1

EDUKACJA PROZDROWOTNA

Zestawienie bibliograficzne w wyborze

Opracowanie: Maria Gron. Biblioteka Pedagogiczna w Chełmie

Opublikowano 25.03.2004

PROGRAMY NAUCZANIA

1. Autorski program z zakresu zajęć edukacyjnych "Zachowanie zdrowia w szkołach podstawowych,

gimnazjach i liceach"/ Andrzej Godlewski, Andrzej Grzybowski. -Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, 1999. - 48 s. DKW 4014-70/99

2. Biologia z elementami ścieżek edukacyjnych: prozdrowotnej i ekologicznej w klasach I-III gimnazjum

/ Danuta Cichy, Ilona Żeber-Dzikowska. - Bielsko-Biała: "DEBIT", 1999. - 48 s. DKW-4014-219/99

3. Edukacja prozdrowotna dla klas 4-6 : ścieżka edukacyjna: program nauczania: szkoła podstawowa /

Gabriel Adamczyk, Bogusława Breitkopf, Zbigniew Worwa. - Warszawa: Wydaw. Szk. i Pedag., 1999.
- 49 s. Nr DKW-4014-40/99.

4. Edukacja zdrowotna: program przeznaczony dla przedszkoli / Krystyna Dudkiewicz, Krystyna

Kamińska. - Warszawa: "Nasza Księgarnia", 2001. - 47 s. DKW-4013-9/01.

5. Program nauczania biologii (+ edukacja ekologiczna, prozdrowotnaP: ggimnazjuma / olanta

Kamecka-Krupa. - Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 1999. - 43 s. DKW-4014-145/99

6. Szkolny program profilaktyki do realizacji w gimnazjum i szkołach ponadgimnazjalnych "Żyj zdrowo i

szczęśliwie" / aut. Barbara Anioł gi in.a. - Toruń: "Bea-Bleja", 2003. - 62 s.

7. Ścieżka edukacyjna - edukacja prozdrowotna i promocja zdrowia w szkole / Barbara Woynarowska,

Maria Sokołowska. - Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej, 2001. - 56 s.
Podstawa programowa i program edukacji prozdrowotnej. Dostępne programy, podręczniki i
pomoce. Zasady opracowywania własnego programu edukacji prozdrowotnej. Metody pracy
nauczyciela i ucznia. Promocja zdrowia w szkole. Aneks zawiera następujące załączniki: Wykaz
aktów prawnych dokumentów i programów uwzględniających zadania resortu edukacji z zakresu
edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia; Programy i podręczniki zatwierdzone przez MEN; Zasady
układania scenariuszy zajęć w edukacji zdrowotnej.

ARTYKUŁY Z CZASOPISM

8. Edukacja prozdrowotna w szkole. Propozycja programowa / Teresa Klepka // Wychowanie Fizyczne

i Zdrowotne. - 1999, nr 1 (wkładkaP, s. 10-16

9. Program edukacji prozdrowotnej dla uczniów klas I-III / Irena Urynowicz // Lider. - 2002, nr 7-8,

s.10-11

10. Program edukacji prozdrowotnej do realizacji w klasach III szkoły podstawowej w ramach "Zielonej

Szkoły" / Grażyna Śliwa // Przyroda Polska . - 2003, nr 2, dodatek "Biuletyn Eko-edukacyjny" nr 2,
s.1-2

11. Program autorski edukacji prozdrowotnej w klasach I-III / olanta Salamon / Lider. - 2003, nr 6, s.

10-12

12. Profilaktyczny program zachowań prozdrowotnych uczniów kl. I-VI szkoły podstawowej " estem

ostrożny - dam sobie radę" / Małgorzata Pawlak // Lider . - 2001, nr 11, s.11-14

13. Propozycja programu nauczania przedmiotu "Edukacja zdrowotna" / Barbara Woynarowska //

Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2001, nr 5, s. 29-37

14. "Zdrowo i bezpiecznie" - program edukacji prozdrowotnej kl. I -III / Elżbieta Romaniuk, Maria

Gancewska // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne . - 2002, nr 12, s. 8-9

2

MATERIAŁY METODYCZNE

1. Edukacja ekologiczna i prozdrowotna / Wiktoria Sobczyk. - Kraków: Wydaw. Nauk. Akademii

Pedagogicznej im Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, 2001. - 170 s.
Metodyka edukacji ekologicznej na różnych etapach nauczania. eden rozdział dotyczy metodyki
ekoedukacji prozdrowotnej. Edukacja prozdrowotna na zajęciach z ochrony środowiska.

