1.WYKŁAD
Finanse publiczne - procesy gromadzenia i wydatkowania publicznych zasobów pieniężnych przez podmioty
sektora finansów publicznych.
W skrócie: zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami i normy prawne je regulujące.
Klasyczna nauka - bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem funduszy publicznych.
Nowoczesna nauka – jw. + wyjaśnia treść ekonomiczną i społeczną funduszy publicznych, określa związki
przyczynowo-skutkowe między gromadzeniem środków publicznych a procesami: gospodarowania,
społecznymi i politycznymi.
Zakres podmiotowy: Finanse instytucji rządowych, samorządowych, ubezpieczeń społecznych –
(obowiązkowych i powszechnych (FUS, KRUS)), zdrowotnych (obowiązkowych i powszechnych (NFZ))
Zakres przedmiotowy: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, wydatkowanie ich (wydatki i
rozchody), finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa (zapotrzebowanie niezbędne do
sfinansowania: deficytu budżetu państwa, deficytu budżetu środków europejskich, rozchodów budżetu
państwa), zaciąganie zobowiązań, zarządzanie środkami publicznymi, zarządzanie długiem publicznym
rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.
Rodzaje środków publicznych: dochody publiczne, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz
niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA), środki pochodzące z innych źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi,
przychody budżetu państwa, budżetów JST i innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące: ze
sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku JST, ze spłat pożyczek
udzielonych ze środków publicznych, z otrzymanych pożyczek i kredytów, z innych operacji finansowych,
przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz
pochodzące z innych źródeł
Funkcje finansów R. Musgrave: redystrybucyjna, alokacyjna, stabilizacyjna.
Publiczna gospodarka finansowa (PGF) - gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych przez podmioty
sektora finansów publicznych (SFP), państwową gospodarkę finansową (na szczeblu centralnym), BUDŻETOWA;
samorządową gospodarkę finansową (na szczeblu jednostek samorządu
terytorialnego(JST)),POZABUDŻETOWA, gospodarkę finansową innych podmiotów SFP.
Polityka fiskalna - część polityki finansowej państwa, jest powiązana z polityką gospodarczą i społeczną.
Polityka ta składa się z polityki fiskalnej (budżetowej) i polityki monetarnej (pieniężnej). Można podzielić na:
redystrybucyjną, alokacyjną i stabilizacyjną. Politykę fiskalną stabilizacyjną dzieli się na: aktywną
(dyskrecjonalną-organy publiczne (w tym głównie rząd) stosują wybrane instrumenty w celu przeciwdziałania
cyklicznym fluktuacjom wzrostu gospodarczego oraz ograniczenia bezrobocia i stabilizacji cen (walka z inflacją),
tak aby nie wykluczyć działania mechanizmu rynkowego, a równocześnie zapewnić wzrost gospodarczy) –
polityka rządu, pasywną opartą na działaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury.
(kto stoi za nimi-> BC, NBP, pod fis. Rząd)
Automatyczne stabilizatory koniunktury (ASK) :
zmiany w wydatkach i dochodach publicznych następujące bez ciągłej kontroli i podejmowania decyzji
przez rząd, a więc automatycznie następuje wygładzanie przebiegu cyklu koniunkturalnego
wśród dochodów publicznych funkcję ASK spełniają podatki dochodowe progresywne, podatki
pośrednie od wartości sprzedaży; podatki te automatycznie reagują na zmiany sytuacji gospodarczej w
kierunku wyzwalania przeciwstawnych impulsów wobec wahań popytu
wśród wydatków publicznych funkcję ASK spełniają tylko wydatki dla bezrobotnych (pozostałe wydatki
są sztywne).
ASK przeciwdziałają zakłóceniom równowagi gospodarczej, ale też utrudniają jej przywrócenie, gdy się
już pojawi. Stąd też należy stosować instrumenty polityki dyskrecjonalnej.
2. WYKŁAD
System finansów publicznych (SFP) - określa podmioty, gromadzące i rozdysponowujące środki publiczne, ich
formę organizacyjną oraz zasady prowadzenia publicznej gospodarki finansowej. Można przedstawić w czterech
przekrojach: podmiotowym, prawnym, instytucjonalnym i instrumentalnym.
