbliżajcie się i przychodźcie do Boga,
i kierujcie ku Niemu wasze prośby. W ten sposób
wszystkie modlitwy ziemi wzniosą się ku niebu jak cu-
downy i spokojny obłok oświecony przez słońce, a ca-
łe niebo będzie się weselić i śpiewać hymn na cześć
naszego Boga.
Archimandryta Sofroniusz, Silvano del Monte Athos.
Vita, dottrina, scritti [Torino 1978, 319-320. 323-324]
282
SOBOTA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 12 STYCZNIA
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Wysłuchuje On wszystkich naszych próśb zgodnych z Je-
go wolą” (1 J 5, 14).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Czy człowiek potrafi zawierzyć istnieniu bezwarunkowej mi-
łości Bożej, gdy większość tego, czego doświadczył lub całe
jego doświadczenie to pokrewieństwo miłości: strach, niena-
wiść, przemoc i nadużycie?
Nie zostaliśmy skazani na bycie ofiarami! Nadal jest w nas
-
ukryta, jak może się wydawać - możliwość wyboru miłości.
Wielu ludzi, którzy doświadczyli najboleśniejszego odrzucenia
i których poddawano okrutnym torturom, potrafiło jednak
wybrać miłość. Poprzez swój wybór miłości stali się świadkami
nie tylko ludzkiej wytrwałości, ale również Bożej miłości, któ-
ra przekracza wszelką ludzką miłość. Ci, którzy wybierają, aby
nawet na małą skalę kochać pośród nienawiści i strachu, są ty-
mi, którzy niosą naszemu światu prawdziwą nadzieję.
1
Henri J. M. Nouwen, Chleb na drogę.
Dziennik mądrości i wiary
2.
Wypada się zastanowić nad rolą modlitwy w wielkim zarysie
tych przyczynowości, jakie rządzą światem, owszem, tym bo-
1
Tekst polski w przekł. D. Chabrajskiej, dz. cyt., 190.
283
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
sko-ludzkim porządkiem, wyższą rzeczywistością naszego ży-
cia, kierunkiem naszej historii, naszym zbawieniem. Otóż
wiemy, by mówić bardzo po prostu, że w porządku tym
wszystko zależy od Boga i wszystko zależy od nas, ale z cał-
kiem różnego powodu. Wszystko zależy od Boga, gdyż on
jest pierwszym i jedynym źródłem wszystkich rzeczy, nawet
w dziedzinie wolności ludzkiej. I wszystko zależy od człowie-
ka w tym, że wybiera on dobrowolnie takie, jakie chce stano-
wisko względem działania Bożego. Słowem, Pan Bóg jest
przyczyną, a człowiek jest warunkiem. Aby działanie Boga
rozwijało się w sposób dla nas przychylny na planie naszych
spraw, musimy się postawić w takim stanie, tak ustawić się
w fazie - by użyć języka współczesnej mechaniki - aby uła-
twić, aby umożliwić miłosierną interwencję Bożą. Ta troska,
ten wysiłek dla postawienia się w takim stanie, by doznać Bo-
żego działania w nas, nazywa się modlitwą. Modlitwa stano-
wi część składową ogólnego systemu naszych stosunków
z Bogiem i istotnej ekonomii naszego zbawienia. Dlatego
Pan Jezus tak ją nam usilnie zalecał, jakby jej od nas oczeki-
wał, żeby nam łask swoich udzielać. Stanowi ona tę przyczy-
nę, która nastawia miłosierdzie Jego względem nas: „Pro-
ście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; pukajcie,
a będzie wam otworzone” (Mt 7, 7-8).
Nasuwa nam to myśl, że Pan Bóg jest nieskończenie dobry
i
że czuwa nieustannie nad nami, by widzieć, czy zdolni jeste-
śmy łask Jego pragnąć, jeżeli już nie zasłużyć sobie na nie.
A to przypomina nam, że my nie żyjemy w jakimś świecie rzą-
dzonym przez nieosobowy, ślepy i nieczuły determinizm,
przez jakiś nieugięty i bezlitosny fatalizm. Lecz żyjemy
pod miłującym spojrzeniem Ojca, który pragnie, by go trak-
towano jak Ojca, to znaczy jako źródło władzy najwyższej, ale
pełne dobra, przystępne, bliskie nam i nasze. Proste to, ale
284
SOBOTA PO OBJAWIENIU PAŃSKIM - 12 STYCZNIA
podstawowe i wzniosłe, a łatwo byśmy o tym zapomnieli, ja-
ko że tak łatwo pochlebiamy sobie, iż sami sobie wystarcza-
my, gdyby nam nie przypominano ustawicznie obowiązku,
a nawet potrzeby modlitwy. Potrzeba modlitwy rośnie w mia-
rę ważności i trudności tego, co pragniemy otrzymać.
2
Paweł VI, audiencja generalna [10 listopada 1965]
2
Zob. Paweł VI, Trwajcie mocni w wierze, t. 1, Kraków 1970.
CHRZEST PAŃSKI
Rok A
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 42, 1-4. 6-7
To mówi Pan:
1
Oto mój Sługa, którego podtrzymuję.
Wybrany mój, w którym mam upodobanie.
Sprawiłem, że Duch mój na Nim spoczął;
On przyniesie narodom Prawo.
2
Nie będzie wołał ni podnosił głosu,
nie da słyszeć krzyku swego na dworze.
3
Nie złamie trzciny nadłamanej,
nie zgasi [ledwo] tlejącego się knotka.
On rzeczywiście przyniesie Prawo.
4
Nie zniechęci się ani nie załamie,
aż utrwali Prawo na ziemi,
a Jego pouczenia wyczekują wyspy.
6
Ja, Pan, powołałem Cię słusznie,
ująłem Cię za rękę i ukształtowałem,
ustanowiłem Cię przymierzem dla ludzi,
światłością dla narodów,
286
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
7
abyś otworzył oczy niewidomym,
ażebyś z zamknięcia wypuścił jeńców,
z więzienia tych, co mieszkają w ciemności.
Jest to pierwsza z czterech pieśni o cierpiącym „Słudze
Pańskim” (por. Iz 42, 1-9; 49, 1-7; 50, 4-9a; 52,13 - 53, 12),
będąca dziełem Deutero-Izajasza. Autor ten przenosi nas
w czasy niewoli lub w okres następujący bezpośrednio
po niej. W takiej oto scenerii dochodzi do ukazania tajem-
niczej osoby namaszczonej przez Boga, która do realizacji
swoich zadań wciela zarówno naród wybrany, jak również
niektóre z historycznych postaci Izraela. W rysach tej posta-
ci Nowy Testament dostrzega historię i trudne momenty ży-
cia Jezusa z Nazaretu.
W czytanym dziś fragmencie Sługa Pański został ukazany
w trakcie wypełniania swojej misji, w chwili odnawiania
przymierza z Bogiem i wyprowadzania narodu z niewoli.
Aby móc wypełnić to zadanie, osoba ta została ukształtowa-
na już w łonie swej matki, wybrana przez Boga i namaszczo-
na Duchem Świętym, aby wszystkim narodom przynieść
Słowo i prawdę o Bogu (w. 1). Zasadniczymi cechami Sługi
Pańskiego będą: łagodność i łaskawość. Przejdzie On cięż-
kie próby i doświadczy cierpień, których nie będzie mu bra-
kowało, a jego bronią będzie pokój (w. 2-4). Jego misja, to
misja króla, kapłana i proroka. Jako król ogłosi „Prawo
na ziemi” i utrwali sprawiedliwość, to znaczy będzie realizo-
wał zbawienie pochodzące od Boga (w. 6a). Jako kapłan sta-
nie się „przymierzem dla ludzi”, a jako prorok oznajmi wo-
lę Bożą i okaże się „światłością dla narodów” (w. 6b; por.
Łk 1, 79; 2, 29. 32; J 8, 12).
Jego misja, wsparta działaniem Ducha Świętego, będzie
miała na celu wyzwolenie człowieka z wszelkiego zła. Lu-
287
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
dzie niewidomi, żyjący w ciemności, odzyskają wzrok i będą
mogli wkroczyć na właściwą drogę wiodącą ku prawdziwe-
mu życiu. Więźniowie odzyskają wolność, ale będzie to już
wolność dzieci Bożych odkupionych i umiłowanych (w. 7).