2. Bibliografia edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia oraz innych wybranych publikacji przydatnych

dla osób pracujących w tych dziedzinach teorii i praktyki w Polsce w latach 1990-2000 / pod. red.
Barbary Woynarowskiej. - Warszawa: Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania.
Wydział Pedagogiczny UW, 2001. - 127 s.

3. Edukacja prozdrowotna / Alicja Kozak // W : Ścieżki edukacyjne w szkole podstawowej dla klas IV-

VI: poradnik dla nauczycieli pracujących z podręcznikami Wydawnictwa "ARKA" / oprac. Maria
Pacholska gi in.a. - Poznań: "ARKA", 2001, S. 32-64
Edukacja zdrowotna w szkole podstawowej. Podstawa programowa. Rozkład materiału nauczania
dla każdej klasy w formie tabeli. Materiał nauczania zawarty w podręcznikach Wydawnictwa "Arka".
Ponadto są dwa scenariusze lekcji: Znam swoje mocne i słabe strony (kl. IVP; W odżywianiu -
odżywianie (kl. VP.

4. Edukacja prozdrowotna / Ewa Krawczyk, Katarzyna Augustyn // W: Ścieżki edukacyjne dla klas I-III

gimnazjum: poradnik dla nauczycieli pracujących z programami "ARKI" / oprac. Grażyna
Koralewska, Maria Pacholska, Ewa Krawczyk gi in.a. - Poznań: "ARKA", 2001. - S. 163-232
Rozkład materiału nauczania dla klasy I z uwzględnieniem środków dydaktycznych, metod, technik
nauczania i ćwiczeń. Kilka scenariuszy lekcji m.in.: Opalamy się bezpiecznie; Zasady zdrowego
odżywiania się; Charakterystyka etapów rozwoju osobniczego człowieka; Higiena pracy umysłowej;
Choroby cywilizacyjne i społeczne; Czasami trzeba powiedzieć "nie"; Do czego zachęcają nas
reklamy żywności.

5. Edukacja prozdrowotna / oanna Gromadzka-Ostrowska, Dariusz Włodarek, Zuzanna Teoplitz. -

Warszawa: SGGW, 2003. - 372 s.
Zawiera: Mechanizmy obronne organizmu; Uzależnienia i metody zapobiegania im; Zaburzenia
odżywiania (anoreksja, bulimiaP; Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego.

6. Edukacja prozdrowotna : przewodnik metodyczny dla nauczycieli gimnazjum / Krzysztof

Zajączkowski. - Kielce: " edność", 2001. - 96 s.
Przewodnik składa się z trzech części. Część pierwsza - teoretyczna, w której znajdują się
podstawowe informacje potrzebne do realizacji poszczególnych zajęć. Celem publikacji jest
podniesienie kompetencji nauczyciela do poziomu niezbędnego przy prowadzeniu zajęć z edukacji
prozdrowotnej. W drugiej części znajdują się scenariusze zajęć z uczniami dla kl I, II i III. Scenariusze
te może realizować każdy nauczyciel. Wyjątek stanowią jedynie zajęcia dotyczące udzielania
pierwszej pomocy w sytuacji zagrożonego życia. Część trzecia to załączniki - rysunki, ankiety, tabele,
które ułatwiają nauczycielowi zrealizowanie danego tematu.

7. Edukacja prozdrowotna - przykłady zajęć / Anna Głowacka, Danuta Kossak // W: Ścieżki edukacyjne

teoria i praktyka / pod red. Małgorzaty Suchańskiej. - Kielce: Zakład Wydawniczy SFS, 2001. - S. 183-
206
Ogólne założenia edukacji prozdrowotnej w gimnazjum. Opis metodyczny wybranych tematów: 1.
Zachowania sprzyjające zdrowiu oraz podejmowanie odpowiedzialnych wyborów. 2. Przyczyny i
skutki używania środków psychotropowych. 3. Sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach. 4 .Co
to jest zdrowie? 5. Czynniki wpływające na zdrowie. Przykłady ćwiczeń. Karty pracy. Scenariusze
zajęć.

8. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 1. / red. merytoryczna Maria Sokołowska i

Grażyna Skoczek. - Warszawa: KOWEZ, 2000. - 76 s.
Cykliczne wydawnictwo, które służy popularyzowaniu dobrej praktyki. Propozycja realizacji ścieżki
prozdrowotnej metodą projektów. Projekt 1: abłuszko, gruszka i pietruszka dla każdego
łakomczuszka - zasady właściwego odżywiania (szkoła podstawowaP. Projekt 2: Ścieżka zdrowia (kl

3

IV_VIP. Projekt 3: Folder promujący zdrowie (kl IV-VIP. Projekt 4: Co ma wpływ na moje
samopoczucie - interdyscyplinarny przewodnik do realizacji ścieżki (kl IVP. Ponadto informacje dla
Szkół Promujących Zdrowie (SzPZP. Współpraca z zagranicą. Projekt deklaracji przystąpienia do SzPZ.

9. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 2. / red. merytoryczna Maria Sokołowska,

Grażyna Skoczek. - Warszawa : KOWEZ, 2000. - 68 s.
Przykłady realizowania ścieżki edukacyjnej - edukacja prozdrowotna metodą projektów. Tematy: 1.
Czynniki zagrażające zdrowiu w środowisku szkolnym. 2. Czy jestem bezpieczny. 3.Bezpieczeństwo
na drodze podczas gier i zabaw ruchowych. Aktualności Europejskiej Sieci Szkół Promujących
Zdrowie. Struktura organizacyjna tych szkół.

10. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 3. / red. merytoryczna Maria Sokołowska,

Grażyna Skoczek. - Warszawa: KOWEZ, 2000. - 66 s.
Kolejne przykłady realizowania ścieżki metodą projektów. Tematy: 1. Kiedy "Do zobaczenia" a kiedy
"No to nara ...". 2. Przeżyjmy to razem. 3. edną nogą w gimnazjum. 4. Wśród przyjaciół.
5.Problematyka zdrowotna w nauczaniu początkowym. Współpraca z zagranicą. Szkoły projektowe
po dziesięciu latach.

11. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 4. / red. merytoryczna Maria Sokołowska i

Grażyna Skoczek. - Warszawa: KOWEZ 2002. - 100 s.
Część pierwsza dotyczy problematyki zdrowej żywności. "Zasady zdrowego żywienia" - projekt
ścieżki, przykłady jej realizacji w różnych szkołach. Część druga - prezentacja osiągnięć Szkół
Promujących Zdrowie, posiadających doświadczenia w realizacji tematyki zdrowego odżywiania (w
ramach ścieżki prozdrowotnejP.

12. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 5. / red. merytoryczna Maria Sokołowska,

Grażyna Skoczek. - Warszawa: KOWEZ, 2002. - 54 s. Wstępna wersja poradnika "Kształtowanie
umiejętności życiowych uczniów w praktyce szkolnej". Założenia teoretyczne i uwarunkowania
prawne oraz rozwiązania praktyczne tego programu, m.in. "Współpraca z rodzicami". Dołączona
jest wkładka tematyczna "Ewaluacja projektów ścieżki prozdrowotnej".

13. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 6. / red. merytoryczna Maria Sokołowska,

Grażyna Skoczek, Katarzyna Leśniewska . - Warszawa: Centrum Pomocy Psychologiczno-
Pedagogicznej, 2003. - 82 s.
Zawiera materiały teoretyczne i praktyczne rozwiązania przydatne nauczycielowi w realizacji ścieżki
prozdrowotnej oraz podnoszeniu jej jakości. Przykłady pracy z uczniami na lekcji wychowawczej i
lekcji przedmiotowej. Współpraca ze specjalistami i rodzicami. Dołączona jest wkładka tematyczna
"Narzędzia do diagnozowania i ewaluacji w edukacji zdrowotnej", w której przedstawiona jest
szczegółowo ewaluacja realizacji ścieżki oraz metody pracy warsztatowej - pomysły do pracy z
uczniami.