System finansowy składa się z: segmentu rynkowego
(instrumenty finansowe, rynki finansowe, instytucje finansowe),
segmentu publicznego
((system finansów publicznych) - instrumenty, instytucje, zasady budżetowe/fiskalne)
System finansów publicznych tworzą:
Organy administracji kontroli ochrony prawa: sądy i trybunały/jednostki samorządu terytorialnego/gminy,
powiaty, województwa; formy organizacyjne: jedn. Budżetowe,
Wynik w 2009 - -6,8
Dług w 2009 - 73,6, 44%
?????potrzeby sektora publicznego ( d i w)
Odp na pytanie-> Ustawa o f.p. zakazuję tworzenia fundacji publicznych z środków budżetu UE
Sektor f.p. ( organy wykonawcze i stanowiące na szczeblu centralnym, powiatu, gminy) formy organizacyjne,
RIO – Regionalna Izba Obrachunkowa
PYT: czt podatki gromadzone są na rzecz: SP, Budżetu Państwa, Władz Publicznych, Organów Skarbowych
PYT Wsażnik fiskalizmu- umieć odróżnić po def. od pozostałych
PYT czy do f.p. zaliczamy jednoosobowe sp. Skarbu państwa lub banki- NIE
3. WYKŁAD
Budżet publiczny - zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów związku
publicznoprawnego na określony z góry okres (rok budżetowy), uchwalane przez organ stanowiący.
Gospodarka budżetowa - wszystkie czynności związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków
budżetowych, czyli planowanie budżetu, gromadzenie dochodów i przychodów budżetowych, dokonywanie
wydatków i rozchodów budżetowych, kontrola przestrzegania dyscypliny finansów publicznych.
Zasady budżetowe - postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczące prawidłowej organizacji
i funkcjonowania gospodarki budżetowej.
PYT w jakiej formie akru prawnego jest określone prawo o f.p.? (ustawy, uchwały)
PYT jaki kraj był prokursorem Instytucji Budżetu? Francja 1817
PYT Kraj zasłużony dla prawa budżetowego to….?Polska ???
Czynniki rozwoju instytucji budżetowych ( nie ma tego na slajdach chyba, pisała to na tablicy- tylko nie chciało
mi się przepisać ☺ )
PYT czy BP jest powiązany z budżetami samorządowymi? –zasada jedności formalnej, nie
Jednostka budżetowa - nie posiada osobowości prawnej, wydatki pokrywa z budżetu, dochody odprowadza na
rachunek (budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego), działa na podstawie statutu, jej
podstawą jest plan finansowy.
Rozróżnić równowagę bezwzględna i względną
PYT- zasada procedury budżetowej i dyscypliny budżetowej- różnica?
Formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych:
FORMY GOSPODARKI BUDŻETOWEJ (budżetowanie brutto) - JEDNOSTKI BUDŻETOWE
FORMY GOSPODARKI POZABUDŻETOWEJ (budżetowanie netto)
RACHUNEK DOCHODÓW PLACÓWEK OŚWIATOWYCH
SAMORZĄDOWE ZAKŁADY BUDŻETOWE
PAŃSTWOWE FUNDUSZE CELOWE
AGENCJE WYKONAWCZE
INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ
PAŃSTWOWE I SAMORZĄDOWE OSOBY PRAWNE
^^^Ważne! i obecne od 2011)^^^
PYT na jakiej podstawie funkcjonuję gosp. Fin. – PLAN…
Samorządowe zakłady budżetowe (SZB) - odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej
działalności z przychodów własnych, działają na podstawie rocznego planu finansowego, tworzą, łączą,
likwidują, przekształcają organy stanowiące JST, dokonują wpłat do budżetu JST nadwyżek środków
obrotowych, ustalonych na koniec okresu sprawozdawczego, chyba, że organ stanowiący JST postanowi
inaczej.
Państwowy fundusz celowy (PFC) - tworzony na podstawie odrębnej ustawy i nie posiada osobowości prawnej,
podstawą gospodarki jest roczny plan finansowy, Ze środków PFC mogą być udzielane pożyczki JST, jeżeli
ustawa tworząca PFC tak stanowi.
Agencje wykonawcze(AW) - osobą prawną, roczny plan finansowy, może otrzymywać dotacje.
Instytucje Gospodarki budżetowej(IGB) – odpłatna realizacja zadań publicznych, tworzona przez ministra lub
szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, roczny plan, może otrzymywać dotacje.
WYKŁAD 4
PROCEDURA BUDŻETOWA - zasady postępowania organów publicznych i jednostek realizujących budżet w
trakcie planowania, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu. Dług -60%, deficyt -3%.