Drugie czytanie:
z Dziejów Apostolskich 10, 34-38
34
Wtedy Piotr przemówił w dłuższym wywodzie: «Przekonu-
ję się, że Bóg naprawdę nie ma względu na osoby.
35
Ale
w każdym narodzie miły jest Mu ten, kto się Go boi i postę-
puje sprawiedliwie.
36
Posłał swe słowo synom Izraela, zwia-
stując im pokój przez Jezusa Chrystusa. On to jest Panem
wszystkich.
37
Wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy
od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan.
38
Znacie sprawę Jezu-
sa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mo-
cą. Dlatego że Bóg był z Nim, przeszedł On dobrze czy-
niąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła.
Jest to wprowadzenie do nauczania św. Piotra, jakie mia-
ło miejsce w Cezarei, w domu Korneliusza. Stało się ono
swoistym przygotowaniem do chrztu setnika, co było zara-
zem przykładem ewangelicznego uniwersalizmu. Oto Piotr
został poprowadzony przez Ducha Świętego do Cezarei, aby
tam rozpocząć nawracanie pogan. I zaczął swą misję od na-
wrócenia Rzymianina, który był człowiekiem pobożnym
i bojącym się Boga. Słowa św. Piotra zostały poprzedzone
śmiałym, ale też jasnym i wyraźnym przesłaniem: „Bóg na-
prawdę nie ma względu na osoby” (w. 34). Przed Bogiem nie
liczą się ani rasa człowieka, ani jego pozycja społeczna, po-
nieważ wszyscy ludzie są jednakowo umiłowanymi dziećmi
288
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
jednego Ojca i mają taką samą godność. I to zarówno Żydzi,
jak i poganie, gdyż i jednych, i drugich Jezus odkupił i uczy-
nił z nich jeden lud Boży, i to bez żadnych wykluczeń (por.
Dz 15, 7-9; Pwt 10,17; Rz 2,11). Chrystus przyniósł bowiem
wszystkim narodom pokój poprzez głoszenie «dobrej nowi-
ny». A zatem ci wszyscy, którzy przyjmują Jego słowo i uzna-
ją Go Synem Bożym, otrzymują przebaczenie grzechów.
Całe nauczanie Jezusa, zaczynając od chrztu w Jordanie
i słów potwierdzenia wypowiedzianych przez Ojca, który
oznajmił, że jest to Jego „Syn umiłowany” (Łk 3, 22), a koń-
cząc na momencie powrotu Jezusa do domu Ojca, co doko-
nało się przez śmierć i zmartwychwstanie, było jednym,
wielkim głoszeniem zbawienia dla ludzkości. Całe życie Je-
zusa, naznaczone namaszczeniem Duchem Bożym, stało się
jednym, wielkim przejściem między ludźmi, aby opowie-
dzieć im o miłości Ojca. Wymownym znakiem tej miłości by-
ła śmierć na drzewie krzyża. Jej owocem stało się przebacze-
nie grzechów i zbawienie wszystkich ludzi. I tak oto ukazała
się wielka moc Ducha Świętego, podobnie jak miało to póź-
niej miejsce w domu Korneliusza.
Ewangelia:
według św. Mateusza 3, 13-17
13
Jezus przyszedł z Galilei nad Jordan do Jana, żeby przy-
jąć od niego chrzest.
14
Lecz Jan powstrzymywał Go, mó-
wiąc: «To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przycho-
dzisz do mnie?»
15
Jezus mu odpowiedział: «Ustąp teraz, bo
tak godzi się nam wypełnić wszystko, co sprawiedliwe». Wte-
dy Mu ustąpił.
16
A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast
wyszedł z wody. A oto otworzyły się nad Nim niebiosa i uj-
289
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
rzat Ducha Bożego zstępującego jak gołębica i przychodzą-
cego nad Niego.
17
A oto głos z nieba mówił: «Ten jest mój
Syn umiłowany, w którym mam upodobanie».
Oto scena opisująca chrzest Jezusa w Jordanie. Chrzest
ten był dziełem Jana Chrzciciela. Ów rytualny gest oczysz-
czenia dokonany celem obmycia z grzechów stał się przy-
czynkiem do wzbudzenia żywej polemiki wśród pierwszych
chrześcijan. Ci bowiem uważali, że Jezus nie potrzebuje ta-
kiego chrztu. Co więcej, całe to wydarzenie mogło sprawiać
wrażenie, że Jan Chrzciciel jest kimś ważniejszym od Jezu-
sa. Ale to właśnie zakładał Boży plan. Dlatego też Jezus
podporządkowuje się woli Ojca, okazując w ten sposób soli-
darność z ludźmi i przyjmując na siebie ciężar wszystkich
grzechów (w. 15; por. Mt 26,42; J 1, 29; 2 Kor 5, 21). W tym
samym momencie, w chwili przyjmowania chrztu, Chrystus
objawia się jako „Sługa” cichy i pokorny, jako Ten, który
przyjmuje na siebie wszystkie ludzkie słabości, nie zatrzymu-
jąc dla siebie żadnego przywileju (por. Iz 42, 1-2).
Ponadto, teofania, jaka miała miejsce w czasie chrztu,
podkreśla niektóre charakterystyczne elementy misji Jezu-
sa: uczestnictwo w niej nieba; zstąpienie na Jezusa Ducha
Świętego w postaci „gołębicy” i dochodzący z obłoków głos
Ojca, że jest to Jego Syn umiłowany, który jest Mesjaszem
(w. 16-17). Postać gołębicy, symbolu Izraela, stała się rów-
nież symbolem pokolenia nowego ludu Bożego, który zosta-
nie zapoczątkowany przez Jezusa, stanowiąc w ten sposób
dojrzały owoc zstąpienia Ducha Świętego na ludzi. Innymi
słowy: wraz z pojawieniem się Jezusa, rozpoczął się czas
oczyszczenia, czas prawdziwego poznawania Boga przez po-
średnictwo Ducha Świętego, czas pełnego zjednoczenia Bo-
ga i człowieka.
290
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
MEDITATIO
Jaka różnica zachodzi pomiędzy chrztem Jezusa a naszym
chrztem? Chrzest, jaki Jezus otrzymał nad Jordanem, jest
rytem pokutnym i jego celem było odpuszczenie grzechów.
Ow chrzest wcale nie musiał być przez Jezusa przyjmowany.
Powiedzmy wprost: Jezus go nie potrzebował. Idzie tu raczej
o to, że wraz z zstąpieniem Ducha Świętego, miało miejsce
objawienie Ojca, który wskazał na swojego „Syna umiłowa-
nego” (por. Mt 3, 17). Wtedy to również Jezus został przy-
odziany misją prorocką, królewską i kapłańską, co doprowa-
dziło Go do wzięcia na siebie naszych grzechów, jak również
grzechów całego świata. Jest to początek Kościoła, jego
chrzest, początek nowego ludu Bożego, który wraz z Jezu-
sem wyszedł z wody i z niewoli grzechu, aby już w pełnej wol-
ności wejść do życia w Duchu Świętym. Natomiast chrzest,
jaki my przyjęliśmy jako dzieci, jest objawieniem miłości ca-
łej Trójcy Świętej w nas samych; jest wyjściem z grzechu
i wkroczeniem na drogę nowego życia Bożego; jest wejściem
we wspólnotę Kościoła, w ciało Chrystusa, oraz momentem
w którym stajemy się dziećmi Bożymi, ze wszystkimi tego
konsekwencjami.
Każdy ochrzczony jest oczekiwanym dzieckiem, na które-
go zstępuje Duch Pański. W ten sposób my, jako ludzie wie-
rzący, jesteśmy wzywani, podobnie jak pierwotna wspólnota
chrześcijańska, do dawania świadectwa o drodze, jaką prze-
szedł Jezus, a która jest jedyną, jaka prowadzi człowieka
do zbawienia i do jedności z Bogiem. Gdy więc mówimy
o chrzcie, mamy na uwadze pewien nowy styl życia, który
jest identyfikacją naszego życia z Chrystusem i z Duchem
Świętym. Dochodzi do tego przez wiarę przeżywaną w miło-
ści, która, będąc pełną nadziei, unaocznia się w codziennym
291
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
życiu Kościoła. Tylko takie życie, które przeżywane jest
pod prawdziwym kierownictwem Ducha Świętego, stanowi
prawdziwy owoc nawrócenia do Boga i do braci.
