ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład

1

ELEKTRODIAGNOSTYKA

Polega na badaniu pobudliwości nerwowo-mięśniowej za pomocą prądu galwanicznego,
modulowanego w impulsy prostokątne lub trójkątne oraz prądu neofaradycznego.

Celem metody jest wykazanie zmian zachodzących w pobudliwości układu nerwowo-
mięśniowego w różnych stanach chorobowych oraz określenie parametrów prądu do
zabiegów elektrostymulacji służących do pobudzania mięśni do skurczu.

Skurcz mięśni uzyskuje się poprzez bezpośrednie jego drażnienie lub pobudzanie nerwu,
który go unerwia.

Metoda dwubiegunowa: bezpośrednie drażnienie mięśnia wykonuje się układając
elektrody na końcach brzuśca mięśnia
Metoda jednobiegunowa: punkt motoryczny nerwu (punkt pośredni) odpowiada
miejscu na skórze, w którym nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni; punkt
motoryczny mięśnia (punkt bezpośredni) to miejsce, w którym nerw wnika do mięśnia
(duże mięśnie mogą mieć kilka)

Metoda:
- jakościowa – ocena skurczu mięśnia
Odnosi się do reakcji mięśni na prąd galwaniczny opisanej prawem Du Bois Reimonda:
Prąd w czasie przepływu przez mięśnie poprzecznie prążkowane nie wywołuje skurczu,
ponieważ nie zachodzi wtedy zmiana jego natężenia. Skurcz mięśnia uzyskuje się, gdy
zmiana natężenia jest dostatecznie duża.

Wzór Erba:
KZS>AZS
AOS>KOS

Rozszerzenie wzoru Erba: prawo skurczu
Zastosowanie słabego prądu stałego pozwala uzyskać skurcz mięśnia tylko przy
zamykaniu obwodu, w którym elektrodą czynną jest katoda (KZS).

W celu uzyskania skurczu przy zamykaniu lub otwieraniu obwodu, w którym elektrodą
czynną jest anoda (AZS, AOS) konieczne jest użycie prądu silniejszego. Wywołanie
skurczu przy otwieraniu obwodu prądu stałego, gdzie elektrodą czynną jest katoda (KOS)
wymaga użycia jeszcze silniejszego prądu.

W stanach chorobowych układu nerwowo-mięśniowego występują różnice w pobudliwości
nerwów i mięśni na impulsy elektryczne dotyczące odchyleń od prawa skurczu.
- wzmożona pobudliwość – gdy do wywołania skurczu wystarczy impuls prądu stałego o
natężeniu do 0,5 mA,
- obniżona pobudliwość – do wywołania skurczu niezbędne jest natężenie do 20 mA.

Jeżeli mięsień pozostaje w ciągłym skurczu podczas całego czasu przepływu prądu
przerywanego to wskazuje na nadmierną pobudliwość. Zjawisko to określa się mianem
galwanotonus - występuje w ostrych stanach zapalnych neuronu ruchowego oraz w
tężyczce.

Leniwy skurcz mięśnia obserwuje się w uszkodzeniu nerwu ruchowego.

Prąd faradyczny – asymetryczny prąd indukcyjny o częstotliwości 50-100Hz.
- wywołuje skurcz tężcowy zdrowego mięśnia, utrzymujący się przez cały czas przepływu
prądu,
- w obniżonej pobudliwości jego reakcja na prąd faradyczny jest osłabiona,
- brak reakcji na ten prąd świadczy o ciężkim uszkodzeniu mięśnia.

ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład

2

Badanie pobudliwości mięśnia na prąd neofaradyczny służy do określenia odczynu
zwyrodnienia.

Odczyn zwyrodnienia świadczy o stopniu uszkodzenia mięśnia oraz jego lokalizacji.
Podczas badania pobudza się mięsień do skurczu prądem stałym impulsowym
(prostokątnym) lub prądem neofaradycznym (impulsy trójkątne) układając elektrody
bezpośrednio na krańcach brzuśca mięśniowego lub pośrednio w punkcie motorycznym.

