2009-11-14

1

CHOROBY ALERGICZNE

Alergia jest reakcją uczuleniową na substancje zwane alergenami

Może być pochodzenia :

•

zewnętrznego(pyłki, kurz, sierść, żywność, niektóre składniki

kosmetyków, związki chemiczne zawarte w środkach do
dezynfekcji)

•

wewnętrznego(auto alergia)

Aby lepiej zrozumieć reakcje alergiczne musimy

odpowiedzieć

na pytania:

„Czym jest oporność organizmu na infekcje?”

„Jaki jest podział odporności?”

OPORNOŚĆ ORGANIZMU NA INFEKCJE

Jest to niewrażliwość organizmu na wnikanie czynników

chorobotwórczych( antygenów).

Antygen – związek białkowy(lub połączony z białkiem) –

posiada

zdolność

pobudzania

organizmu

do

produkcji

przeciwciał skierowanych przeciwko niemu, a także może
wykazywać właściwości chorobotwórcze.

Oporność wynika z właściwości fizykochemicznych

organizmu,

np.

obecność

saprofitycznej

flory

bakteryjnej w jelicie grubym hamuje rozwój bakterii i
grzybów chorobotwórczych.

Istnieje

cały

szereg

odruchów

obronnych,

które

wspomagają oporność organizmu na infekcje, jak:
wymioty, odruch kaszlu czy kichanie

CZYM JEST ODPORNOŚĆ?

Odporność jest to reakcja organizmu na wnikanie czynników

chorobotwórczych

Podział:

Komórkowa

Humoralna

Odporność komórkowa dzieli się na:

Nieswoistą – związana z fagocytozą, granulocyty i monocyty
(komórki żerne)

Swoistą – produkcja przeciwciał

Odporność humoralna dzieli się na:

Sztuczną

Naturalną

Odporność komórkowa i humoralna może być

uzyskiwana zarówno na sposób czynny jak i bierny

2009-11-14

2

Odporność sztuczna czynna – szczepienie

– oznacza

podanie antygenu, który nie ma właściwości
chorobotwórczych, ale stymuluje wzrost poziomu przeciwciał.

Odporność sztuczna bierna

– podanie surowicy, czyli

gotowych przeciwciał.

Odporność naturalna czynna – powstaje w wyniku

uzyskania przeciwciał po przechorowaniu.

Odporność naturalna bierna – powstaje w wyniku

przeniknięcia przeciwciał z krwi lub mleka matki

Przeciwciała(immunoglobuliny) – są to gammaglobuliny(białka)

powstałe jako odpowiedź na wprowadzenie do organizmu
antygenu.

Ze

względu

na

różną

budowę

łańcuchów

ciężkich

immunoglobuliny dzielą się na 5 klas:

IgA

IgD

IgE

IgG

IgM

IgM – powstają w odpowiedzi na pierwszy kontakt z

antygenem, należą do tej klasy m. in. naturalne przeciwciała
układu AB0.

IgG – stanowią 80% wszystkich immunoglobulin, mają

zdolność przechodzenia przez łożysko z krwi matki do krwi
płodu.

IgA – występują głównie w wydzielinach zewnętrznych: łzach,

ś

linie, pocie.

IgD – pobudzają limfocyty B do produkcji przeciwciał,

ponieważ występują na powierzchni limfocytów B

IgE – znajdują się w błonach śluzowych i w skórze, na

powierzchni komórek tucznych. Mają one zdolność
łączenia się z antygenami, następnie unieszkodliwiania
ich w następujących procesach: zlepianie,
zobojętnianie, mikrowytrącanie, opłaszczanie,
rozpuszczanie

TYPY REAKCJI ALERGICZNYCH

I.

Typ natychmiastowy – alergen(pokarm, powietrze, światło)
wywołuje reakcje. Pojawia się zaczerwienie, obrzęk, świąd,
wysięk,

spadek

ciśnienia,

wstrząs

anafilaktyczny.

Substancjami odpowiedzialnymi za tego typu reakcję są
przeciwciała

IgE

i

komórki

tuczne

uwalniające

histaminę(neuroprzekaźnik, mediator procesów zapalnych)

II.

Typ cytotoksyczny(uszkadzający komórki, toksyczny dla
komórek) – alergen jest pobierany z zewnątrz(pokarm, leki).
Za wystąpienie reakcji odpowiedzialne są przeciwciała IgG i
IgM. Objawy: trombocytopenia, leukopenia, anemia.

2009-11-14

3

III-Typ kompleksów immunologicznych – alergen,

drobnoustroje, obce białka. Przeciwciała odpowiedzialne za
reakcję to: IgG, IgM, IgA

Przeciwciała łączą się z alergenem, a powstały kompleks

immunologiczny odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych
uszkadzając je.

Objawy:

•

Plamica

•

Wybroczyny

•

Choroba posurowicza

UWAGA
Osoby niemające prawa wykonywania zawodu lekarza nie mogą

wprowadzać w gabinetach kosmetycznych kolagenu do
organizmu.

IV. Typ komórkowy późny – objawy pojawiają się dopiero

przy powtórnym zadziałaniu alergenu(drobnoustroje, metale,
ż

ywice, barwniki). Komórki odpowiedzialne: limfocyty T,

komórki Langerhansa – prezentują antygen.