ORATIO
Nasz Panie i Ojcze! Składamy Ci nasze dziękczynienie za
chrzest Jezusa, podczas którego dokonało się wylanie pełni
Ducha Świętego na Jego osobę. To właśnie w czasie teofa-
nii, jaka miała miejsce w czasie chrztu Jezusa w Jordanie,
został On uznany za Mesjasza. Zgodnie z rabinistyczną tra-
dycją miał on pozostawać w ukryciu, a więc być nie znanym
dla ludzi, do czasu nadzwyczajnego wydarzenia. Wówczas to
miało dojść do wskazania na Niego przez Ciebie, Boże (por.
Mt 24, 23-27). Stało się to w chwili chrztu, którego udzielił
Jan Chrzciciel. W ten sposób otrzymał on możliwość, aby
wskazać na Jezusa, jako na Tego, który został napełniony
Duchem Świętym. Tak zaś miała zostać wypełniona obietni-
ca przewidziana na czas mesjańskiej epoki: Mesjasz obdarzy
swoimi darami wszystkich ludzi.
Duchu Święty! Składamy Ci nasze dziękczynienie za to,
że namaściłeś Jezusa na Proroka i Mesjasza, i objawiłeś się
w Nim w całej swojej pełni, aby mógł On także i na nas wy-
lewać swoje dary. Prosimy Ciebie, abyś pomógł nam odkryć
znaczenie naszego własnego chrztu świętego jako Twojego
daru i daru miłości Ojca, abyśmy mogli naszym życiem wy-
pełnić zobowiązania, jakie przyjęliśmy na siebie w dniu na-
szych narodzin do bycia dziećmi Bożymi. Uczyń nas zatem
ludźmi zdolnymi do dawania autentycznego świadectwa
w świecie, uczyń nas zdolnymi do głoszenia wolności, spra-
wiedliwości i zbawienia, jakich nam udzieliłeś bez żadnych
292
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
zastrzeżeń i warunków. Spraw, aby Twój Kościół był na świe-
cie znakiem Twojej obecności i aby tworzył prawdziwą bra-
terską rodzinę. Tę, która zjednoczona jest w wierze i ewan-
gelicznej miłości, która tętni życiem poświęconym służbie
Tobie i ludziom, szczególnie tym najbardziej potrzebującym.
CONTEMPLATIO
Naprzód więc na cześć Narodzenia, jak przystało, świę-
towaliśmy, zarówno ja, przywódca świata, jak i my,
wszystko, co jest na świecie i ponad światem. Z gwiazdą
przybiegliśmy i z mędrcami pokłon oddaliśmy, i z paste-
rzami zostaliśmy światłością otoczeni, i z aniołami
uwielbialiśmy, z Szymonem wzięliśmy na ręce i z Anną,
czystą staruszką, wyznaliśmy wdzięczność. (...)
Teraz zaś następuje inna działalność Chrystusa i in-
ne misterium. (...) Chrystus zostaje oświecony, zo-
stańmy oświeceni razem z Nim; Chrystus zostaje w wo-
dzie zanurzony, zejdźmy razem z Nim, abyśmy też zo-
stali wywyższeni. Zostaje ochrzczony Jezus. Czy tylko
tyle? (...)
Chrzcił i Jan, już nie po żydowsku, gdyż nie tylko
w wodzie, ale i ku pokucie, jednak jeszcze niezupełnie
duchowo, gdyż nie dodaje: „W Duchu”. Chrzci także
Jezus, ale w Duchu. To jest doskonałość. (...)
Znam
i
czwarty
rodzaj
chrztu,
przez
męczeństwo
i krew. Tak został ochrzczony i sam Chrystus. Ten
chrzest jest o tyle czcigodniejszy od innych, że nie mo-
że doznać zaćmienia od późniejszych grzechów. Znam
też piąty rodzaj, chrzest przez łzy, ale ten jest mozol-
niejszy. (...)
293
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Bóg przecież, dla którego ustalona jest wszelka nauka
i wszelkie misterium, chce abyście się stali jako świeczni-
ki na świecie, jako żywotna siła dla innych ludzi.
1
Św. Grzegorz z Nazjanzu, Na Święto Świateł, Mowa 39
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodoba-
nie” (Mt 3,17).
LEKTURA DUCHOWA
1.
Fred, wszystko, co chcę Ci powiedzieć, to to, że „jesteś
Umiłowanym” i mam nadzieję, że zdołasz usłyszeć te słowa
jako wypowiedziane do Ciebie, z całą czułością i siłą miło-
ści. Moim jedynym pragnieniem jest sprawić, żeby te słowa
rozbrzmiewały w każdym zakątku Twojej osoby: „jesteś
Umiłowanym”.
Największym darem, jaki Ci może dać moja przyjaźń, jest
dar Twojego Umiłowania. Mogę dać ten dar tylko o tyle, o ile
sam go dla siebie przyjąłem. Czyż to nie jest to, o co chodzi
w przyjaźni: obdarzanie siebie nawzajem darem umiłowania?
Tak, istnieje głos, który przemawia z wysoka i z głębi nas,
i który szepce cicho lub oznajmia głośno: „Jesteś moim Umi-
1
Tekst polski zob. w: Święty Grzegorz z Nazjanzu: Mowy wybrane, dz.
cyt., 425-435.
294
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
łowanym, w Tobie mam upodobanie”. Z pewnością nie jest
łatwo usłyszeć ten głos w świecie pełnym innych głosów, któ-
re krzyczą: „Do niczego się nie nadajesz, jesteś brzydki; je-
steś bezwartościowy; jesteś godny pogardy, jesteś nikim -
chyba, że udowodnisz, że jest przeciwnie”.
Te negatywne głosy są tak głośne i uporczywe, że łatwo
jest im uwierzyć. Jest to wielka pułapka samoodrzucenia,
nieakceptowania siebie. W ciągu lat zdałem sobie sprawę
z tego, że największą pułapką w naszym życiu nie jest sukces,
ale brak samoakceptacji. Sukces, popularność i władza mo-
gą rzeczywiście stanowić wielką pokusę, ale ich uwodziciel-
ska siła pochodzi często stąd, że są one częścią znacznie
większej pokusy: nieakceptowania siebie. Kiedy uwierzymy
głosom, które nazywają nas bezwartościowymi i niegodnymi
miłości, wówczas sukces, popularność i władza są łatwo po-
strzegane jako atrakcyjne rozwiązania. Prawdziwą pułapką
jest jednak brak samoakceptacji.
2
Henri J. M. Nouwen, Zycie Umiłowanego.
Jak żyć duchowo w świeckim świecie
2.
W chrzcie Chrystusa odnajdujemy (...) źródło chrztu chrze-
ścijan i jego duchowego bogactwa.
Św. Paweł ukazuje chrzest przede wszystkim jako uczestnic-
two w owocach odkupieńczego dzieła Chrystusa, podkreślając
konieczność wyrzeczenia się grzechu i rozpoczęcia nowego ży-
cia. Pisze do Rzymian: „Czyż nie wiadomo wam, że my wszy-
scy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Je-
zusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierci? Zatem przez
2
Tekst polski w tłum. M. Rusieckiej, dz. cyt., 26-27.
295
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
chrzest zanurzający nas w śmierć zostaliśmy razem z Nim po-
grzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie - jak Chry-
stus powstał z martwych dzięki chwale Ojca” (6,3-4).
Zanurzenie w tajemnicę paschalną Chrystusa sprawia, że
chrześcijański chrzest ma znacznie większą wartość niż ży-
dowskie i pogańskie obrzędy chrzcielne - owe obmycia -
które miały oznaczać oczyszczenie, lecz nie mogły zgładzić
grzechów. Chrześcijański chrzest jest natomiast skutecznym
znakiem, który rzeczywiście dokonuje oczyszczenia sumień,
komunikując odpuszczenie grzechów. Ponadto przynosi dar
znacznie większy: nowe życie zmartwychwstałego Chrystusa,
radykalnie przemieniające grzesznika.
Paweł ukazuje najważniejszy owoc chrztu, gdy pisze
do Galatów: „Wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni
w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa” (3,27). Istnie-
je zasadnicze podobieństwo między chrześcijaninem a Chry-
stusem, które zakłada dar boskiego przybranego synostwa.