14. Poradnik wychowawczo-dydaktyczny ścieżek edukacyjnych dla uczniów klasy IV szkoły

podstawowej: materiały pomocnicze, scenariusze lekcji / Barbara Bleja-Sosna, adwiga Oporska. -
Toruń: "Bea-Bleja", 1999. - S. 10-20
Propozycja realizacji ścieżki prozdrowotnej. Tematy: 1. Bezpieczny marsz do szkoły. 2. ak się
odżywiam. 3. Czas wolny na co dzień i od święta. 4. Nasze hobby, czyli co wybieramy i dlaczego? 5.
Osoby niepełnosprawne, chore i starsze - jak im można pomóc? 6. Miejsca, w których należy
zachować rozwagę i ostrożność? 7. Bawimy się bezpiecznie, przyjemnie i kulturalnie.

15. Promocja zdrowia i profilaktyka uzależnień: przewodnik nauczyciela szkoły podstawowej i

gimnazjum / Hanna akubowska. - Warszawa; Łódź: Wydawnictwa Szk. PWN, 1999. - 61 s.
Część pierwsza zawiera scenariusze zajęć dla I, II i III etapu nauczania. W każdym rozdziale zawarte
są uwagi o realizacji, wyjaśnienie pojęć i informacje merytoryczne. Część druga zawiera wiadomości
teoretyczne. Główne hasła tej części: emocje, asertywność, komunikacja międzyludzka,
kreatywność, środki psychosomatyczne, uzależnienia, pomoc uzależnionym.

4

16. Szkolna edukacja zdrowotna ukierunkowana na zapobieganie AIDS i innym chorobom

przenoszonym drogą płciową / konsultacja nauk. Dorota Cianciara. - Warszawa: Krajowe Biuro
Koordynacyjne ds. Zapobiegania AIDS, 1996. - 76 s.

17. Szkoła promująca zdrowie: doświadczenia dziesięciu lat: poradnik dla koordynatorów i zespołów

promocji zdrowia szkolnych, lokalnych i wojewódzkich / pod red. Barbary Woynarowskiej i Marii
Sokołowskiej. - Warszawa: KOWEZ, 2000. - 181 s.
Historia, koncepcja, strategia i "technologia" tworzenia szkoły promującej zdrowie oraz dokonania i
doświadczenia 10 lat pracy. Aneks zawiera m.in.: Zadania szkoły w promocji zdrowia psychicznego
uczniów i pracowników. Plan diagnozy wstępnej, wybrane metody i narzędzia do wykorzystania w
diagnozie stanu wyjściowego i ewaluacyjnego. Przykład planu pracy szkoły w zakresie promocji
zdrowia.

18. Ścieżka prozdrowotna i ekologiczna / ustyna Truszowska, Barbara Stachańska, Beata Zozula // W :

Humanistyczne ścieżki edukacyjne: scenariusze, plany, konspekty, ćwiczenia, propozycje / red.
Halina Wiśniewska, Leszek Tymiakin; Instytut Filologii Polskiej. Zakład Metodyki Nauczania
Literatury i ęzyka Polskiego UMCS. - Lublin: "Norbertinum", 2000. - S. 33-56
Zawiera propozycję realizacji ścieżki prozdrowotnej w szkole podstawowej. Są tu przykłady zajęć
następujących tematów: ak cię widzą, tak cię piszą, czyli jak sprawiać miłe wrażenie; Mój kącik do
pracy i wypoczynku; Bezpieczny marsz do szkoły; ak smakuje zdrowie; Niepełnosprawni są wśród
nas; Owoce źródłem witamin; W zdrowym ciele - zdrowy duch; Walka z własnymi słabościami; Życie
bez nałogów.