Planowanie budżetu państwa - Minister Finansów (MF) przedstawia Radzie Ministrów (RM) założenia projektu
budżetu państwa oraz wykaz jednostek podsektora rządowego, których plany finansowe mogą być ujęte w
ustawie budżetowej. Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedstawiają MF dysponenci
części budżetowych według określonych przez niego trybu i zasad (nota budżetowa). Kierownicy jednostek
sektora finansów publicznych, opracowują i przedstawiają projekty planów finansowych właściwym ministrom
w terminach określonych przez MF, a ten przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok
następny wraz z uzasadnieniem.
Uchwalanie budżetu państwa - RM uchwala projekt ustawy budżetowej i przekazuje go Sejmowi (wraz z
uzasadnieniem) do końca września roku przed rokiem budżetowym. Ustawę budżetową uchwala Sejm i Senat w
ciągu czterech miesięcy licząc od dnia otrzymania od RM projektu ustawy budżetowej. Prezydent RP podpisuje
ustawę budżetową lub może ją skierować do Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli uzna, że ustawa nie jest zgodna
z Konstytucją RP. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia (bez względu na dzień jej uchwalenia) i jest
ogłaszana w Dzienniku Ustaw.
Ustawa budżetowa - podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym; uchwalana na
okres roku budżetowego (kalendarzowy); nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy;
składa się z budżetu państwa, załączników, postanowień.
Budżet środków europejskich - (BŚE) jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków
przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich z wyłączeniem
środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.
Wieloletni plan finansowy państwa - WPFP to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów
budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe; sporządzany w układzie obejmującym funkcje
państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonani danej funkcji i uwzględnia: cele średniookresowej
strategii rozwoju kraju oraz kierunki polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrów; określa: podstawowe
wielkości makroekonomiczne, kierunki polityki fiskalnej, prognozy dochodów i wydatków budżetu państwa,
kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źródła ich sfinansowania, prognozy dochodów i
wydatków budżetu środków europejskich, wynik budżetu środków europejskich, skonsolidowaną prognozę
bilansu sektora finansów publicznych, kwotę państwowego długu publicznego.
Wykonanie budżetu państwa - wykonuje Rada Ministrów w trakcie roku budżetowego; W terminie 21 dni od
dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przedstawiają MF szczegółowy plan
dochodów i wydatków danej części budżetowej (układ wykonawczy) opracowany w podziale na działy,
rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej. Następnie jednostki podległe sporządzają plany finansowe celem
zapewnienia ich zgodności z ustawą budżetową; MF w porozumieniu z dysponentami części budżetowych
opracowuje harmonogram realizacji budżetu państwa.
Kontrola wykonania budżetu państwa - MF przedstawia komisji sejmowej właściwej do spraw budżetu i
Najwyższej Izbie Kontroli (NIK) informację o przebiegu wykonania budżetu państwa za pierwsze półrocze w
terminie do dnia 10 września tego roku; Rada Ministrów przygotowuje roczne sprawozdanie z wykonania
budżetu państwa, które przedstawia Sejmowi i NIK do końca maja roku po roku budżetowym; Sprawozdanie to
ocenia Sejm zapoznając się uprzednio z opinią NIK o powyższym sprawozdaniu; Sejm udziela lub nie
absolutorium Radzie Ministrów z wykonania budżetu państwa w terminie 90 dni licząc od dnia otrzymania
wspominanego sprawozdania.
Budżet jednostki samorządu terytorialnego - jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i
rozchodów tej jednostki; uchwalany na rok budżetowy; Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy; Podstawą
gospodarki finansowej JST w roku budżetowym jest uchwała budżetowa
składa się z budżetu JST i załączników.
Planowanie budżetu JST - przygotowuje organ wykonawczy JST - zarząd JST, tj. w gminie wójt (W), burmistrz
(B), prezydent miasta (PM), w powiecie zarząd powiatu (ZP), w województwie zarząd województwa (ZW) i
przekazuje go do dnia 15 listopada roku przed rokiem budżetowym organowi stanowiącemu JST, tj. w gminie
radzie gminy (RG), w powiecie radzie powiatu (RP), w województwie samorządowym sejmikowi województwa
(SW); główną rolę odgrywa skarbnik
Uchwalanie budżetu JST - uchwala odpowiednio RG, RP, SW najpóźniej do końca stycznia roku budżetowego;
Jeżeli RG, RP, SW nie uchwalą uchwały budżetowej w powyższym terminie, to do końca lutego roku
budżetowego budżet danej JST ustali w zakresie obowiązkowych zadań własnych i zleconych regionalna izba
obrachunkowa.; jest ogłaszana w Dzienniku Uchwał i obowiązuje od dnia 1 stycznia roku budżetowego;
wykonuje odpowiednio W, B, PM, ZP, ZW od dnia 1 stycznia do 31 grudnia.