Całkowity odczyn zwyrodnienia – mięsień nie reaguje na prąd galwaniczny przerywany i
prąd neofaradyczny. Jeśli elektroda ułożona jest w punkcie motorycznym. Brak reakcji na
prąd neofaradyczny świadczy o ciężkim uszkodzeniu mięśnia.

Metody ilościowe elektrostymulacji

Metody te pozwalają na liczbowe określenie zmian pobudliwości nerwowo-mięśniowej.
Pozwolą określić parametry prawidłowej stymulacji.

Miary pobudliwości:
- kąt nachylenia prostej narastania,
- czas użyteczny i natężenie,
- reobaza, chronaksja i wyznaczanie krzywej I/t,
- wartość prądowa akomodacji,
- współczynnik i iloraz akomodacji.

Kąt nachylenia prostej narastania – kąt zawarty pomiędzy krzywą wyznaczającą
narastanie natężenia w impulsie a osią czasu.

Czas użyteczny – najkrótszy czas trwania impulsu, który potrzebny jest do wywołania
skurczu mięśnia

Natężenie prądu – ma charakter odwrotnie proporcjonalny do czasu trwania impulsu

Reobaza – jest miarą pobudliwości tkanki. Odpowiada najmniejszemu natężeniu I
potrzebnemu do wywołania minimalnego, czyli progowego skurczu mięśnia prądem
prostokątnym o czasie trwania impulsu – 1000 ms.
Duże wartości reobazy świadczą o małej pobudliwości tkanki i odwrotnie.

Wartość progowa akomodacji – reobaza dla prądu trójkątnego.
Jest to najmniejsze natężenie I prądu trójkątnego o czasie trwania impulsu 1000ms,
które wywołuje skurcz mięśnia (reobaza dla prądu trójkątnego).
Różnice, jakie się obserwuje w reakcji mięśnia na impulsy trójkątne i prostokątne są
podstawą do określenia współczynnika akomodacji.

Chronaksja – miara pobudliwości tkanki pobudliwej wyrażająca się w najkrótszym czasie
impulsu [ms] prądu stałego, prostokątnego, który powoduje reakcje tkanki w postaci
skurczu mięśnia lub powstania impulsu w nerwie.
Wartość chronaksji wyraża się w milisekundach. Im wartość chronaksji jest większa tym
pobudliwość jest mniejsza.
Mięśnie zginacza mają 2 razy mniejszą chronaksję niż prostowniki.

Krzywa I/t – krzywa zależności natężenia prądu od czasu trwania impulsu
wywołującego skurcz progowy mięśnia

Współczynnik akomodacji określa zdolność przystosowania się mięśnia do wolno
narastającego natężenia w impulsie trójkątnym.

ELEKTRODIAGNOSTYKA - wykład

3

Współczynnik akomodacji – określa stopień zmian degeneracyjnych w układzie
nerwowo-mięśniowym.
V – w nerwicach wegetatywnych > 6
V – dla mięśni zdrowych ~3-6
V – dla mięśni uszkodzonych < 3
V – pełny odczyn zwyrodnienia – 1, zniesiona zdolność akomodacji, zdolność do reakcji
na wolno narastające natężenie w impulsie.

Iloraz akomodacji – oblicza się, gdy nie jest możliwe określenie wartości progowej
akomodacji reobazy oraz ma zastosowanie na okolicach wrażliwych na działanie prądu
impulsowego (okolica głowy i szyi).
Obrazuje zdolność przystosowania mięśnia do wolno narastającego natężenia w impulsie.
Stosuje się impulsy trójkątne i prostokątne o czasie trwania impulsu 500ms.

Iloraz akomodacji
1 – całkowita utrata zdolności do akomodacji
1,1-1,5 – zmniejszona zdolność
1,6-2,5 – prawidłowa zdolność
3-4 – podwyższona zdolność