19. Ścieżki międzyprzedmiotowe: poradnik dla dyrektora szkoły / Anna Iwicka-Okońska, Bogusława

Walenta. - Toruń: "Bea-Bleja", gok.2000a. - 42 s.
Poradnik z zakresu metodyki ścieżek międzyprzedmiotowych. Zawiera materiały pomocnicze do
budowania szkolnych programów nauczania oraz pomysły na projekty edukacyjne.

ARTYKUŁY Z CZASOPISM

20. Co to jest szkoła promująca zdrowie? / Lesław Kulmatycki // Lider. - 1999, nr 12, s. 7-13

21. Dbam o swoje zdrowie. Konspekt lekcji edukacji zdrowotnej w kl. I-III szkoły podstawowej / Wanda

Chmielewska // Wychowawca. - 2001, nr 5, s. 15

22. Edukacja prozdrowotna w szkołach podstawowych (klasy I-VIP / Magdalena Kędzierska-Osuchowska

// Wszystko dla Szkoły. - 1999, nr 6, s. 2-9

23. Edukacja zdrowotna - nowa jakość w życiu człowieka / Agnieszka Zalewska-Meler // Edukacja.

Studia -Badania - Innowacje. - 2001, nr 4, s. 85-91

24. Edukacja zdrowotna - zachowanie zdrowia. Rozkład materiału dla klas IV - VI / Aleksandra Bulas //

Lider. - 2000, nr 1, s. 12-15

25. Dobrze uczyć się dobrze: projekt prozdrowotnej ścieżki edukacyjnej / arosław Matłach, Katarzyna

Kaczyńska // Wszystko dla Szkoły. - 2002, nr 3, s. 1-4

26. ak organizujemy międzyszkolny konkurs dla uczniów klas I-III pod hasłem: "Żyj zdrowo i

bezpiecznie" / aut. Halina Bęben gi in.a // Nauczanie Początkowe: kształcenie zintegrowane. -
rocznik XXV (XLVIIP: rok szkolny 2001/2002, nr 2, s. 35-44

27. ak promować zdrowie w zreformowanej szkole? / Michał Ziarko // Edukacja i Dialog. - 2000, nr 1, s.

48-51

28. Kształtowanie postaw prozdrowotnych / olanta Kowalewska, Paweł Greaber // Życie Szkoły. -

2003, nr 1, s. 8-14

29. Kształtowanie umiejętności życiowych u dzieci i młodzieży - wyzwanie dla szkoły / Barbara

Woynarowska // Chowanna. - 2002, nr 1, s. 57-69

30. Metody aktywizujące jako sposób modelowania zachowań prozdrowotnych ucznia / Zofia Kubińska,

olanta Danielewicz // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2002, nr 11, s. 26-29

5

31. Obszary tematyczne w edukacji zdrowotnej oraz sposoby wprowadzania tych treści do programów

nauczania / olanta Malanowska // Lider. - 1999, nr 11, s. 8-9

32. Projektowanie działań dydaktyczno-wychowawczych w ramach edukacji zdrowotnej / Maria

Sokołowska // Lider. - 1999, nr 9, s. 7-10

33. Promocja zdrowia / Agata Szlęk-Sitkiewicz, Monika Ślusarczyk // Lider. - 2003, nr 1, s. 11

34. Realizacja ścieżki prozdrowotnej w szkole podstawowej i gimnazjum / Anna Majer // Wychowanie

Fizyczne i Zdrowotne. - 2002, nr 12, s. 31-36

35. Szkolna edukacja zdrowotna a narkotyki / Monika Michalska // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. -

2001, nr 3, s. 37-39

36. Ścieżka edukacyjna: edukacja prozdrowotna / Beta Bodziak // Lider. - 2001, nr 8, s. 14-16

37. Święto witaminek: konkurs prozdrowotny dla uczniów klas I-III / Teresa Bych // Życie Szkoły. - 2002,

nr 1, s. 51-52

38. Walka z nikotynizmen / Agata Szlęk-Siatkiewicz, Monika Ślusarczyk // Lider. - 2003, nr 1, s. 11

39. Wpływ palenia papierosów na zdrowie / Urszula Gryniuk // Biologia w Szkole. - 2003, nr 2, s. 101-

104

40. Zdrowa szkoła / Maria Sokołowska // Remedium. - 2002, nr 6, s. 4-5