Technik_geodeta_311[10].Z3.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy gleboznawstwa i klasyfikacji gruntów

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Podstawowe pojęcia geodezyjne z zakresu gospodarki nieruchomościami 12

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Obliczanie pól powierzchni

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zakładanie, modernizacja, kontrola i aktualizacja ewidencji gruntów

i budynków

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o prowadzeniu ewidencji gruntów

i budynków.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej.

Schemat układu jednostek modułowych

311[10].Z3

Obsługa geodezyjna nieruchomości

311[10].Z3.01

Stosowanie przepisów prawnych

w geodezji

311[10].Z3.02

Prowadzenie ewidencji gruntów

i budynków

311[10].Z3.03

Wykonywanie prac geodezyjnych do

celów prawnych

311[10].Z3.04

Sporządzenie mapy do celów

prawnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Podstawy gleboznawstwa i klasyfikacji gruntów

4.1.1. Materiał nauczania

Podstawy gleboznawstwa

Gleba jest naturalnym tworem wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej powstałym ze

zwietrzeliny

skalnej

wyniku

oddziaływania

tę

zwietrzelinę

zmiennych

w czasie róŜnych czynników w określonych warunkach rzeźby terenu. Składa się ona
z substancji mineralnych (skał, minerałów), składników organicznych (obumarłych części
roślin i zwierząt, próchnicy), wody i powietrza.

Gleba ulega ciągłym zmianom w wyniku działania następujących czynników:

−

rodzaju skały macierzystej,

−

klimatu,

−

rzeźby terenu,

−

wód gruntowych,

−

wód stojących i płynących,

−

wód opadowych,

−

człowieka,
Rozwój gleby zaleŜy takŜe od róŜnorakich procesów w niej zachodzących takich, jak:

−

erozja fizyczna gleby,

−

erozja chemiczna gleby,

−

energia cieplna pochodząca z promieni słonecznych,

−

roślinność,

−

fauna glebowa,

−

uprawa ziemi.

Ta złoŜoność czynników i procesów zachodzących w glebie powoduje, iŜ w przekroju

podłuŜnym  kaŜdego  profilu  glebowego  wyróŜniamy  warstwy  o  róŜnych  właściwościach.
Gleby  o  takim  samym  przekroju,  odzwierciedlają  ten  sam  stan  rozwoju  i  są  zaliczane  do
jednego,  genetycznie  określonego  typu  gleby.  Szczegółową  budowę  gleby  opisuje  się  przez
oznaczenie poziomów glebowych, np.:

−

O poziom organiczny,

−

A poziom próchniczny,

−

E poziom wymywania (eluwialny),

−

B poziom wzbogacania,

−

C poziom skały macierzystej,

−

G poziom glejowy,

−

P poziom bagienny,

−

D podłoŜa mineralne,

−

M poziom murszenia,

−

R podłoŜe skalne.
W zaleŜności od czynników kształtujących glebę wyróŜniamy następujące typy gleb:

−

gleby początkowego stadium rozwoju nie maja wykształconego profilu glebowego.
Występują głównie w górach i na terenach rekultywowanych np. piaskach wydmowych,

−

gleby bielicowe podzielić moŜna na słabo, średnio i silnie zbielicowane. Gleba bielicowa
ma kilkucentymetrowa warstwę próchniczą, która przechodzi w poziom wymywania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o zabarwieniu jasnoszarym. Zabarwienie to powstaje na skutek wymycia wodorotlenków
Ŝelaza, glinu, manganu i związków próchniczych do niŜej leŜących warstw wymywania.
Wymagają starannego pielęgnowania i nawoŜenia,

−

gleby  brunatne  (i  płowe)  powstają  w  klimacie  umiarkowanym,  przede  wszystkim  pod
roślinnością  lasów  liściastych  i  mieszanych.  Powstają  z  utworów  róŜnego  pochodzenia
geologicznego  i  uziarnienia,  zasobnych  w  zasady  lub  skał  kwaśnych  (np.  zwietrzeliny
granitów, gnejsów), a takŜe utworów pyłowych (lessów i utworów lessopodobnych).
Brunatna barwa gleb pochodzi od związków Ŝelaza, brunatnych związków próchniczych
oraz  kompleksów  Ŝelazisto-próchniczno-ilastych,  które  w  postaci  cienkich  otoczek
powlekają ziarna glebowe,

−

czarnoziemy to bardzo Ŝyzne gleby powstałe na podłoŜach lessowych, czasem na glinach
marglistych,  bogatych  w  związki  wapnia  (w  warstwie  ornej  często  obecny  jest  węglan
wapnia)  i  magnezu.  Czarnoziemy  posiadają  duŜą  ilość  (ok  4%)  próchnicy,  powstałej
z butwiejących  szczątków  łąkowo-stepowych  roślin  zielnych,  która  nadaje  tej  glebie
czarną  barwę.  Nazwa  tych  gleb  wskazuje  na  barwę  pochodzącą  od  duŜej  zawartości
substancji  próchniczych.  Do  najwaŜniejszych  gleb  czarnoziemnych  naleŜą:  szare  gleby
leśne, czarnoziemy, czarne gleby tropikalne,

−

czarne ziemie kształtują się z róŜnych skał macierzystych, najczęściej jednak z utworów
zawierających węglan wapnia przy udziale roślinności łąkowo-zaroślowej lub darniowo-
leśnej,  na  obszarach  zarastających  bagien,  zanikających  jezior  lub  przy  obniŜonym
poziomie wód gruntowych. Czarne ziemie występują równieŜ na obszarach urzeźbionych
–  na  ich  wykształcenie  wpływ  miała  wysoka  wilgotność  powietrza  przy  jednoczesnej
duŜej zwięzłości utworów. Charakterystyczną cechą budowy profilów czarnych ziem jest
występowanie skały macierzystej (C) pod dobrze wykształconym poziomem próchniczym
(A)  mollic  (często  przekraczającym  40  cm)  o  czarnym  lub  ciemnoszarym  zabarwieniu.
Gleby te zawierają od 2 do 5% próchnicy, a odczyn ich w całym profilu jest obojętny lub
zasadowy,

−

gleby  bagienne  –  typ  gleb,  powstający  w  warunkach  stałej  wilgotności  gruntu,
spowodowanej płytkim połoŜeniem zwierciadła wód podziemnych i przy obecności roślin
wilgotnolubnych. Na ich kierunek rozwoju wpływa niedostatek tlenu, co hamuje rozkład
resztek  organicznych  i  powoduje  powstanie  torfu.  W  Polsce  spotykane  głównie  na
pojezierzach  i  na  Polesiu;  wraz  z  glebami  murszowymi  zajmują  ok.  8%  powierzchni
kraju.  Obszary  ich  występowania  są  wykorzystywane  jako  łąki  i  pastwiska.  Gleby
bagienne naleŜą do gleb śródstrefowych,

−

mady – gleby powstałe w wyniku nagromadzenia się materiału niesionego przez wody
i akumulowanego w wyniku wytracania energii wody. Zasadniczą cechą mad jest obecność
w profilu naprzemianległych warstw o róŜnym składzie granulometrycznym. Poszczególne
warstwy mogą cechować się skrajnie róŜnym składem granulometrycznym lub zbliŜonym