Objawy: wyprysk kontaktowy, odrzucanie przeszczepu

POKRZYWKA

Typ reakcji alergicznej – I

Objawy:

wykwit pierwotny – bąble o barwie różowej lub porcelanowo-
białej, wyraźnie odgraniczonej, o płaskiej powierzchni;
rozmaity rozmiar, niekiedy bardzo rozległe;

może wystąpić obrzęk błon śluzowych jamy ustnej i dróg
oddechowych;

ś

wiąd - odczucie pochodzące ze skóry, wywołujące chęć

drapania lub pocierania.

czasem nudności oraz spadek ciśnienia tętniczego

wykwity pojawiają się szybko, ustępują po kilku bądź
kilkunastu godzinach bez pozostawienia śladu

Rodzaje pokrzywki:

alergiczna

Niealergiczna(obrzęk Quinckego)

2009-11-14

4

ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY

Atopowe zapalenie skóry jest wrodzoną,

przewlekłą i nawrotową, zapalną chorobą
skóry, dotyczącą naskórka i skóry właściwej,
przebiegającą z silnym świądem, typowym
umiejscowieniem i charakterystyczną
morfologią zmian, współistniejącą z innymi
chorobami atopowymi u chorego lub jego
rodziny

Podstawowe kryteria rozpoznawcze – kryteria
większe

świąd

przewlekły, nawrotowy przebieg choroby

wywiad atopowy u pacjenta lub w jego
rodzinie

typowe umiejscowienie zmian skórnych

Dodatkowe kryteria rozpoznawcze – kryteria
mniejsze

suchość skóry

wczesny początek zmian

podwyższone IgE (atopia)

nietolerancja wełny

nietolerancja pokarmu

dodatnie wyniki skórnych testów punktowych

skłonność do nawrotowych zakażeń skóry

nawrotowe zapalenie spojówek

rogowacenie przymieszkowe

stożek rogówki

skłonność do niespecyficznego stanu

zapalnego rąk i stóp

rybia łuska

biały dermografizm

świąd skóry po spoceniu

przebarwienie powiek i skóry wokół oczu

zaostrzenie po stresie

zaćma

objaw Dennie – Morgana (fałd skóry poniżej
dolnej powieki)

przedni fałd szyjny

rumień twarzy

łupież biały

zapalenie czerwieni wargowej

zapalenie brodawek sutkowych.

2009-11-14

5

Aby postawić właściwe rozpoznanie,

konieczne jest stwierdzenie co najmniej 3
cech podstawowych i 3 cech dodatkowych

Zmiany w atopowym zapaleniu skóry

mają charakter wypryskowy ze znaczną
tendencją do lichenizacji. W różnych okresach
wiekowych u tego samego pacjenta zmiany
skórne mają odmienną lokalizację, a nawet
inny obraz kliniczny. W związku z tym w
przebiegu AZS można wyróżnić 3 fazy:

W przebiegu AZS

AZS

AZS

AZS można wyróżnić 3 fazy:

Faza pierwsza (niemowlęca)

Faza pierwsza (niemowlęca)

Faza pierwsza (niemowlęca)

Faza pierwsza (niemowlęca)

Zaczyna się zwykle między 3. a 6. miesiącem życia,

trwa mniej więcej do drugiego roku życia.

Faza druga (dziecięca)

Faza druga (dziecięca)

Faza druga (dziecięca)

Faza druga (dziecięca)
Może rozwijać się z niemowlęcej fazy wypryskowo-
wysiękowej albo ujawnia się po raz pierwszy.
Ustępuje przed 12. rokiem życia.

Faza trzecia (wiek młodzieńczy i dorośli)

Faza trzecia (wiek młodzieńczy i dorośli)

Faza trzecia (wiek młodzieńczy i dorośli)

Faza trzecia (wiek młodzieńczy i dorośli)
Rozpoczyna się po 12. roku życia

Leczenie ostrej fazy

Leczenie ostrej fazy

Leczenie ostrej fazy

Leczenie ostrej fazy

Wśród głównych zasad właściwego

postępowania w ostrej fazie atopowego
zapalenia skóry należy wymienić:

Nawilżanie warstwy rogowej naskórka w
celu przywrócenia jego funkcji jako
naturalnej bariery i zminimalizowania
szkodliwego wpływu środowiska
zewnętrznego na skórę, przez co zwiększa
się skuteczność leków stosowanych
zewnętrznie.

Leczenie przeciwzapalne – jest podstawą
leczenia zmian skórnych w okresie
zaostrzenia choroby.

Zapobieganie świądowi i drapaniu –
pomagają w tym leki przeciwhistaminowe,
zmniejszają również pobudzenie chorego.

Eliminację mikroorganizmów – w większości
przypadków ostrego wyprysku atopowego
dołącza się wtórne zakażenie, które
dodatkowo nasila zmiany skórne . Stan taki
wymaga zastosowania antybiotykoterapii z
uwzględnieniem wrażliwości bakterii.
Unikanie czynników prowokujących
powstanie zmian.

Wykonanie testów alergicznych

Okres remisji

Okres remisji

Okres remisji

Okres remisji

Główne cele w postępowaniu terapeutycznym u

chorych na AZS obejmują:

uzyskanie remisji ostrego stanu zapalnego skóry

uzyskanie stabilizacji przebiegu choroby z
wykorzystaniem leków przeciwzapalnych stosowanych
w bezpiecznych dawkach – leczenie podtrzymujące

wczesne włączenie leczenia przeciwzapalnego w chwili
pojawienia się zaostrzenia lub nawrotu – leczenie
doraźne

W okresie remisji choroby czyli w okresie braku
objawów i dolegliwości należy pamiętać o
kontynuowaniu osiągniętych celów. Ponadto w leczeniu
należy uwzględnić:

kąpiele z dodatkiem środków nawilżających skórę

unikanie czynników zaostrzających chorobę

psychoterapię

WYPRYSK KONTAKTOWY

2009-11-14

6

RUMIENIE

Grupa schorzeń będąca reakcją na czynniki infekcyjne lub leki.

ZESPÓŁ LYELLA najcięższa postać

rumienia wielopostaciowego