Właśnie dlatego, że są „ochrzczeni w Chrystusie”, chrześci-
janie są w szczególny sposób „dziećmi Bożymi”. Chrzest po-
woduje prawdziwe „nowe narodziny”. Refleksja Pawła na-
wiązuje do nauki przekazanej przez Ewangelię Janową,
a zwłaszcza do dialogu Jezusa z Nikodemem: „jeśli się ktoś
nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa
Bożego. To, co się z ciała narodziło, jest ciałem, a to, co się
z Ducha narodziło, jest duchem” (J 3, 5-6).
Słowa „narodzić się z wody” w sposób jednoznaczny na-
wiązują do chrztu, który dzięki temu jawi się jako prawdziwe
narodziny z Ducha. W nim bowiem zostaje przekazany czło-
wiekowi Duch życia, który „konsekrował” ludzką naturę
Chrystusa od chwili wcielenia i którego sam Chrystus udzie-
lił na mocy swego odkupieńczego dzieła. Dzięki Duchowi
Świętemu rodzi się i wzrasta w chrześcijaninie nowe życie
296
CHRZEST PAŃSKI - ROK A
„duchowe”, boskie, które ożywia i wynosi na wyższy poziom
całe jego istnienie. Poprzez Ducha życie Chrystusa przynosi
owoce w egzystencji chrześcijanina.
Chrzest jest wielkim darem i tajemnicą! Należałoby sobie
życzyć, aby wszyscy synowie Kościoła coraz lepiej to sobie
uświadamiali...
Jan Paweł II, audiencja generalna
[Rzym, 1 kwietnia 1998]
CHRZEST PAŃSKI
Rok B
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 55, 1-11
To mówi Pan:
1
O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody,
przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy!
Kupujcie i spożywajcie, dalejże, kupujcie bez pieniędzy
i bez płacenia za wino i mleko!
2
Czemu wydajecie pieniądze na to, co nie jest chlebem?
I waszą pracę - na to, co nie nasyci?
Słuchajcie Mnie, a jeść będziecie przysmaki
i dusza wasza zakosztuje tłustych potraw.
3
Nakłońcie uszu i przyjdźcie do Mnie,
posłuchajcie Mnie, a dusza wasza żyć będzie.
Zawrę z wami wieczyste przymierze;
niezawodne są łaski dla Dawida.
4
Oto ustanowiłem go świadkiem dla ludów,
dla ludów wodzem i rozkazodawcą.
5
Oto zawezwiesz naród, którego nie znasz,
i ci, którzy cię nie znają, przybiegną do ciebie
298
CHRZEST PAŃSKI - ROK B
ze względu na Pana, twojego Boga,
przez wzgląd na Świętego Izraela,
bo On ci dodał chwały.
6
Szukajcie Pana, gdy się pozwala znaleźć,
wzywajcie Go, dopóki jest blisko!
7
Niechaj bezbożny porzuci swą drogę
i człowiek nieprawy swoje knowania.
Niech się nawróci do Pana, a Ten się nad nim zmiłuje,
do Boga naszego, gdyż hojny jest w przebaczaniu.
8
Bo myśli moje nie są myślami waszymi
ani wasze drogi moimi drogami -
wyrocznia Pana.
9
Bo jak niebiosa górują nad ziemią,
tak drogi moje - nad waszymi drogami
i myśli moje - nad myślami waszymi.
10
Zaiste, podobnie jak ulewa i śnieg
spadają z nieba
i tam nie powracają,
dopóki nie nawodnią ziemi,
nie użyźnią jej i nie zapewnią urodzaju,
tak iż wydaje nasienie dla siewcy
i chleb dla jedzącego,
11
tak słowo, które wychodzi z ust moich,
nie wraca do Mnie bezowocne,
zanim wpierw nie dokona tego, co chciałem,
i nie spełni pomyślnie swego posłannictwa.
Przepowiednia proroka mówi o wiecznym przymierzu, ja-
kie Bóg proponuje ludowi. Jego orędzie adresuje do wszyst-
kich, a zwłaszcza ubogich, spragnionych i zgłodniałych. To
zatem obraz eschatologicznej uczty czasów mesjańskich.
Bóg pragnie, aby przypomniano sobie o obietnicach, jakie
299
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
zostały złożone ojcom, Abrahamowi i Dawidowi, których
naród wybrany stał się dziedzicem (w. 3-4). Ponadto, Bóg
pragnie także, aby pomyślano o powrocie z niewoli babiloń-
skiej, o konieczności otwarcia serc na nawrócenie i o przyję-
ciu Jego przebaczenia (w. 6-11). I tak oto stoimy przed swe-
go rodzaju teologią «ubogich Boga» (= anawim), tych, któ-
rzy potrzebując Boga, oddają się Mu z pełnym i bezgranicz-
nym zaufaniem i absolutnie bez reszty.
Deutero-Izajasz wyraża swoje myśli, odwołując się do ob-
razu uczty, która jest czasem radości, szczęścia i zaspokoje-
nia ludzkich pragnień. Jedynym warunkiem, jaki nale-
ży spełnić, aby móc w takowej uczcie uczestniczyć, jest słu-
chanie słów Boga: „Nakłońcie uszu i przyjdźcie do Mnie,
posłuchajcie Mnie, a dusza wasza żyć będzie” (w. 3). One -
słowa Pana - są bowiem prawdziwym źródłem życia i mą-
drości. Słowo Boże jest nadto skuteczne i w czyn obraca to,
o czym wcześniej mówiło, podobnie jak deszcz padający
z nieba, który powraca dopiero wówczas, gdy nawodni zie-
mię (w. 10-11). Aby to pojąć, trzeba jedynie powrócić pa-
mięcią do historii z przeszłości, która jest mistrzynią życia.
Choćby do historii Abrahama, którego przymierze zawarte
z Bogiem było silnym i wymownym świadectwem dla jego
ludu, a opierało się na wewnętrznym przekonaniu ludu
i na wierności w miłości. Oto jednak nadszedł czas odnowy
przymierza z Bogiem. Teraz wszystkie narody przybędą
do Jerozolimy, gdyż zostaną pociągnięte świętością życia lu-
du, który pozostaje wierny Bożym planom. Tak bowiem do-
kona się prawdziwe nawrócenie wszystkich, dzięki czemu
wszyscy żyć będą w jedności z Bogiem bez konieczności szu-
kania fałszywych dróg tego świata.
300
CHRZEST PAŃSKI - ROK B
Drugie czytanie:
z Pierwszego Listu św. Jana Apostoła: 5, 1-9
[Por. pierwsze czytanie z 10 i 11 stycznia]
Ewangelia:
według św. Marka 1, 7-11
7
[Jan Chrzciciel] tak głosił: «Idzie za mną mocniejszy ode
mnie, a ja nie jestem godzien, aby schyliwszy się, rozwiązać
rzemyk u Jego sandałów.
8
Ja chrzciłem was wodą, On zaś
chrzcić was będzie Duchem Świętym».
9
W owym czasie przyszedł Jezus z Nazaretu w Galilei
i przyjął od Jana chrzest w Jordanie.
10
W chwili gdy wycho-
dził z wody, ujrzał rozwierające się niebo i Ducha jak gołębi-
cę zstępującego na Niego.
11
A z nieba odezwał się głos: «Tyś
jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie».
Postać Jana Chrzciciela, który został ukazany w tekście
Markowym, posiada cechy typowe dla prawdziwego proro-
ka. Jest to człowiek ubogi i surowy, głoszący słowo Boże, ale
niezależny od otaczającego świata. Obca jest też mu panują-
ca mentalność. I tak oto Jezus, będąc wmieszanym w tłum,
staje przed nim, ale Jan i tak Go poznaje i wskazuje na Nie-
go jako na kogoś o wiele mocniejszego od niego samego:
„Idzie za mną mocniejszy ode mnie, a ja nie jestem godzien,
aby schyliwszy się, rozwiązać rzemyk u Jego sandałów”
(w. 7). W takiej sytuacji Jezus, jak każdy człowiek, podchodzi
zatem do Jana, aby przyjąć chrzest nawrócenia. Z pokorą
dzieli tym samym nasz los, los grzeszników, bo także On sam
stał się dla nas grzechem (por. 2 Kor 5,21). Wówczas daje się
301
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
słyszeć głos Ojca, kierowany bezpośrednio do Syna, mówią-
cy o Jego czystości i podkreślający Jego boską naturę: „Tyś
jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie” (w. 11).