Uchwała budżetowa – określa: kwotę planowanych dochodów, wydatków, planowanego deficytu albo
planowanej nadwyżki. wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki, przychodów,
planowanych rozchodów, limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych
papierów wartościowych.
Wieloletnia prognoza finansowa - Organ wykonawczy przygotowuje projekt; obejmuje okres roku
budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat; powinna być realistyczna i określać: dochody i wydatki
bieżące oraz majątkowe budżetu JST, wynik budżetu JST, przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowani
deficytu, przychody i rozchody budżetu JST, kwotę długu JST oraz sposób sfinansowania spłaty długu,
objaśnienia przyjętych wartości.
Wykonanie i kontrola wykonania budżetu JST - Kasową obsługę budżetu JST wykonuje bank komercyjny
wybrany przez JST. W, B, PM, ZP, ZW przygotowuje sprawozdanie z wykonania budżetu i przedstawia je
odpowiednio RG, RP, SW do końca marca roku po roku budżetowym; Sprawozdanie ocenia odpowiednio RG,
RP, SW, który udziela lub nie absolutorium z wykonania budżetu w terminie do końca czerwca roku po roku
budżetowym.
Budżet liniowy - Najpowszechniejsza postać budżetu stosowana zgodnie z regulacjami prawnymi
obowiązującymi w Polsce. Środki publiczne przydzielane są poszczególnym jednostkom organizacyjnym,
Oparty, na ujmowaniu dochodów według źródeł ich pochodzenia a wydatków według rodzaju i kierunków
wydatkowania w odpowiednich podziałkach klasyfikacji budżetowej
Budżet zadaniowy - Jest rezultatem tzw. budżetowania programowego wprowadzonego w sektorze
publicznym w latach 60-tych w Stanach Zjednoczonych, ujmowana jest w formie zadań nazwanych, opisanych i
w miarę możliwości skwantyfikowanych pod względem przewidywanych wyników, kosztów i wskaźników
efektywności możliwych do osiągnięcia, powiązany jest z planowaniem wieloletnim
WYKŁAD 5
DOCHODY PUBLICZNE - daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, cła, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz inne świadczenia pieniężne,
których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy
celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw; dochody budżetu
państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
Dochody budżetu państwa - podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów
jednostek samorządu terytorialnego, przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych, cła, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek
Skarbu Państwa, wpłaty z tytułu dywidendy, wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego, wpłaty nadwyżki
środków finansowych agencji wykonawczych.
Dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego - dochody własne, subwencja ogólna, dotacje celowe z
budżetu państwa
Dochody własne - podatki i opłaty, dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe, wpłaty od samorządowych
zakładów budżetowych, wpływy z tytułu udziałów JST w podatkach dochodowych (PIT i CIT), stanowiących
dochód budżetu państwa; dochody z majątku JST; odsetki od środków finansowych JST gromadzonych na
rachunkach bankowych; opłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST; odsetki od udzielonych z
budżetu JST pożyczek; odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego przez JST do spółek; odsetki od
nieterminowo regulowanych należności JST; grzywny, mandaty i inne kary pieniężne; spadki, zapisy, darowizny
Podatki bezpośrednie - istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem a podatnikiem
(podatki dochodowe, podatki majątkowe).
Podatki pośrednie (podatki obrotowe) - obciążają podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego
sytuacją dochodową i majątkową i są to podatki ukryte, a ciężary ponoszone przez podatników są bardziej
anonimowe niż w podatkach bezpośrednich.
Subwencje ogólne i dotacje celowe - są źródłem dochodów bezzwrotnych JST i formą wyrównania
finansowego. Ich wykorzystanie podlega kontroli organów nadzoru nie tylko z punktu widzenia legalności, ale
także z uwzględnieniem kryteriów: celowości, rzetelności i gospodarności.wykorzystane niezgodnie z
przeznaczeniem, pobrane w nadmiernej wysokości lub nie wykorzystane w danym roku budżetowym podlegają
zwrotowi do budżetu państwa.
Podatek - jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym,
jednostronnie nakładanym przez państwo, są pokrywane z dochodu i z majątku.