Mady tworzą się wzdłuŜ dolin rzecznych w obrębie terasy zalewowej. Wylewy wód rzecznych

powodują  ciągłe  nagromadzanie  się  materiału  na  powierzchni  gleby.  Jeśli  z  róŜnych
przyczyn  ten  proces  jest  zahamowany  (np.  wskutek  wybudowania  obwałowań  rzek),
mogą wyraźnie zacząć rozwijać się inne procesy glebotwórcze, np. akumulacja próchnicy,
brunatnienie.  Kierunek  tych  procesów  jest  uzaleŜniony  od  szeregu  czynników
glebotwórczych,  m.in.  pokrywy  roślinnej,  charakteru  skały  macierzystej  i  warunków
hydrologicznych. Mady tworzą zazwyczaj siedliska lasów łęgowych,

−

rędzina, gleba zasobna w wapń i próchnicę, wytworzona w procesie wietrzenia skał
wapniowych, węglanowych i gipsowych, nierzadko z domieszką materiału lodowcowego:
piasku i gliny (rędziny mieszane), o korzystnych właściwościach fizycznych i słabo
zasadowym odczynie (odczyn gleby), płytka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasyfikacja gruntów

WaŜną cechą gleby jest jej zdolność produkcyjna, ustalona na podstawie cech

genetycznych. Decyduje ona o podziale gleb na klasy bonitacyjne i powstaniu gleboznawczej
klasyfikacji  gruntów.  W  polskim  systemie  bonitacji  gleby  wyróŜnia  się  8  klas  gleb  gruntów
ornych:  I,  II,  IIIa,  IIIb,  IVa,  IVb,  V,  VI  i  6  klas  gleb  uŜytków  zielonych:  I, II, III, IV, V, VI.
W skali kraju gleby orne bardzo dobre i dobre (I–II) o powierzchni 3,7%, (IIIa i IIIb) zajmują
18,0%,  średniej  jakości  (IVa  i  IVb)  –  35,2%  oraz  słabe  i  bardzo  słabe  (V  i  VI)  –  37,3%
ogólnej powierzchni gruntów ornych, górskie 5%. W ogólnej powierzchni uŜytków zielonych
kraju klasy najsłabsze (V i VI) stanowią aŜ 42,6%.

−

Gleby  klasy  I  –  gleby  orne  najlepsze.  Są  to:  czarnoziemy,  rędziny  kredowe,  gleby
brunatne  (tylko  te  bogate  w  próchnicę),  mady.  Są  to  gleby  najbardziej  zasobne
w składniki pokarmowe, łatwe do uprawy (przewiewne, ciepłe, nie zaskorupiające się).

−

Gleby  klasy  II  –  gleby  orne  bardzo  dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco
grosze) jak gleby klasy I, jednak połoŜone są w mniej korzystnych warunkach terenowych
co  powoduje,  Ŝe  plony  roślin  uprawianych  na  tej  klasie  gleb,  mogą  być  niŜsze  niŜ  na
glebach klasy I.

−

Gleby  klasy  III  (a  i  b)  gleby  orne  średnio  dobre  –  Gleby  brunatne,  gleby  bielicowe.
W porównaniu  do  gleb  klas  I  i  II,  posiadają  gorsze  właściwości  fizyczne  i  chemiczne.
Odznaczają  się  duŜym  wahaniem  poziomu  wody  w  zaleŜności  od  opadów
atmosferycznych. Na glebach tej klasy moŜna juŜ zaobserwować procesy ich degradacji.

−

Gleby klasy IV (a i b) – gleby orne średnie. Plony roślin uprawianych na tych glebach są
wyraźnie niŜsze niŜ na glebach klas wyŜszych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej
kulturze rolnej. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych.

−

Gleby klasy V – gleby orne słabe. Do tej klasy naleŜą gleby kamieniste lub piaszczyste
o niskim poziomie próchnicy. Są ubogie w substancje organiczne. Do tej klasy zaliczmy
równieŜ gleby orne słabe połoŜone na terenach nie zmeliorowanych albo takich które do
melioracji się nie nadają.

−

Gleby klasy VI – gleby orne najsłabsze. W praktyce nadają się tylko do zalesienia.
Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie
ze sobą duŜe ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak moŜna wyjaśnić pojęcie gleba?
2.  Jakie czynniki wpływają na rozwój gleby?
3.  Jakie procesy wpływają na rozwój gleby?
4.  Na jakiej podstawie gleby klasyfikujemy do odpowiedniego typu gleby?
5.  Jakie znasz typy gleb?
6.  Co określa termin gleboznawcza klasyfikacja gleb?
7.  Jakie znasz klasy bonitacyjne gruntów ornych występujące w Polsce?
8.  Jakie znasz klasy bonitacyjne uŜytków zielonych występujące w Polsce?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić datę i miejsce pobrania próbki gleby,
2)  określić typ gleby na podstawie jej profilu,
3)  określić zawartość próchnicy,
4)  określić przepuszczalność dla wody,
5)  określić pH gleby przy pomocy tabeli barw,
6)  określić zawartość wapnia,
7)  określić zawartość azotanów,
8)  zaobserwować występujące organizmy glebowe,
9)  zaobserwować występujące rośliny,
10)  sporządzić protokół glebowy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

taśma pomiarowa,

−

szpadel,

−

lejek,

−

filtr,

−

pojemnik,

−

pręciki do pomiaru pH z tabelą barw,

−

3 zakraplacze z HCl,

−

wskaźnik azotanu z tabelą barw,

−

lupa,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia gleba?

2) zdefiniować pojęcia gleboznawcza klasyfikacja gruntów?

3) rozróŜnić typ gleby na podstawie jej profilu?

4) określić zawartość próchnicy w glebie?

5) określić zawartość wapna w glebie?

6) określić zawartość azotanów w glebie?

7) określić pH gleby?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Podstawowe pojęcia geodezyjne z zakresu gospodarki

nieruchomościami

4.2.1. Materiał nauczania

Podstawowe pojęcia geodezyjne z zakresu gospodarki nieruchomościami

Zgodnie z zapisami aneksu nr1 do instrukcji G-5 przyjmuje się następujące definicje

podstawowych pojęć geodezyjnych funkcjonujących w gospodarce nieruchomościami:
1. obiekt powierzchniowy jest to obszar ograniczony linią zamkniętą, nazywaną poligonem

i opisaną ciągiem par współrzędnych (x,y) np. jednostka ewidencyjna, obręb
ewidencyjny, działka ewidencyjna, uŜytek gruntowy,

2. jednostka ewidencyjna jest to obszar gruntów połoŜonych w granicach administracyjnych

gminy. W miastach, w których utworzone zostały dzielnice, jednostką ewidencyjną moŜe
być obszar dzielnicy lub sąsiadujących ze sobą dzielnic,

3. obręb ewidencyjny jest to:

a) podstawowa jednostka powierzchniowa, dla której zakłada się odrębny operat

ewidencyjny;  tworzą  go  powierzchnie  wszystkich  działek  ewidencyjnych
wchodzących  w  skład  obrębu,  a  jego  granice  powinny  być  zgodne  z  granicami  wsi,
miejscowości  i sołectw  dostosowane  do  podziału  na  rejony  statystyczne  i  obwody
spisowe,

b) część jednostki ewidencyjnej utworzona dla celów związanych z techniką zakładania

i prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, dla której sporządza się operat
ewidencyjny,

−

działka ewidencyjna jest to ciągły obszar gruntu, jednorodny ze względu na stan
prawny, a w razie braku stanu prawnego, ze względu na stan faktyczny,

−

uŜytek gruntowy jest to ciągły obszar gruntu, wyodrębniony ze względu na
jednolity sposób uŜytkowania lub zagospodarowania.