Zauważmy, że ludzka i boska natura, obecne w Jezusie,
tworzą ze sobą idealną całość. Oto Jezus Chrystus jest praw-
dziwym człowiekiem i prawdziwym Bogiem. Dlatego też
chrzest proponowany przez Jana Chrzciciela różni się
od chrztu praktykowanego przez Jezusa. Chrzest Jana to
chrzest «z wody», natomiast chrzest Jezusa to chrzest
«z Ducha Świętego» (w. 8). Jezus co prawda przyjął chrzest
od Jana, ale gdy wychodził z wody, oto Duch Święty zstąpił
na Niego i przyodział Go swoją mocą i siłą potrzebną
do spełnienia czekającej Go misji. To On okazał się „Sługą”
pełnym Ducha Bożego (por. Iz 42,1). Wyszedł jednak z wo-
dy nie jak Mojżesz z wód Nilu, ale jako Mesjasz z wód Jor-
danu (por. Iz 63, 11). On poprowadzi swój lud ku urodzaj-
nym pastwiskom pokoju, zbawienia i sprawiedliwości (por.
Iz 63,14).
MEDITATIO
Można powiedzieć, że Izrael już od długiego czasu oczeki-
wał na przyjście Mesjasza, jedynego Słowa Ojca. Zresztą to
właśnie wielokrotnie było obiecywane Izraelitom wraz z za-
wieranym
przymierzem
proponowanym
im
przez
Boga.
Obietnice te, jak również samo przymierze, uobecniły się
w sposób - można by rzec - oficjalny i zostały w pełni zreali-
zowane w osobie Syna Bożego, i to wówczas, gdy Prorok
z Nazaretu, jak każdy grzesznik obecny nad Jordanem,
trwając w oczekiwaniu na przyjęcie chrztu nawrócenia
wmieszał się w tłum ludzi. Tak. Niewinny stał się grzechem
302
CHRZEST PAŃSKI - ROK B
dla zbawienia człowieka, aby w ten sposób swoje bóstwo
przykryć człowieczeństwem i je przebóstwić.
Jest to wydarzenie, które powinno być wzorem dla całego
Kościoła na drodze dawania świadectwa pośród ludzi. Ko-
ściół ma być bowiem solidarny z całą ludzkością okrytą sła-
bością i grzechem po to, aby przy pomocy darów Ducha
Świętego i świętości życia przemienić ją w bogactwo przed
Bogiem. Zanurzenie Kościoła, jak również każdej chrześci-
jańskiej wspólnoty w grzeszny świat, w którym żyją ludzie,
jest zachętą skierowaną do każdego chrześcijanina, aby nie
chować się w świecie z obawy przed skalaniem, ale aby za-
wsze ukazywać się w nim czystym i bez skazy, i w ten sposób
dawać świadectwo Ewangelii Jezusa Chrystusa. Tak właśnie
Bóg powołuje wszystkich do radykalnej zmiany życia
i do wiary w Słowo Tego, który przekazał nam ostateczną
prawdę dotyczącą Ojca (por. Mk 1, 15).
ORATIO
Boże nasz i Boże naszych ojców, który posługując się słowa-
mi proroka („O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody...”:
Iz 55,1) zachęcasz nas do słuchania Twojego Słowa. Dla nas
słowa te są wskazaniem na Jezusa, nową świątynię, świąty-
nię mesjańską, z której w przyszłości popłyną dla ludzkości
wezbrane rzeki wody żywej (por. Ez 47, 1-2. 12; Za 13, 1;
14,8; Ps 78,15-16). Także słowa wypowiedziane przez ewan-
gelistę („Rzeki wody żywej popłyną z jego wnętrza”: J 7,38)
są zapowiedzią Kalwarii. Tam zaś z otwartego boku Chrystu-
sa popłynęły „krew i woda” (J 19, 34). Jezus, Boże nasz, jest
najbardziej żywym obrazem Twojej miłości do nas wszyst-
kich. Oto z Jego przebitego serca wytryska trwałe źródło ży-
303
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
cia. Stąd już zawsze możemy czerpać wodę, która jest Two-
im Słowem. Tym Słowem powinniśmy się delektować i wchła-
niać je do wewnątrz po to, aby mieć uczestnictwo w szczę-
ściu i w tym życiu.
Boże Ojcze! Doskonale wiemy, że istnieją dwa czasy ob-
jawienia: czas Jezusa i czas Ducha Świętego. Jeżeli z jednej
strony Jezus otwiera przed nami świat wiary, to z drugiej za-
powiada działanie Ducha Świętego, który użyźnia nasze ser-
ca, serca wierzących uczniów. Wynika z tego, że możemy
wierzyć, możemy poznawać Jezusa, ale pod jednym wszakże
warunkiem: uległości działaniom Ducha Świętego, Ducha
prawdy, którego Jezus zesłał po swoim powrocie do Królest-
wa Ojca. Jedyną osobą zatem, która się liczy, jest w tym przy-
padku - Mesjasz. Jedynym obowiązującym Prawem - Słowo
głoszone przez Jezusa. Bo On, żyjąc między nami, przybliżał
je swoim życiem i swoimi czynami.
Boże, uczyń nas ludźmi, którzy innym nieść będą prawdę.
CONTEMPLATIO
Jakże wielką rzeczą jest miłość, jeśli tylko zwraca się ku
swej przyczynie, jeśli kieruje się ku swym początkom,
jeśli wracając do swego źródła, czerpie zeń nieustannie,
aby na nowo wypłynąć. Spośród wszystkich poruszeń
duszy, spośród wszystkich uczuć i przeżyć, jedynie mi-
łość pozwala stworzeniu odpowiedzieć swemu Stwórcy
wzajemnością, wprawdzie nie równą, ale podobną. Al-
bowiem gdy Bóg miłuje, niczego innego nie pragnie,
jak tego, by być miłowanym. Miłuje nie dlaczego inne-
go, jak tylko po to, by Go miłowano, wiedząc, że ci, któ-
rzy miłują, mocą tej miłości dostępują szczęścia.
304
CHRZEST PAŃSKI - ROK B
Miłość Oblubieńca albo raczej Miłość, która jest
Oblubieńcem, niczego innego nie pragnie, jak tylko
wzajemnej miłości i wierności. Niech zatem wolno bę-
dzie Umiłowanej odwzajemnić się miłością. Jakże bo-
wiem nie miałaby miłować Oblubieńca, i to Oblubień-
ca Miłości? Czemu nie miałaby być miłowana Miłość?
(...) Bynajmniej nie tą samą gorącością miłują: mi-
łujący i Miłość, dusza i Słowo, oblubienica i Oblubie-
niec, Stwórca i stworzenie. Różnica w tym przypadku
nie jest mniejsza niż pomiędzy człowiekiem, który pra-
gnie, a źródłem wody.
Cóż zatem? Czy ustanie i zniknie zupełnie pragnie-
nie tej, która oczekuje zaślubin; czy ustanie tęsknota
wzdychającej, żar miłującej, wierność ufającej, dlatego
że nie potrafi dotrzymać w biegu olbrzymowi, że nie
umie współzawodniczyć w słodyczy z miodem, w łagod-
ności z barankiem, w białości z lilią, w jasności ze słoń-
cem, w miłości z tym, który jest Miłością? Choć bo-
wiem stworzenie miłuje mniej z powodu swej ograni-
czoności, to jednak jeśli miłuje ze wszystkich sił, wów-
czas niczego nie brakuje takiej miłości.
1
Św. Bernard z Clairvaux, Kazanie 83
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„On chrzcić was będzie Duchem Świętym” (Mk 1,8).
1
Zob. Liturgia Godzin, IV, Poznań 1982,1087-1088.
305
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
LEKTURA DUCHOWA
1.
O Boże nieskończony, pierwszym i ostatnim doświadczeniem
mojego życia Ty jesteś. Tak, właśnie Ty, nie wyobrażenie o To-
bie ani też imię, jakie Tobie nadaliśmy. To Ty zstąpiłeś
na mnie w wodzie i w Duchu Świętym podczas chrztu święte-
go. A więc niczego, co dotyczyłoby Ciebie, ani nie wymyśli-
łem, ani też sobie nie wykombinowałem. Mój umysł, wraz ze
swoją bystrą przenikliwością, pozostał w swoim głębokim
milczeniu. Ty sam przyszedłeś, nie pytając się mnie o zgodę,
Ty, który jesteś przeznaczeniem mojego serca. To Ty mnie
pochwyciłeś, a nie ja Ciebie ogarnąłem; przemieniłeś mnie
aż do samych trzewi, uczyniłeś mnie uczestnikiem Twojej
istoty i Twojego życia; obdarowałeś mnie darem złożonym
z Ciebie samego, a nie tylko z jakiejś zwykłej informacji do-
tyczącej Ciebie, przekazanej w prostych słowach. Nie mogę
zapomnieć o Tobie, ponieważ stałeś się głębokim centrum
mojego bytu. Oto Twoje słowo i Twoja mądrość są we mnie,
i wcale nie dlatego, że zamykam Cię w moich koncepcjach,
ale dlatego, że uznałeś mnie Twoim dzieckiem i przyjacielem.