WYKŁAD 6
FUNKCJE PODATKÓW – fiskalna; redystrybucyjna; stymulacyjna; informacyjno-kontrolna.
Wygasanie – zapłata, pobranie, potrącenie, zaniechanie, zaliczenie nadpłaty
Zaplata – dzień zapłacenia, obciążenia rachunku.
System podatkowy - ogół podatków obowiązujących w danym kraju, stanowiący jednolitą, wewnętrznie
zgodną pod względem prawnym i ekonomicznym całość
System prawa podatkowego - zespół norm określających prawa i obowiązki Państwa i innych związków
publicznoprawnych oraz podmiotów zobowiązanych do świadczenia pieniężnego na rzecz Skarbu Państwa i JST.
system ten wyznacza: prawo o zobowiązaniach podatkowych (ustawa Ordynacja podatkowa), przepisy
materialnego prawa podatkowego (ustawy podatkowe), przepisy: kontroli skarbowej, karno-skarbowej, o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Ordynacja podatkowa - normuje: zobowiązania podatkowe, informacje podatkowe, postępowanie podatkowe,
kontrolę podatkową i czynności sprawdzające, tajemnicę skarbową. (nie stosuje się do świadczeń pieniężnych
wynikających ze stosunków cywilnoprawnych oraz do opłat za usługi, do których stosuje się przepisy o cenach,
stosuje się do: podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów JST, do
których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe; opłaty skarbowej oraz opłat, o których
mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych; spraw z zakresu prawa podatkowego innych niż
wymienione, należących do właściwości organów podatkowych.)
FUNKCJE PODATKÓW – fiskalna (dostarczanie państwu środków niezbędnych do jego działalności),
redysrybucyjna (państwo kieruje procesem redystrybucji PKB przejmując część PKB w formie pobieranych
dochodów publicznych i przeznaczając je na wydatki publiczne), stymulacyjna (służy sterowaniu procesami
gospodarczymi.), informacyjno-kontrolna (dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i
gospodarczych; umożliwia kontrolę nad podatnikiem i prowadzoną przez niego działalnością).
Zasady podatkowe:
Adam Smith – zasada: równości, pewności, dogodności, taniości.
Adolf Wagner – zasady: fiskalne, ekonomiczne, sprawiedliwego opodatkowania i techniczne.
Zasady fiskalne (skarbowe):
wydajności - podatki powinny być wydajnym źródłem dochodów władz publicznych;
elastyczności – podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne
pewności- zwraca uwagę na konieczność ograniczenia zmian w systemie podatkowym w zakresie
wprowadzania nowych podatków, jak i dokonywania zmian w konstrukcjach już istniejących podatków
Zasady ekonomiczne (gospodarcze):
nienaruszalności źródła podatku - w wyniku ciężarów podatkowych nie może być naruszony majątek podatnika
Zasady sprawiedliwego opodatkowania:
powszechności – ciężary podatkowe powinny być równomiernie rozłożone na wszystkich podatników
sprawiedliwości - ciężary podatkowe powinny w identycznym stopniu obciążać podmioty znajdujące się w
takiej samej sytuacji.
Zasady techniczne:
pewności – podatki powinny być takie aby były niezawodnym źródłem dochodów państwa, a podatnik
powinien z góry wiedzieć jaki podatek będzie płacił w związku z prowadzoną działalnością lub/i osiąganymi
dochodami
dogodności - pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika
zasada taniości poboru podatku – chodzi o to aby koszty realizowania podatków nie uszczuplały nadmiernie
dochodów państwa
Obowiązek podatkowy - wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego
świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach
Zobowiązanie podatkowe- zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa,
powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa
podatkowego.
WYKŁAD 7
wydatki publiczne dzielą się na:
wydatki nabywcze (tzw. rzeczywiste, finalne) związane ze świadczeniami wzajemnymi
wydatki transferowe (tzw. redystrybucyjne), oznaczają wypłaty środków publicznych jednostek
organizacyjnych SFP
Według kryterium celów i kierunków wydatkowania środków publicznych wydatki publiczne dzielone są na
wydatki na: gospodarkę narodową; cele socjalne i kulturalne; administrację; obronę narodową, bezpieczeństwo
publiczne; obsługę długu publicznego.
Według kryterium funduszu publicznego - wyróżnia się wydatki budżetowe, tj. wydatki budżetu państwa i
wydatki budżetów JST (GPW) oraz wydatki publicznych funduszy celowych (państwowych i samorządowych).