WyróŜniamy następujące grupy uŜytków gruntowych:

1. uŜytki rolne:

−

grunty orne R,

−

sady S,

−

łąki trwałe Ł,

−

pastwiska trwałe Ps,

−

grunty rolne zabudowane B-R, B-S, B-Ł, B-Ps,

−

grunty pod stawami Wsr

−

rowy W,

2. grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione:

−

lasy Ls,

−

grunty zadrzewione i zakrzewione np. Lz-R, Lz-Ł, Lz-Ps,

3. grunty zabudowane i zurbanizowane:

−

tereny mieszkaniowe B,

−

tereny przemysłowe Ba,

−

inne tereny zabudowane Bi,

−

zurbanizowane tereny niezabudowane Bp,

−

tereny rekreacyjno-wypoczynkowe Bz,

−

uŜytki kopalne K,

−

tereny komunikacyjne:
a) drogi dr,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

b) tereny kolejowe Tk,
c) inne tereny komunikacyjne Ti,

4. uŜytki ekologiczne E oraz symbol odpowiadający uŜytkowi gruntowemu określającego

sposób zagospodarowania lub uŜytkowania terenu np. E-Ws, E-Ls,

5. nieuŜytki N,
6. grunty pod wodami:

−

morskimi wodami wewnętrznymi Wm,

−

powierzchniowymi płynącymi Wp,

−

powierzchniowymi stojącymi Ws,

7. tereny róŜne Tr.

NajwaŜniejszym parametrem charakteryzującym kaŜdy obiekt powierzchniowy jest

granica, czyli linia oddzielająca obiekty powierzchniowe opisana przy pomocy współrzędnych
(x,y).  Granica  innymi  słowy  określa  zasięg  praw,  a  więc  jaj  wyznaczenie  powinno  odbywać
się  z  najwyŜszą  starannością  zarówno  na  etapie  pomiaru  terenowego,  opracowania
kameralnego,  jak  i  utrwalenia  znakami  granicznymi  w  terenie.  W  ewidencji  gruntów
i budynków występują dwa rodzaje granic:
1.  granice  prawne,  które  wyznaczają  zasięg  prawa  własności  do  nieruchomości.  Powstają

one w wyniku przeprowadzenia czynności geodezyjno-prawnych takich, jak:
−

rozgraniczenie nieruchomości,

−

podział nieruchomości,

−

scalenie i podział nieruchomości na terenach objętych działaniem ustawy
o gospodarce nieruchomościami,

−

scalenie i wymiana gruntów na terenach nie objętych działaniem ustawy
o gospodarce nieruchomościami,

−

wywłaszczenie nieruchomości,

2. granice ewidencyjne – są to granice przyjęte z pomiaru według faktycznego stanu na

gruncie, niekoniecznie pokrywające się z granicą nieruchomości.

W związku z powyŜszym w czynnościach geodezyjnych naleŜy dąŜyć do określania

granic udokumentowana jest operatem pomiarowym przekazywanym do zasobu geodezyjno-
kartograficznego. Przyjęcie operatu do zasobu jest warunkiem koniecznym, aby granice stały
się granicami prawnymi. Warunkiem dostatecznym jest natomiast, aby w odniesieniu do
wskazanych granic została wydana ostateczna decyzja administracyjna Organu Administracji
Państwowej lub prawomocne orzeczenie sądu.

Granice prawne nieruchomości podlegają stabilizacji w terenie i tak samo, jak punkty

osnowy geodezyjnej są chronione z mocy prawa. Utrwalone w terenie granice są okazywane
stronom postępowania, co znajduje potwierdzenie w protokole granicznym lub protokole
okazania granic.

Formy rozporządzania i korzystania z gruntów. Prawa rzeczowe
Prawo własności

NajwaŜniejszą formą rozporządzania i korzystania z gruntów jest prawo własności.

Własność  jest  najdoskonalszą  formą  władania,  gdy  właściciel  w  granicach  prawa  moŜe
dowolnie  rozporządzać  nieruchomością.  Właścicielowi  wolno  czynić  ze  swoją  rzeczą
wszystko  co  nie  jest  zabronione  przez  prawo  i  nie  pozostaje  w  sprzeczności  ze  społeczno-
gospodarczym  przeznaczeniem  prawa.  W  tych  granicach  właściciel  moŜe  rozporządzać
nieruchomością  przez  co  naleŜy  rozumieć  zbywanie  czyli  sprzedaŜ,  obciąŜanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nieruchomości, zrzeczenie się własności, ustanowienie odrębnej własności lokalu. Właściciel
nieruchomości moŜe korzystać z niej, pobierać poŜytki, wynajmować, dzierŜawić, oddawać w
uŜyczenie,  darować,  przekazać  w  formie  spadku  .  Nabycie  i  utrata  własności  następuje
równocześnie.  Nabycie prawa własności przez jedną osobę połączone jest z utratą własności
przez  dotychczasowego  właściciela  bowiem  prawo  własności  jest  prawem  wyłącznym.
Oznacza  to  ,Ŝe  określona  rzecz  moŜe  stanowić  przedmiot  tylko  jednego  prawa  własności.
Prawo własności moŜna nabyć drogą kupna, spadkobrania, zasiedzenia, przyjęcia darowizny.
RóŜne  są  sposoby  utraty  własności  –  w  oparciu  o  umowę  sprzedaŜy,  darowizny  wskutek
zasiedzenia tego prawa przez inną osobę.

Współwłasność

Jest to własność tej samej rzeczy, która przysługuje niepodzielnie kilku osobom.

Współwłasność  jest  albo  współwłasnością  w  częściach  ułamkowych  albo  współwłasnością
łączną,  którą  regulują  przepisy,  dotyczące  stosunków,  z  których  ona  wynika.  Najczęściej
występującą współwłasnością łączną jest wspólność majątkowa małŜonków.

UŜytkowanie wieczyste

UŜytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim między prawem własności

a ograniczonymi prawami rzeczowymi.

Polega na oddaniu w uŜytkowanie nieruchomości

gruntowej będącej własnością państwa, gminy lub związku gmin osobie fizycznej lub prawnej
na czas określony 99 lat (wyjątkowo krócej, lecz nie mniej niŜ 40 lat). Dotyczy głównie
gruntów połoŜonych w granicach administracyjnych miast.