Wzrastaj we mnie, opromieniaj mnie i oświecaj, Odwiecz-
na Światłości. Jedynie Ty możesz mnie oświecać i do mnie
przemawiać. Natomiast to wszystko, co poznałem i czego na-
uczyłem się, może i powinno prowadzić mnie ku Tobie.
Karl Rahner, Tu sei il silenzio [Brescia 1998
8
]
2.
Aby pojąć głęboki sens chrztu, należy ponownie rozważyć ta-
jemnicę chrztu Jezusa na początku Jego życia publicznego.
Na pierwszy rzut oka epizod ten wydaje się zaskakujący, po-
nieważ chrzest Janowy przyjęty przez Jezusa był chrztem
306
CHRZEST PAŃSKI - ROK B
«pokutnym», przygotowującym człowieka do przyjęcia od-
puszczenia grzechów. Jezus dobrze wiedział, że nie potrze-
buje tego chrztu, bo był całkowicie niewinny. Pewnego dnia
zwrócił się do swoich przeciwników z wyzwaniem: „Kto z was
udowodni Mi grzech?” (J 8, 46).
W rzeczywistości, przyjmując chrzest Janowy, Jezus przyj-
muje go nie dla własnego oczyszczenia, lecz jako znak odku-
pieńczej solidarności z grzesznikami. W Jego chrzcielny gest
wpisany jest zamiar odkupieńczy, ponieważ jest On „Baran-
kiem (...), który gładzi grzech świata” (J 1,29). Później okre-
ślił jako «chrzest» swoją mękę, którą przeżył jako swego ro-
dzaju zanurzenie w bólu i przyjął w celu odkupieńczym dla
zbawienia wszystkich: „Chrzest mam przyjąć i jakiej doznaję
udręki, aż się to stanie” (Łk 12, 50).
Podczas chrztu w Jordanie Jezus nie tylko mówi o odku-
pieńczym cierpieniu, lecz otrzymuje także specjalne wylanie
Ducha Świętego, który zstępuje w formie gołębicy, czyli jako
Duch Bożego pojednania i łaskawości. To zstąpienie jest za-
powiedzią daru Ducha Świętego, który chrześcijanie otrzy-
mają na chrzcie. Głos z nieba oznajmia również: „Tyś jest
mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie” (Mk 1,11).
To Ojciec uznaje swego Syna i ujawnia więź miłości, która
Go z Nim łączy. W rzeczywistości Chrystus jest zjednoczony
z Ojcem w sposób niepowtarzalny, ponieważ jest odwiecz-
nym Słowem „współistotnym Ojcu”. Jednakże można po-
wiedzieć, że na mocy boskiego synostwa udzielonego przez
chrzest, do każdej osoby ochrzczonej i wszczepionej w Chry-
stusa, odnoszą się słowa Ojca: „Tyś jest mój syn umiłowany”.
Jan Paweł II, audiencja generalna
[Rzym, 1 kwietnia 1998]
CHRZEST PAŃSKI
Rok C
LECTIO
Pierwsze czytanie:
z Księgi proroka Izajasza 40, 1-5. 9-11
1
«Pocieszajcie, pocieszajcie mój lud!» - mówi wasz Bóg.
2
«Przemawiajcie do serca Jeruzalem
i wołajcie do niego,
że czas jego służby się skończył,
że nieprawość jego odpokutowana,
bo odebrało z ręki Pana karę w dwójnasób
za wszystkie swe grzechy»,
3
Głos się rozlega: «Drogę Panu
przygotujcie na pustyni,
wyrównajcie na pustkowiu
gościniec dla naszego Boga!
4
Niech się podniosą wszystkie doliny,
a wszystkie góry i wzgórza obniżą;
równiną niechaj się staną urwiska,
a strome zbocza niziną.
5
Wtedy się chwała Pańska objawi,
308
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
razem ją każdy człowiek zobaczy,
bo usta Pańskie to powiedziały».
9
Wstąp na wysoką górę,
zwiastunko dobrej nowiny na Syjonie!
Podnieś mocno twój głos,
zwiastunko dobrej nowiny w Jeruzalem!
Podnieś głos, nie bój się!
Powiedz miastom judzkim:
«Oto wasz Bóg!»
10
Oto Pan Bóg przychodzi z mocą
i ramię Jego dzierży władzę.
Oto Jego nagroda z Nim idzie
i przed Nim Jego zapłata.
11
Podobnie jak pasterz pasie On swą trzodę,
gromadzi [ją] swoim ramieniem,
jagnięta nosi na swej piersi,
owce karmiące prowadzi łagodnie.
Tym wspaniałym prologiem rozpoczyna się „Księga po-
cieszenia Izraela” (Iz 40-55). Oto Bóg budzi swój lud, lud
upokorzony i przebywający w niewoli babilońskiej, posługu-
jąc się posłańcami swej woli, do których należy także Deu-
tero-Izajasz, prorok niewoli. Tenże prorok ogłasza, że nie
opóźni się nadejście wyzwolenia ze strony Boga pragnącego
wybawić swój lud, który pozostał Mu wierny. I tak oto «resz-
ta Izraela» powróci do ojczyzny, a powrotowi temu będzie
towarzyszyć ogromna radość. Owi powracający też otrzyma-
ją ziemię, jak zostało to obiecane ich ojcom, a wszelkie cier-
pienie i smutek znikną z ich twarzy.
Na początku posłaniec przynosi tę radosną nowinę wyzwo-
lenia tym, którzy przebywali w Babilonii. Posługuje się przy
tym słowami, które poruszają serca i odkrywają serce Boga:
309
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
„Pocieszajcie... przemawiajcie do serca... i wołajcie do nie-
go, że czas jego służby się skończył... Drogę Panu przygotuj-
cie na pustyni” (w. 1-5). Następnie orędzie kieruje się ku Sy-
jonowi, ku Jerozolimie, gdzie obwieszczone zostaje przesła-
nie pocieszenia, tym którzy w ojczyźnie pozostali: „Oto wasz
Bóg! Oto Pan Bóg przychodzi z mocą... Podobnie jak pasterz
pasie On swą trzodę, gromadzi [ją] swoim ramieniem”
(w. 9-11). Oto nadeszła więc godzina przebaczenia i wyzwo-
lenia dla ludu. Pomiędzy narodami z wielką mocą ukaże się
chwała Boga. Zauważmy przy tym, że to Bóg wychodzi z ini-
cjatywą do swojego ludu wybranego, jest zaś jako pasterz pa-
sący swą trzodę, który zgromadzi wokół siebie swój lud. To
On „jagnięta nosi na swej piersi” i prowadzi „owce karmią-
ce” (w. 11; por. Jr 23, 3; Ez 34, 11-16; J 10, 1-6; Łk 15, 3-7).
W taki oto sposób pośród ludu dokona się realizacja mesjań-
skiego królestwa pokoju, zbawienia i sprawiedliwości.
Drugie czytanie:
z Listu św. Pawła Apostola do Tytusa 2,11-14; 3, 4-7
11
Ukazała się (...) łaska Boga, która niesie zbawienie wszyst-
kim ludziom
12
i poucza nas, abyśmy wyrzekłszy się bezbożno-
ści i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie
żyli na tym świecie,
13
oczekując błogosławionej nadziei i obja-
wienia się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego, Jezu-
sa Chrystusa,
14
który wydał samego siebie za nas, aby odku-
pić nas od wszelkiej nieprawości i oczyścić lud wybrany sobie
na własność, gorliwy w spełnianiu dobrych uczynków.
3.4.
Gdy zaś ukazała się dobroć i miłość Zbawiciela nasze-
go, Boga, do ludzi,
5
nie ze względu na sprawiedliwe uczyn-
ki, jakie spełniliśmy, lecz z miłosierdzia swego zbawił nas
310
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
przez obmycie odradzające i odnawiające w Duchu Świętym,
6
którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zba-
wiciela naszego,
7
abyśmy usprawiedliwieni Jego łaską stali
się w nadziei dziedzicami życia wiecznego.