Według przeznaczenia - wydatki publiczne dzielą się na bieżące i majątkowe.
Możliwości oddziaływania władz publicznych na wydatkowanie środków publicznych – wydatki publiczne
dzielą się na: wydatki stałe i zmienne.
Według podmiotów wydatkujących środki publiczne - wydatki publiczne dzielą się na wydatki jednostek
budżetowych i jednostek pozabudżetowych
Kryterium miejsca wydatkowania środków publicznych - wydatki publiczne dzielą się na wydatki krajowe i
zagraniczne
Można też podzielić na: zwyczaje i nadzwyczajne; osobowe i rzeczowe; odpłatne i nieodpłatne, neutralne i
aktywne, zwrotne i bezzwrotne
Racjonalność wydatków publicznych
Wydatkowanie środków publicznych powinno być racjonalne, czyli następować w sposób skuteczny i
efektywny.
Skuteczność - należy dążyć do uzyskania optymalnej relacji pomiędzy wyznaczonymi celami i zadaniami, a
rzeczywiście osiągniętymi efektami.
Efektywność: z punktu widzenia wyznaczonych zadań (najefektywniejszy sposób realizacji zadań to ten, który
gwarantuje najlepszą realizację zamierzonych celów społecznych (wybór spośród alternatywnych rozwiązań)),
z punktu widzenia środków finansowych będących w dyspozycji (efektywne to takie rozwiązanie, które przy
najniższych możliwych nakładach daje porównywalny efekt w porównaniu z rozwiązaniami alternatywnymi).
Wydatki budżetu
funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli
i ochrony prawa oraz sądów i trybunałów
zadania wykonywane przez administrację rządową
subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego
dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego
wpłaty do budżetu Unii Europejskiej (tzw. środki własne UE)
subwencje dla partii politycznych
dotacje na zadania określone ustawami
obsługę długu publicznego
wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich i innych
bezzwrotnych środków zagranicznych
Wydatki budżetu JST na:
zadania własne JST
zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone JST ustawami
zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia,
zadania realizowane wspólnie z innymi JST
pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST określoną przez organ stanowiący JST
programy finansowane z udziałem środków europejskich
WYKŁAD 8
Wynik i dług sektora finansów publicznych - stanowi różnicę między dochodami a wydatkami sektora.
(Dochody
publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych
pomiędzy jednostkami tego sektora
);
Dług sektora finansów publicznych (państwowy dług publiczny) to wartość nominalna
zadłużenia jednostek sektora finansów publicznych ustalona po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań pomiędzy
jednostkami tego sektora.
Dochody + Przychody = Wydatki + Rozchody
gdy dochody = wydatki to przychody = rozchody
Nadwyżka znajduje odzwierciedlenie w wydatkach lub rozchodach
gdy dochody > wydatki to przychody < rozchody
Deficyt znajduje odzwierciedlenie w przychodach
gdy dochody < wydatki to przychody > rozchody
Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa i budżetu JST stanowi nadwyżkę budżetu (różnica
dodatnia) lub deficyt budżetu (różnica ujemna).
Deficyt budżetowy/budżetu JST może być pokryty przychodami pochodzącymi z: sprzedaży papierów
wartościowych, kredytów, pożyczek, prywatyzacji majątku, nadwyżki budżetu z lat ubiegłych.
Rodzaje deficytu budżetowego:planowany, bieżący, rzeczywisty, cykliczny, strukturalny
Bon skarbowy (bon komunalny) jest krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w
kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywanym według wartości nominalnej, po upływie okresu, na
jaki został wyemitowany.
Obligacja skarbowa (obligacja komunalna) jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju
lub za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. Sprzedawana jest na rynku pierwotnym: z
dyskontem, według wartości nominalnej, powyżej wartości nominalnej i wykupywana po upływie określonego
terminu, nie krótszego niż jeden rok (365 dni).
Skarbowy papier oszczędnościowy jest skarbowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży
osobom fizycznym, stowarzyszeniom, innym organizacjom społecznym i zawodowym oraz fundacjom
wpisanym do rejestru sądowego, a w przypadku nierezydentów – również wpisanym do innego rejestru
urzędowego, o ile warunki emitowania tak stanowią. Skarbowy papier wartościowy może być wyłączony z
obrotu na wtórnym albo może być przedmiotem obrotu tylko między podmiotami, o których wyżej była mowa,
o ile warunki emitowania tak stanowią.