Prawo powstaje w wyniku

zawarcia  umowy  w  formie  aktu  notarialnego  oraz  wpisu  do  księgi  wieczystej.  Oddający
w uŜytkowanie  pozostaje  właścicielem  gruntu  i  pobiera  z  tego  tytułu  opłatę  roczną  od
uŜytkownika.  UŜytkownik  ma  prawa  zbliŜone  do  właściciela.  Korzysta  z  gruntu
z wyłączeniem  innych  osób.  MoŜe  prawem  swobodnie  rozporządzać,  czyli  sprzedać  je,
obciąŜać,  zapisać  w  testamencie.  UŜytkownik  wieczysty  ma  pełne  prawo  własności  do
budynków  postawionych  na  gruncie.  Przysługuje  mu  równieŜ  prawo  do  Ŝądania,  przed
zakończeniem umowy, przedłuŜenia uŜytkowania wieczystego na kolejne okresy od 40 do 99
lat.  Właściciel  moŜe  odmówić  wyłącznie  ze  względu  na  waŜny  interes  społeczny.
ZastrzeŜenie to ze względu na historyczną zmienność „interesu społecznego” moŜe stanowić
potencjalne  zagroŜenie  dla  prawa.  Kolejnym  ograniczeniem  uŜytkowania  wieczystego  jest
moŜliwość  jego  rozwiązania,  gdy  uŜytkownik  wieczysty  korzysta  z  gruntu  w  sposób
oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie.

Ograniczone prawa rzeczowe
UŜytkowanie

UŜytkowanie polega na korzystaniu z rzeczy cudzej i powstaje wyłącznie w drodze

umowy stron.

UŜytkownik moŜe korzystać z rzeczy w sposób podobny (nie identyczny), jak

jej właściciel. UŜytkownik nie ma prawa zbycia (sprzedaŜy) uŜytkowanej nieruchomości

UŜytkowanie  jest  prawem  ściśle  związanym  z  osobą,  na  rzecz  której  je  ustanowiono,
w związku  z  tym  wygasa  ze  śmiercią  uŜytkownika.  Ponadto  uŜytkowanie  wygasa,  gdy
uŜytkownik przez okres dziesięciu lat nie wykonuje swojego prawa.

SłuŜebność

SłuŜebność – ograniczone prawo rzeczowe polegające na obciąŜeniu nieruchomości

określonymi  prawami  w  celu  zwiększenia  uŜyteczności  innej  nieruchomości  (słuŜebność
gruntowa),  albo  zapewnienie  zaspokojenia  określonych  potrzeb  osoby  fizycznej  (słuŜebność
osobista).  Przykładem  słuŜebności  gruntowej  jest  prawo  przejazdu  przez  nieruchomość  do

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nieruchomości sąsiedniej w przypadku braku drogi dojazdowej. SłuŜebność przypisana jest do
nieruchomości co oznacza, Ŝe w przypadku jej zbycia nowy właściciel nabywa nieruchomość
obciąŜoną  słuŜebnością.  Jak  kaŜde  ograniczenie  prawo  rzeczowe  słuŜebność  ogranicza
moŜliwość  dysponowania  obciąŜoną  nieruchomością  przez  jej  właściciela.  Przykładem
słuŜebności  osobistej  moŜe  być  doŜywocie.  Powstaje  ona,  jeŜeli  w  zamian  za  przeniesienie
własności  nieruchomości  nabywca  zobowiąŜe  się  zapewnić  zbywcy  (dotychczasowemu
właścicielowi)  doŜywotnie  utrzymanie.  SłuŜebność  moŜe  powstać  w  drodze  umowy,  której
stroną  musi  być  właściciel  nieruchomości,  która  ma  zostać  obciąŜona,  w  wyniku  orzeczenia
sądowego,  lub  teŜ  na  skutek  zasiedzenia.  SłuŜebność  wygasa  na  skutek  upływu  terminu
określonego  w umowie, niewykonywania jej przez lat 10 bądź zrzeczenia się uprawnionego.
SłuŜebność osobista wygasa przez śmierć uprawnionego.

Zastaw

Zastaw jest to ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane w celu zabezpieczenia

wierzytelności (np. poŜyczki).

NajwaŜniejszą cechą zastawu jest to, Ŝe moŜe być ustanowiony

jedynie na rzeczach ruchomych (oraz na niektórych prawach zbywalnych np: akcjach,
obligacjach). Podstawową róŜnicą między hipoteką a zastawem jest to, Ŝe hipotekę ustanawia
się na rzeczach nieruchomych w przeciwieństwie do zastawu.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na

spadkobierców i podlega egzekucji.

Spółdzielcze prawo do lokalu uŜytkowego.

Własnościowe prawo do lokalu jest zbywalne, przechodzi na spadkobierców i podlega

egzekucji . Umowa zbycia (sprzedaŜy) własnościowego prawa do lokalu uŜytkowego powinna
być zawarta w formie aktu notarialnego. Jednak moŜliwość sprzedaŜy, czy teŜ dziedziczenia
tego ograniczonego prawa rzeczowego jest obwarowana następującymi warunkami:

−

nabywca musi zostać przyjęty w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej,

−

sprzedaŜ prawa do części lokalu jest niewaŜne.

Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

Występuje ono tylko w tych spółdzielniach mieszkaniowych, które budują domy

jednorodzinne w celu przeniesienia ich własności na członków. Jest to prawo zbywalne
i dziedziczne. Prawo do domu jednorodzinnego gaśnie z chwilą przeniesienia własności domu
na członka.

Hipoteka

Hipoteka ograniczone prawo rzeczowe, w potocznym rozumieniu hipoteka to „zastaw” na

nieruchomości  –  działce,  domu,  mieszkaniu.  Hipoteka,  czyli  obciąŜenie  nieruchomości
prawem,  na  mocy  którego  wierzyciel  moŜe  dochodzić  swoich  roszczeń  z  nieruchomości
dłuŜnika.  Jest  ono  zapisywane  w  dziale  IV  Księgi  Wieczystej,  prowadzonej  przez  sąd
rejonowy odpowiedni dla danej nieruchomości.

Posiadanie

Posiadanie jest instytucją prawa rzeczowego. Jest to stwierdzenie stanu faktycznego,

polegającego  na  władaniu  określoną  rzeczą  przez  osobę  posiadacza.  MoŜe  ono  dotyczyć
właściciela  nieruchomości  posiadającego  dokumenty  potwierdzające  prawo  własności  do
nieruchomości,  ale  równieŜ  osoby  nie  posiadającej  takiego  prawa.  MoŜemy  wyróŜnić  dwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu geodezji w gospodarce

nieruchomościami ułóŜ krzyŜówkę, której ostatecznym rozwiązaniem będzie hasło
„ewidencja gruntów i budynków”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować definicje podstawowych pojęć z zakresu geodezji w gospodarce

nieruchomościami,

2)  zaprojektować formę graficzną krzyŜówki ze wskazaniem połoŜenia hasła głównego,
3)  ułoŜyć polecenia do krzyŜówki,
4)  wpisać  do  krzyŜówki  odpowiedzi  na  poszczególne  polecenia  w  celu  sprawdzenia

poprawności.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru,

−

linijka,

−

ołówek ewentualnie długopis.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie obiekt powierzchniowy?

2) definiować pojęcie jednostka ewidencyjna?

3) zdefiniować pojęcie obręb ewidencyjny?