Tytus jest osobą odpowiedzialną za wspólnotę chrzęści-
jan na Krecie. Św. Paweł po zachętach skierowanych do
swojego ucznia, a dotyczących sposobów reagowania w za-
leżności od kategorii osób, które tworzą powierzony mu
Kościół, przywołuje na pamięć osobę Jezusa. W Nim bo-
wiem otrzymaliśmy zbawienie darowane nam przez Ojca.
Zgodnie ze słowami Apostoła, Jezus jest najwspanialszym
objawieniem dobroci i miłości Boga dla ludzkości: „Ukaza-
ła się (...) łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim lu-
dziom” (w. 11). Bóg Ojciec dopełnił swego dzieła poprzez
osobę swojego Syna, Jezusa, a jedynym celem takiego dzia-
łania było uczynienie nas dziećmi Bożymi, co dokonało się
przez chrzest - „obmycie odradzające i odnawiające w Du-
chu Świętym” (3, 5).
Miłość Boga Ojca jest nam ofiarowana za pośrednictwem
Syna i Ducha Świętego, abyśmy byli zdolni do posiadania
pełni darów zbawienia. Tylko wspólnota wiary, przeżywają-
ca ten dar, może być światłem dla niewierzących i zdobyć
nagrodę, o której mówił nam Jezus: życie wieczne. Nic za-
tem dziwnego, że ideałem chrześcijańskiego życia, na który
powinni zwracać uwagę tak poszczególni chrześcijanie, jak
całe wspólnoty, jest zawsze przykład i osoba Jezusa. On to
w czasie swojego ziemskiego życia zawsze był posłuszny Oj-
cu, znosił wszelkie pokusy pochodzące od złego, a w czasie
pełnienia swojej publicznej misji zawsze postępował spra-
wiedliwie, kochając wszystkich, aż do poświęcenia własnego
życia (w. 12-14).
311
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
Ewangelia:
według św. Łukasza 3, 15-16. 21-22
15
Gdy (...) lud oczekiwał z napięciem i wszyscy snuli domy-
sły w swych sercach co do Jana, czy nie jest Mesjaszem,
16
on
tak przemówił do wszystkich: «Ja was chrzczę wodą; lecz
idzie mocniejszy ode mnie, któremu nie jestem godzien roz-
wiązać rzemyka u sandałów. On będzie was chrzcił Du-
chem Świętym i ogniem.
21
Kiedy cały lud przystępował do chrztu, Jezus także przy-
jął chrzest. A gdy się modlił, otworzyło się niebo
22
i Duch
Święty zstąpił na Niego, w postaci cielesnej niby gołębi-
ca, a z nieba odezwał się głos: «Tyś jest mój Syn umiłowa-
ny, w Tobie mam upodobanie».
Ewangeliczne opowiadanie o chrzcie Jezusa, zapisane
u św. Łukasza, składa się z dwóch części. W części pierwszej
(w.
15-16)
podkreśla się różnicę istniejącą pomiędzy
chrztem Jana Chrzciciela, który chrzcił wodą, a więc doko-
nywał oczyszczenia zgodnie z dawną tradycją żydowską,
a chrztem Jezusa, chrztem z Ducha Świętego, który prze-
mienia serce człowieka, obdarowując go nowym życiem.
W drugiej części (w. 21-22) podkreśla się wyższość i bogac-
two chrztu Jezusa. W nim bowiem objawia się On jako Me-
sjasz i Syn Boży. Podobnie rzecz się ma z chrztem chrzęści-
janina, dla którego chrzest jest darem Ducha Świętego.
W Duchu zaś, za pośrednictwem Syna, stajemy się dziećmi
Bożymi. Innymi słowy: chrzest to szczególny moment obja-
wienia się Ducha Bożego w osobie Jezusa. On sam zaś,
otrzymał Ducha Świętego podczas modlitwy.
Zadanie Jezusa w świecie jest dwojakiego rodzaju: jest
Mesjaszem, posłanym przez Ojca, dlatego też otrzymuje
312
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
moc Ducha, aby móc wypełnić misję zbawienia ludzi, co jest
dziełem samego Boga. Ale Jezus jest także umiłowanym Sy-
nem Ojca, odblaskiem Boga, objawicielem słowa usłyszane-
go od Ojca i przekazanego ludziom. Z tego rodzi się powo-
łanie Kościoła i każdego człowieka wierzącego. Polega ono
na przyjęciu posłannictwa miłości, jakie Ojciec kieruje
do nas za pośrednictwem Syna, abyśmy także i my przekazy-
wali Go naszym braciom. W ten sposób chrześcijanin uświa-
damia sobie nowe powołanie do właściwego przeżywania
własnego chrztu świętego. Ta świadomość zaś posiadania
Ducha Świętego i nowego życia, które zostało nam podaro-
wane, mobilizuje nas do postawy godnej dzieci Bożych,
zdolnych do dawania świadectwa Bożego życia i prawdy,
która czyni człowieka wolnym (por. J 8, 31-32).
MEDITATIO
Podstawową misją Kościoła w świecie jest głoszenie «dobrej
nowiny» o Jezusie Chrystusie. Innymi słowy: ewangelizacja
(por. Mk 16, 15-18).
Wyjątkowa i nie dająca się przewidzieć sytuacja, w jakiej
znajdują się zarówno świat, jak i Kościół, a przede wszyst-
kim wymagania stawiane przez trzecie millennium sprawia-
ją, że ewangelizacyjna misja Kościoła wymaga oryginalnych
programów duszpasterskich, które zdołałyby odpowiedzieć
na wyzwania współczesnego człowieka. Pomimo tego ser-
cem ewangelizacji pozostaje nadal wyraźne i pełne głosze-
nie osoby i życia Jezusa, Jego nauki i Królestwa, które zosta-
ło zapoczątkowane wraz z Jego paschalnym misterium: mę-
ki, śmierci i zmartwychwstania. Oblicze Jezusa, jakie każdy
chrześcijanin winien głosić słowem i przykładem swojego ży-
313
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
cia, jest ludzkim obliczem Syna Bożego i boskim obliczem
Jezusa człowieka.
Osobiste spotkanie z Bogiem zawsze pozostawia ślady
w postaci wielkiej odnowy duchowej i odnowy czysto ludz-
kiej. Dlatego właśnie człowiek wierzący jest poniekąd przy-
muszony zarówno do uczestnictwa, jak i do dzielenia się z in-
nymi doświadczeniem tego tak wspaniałego wzniosłego spo-
tkania. Prawie zawsze przeżyte doświadczenia stają się im-
pulsem do kolejnego spotkania, aby także i inni mogli oso-
biście spotkać się z Jezusem i Jego Słowem.
I tak oto Bóg staje się tym, kto obecny jest w ludzkich lo-
sach, okazując się jedynym Zbawicielem całego człowieka
i Panem historii, który działa za pośrednictwem swojego
Ducha, który jest Duchem życia. Spotkanie z Chrystusem,
prawie dla wszystkich, kończy się przyjęciem Jego darmo
danej miłości, zaakceptowaniem Jego planów, zgodą na Je-
go przeznaczenie i głoszeniem królestwa Bożego, które jest
skierowane głównie do ludzi ubogich i do tych, którzy nie
mają nadziei na przyszłość. Tak właśnie rodzi się sprawiedli-
we i solidarne społeczeństwo.
ORATIO
Panie i Ojcze! Objawiłeś nam wiele rzeczy, które dotyczą
naszego szczęścia i wiecznego zbawienia. Dokonało się
ono za pośrednictwem Twojego Syna, Jezusa Chrystusa. To
On czyni nas ludźmi pełnymi radości. Jednak dosyć często
rodzi się w nas strach czy może raczej obawa, że nie bę-
dziemy umieli w pełni odpowiedzieć na Twoją ojcowską
miłość. Często myślimy także o losach ludu wybranego,
który w czasie trwania „pierwszego przymierza” okazał się
314
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
ludem o twardym sercu (Wj 19, 9-11). Nieco później, gdy
posiałeś na świat Twojego Syna, który w duchu prawdy
i pokory objawił nam Twoje oblicze, przywódcy ludu od-
rzucili Go. Stało się tak, ponieważ w ich sercach nie miesz-
kało Twoje słowo; w swoim życiu zaś nie zrobili Tobie miej-
sca. A mówiąc najogólniej, w ich sercach nie wzrastało
ziarno słowa Jezusa.
