Decyzje w
zarz

ą

dzaniu

1.

Istota decyzji kierowniczych

2.

Proces podejmowania decyzji

3.

Warunki podejmowania decyzji

4.

Racjonalność decyzji

R. Fimińska-Banaszyk

DECYZJA

definicja

wynik

procesu,

w

którym

dokonuje

si

ę

ś

wiadomego,

czyli

nielosowego,

wyboru

jednego

spo

ś

ród

co

najmniej

dwóch

uznanych za mo

ż

liwe do realizacji

wariantów działania

R. Fimińska-Banaszyk

MODEL JEDNOOSOBOWEGO
PODEJMOWANIA DECYZJI

1.

Sformułowanie problemu decyzyjnego

2.

Sprecyzowanie systemu celów

3.

Wyodr

ę

bnienie i opisanie mo

ż

liwych

wariantów działania

4.

Ocena i wybór wariantu działania

5.

Wdro

ż

enie (realizacja) decyzji i kontrola

R. Fimińska-Banaszyk

Sformułowanie problemu
decyzyjnego

odchylenie od przeszłych
osiągnięć

odchylenie od planu

informacje od innych

działalność konkurentów

STAN

POŻĄDANY

STAN

ISTNIEJĄCY

ODCHYLENIE

LUKA

• np. awaria maszyny
• wzrost poziomu kosztów

bieżących

• spadek poziomu zysków
• długie kolejki przed kasami
• wzrost liczby reklamacji
• wzrost liczby skarg

R. Fimińska-Banaszyk

Sformułowanie problemu
decyzyjnego

ocena istotności odchylenia

postrzegany obraz funkcjonowania
organizacji zależy od:

poziomu aspiracji decydentów i
współdecydentów

ich wiedzy i wyobrażeń o tym jak być
powinno, a jak nie powinno

R. Fimińska-Banaszyk

Sprecyzowanie systemu

celów

funkcja celu = reguła decyzyjna

liczba wielkości opisujących funkcję celu

(zysk,

obrót, zatrudnienie, ilość opracowanych wniosków, ilość
złożonych skarg)

funkcja preferencji

(wartość alternatywy na skali

preferencji; wykorzystywanie funkcji użyteczności)

kryterium optymalizacji

(np. maksymalny, minimalny,

pożądany)

R. Fimińska-Banaszyk

Wyodrębnienie i opisanie

wariantów działania

poszukiwanie możliwych wariantów

określenie ograniczeń dla
dopuszczalnych wariantów

prognoza konsekwencji
rozważanych wariantów

luka informacyjna
prawdopodobna ocena możliwych konsekwencji

R. Fimińska-Banaszyk

Ocena i wybór wariantu

działania

W 1, W 2, ....., W n

(potencjalne, możliwe

rozwiązania problemu decyzyjnego)

kryteria, system celów

W x - wybrany wariant działania

(rzeczywiste rozwiązanie

problemu decyzyjnego)

R. Fimińska-Banaszyk

Realizacja i kontrola

wdrożenie wybranego wariantu
decyzyjnego

obserwacja wykonawstwa
i korygowanie uchybień

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

luka informacyjna

podział warunków podejmowania
decyzji na:

warunki pewności

warunki ryzyka

warunki niepewności

R. Fimińska-Banaszyk

Decyzja podejmowana
w warunkach ryzyka

generalna zasada: stosować
kryterium wartości oczekiwanej
odpowiadającej danej decyzji przy
różnych stanach otoczenia

wybierać wariant maksymalizujący
wartość oczekiwaną

R. Fimińska-Banaszyk

Decyzja podejmowana
w warunkach niepewności

Kryteria podejmowania decyzji

kryterium pesymizmu Walda

()

kryterium optymizmu Hurwicza

()

kryterium Laplace’a

()

kryterium zawodu Savage’a

()

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalno

ść

decyzji

reguła dost

ę

pno

ś

ci

minimalizujemy wysiłek poznawczy korzystając
przede wszystkim z informacji z najbliższego
otoczenia

przypisujemy większe prawdopodobieństwo
zjawiskom bardziej nam znanym

świeżość posiadanych informacji oraz ich
nadmiernie emocjonalna ocena

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalno

ść

decyzji

reguła reprezentatywno

ś

ci

uczymy się ze zdarzeń, które wydają
nam się reprezentatywne dla danego
otoczenia i na takie jesteśmy
przygotowani

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalno

ść

decyzji

reguła zakotwiczenia

większe znaczenie przypisujemy informacjom

posiadanym, czy też otrzymywanym w

pierwszej kolejności

spowolnione modyfikowanie

prawdopodobieństwa wystąpienia danego

zdarzenia w miarę otrzymywania nowych

informacji (są pomijane)

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalno

ść

decyzji

metody twórczego my

ś

lenia

metody odroczonego wartościowania
(

np. burza mózgów

)

metody transpozycji (

np. advocatus

diaboli

)

metody szeregowania (

np. lista pytań

sugerujących

)

metody złożone (

np. metoda delficka

)

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

H. Simon – zasada ograniczonej

racjonalności

człowieka charakteryzuje ograniczoność
poznawcza, nie jest zdolny do poznania
wszystkich możliwych wariantów działania

sekwencyjność rozumowania

poszukiwanie rozwiązań racjonalnych
(

pierwsze znalezione rozwiązanie, które odpowiada

przyjętym przez decydenta kryteriom
racjonalności)

decydent poszukuje satysfakcji a nie
optimum

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

James March

decydenci są jak dzieci

(ich świadomość

konsekwencji jest ograniczona)

wybierają mniejsze zło, a swoje
preferencje odkrywają post factum

można podwyższać racjonalność
zbierając doświadczenie i ucząc się

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

racjonalność metodologiczna

zgodność ze „sztuką” podejmowania
decyzji

czynniki wyznaczające racjonalność
metodologiczną:

wiedza decydenta o problemie decyzyjnym

umiejętności rozwiązywania problemów
decyzyjnych

motywacja decydenta do podejmowania
decyzji

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

racjonalność rzeczowa

decyzja racjonalna rzeczowo odpowiada
rzeczywistym uwarunkowaniom

uwzględnia rzeczywiste zdarzenia i
zjawiska oraz realne cechy

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

racjonalność rzeczowa

uzależniona od:

racjonalności metodologicznej podjętej
decyzji

stanu otoczenia systemu podejmującego
decyzję (

jednostka+instytucja

) od momentu

przekazania decyzji do realizacji aż po
ocenę jej skutków

R. Fimińska-Banaszyk

Racjonalność decyzji

racjonalność metodologiczna

i rzeczowa

człowiek dąży do działania
skutecznego

warunkiem skuteczności jest wybór
zgodny z najlepszą wiedzą

wybór należy dostosować także do
okoliczności i uwarunkowań
otoczenia