4) zdefiniować pojęcie działka ewidencyjna?

5) zdefiniować pojęcie uŜytek gruntowy?

6) rozróŜnić pojęcia uŜytki gruntowe, uŜytki rolne, grunty leśne?

7) rozróŜnić pojęcia uŜytki ekologiczne, grunty pod wodami, grunty

zabudowane i zurbanizowane?

8) określić róŜnicę między granicą prawną a granicą według stanu

faktycznego?

9) określić róŜnicę między warunkiem dostatecznym a koniecznym

zaistnienia granicy prawnej?

10) zdefiniować pojęcia struktura przestrzenna działki?

11) zdefiniować pojęcia struktura przestrzenna powierzchniowych

obiektów ewidencyjnych?

12) zdefiniować pojęcie własność?

13) zdefiniować pojęcie współwłasność?

14) zdefiniować pojęcie słuŜebność?

15) zdefiniować pojęcie uŜytkowanie?

16) zdefiniować pojęcie posiadanie?

17) zdefiniować pojęcie hipoteka?

18) zdefiniować pojęcie zastaw?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Obliczanie pól powierzchni

4.3.1. Materiał nauczania

Metody obliczania pól powierzchni i ich przydatność do określonych celów

W geodezji do obliczania pól powierzchni stosuje się następujące metody:

−

analityczną  polega  ona  na  wykorzystaniu  współrzędnych  punktów  załamania  granic  lub
miar  kątowych  i  liniowych  pochodzących  z  pomiarów  terenowych.  Jest  to  metoda
najdokładniejsza  obliczania  pól  powierzchni.  Obarczona  jest  tylko  błędami  pomiaru
elementów  terenowych.  Stosuje  się  ją  do  określania  pól  jednostek  ewidencyjnych,
obrębów, kompleksów i działek ewidencyjnych;

−

graficzna  polegająca  na  obliczaniu  pól  powierzchni  na  podstawie  miar  graficznych
wielkości zdjętych z mapy. Powierzchnię określaną najczęściej dzieli się na figury proste
(trójkąty,  kwadraty,  równoległoboki,  trapezy)  i  traktuje  się  je  jako  składowe  szukanej
powierzchni.  Dokładność  uzyskiwana  tą  metodą  to  błąd  względny  zawarty  w  przedziale
od 1:100 do 1:300. Obarczona jest ona błędami graficznymi mapy. . Ze względu na niską
dokładność  wykorzystuje  się  ją  do  obliczania  jedynie  pól  powierzchni  uŜytków
gruntowych i konturów klasyfikacyjnych w granicach działek;

−

mechaniczna  wykorzystuje  przyrządy  mechaniczne  tzw.  planimetry  wodzikowe.
Po obwiedzeniu  konturu  powierzchni  szukanej  przy  pomocy  kółka  całkującego
umieszczonego  na  ramieniu  wodzącym  i  stałych  planimetru  moŜna  obliczyć
powierzchnię.  Dokładność  tej  metody  jest  podobna  do  dokładności  metody  graficznej,
choć niewiele mniej dokładna od wspomnianej metody. Ze względu na niską dokładność
wykorzystuje  się  ją  do  obliczania  jedynie  pól  powierzchni  uŜytków  gruntowych
i konturów klasyfikacyjnych w granicach działek;

−

kombinowana  inaczej  analityczno-graficzna  wykorzystuje  zarówno  miary  terenowe  jak
i graficzne  zdjęte  z  mapy.  Ze  względu  na  niską  dokładność  wykorzystuje  się  ją  do
obliczania  jedynie  pól  powierzchni  uŜytków  gruntowych  i  konturów  klasyfikacyjnych
w granicach działek;

−

automatyczna  wykorzystuje  mapy  numeryczne  i  urządzenia  elektroniczne  takie,  jak
digitizery,  planimetry  elektroniczne  oraz  komputery  z  odpowiednim  oprogramowaniem.
Ze  względu  na  niską  dokładność  wykorzystuje  się  ją  do  obliczania  jedynie  pól
powierzchni uŜytków gruntowych i konturów klasyfikacyjnych w granicach działek.

Zasady wyrównania pól powierzchni

Określając powierzchnię kaŜdą z metod naleŜy pamiętać o przestrzeganiu podstawowych

zasad:

−

wykonywania  czynności  „od  ogółu  do  szczegółu”.  Zgodnie  z  tą  zasadą  kolejność
obliczania  powierzchni  jest  następująca:  najpierw  obliczamy  powierzchnię  jednostki
ewidencyjnej,  obrębu,  kompleksu,  działki,  uŜytku  gruntowego.  Kompleks  nie  jest
przedmiotem  ewidencji  gruntów,  a  jedynie  obszarem  pomocniczym  wprowadzonym  dla
usprawnienia  obliczeń.  Granice  kompleksów  pokrywają  się  z  liniami  naturalnymi  tj.:
drogami,  ulicami,  ciekami,  itp.  Suma  powierzchni  mniejszych  konturów  powinna  być
równa  całkowitej  powierzchni  konturu,  z  którego  zastały  wydzielone  mniejsze  obszary,
w granicach dokładności danej metody obliczania powierzchni,

−

wykonywania obserwacji nadliczbowych. Obliczenie powierzchni naleŜy wykonywać
dwukrotnie korzystając za kaŜdym razem z innych danych,

−

powierzchnię naleŜy obliczać z dokładnością do 1 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

za powierzchnię bezbłędną przyjmuje się powierzchnię uzyskaną metodą analityczną.

W przypadku wykorzystania innych metod do obliczenia powierzchni, niŜ metoda

analityczna obliczenia naleŜy wykonać dwukrotnie przestrzegając zasady, Ŝe dopuszczalne
róŜnice dwukrotnego obliczania powierzchni, jak równieŜ między powierzchniami
wyrównanymi a obliczonymi nie powinny przekraczać wartości podanych poniŜej:

−

dla skali 1:10 000 ∆P = 0, 002P + 2,0 √P,

−

dla skali 1:5 000 ∆P = 0, 002P + 1,0 √P,

−

dla skali 1:2 000 ∆P = 0, 002P + 0,4 √P,

−

dla skali 1:1 000 ∆P = 0, 002P + 0,2 √P,

−

dla skali 1:500 ∆P = 0, 002P + 0,1 √P.
gdzie:

P – powierzchnia wyraŜona w metrach kwadratowych,
∆P – róŜnica dopuszczalna.

Po sprawdzenie, Ŝe róŜnice są dopuszczalne, naleŜy je rozrzucić proporcjonalnie do

poszczególnych powierzchni.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz metody obliczania pola powierzchni?
2.  Na czym polega metoda analityczna obliczania powierzchni?
3.  Na czym polega metoda graficzna obliczania powierzchni?
4.  Na czym polega metoda kombinowana obliczania powierzchni?
5.  Na czym polega metoda mechaniczna obliczania powierzchni?
6.  Jakimi błędami obarczone są poszczególne metody obliczani powierzchni?
7.  Jakie zasady obowiązują przy obliczaniu powierzchni?
8.  Jaką metodą naleŜy obliczyć powierzchnię działki ewidencyjnej?
9.  Jaką metodą naleŜy obliczyć powierzchnię uŜytku gruntowego?
10.  Jaka  jest  odchyłka  dopuszczalna  obliczenia  powierzchni  wykonanego  inną  metodą  niŜ

analityczną dla skali 1:1000 i 1: 500?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz powierzchnię trójkąta, w którym dana jest długość jednego boku a=121,95 m oraz

dwa kąty przyległe do tego boku α=42˚ 30′ 15″ i β=30˚ 18′ 00″.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) nazwać metodę obliczenia powierzchni,
2) przypomnieć wzór:

3) podstawić dane i obliczyć powierzchnię szukaną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

kartka.