Panie, Jezu Chryste! Ty zawsze uczyłeś nas, że wiara rodzi
się w sercach tych ludzi, w których mieszka miłość. Jako lu-
dzie czujemy się słabi i boimy się, że także i w naszych ser-
cach nie będzie ona rosła w naszym codziennym życiu, że
nie będziemy wzrastali w prawdzie i w braterskiej miłości.
Spraw, abyśmy nigdy nie zatwardzali serc naszych przed
Twoim ojcowskim napomnieniem i przed łaską Ducha Świę-
tego. A jeżeli nawet pojawi się w nas doświadczenie ludzkiej
słabości lub nasze serca będą zamknięte na łaskę Twojego
Słowa albo też gdy zdradzimy Ewangelię i ukryjemy niespra-
wiedliwość pod osłoną miłości, nie opuszczaj nas i pozwól
nam odnaleźć wewnętrzny pokój i jedność z Tobą, gdzie
ukryta jest nasza prawdziwa radość.
CONTEMPLATIO
„Niebiosa głoszą chwałę Boga” (Ps 18, 2). Kim są nie-
biosa? Ci, którzy stali się jego tronem. Jak bowiem
w niebie zasiada Bóg, tak też zasiada i w głosicielach
Ewangelii. I ty, jeśli zechcesz staniesz się niebem. (...)
Zacząłeś rozumieć to, co jest w górze, a nie to, co jest
na ziemi; czyż nie stałeś się niebem? Nosisz ciało, a ser-
cem już jesteś w niebie: obcowanie bowiem twoje jest
w niebie (por. Flp 3, 20). (...) Cały Kościół głosi Chry-
315
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
stusa i niebiosa opowiadają o jego chwale. Wszyscy bo-
wiem wierni, na których spoczywa troska, aby zdobyć
dla Boga tych, którzy jeszcze nie uwierzyli, a czynią to
z miłości, są niebiosami. (...) Chwytajcie, przyprowadź-
cie, przyciągnijcie, kogo możecie: bądźcie spokojni,
przywodźcie do Tego, kto patrzącym nie znuży się. Pro-
ście Go, aby oświecił, żeby, jak należy, oglądali. (...)
Tak, jakbyś ty widział słońce, i do kogoś wychwalają-
cego pochodnię odezwałbyś się: To nie jest światło.
(...) Czemu? Boś poznał inne. (...) Uwierz, a zoba-
czysz. Może nie masz czym zobaczyć? Wszak istnieją
oczy, którymi dostrzega się to piękno. Jak bowiem ma-
my oczy ciała, którymi dostrzegamy to światło, tak są
oczy serca, którymi można dostrzec ową radość. Może
są to oczy zranione, zaprószone, zaćmione gniewem,
chciwością,
pożądliwością,
rozkoszą
zmysłową.
Za-
ćmione są twoje oczy i nie potrafią dostrzec owej świa-
tłości. Uwierz, zanim zobaczysz. Zostaniesz uzdrowio-
ny i zobaczysz. „Światłość wzeszła sprawiedliwemu,
a wesele dla tych, których serce prawe”.
1
Św. Augustyn, Objaśnienie do Psalmu 96, 10. 18-19
ACTIO
W ciągu dnia często powtarzaj i żyj Słowem:
„On będzie was chrzcił Duchem Świętym i ogniem” (Łk 3,16).
1
Tekst polski w tłum. J. Sulowskiego, zob w: Sw. Augustyn,
Objaśnie-
nia Psalmów, „Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy” 40, dz. cyt.,
287-288;
295-297.
316
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
LEKTURA DUCHOWA
1.
Twoją prawdziwą tożsamością jest dziecięctwo Boże. Tę toż-
samość powinieneś uznać. Gdy tylko ją uznasz i w pełni
przyjmiesz, będziesz potrafił żyć w świecie, który daje ci tyle
samo radości co bólu. Będziesz w stanie zarówno przyjmo-
wać pochwały, jak i znosić krytykę, i traktować je jako okazję
do umocnienia swej podstawowej tożsamości. Tożsamość ta,
który czyni cię wolnym, jest bowiem zakorzeniona poza
wszelką ludzką pochwałą i krytyką. Należysz do Boga i jako
dziecko Boże zostałeś posłany na ten świat.
Potrzeba ci duchowego kierownictwa, potrzeba ci ludzi,
którzy mogą podtrzymywać zakorzenienie w twej prawdzi-
wej tożsamości. (...)
Ponieważ to miejsce, gdzie jest zakorzeniona twoja tożsa-
mość dziecka Bożego, było ci przez bardzo długi czas niezna-
ne, ludzie, którzy potrafili tam dotrzeć, posiedli nagłą i często
przytłaczającą władzę nad tobą. Stali się częścią twej tożsa-
mości. Nie potrafiłbyś dalej żyć bez nich. Jednak oni nie byli
w stanie spełniać boskiej roli, tak więc odeszli od ciebie, a ty
poczułeś się porzucony. I właśnie to doświadczenie porzuce-
nia przywróciło ci prawdziwą tożsamość dziecka Bożego.
Tylko Bóg może zamieszkać w głębi twego wnętrza i dać
ci poczucie bezpieczeństwa. A istnieje ryzyko, że pozwolisz
innym ludziom ograbić się z tej świętej przestrzeni i w ten
sposób wpędzisz się w udręczenie.
2
Henri J. M. Nouwen, Wewnętrzny głos miłości
2
Tekst polski w tłum. J. i J. Grzegorczyków, dz. cyt., 74-75.
317
LECTIO DIVINA NA KAŻDY DZIEŃ ROKU
2.
W dziele ewangelizacji Kościoła są niewątpliwie takie ele-
menty i aspekty, które należy zachować. Owszem, niektóre
z nich są tak ważne, że niekiedy uważa się je za decydujące
zgoła o całej ewangelizacji. I tak ewangelizację można okre-
ślić jako pokazywanie Chrystusa Pana tym, którzy Go nie
znają, jako kaznodziejstwo, katechizację, chrzest i udzielanie
innych sakramentów. (...)
Kościół rozumie, że ewangelizacja jest tym samym, co za-
noszenie Dobrej Nowiny do wszelkich kręgów rodzaju ludz-
kiego, aby przenikając je swą mocą od wewnątrz, tworzyła
z nich nową ludzkość: „Oto czynię wszystko nowe”. Wszak-
że nie powstanie nowa ludzkość, jeśli wpierw nie powstaną
nowi ludzie, odnowieni przez chrzest i przez życie według
Ewangelii. Celem ewangelizacji jest więc owa wewnętrzna
przemiana. W razie potrzeby wyjaśnienia tego krótko moż-
na słusznie i prawdziwie powiedzieć, że Kościół wtenczas
ewangelizuje, kiedy boską mocą tej Nowiny, jaką głosi, stara
się przemienić sumienie poszczególnych ludzi i wszystkich
razem, potem także ich działalność, a wreszcie ich życie i ca-
łe środowisko, w jakim się obracają.
Mówimy o kręgach rodzaju ludzkiego, które należy prze-
mienić: Otóż Kościół nie tylko ma głosić Ewangelię w coraz
odleglejszych zakątkach ziemi i coraz większym rzeszom lu-
dzi, ale także mocą Ewangelii ma dosięgnąć i jakby przewra-
cać kryteria oceny, hierarchię dóbr, postawy i nawyki myślo-
we, bodźce postępowania i modele życiowe rodzaju ludzkie-
go, które stoją w sprzeczności ze Słowem Bożym i planem
zbawczym.
To wszystko można tak wyrazić: należy ewangelizować,
i
to nie od zewnątrz, jakby się dodawało jakąś ozdobę czy ko-
lor, ale od wewnątrz, od centrum życiowego i korzeni życia -
318
CHRZEST PAŃSKI - ROK C
czyli należy przepajać Ewangelią kultury, a także kulturę
człowieka, w najszerszym i najpełniejszym znaczeniu, jakie
te wyrazy mają w Konstytucji Gaudium et spes, gdzie zawsze
wychodzi się od osoby ludzkiej i zawsze zwraca się do związ-
ków między osobami oraz do ich łączności z Bogiem.
Paweł VI, Adhortacja apostolska
Evangelii nuntiandi, 17-20