Ćwiczenie 2

Oblicz powierzchnię sześcioboku znając współrzędne jego wierzchołków:

Nr punktu

157,12

418,26

361,52

250,93

558,50

301,45

650,18

541,82

507,23

694,18

289,72

721,50

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) nazwać metodę obliczenia powierzchni,
2) przypomnieć wzory:

2P = Σx

i+1

– y

i-1

)

2P = Σy

i+1

– x

i-1

)

3) podstawić dane i obliczyć powierzchnię szukaną.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

kartka.

Ćwiczenie 3

Stosując zasadę „od ogółu do szczegółu” oblicz powierzchnie działki oraz występujących

w działce uŜytków mając dane współrzędne załamania granic działki i uŜytków.

Tabela do ćwiczenia 3. Współrzędne punktów załamania granic działki i uŜytków

Nr punktu

500,00

721,68

873,46

690,68

1355,68

177,25

1389,50

105,76

574,11

602,09

671,98

456,51

954,60

708,85

1073,05

146,68

1040,84

284,66

998,67

352,58

527,71

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zakładanie, modernizacja, kontrola i aktualizacja ewidencji

gruntów i budynków

4.4.1. Materiał nauczania

Zakładanie ewidencji gruntów i budynków

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29

marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków załoŜenie ewidencji polega na
wykonaniu czynności technicznych i administracyjnych mających na celu:

−

utworzenie komputerowych baz danych ewidencyjnych oraz operatu ewidencyjnego,

−

uruchomienie systemu komputerowego umoŜliwiającego:
a)  aktualizację baz danych ewidencyjnych,
b)  tworzenie raportów obrazujących dane ewidencyjne,
c)  udostępnianie danych ewidencyjnych.

Częściami składowymi operatu ewidencyjnego są:

−

operat geodezyjno-prawny, który jest zbiorem dowodów prowadzonym dla kaŜdego
obrębu ewidencyjnego, uzasadniających wpisy do komputerowych baz danych
ewidencyjnych,

−

operat opisowo-kartograficzny, który składa się z:
d) komputerowych wydruków raportów, które obrazują dane ewidencyjne w momencie

zakładania ewidencji,

e) kopii odpowiedniego fragmentu mapy ewidencyjnej.
Na podstawie baz danych ewidencyjnych przy wykorzystaniu informatycznego systemu

komputerowego  tworzy  się  dla  poszczególnych  obrębów  następujące  podstawowe  raporty
obrazujące dane ewidencyjne:
1)  rejestr gruntów,
2)  rejestr budynków,
3)  rejestr lokali,
4)  kartotekę budynków,
5)  kartotekę lokali,
6)  mapę ewidencyjną.

Rejestr gruntów jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych,

o wszystkich działkach ewidencyjnych w granicach obrębu, zebranych według ich
przynaleŜności do poszczególnych jednostek rejestrowych gruntów. Zawiera on ponadto:
a) dane określające:

−

podmioty ewidencyjne,

−

dzierŜawców gruntów,

b) oznaczenia odpowiednich jednostek rejestrowych budynków oraz odpowiednich pozycji

kartoteki budynków, związanych z poszczególnymi działkami zabudowanymi.

Rejestr budynków jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych,

dotyczących  budynków  stanowiących  odrębny  od  gruntu  przedmiot  własności,  zebranych
według  ich  przynaleŜności  do  poszczególnych  jednostek  rejestrowych  budynków.  Rejestr
budynków zawiera ponadto:
a)  dane określające właścicieli budynków,
b)  dane określające osoby:

−

uŜytkowników wieczystych gruntów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd lub trwały zarząd nieruchomościami,

−

państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego
nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych,

−

organów

administracji

publicznej,

które

gospodarują

nieruchomościami

wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych,
powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości,

−

uŜytkowników,

c) oznaczenia jednostek rejestrowych gruntów, pozycji kartoteki budynków i jednostek

rejestrowych lokali, związanych z poszczególnymi budynkami.
Rejestr lokali jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych,

dotyczących  lokali  stanowiących  odrębne  nieruchomości,  zgrupowanych  według  ich
przynaleŜności  do  poszczególnych  jednostek  rejestrowych  lokali.  Rejestr  lokali  zawiera
ponadto:
a)  dane określające właścicieli lokali,
b)  dane określające osoby:

−

uŜytkowników wieczystych gruntów,

−

jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd lub trwały zarząd nieruchomościami,

−

państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego
nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych,

−

organów

administracji

publicznej,

które

gospodarują

nieruchomościami

wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych,
powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości,

−

uŜytkowników,

c) oznaczenia jednostek rejestrowych budynków i pozycji kartoteki budynków związanych

z poszczególnymi lokalami.

Kartoteka budynków jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych

o budynkach, zebranych w pozycjach kartoteki budynków. Kartoteka budynków zawiera
ponadto:
a) dane określające podmioty ewidencyjne oraz innych władających budynkami w całości

lub w części,

b) oznaczenia jednostek rejestrowych gruntów lub jednostek rejestrowych budynków

związanych z poszczególnymi budynkami,

c) pozycję kartoteki budynków tworzą dane o budynkach wybudowanych na gruntach

wchodzących w skład jednej jednostki rejestrowej gruntów.

Kartoteka lokali jest raportem sporządzonym na podstawie danych ewidencyjnych

o lokalach, zebranych w pozycjach kartoteki lokali. Kartoteka lokali zawiera ponadto:
a) dane określające właścicieli lokali oraz innych władających lokalami,
b) oznaczenia jednostek rejestrowych gruntów, jednostek rejestrowych budynków oraz

w przypadku lokali stanowiących odrębne nieruchomości – oznaczenia jednostek
rejestrowych lokali związanych z poszczególnymi lokalami,

c) pozycję kartoteki lokali stanowią dane o lokalach znajdujących się w jednym budynku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Treść mapy ewidencyjnej stanowią następujące elementy:

1. granice: państwa, jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego

państwa (gmin, powiatów i województw) jednostek ewidencyjnych, obrębów, działek,

2. oznaczenia punktów granicznych, z wyróŜnieniem punktów, których połoŜenie określone

zostało w odpowiednim trybie i z wymaganą dokładnością, a spośród nich – punktów
trwale stabilizowanych w terenie,

3.  kontury uŜytków gruntowych i ich oznaczenia,
4.  kontury klas gleboznawczych i ich oznaczenia,
5.  kontury budynków,
6.  numery działek ewidencyjnych,
7.  granice rejonów statystycznych i ich oznaczenia,
8.  dane opisowo-informacyjne, a w szczególności:

a)  nazwy jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,
b)  oznaczenia jednostki ewidencyjnej i obrębu,
c)  nazwy  ulic,  placów,  uroczysk,  cieków,  zbiorników  wodnych  i  innych  obiektów

fizjograficznych,

d) numery dróg publicznych nadane na podstawie przepisów o drogach publicznych,
e) numery porządkowe i ewidencyjne budynków,

8) nazwy zespołów urbanistycznych, przysiółków i niw.

Mapę ewidencyjną, w zaleŜności od stopnia zurbanizowania terenu i struktury władania

gruntów,  sporządza  się  w  skalach:  1:500,  1:1.000,  1:2.000  lub  1:5.000.  Jej  edycję  stanowią
mapy  obrębowe. Do  opracowania  mapy  ewidencyjnej  stosuje  się  odpowiednie  standardy
techniczne  dla  mapy  zasadniczej,  ustalone  odrębnymi  przepisami.  Przy  edycji  mapy,
szczególnie w skali 1:2.000 lub 1:5.000, jej dane opisowo-informacyjne dotyczące budynków
oraz numery punktów granicznych nie muszą być wykazywane.

Modernizacja ewidencji gruntów i budynków

Modernizacja

ewidencji

zespół

działań

technicznych,

organizacyjnych

i administracyjnych podejmowanych przez starostę w celu:
1. uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych

ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia,

2. modyfikacji

istniejących

danych

ewidencyjnych

wymagań

określonych

w rozporządzeniu,

3. poprawy funkcjonowania informatycznego systemu obsługującego bazę danych

ewidencyjnych.
Działania modernizacyjne wykonuje się:

1. w sposób ciągły, w ramach bieŜącej aktualizacji operatu ewidencyjnego,
2. kompleksowo.

Modernizacja kompleksowa moŜe być wykonywana etapami dostosowanymi do

tworzenia poszczególnych raportów:

−

rejestr gruntów,

−

rejestr budynków,

−

rejestr lokali,

−

kartotekę budynków,

−

kartotekę lokali,

−

mapę ewidencyjną.

Etapy modernizacji określa się w projekcie modernizacji ewidencji, który sporządza

starosta dla całej jednostki ewidencyjnej lub jej części. Częścią składową projektu
modernizacji ewidencji jest mapa przeglądowa w skali 1:10 000 lub 1: 25 000.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kontrola ewidencji gruntów i budynków

Starosta zapewnia przeprowadzenie okresowych weryfikacji danych ewidencyjnych

w zakresie:

−

zgodności tych danych z treścią dokumentów źródłowych stanowiących podstawę wpisu

do ewidencji,

−

zgodności treści mapy ewidencyjnej ze stanem faktycznym w terenie.

Weryfikację przeprowadza się w kaŜdym obrębie co najmniej raz na 10 lat, obejmując nią

co  najmniej  10%  dokumentów  źródłowych,  które  stanowiły  podstawę  dokonanych  zmian
w operacie  ewidencyjnym.  Starosta  zarządza  sprawdzenie  wszystkich  danych  ewidencyjnych
obrębu,  jeŜeli  w  wyniku  weryfikacji  wyjdą  na  jaw  istotne  nieprawidłowości  w  prowadzeniu
ewidencji.  Weryfikację  przeprowadza  się  w  kaŜdym  obrębie  co  najmniej  raz  na  15  lat,
obejmując  nią  cały  obszar  obrębu.  Właściwy  miejscowo  wojewódzki  inspektor  nadzoru
geodezyjnego  i  kartograficznego  w  razie  stwierdzenia  nieodpowiedniego  stanu  operatu
ewidencyjnego  moŜe  zarządzić  przeprowadzenie  okresowych  weryfikacji  w  krótszych
odstępach  czasowych.  Niezgodności  stwierdzone  w  wyniku  weryfikacji  podlegają  usunięciu
w trybie przewidzianym dla aktualizacji operatu ewidencyjnego.

Aktualizacja ewidencji gruntów i budynków

Aktualizacja

operatu

ewidencyjnego

następuje

poprzez

wprowadzanie

udokumentowanych zmian do bazy danych ewidencyjnych z urzędu lub na wniosek strony.
Z urzędu wprowadza się zmiany wynikające z:

−

prawomocnych orzeczeń sądowych, aktów notarialnych, ostatecznych decyzji
administracyjnych, aktów normatywnych,

−

opracowań geodezyjnych i kartograficznych, przyjętych do państwowego zasobu
geodezyjnego i kartograficznego, zawierających wykazy zmian danych ewidencyjnych,

−

dokumentacji architektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy
administracji publicznej.
Wykaz zmian powstały w wyniku aktualizacji powinien zawierać następujące dane

ewidencyjne:

−

identyfikatory jednostki ewidencyjnej i obrębu,

−

numer odpowiedniej jednostki rejestrowej gruntów, budynków lub lokali,

−

numer odpowiedniej pozycji kartoteki budynków lub lokali,

−

numer księgi wieczystej,

−

oznaczenie obiektu bazy danych ewidencyjnych, którego dane ewidencyjne uległy
zmianie,

−

dane ewidencyjne, które uległy zmianie, z wyszczególnieniem danych dotychczasowych
oraz danych aktualnych,

−

datę sporządzenia wykazu,

−

nazwisko, imię oraz podpis osoby, która sporządziła wykaz.
Aktualizacji operatu ewidencyjnego dokonuje się niezwłocznie po uzyskaniu przez

starostę odpowiednich dokumentów określających zmiany danych ewidencyjnych i na ich
podstawie dokonuje się aktualizacji rzeczowych praw związanych, a w szczególności:

−

prawa uŜytkowania wieczystego gruntu oraz własności wzniesionych na tym gruncie
budynków,

−

własności lokalu oraz udziału we współwłasności gruntu,

−

własności lokalu oraz udziału w uŜytkowaniu wieczystym gruntu,

−

własności lokalu oraz udziału we współwłasności budynku.
O dokonanych zmianach w danych ewidencyjnych starosta zawiadamia:

−

organy podatkowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wydział ksiąg wieczystych właściwego miejscowo sądu rejonowego,

−

właściwe miejscowe jednostki statystyki publicznej,

−

osoby i jednostki organizacyjne, na których wniosek lub zgłoszenie zmiana została
wprowadzona.
Dane ewidencyjne, które utraciły swą aktualność podlegają archiwizacji.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Na czy m polega załoŜenie operatu ewidencji gruntów i budynków?
2.  Jakie są części składowe operatu ewidencyjnego?
3.  Jaka jest zawartość części geodezyjno-prawnej operatu ewidencyjnego?
4.  Jaka jest zawartość części opisowo-kartograficznej operatu ewidencyjnego?
5.  Jakie raporty podstawowe są tworzone dla poszczególnych obrębów?
6.  Jakie informacje zawiera rejestr gruntów?
7.  Jakie informacje zawiera rejestr budynków?
8.  Jakie informacje zawiera rejestr lokali?
9.  Jakie informacje zawiera kartoteka budynków?
10.  Jakie informacje zawiera kartoteka lokali?
11.  Jakie informacje zawiera mapa ewidencyjna?
12.  Jaki jest szereg skalowy mapy ewidencyjnej?
13.  Co określa termin modernizacja ewidencji gruntów i budynków?
14.  Jaka jest róŜnica między modernizacją ciągłą a okresową?
15.  W  jakich  obszarach  danych  ewidencyjnych  starosta  przeprowadza  kontrolę  ewidencji

gruntów i budynków?

16. Jak często przeprowadza się kontrolę ewidencji?
17. W jakim przypadku okres weryfikacji danych operatu ewidencyjnego moŜe być krótszy

niŜ przewiduje to instrukcja techniczna?

18.  Na czyj wniosek dokonuje się aktualizacji operatu ewidencyjnego?
19.  W jakim przypadku następuje aktualizacja z urzędu?
20.   Jakie  dane  ewidencyjne  powinien  zawierać  wykaz  zmian  powstały  na  skutek

aktualizacji?

21. W jakim terminie naleŜy dokonać zmian aktualizacyjnych operatu ewidencyjnego?
22. Jakie organy naleŜy powiadomić o aktualizacji operatu ewidencyjnego?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla dowolnie wybranego budynku sporządź jego rejestr.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować formularz „Rejestr budynku”,
2) zebrać informacje zgodnie z zasadami tworzenia rejestru budynku:

−

dane określające właścicieli budynków,

−

dane określające osoby:
a) uŜytkowników wieczystych gruntów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Województwo:...............................................

Powiat: ..........................................................

Gmina: ..........................................................

Miejscowość: …............................................

Jednostka ewidencyjna:.................................

Obręb: ...........................................................

(Nazwa organu wydającego dokument)

Nr kancelaryjny:..........................................

REJESTR BUDYNKÓW

Nr jednostki rejestrowej budynków: .......................... KW: ............................
Pozycja kartoteki budynków: .....................................

Właściciel: .................................................................
Siedziba: ....................................................................
Udział: .......................................................................

Liczba

lokali

Pow. uŜytkowa

w m

Numer

działka

Adres
budynku

Funkcja
budynku

Sporządzono według stanu z dnia: .........................
Sporządził(a): ........................................................

(pieczęć urzędowa) (imię i nazwisko osoby reprezentującej organ)

Data i podpis

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Województwo: .............................
Powiat: .........................................
Jednostka ewidencyjna: .................
Obręb: – nazwa: ............................
........... – numer .............................

PROTOKÓŁ

badania ksiąg wieczystych (dla nieruchomości gruntowych)
w Sądzie Rejonowym w ...........................................................

Data ....................................................

Dział I

Dział II

Dział III

1. właściciel
2. wieczysty

uŜytkownik

Rodzaj

ograniczonych

praw

rzeczowych

r K

W
lu

Lp.

o
ś

ał

łoŜ

o
ś

j n

o
ś

Imię

i nazwisko,

imiona

rodziców

lub nazwa

osoby

prawnej,

adres

Podstawa

ustalenia

danych

wym.

w kol.8

Podstawa

wpisu

Uwagi

Ćwiczenie 4

Dla dowolnie wybranego budynku sporządź arkusz danych ewidencyjnych budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować formularz „Arkusz danych ewidencyjnych budynku”,
2) zebrać informacje zgodnie z arkuszem.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

arkusz danych ewidencyjnych budynku,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Powiat: …………………………..........
Jednostka ewidencyjna: ………………
Obręb ewidencyjny: …………………..
Numer: …………………………............
Ulica:……………………………………

ARKUSZ DANYCH EWIDENCYJNYCH BUDYNKÓW

Informacja

o materiale

Ilość lokali

Ilość

kondygnacji

nieruchomo

ści

inne

fik

r b

r p

rzą

r d

ał

i u

ły

lic

∑

.lo

i w

. p

eŜ

13 14

17 18

Data sporządzenia: …………………,………

Sporządził: ………………………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie ewidencja gruntów i budynków?

2) określić części składowe operatu ewidencyjnego?

3) elementy części geodezyjno-prawnej operatu ewidencyjnego?

4) rozróŜnić elementy części opisowo-kartograficznej operatu

ewidencyjnego?

5) określić zawartość raportów podstawowych?

6) określić szereg skalowy mapy ewidencyjnej?

7) wyjaśnić pojęcie modernizacja ewidencji gruntów i budynków?

8) rozróŜnić pojęcia modernizacja ciągła i kompleksowa?

9) określić obszary danych ewidencyjnych podlegających kontroli?

10) wyjaśnij pojęcie aktualizacja danych ewidencyjnych?

11) określić na czyj wniosek przeprowadza się aktualizację operatu

ewidencyjnego?

12) określić zawartość wykazu zmian danych ewidencyjnych po

aktualizacji?

13) sporządzić kartotekę budynku?

14) sporządzić rejestr gruntów?

15) sporządzić rejestr uŜytków?

16) wykonać wyrys z mapy ewidencyjnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Dopuszczalna odchyłka powierzchni ∆P = 0,002P + 0,1 √P, jeŜeli skala jest 1:500,

a powierzchnia wynosi 0,1450 ha ma wartość
a) 6,5 m

b) 6,7 m

c) 7,0 m

d) 7,5 m

6. Przy obliczaniu powierzchni obowiązuje zasada od ogółu do szczegółu

a)  oraz przyjmowania za bezbłędną powierzchnię z metody analitycznej.
b)  oraz wykonywania obserwacji nadliczbowych.
c)  wykonywania  obserwacji  nadliczbowych  oraz  przyjmowania  za  bezbłędną

powierzchnię z metody analitycznej.

d) wykonywania obserwacji nadliczbowych, przyjmowania za bezbłędną powierzchnię

z metody analitycznej oraz określania powierzchni do 1 m

7. Działka ewidencyjna jest to obszar gruntu

a)  ciągły i jednorodny ze względu na stan prawny.
b)  jednorodny ze względu na stan faktyczny.
c)  ciągły i jednorodny ze względu na stan prawny oraz na stan faktyczny.
d)  jednorodny ze względu na stan prawny, a w razie braku stanu prawnego, ze względu

na stan faktyczny.

8. UŜytek gruntowy jest to obszar gruntu

a) wyodrębniony ze względu na jednolity sposób uŜytkowania lub zagospodarowania.
b) ciągły i wyodrębniony ze względu na jednolity sposób uŜytkowania lub

zagospodarowania.

c) ciągły i wyodrębniony ze względu na jednolity sposób uŜytkowania lub władania.
d) ciągły i wyodrębniony ze względu na jednolity sposób władania lub

zagospodarowania.

9. Ograniczonym prawem rzeczowym jest

a)  uŜytkowanie.
b)  własność.
c)  posiadanie.
d)  uŜytkowanie wieczyste.

10. WskaŜ, w którym dziale Księgi Wieczystej zapisuje się ograniczone prawo rzeczowe

„Hipoteka”
a)  I dziale.
b)  II dziale.
c)  III dziale.
d)  IV dziale.

11. W celu zdefiniowania granic naleŜy przeprowadzić

a)  wskazanie granic.
b)  wznowienie granic.
c)  wywłaszczenie nieruchomości.
d)  wycenę nieruchomości.