mech_poj_rol_723[03].O1.07

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Pole magnetyczne i elektromagnetyczne

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Budowa maszyn i urządzeń elektrycznych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela, do jednostki modułowej Obsługiwanie maszyn i urządzeń

elektrycznych, będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie mechanik–operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03].

Poradnik zawiera:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u ucznia jego umiejętności,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury.
Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone metodami aktywizującymi. Szczególnie

zalecane  są  metody  poszukiwania,  porządkowania  i  wykorzystywania  informacji  z  różnych
źródeł, stosowania zdobytej wiedzy  w praktyce, rozwiązywania problemów w  sposób twórczy,
obserwacji,  a  w  szczególności:  symulacji,  tekstu  przewodniego,  projektów  oraz  ćwiczeń
praktycznych. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi wymaga przygotowania materiałów
metodycznych,  takich  jak:  tekst  przewodni,  instrukcja  do  metody  projektów,  instrukcje  do
wykonania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe, instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podczas realizacji procesu dydaktycznego należy zwracać uwagę na samokształcenie

z wykorzystaniem materiałów innych niż podręczniki takich jak: normy, instrukcje obsługi,
poradniki, i pozatekstowe źródła informacji.

Formy pracy uczniów powinny być różnorodne, począwszy od pracy indywidualnej, pracy

w małych grupach 2

−

3 osobowych, oraz na pracy zespołowej.

Pomiar dydaktyczny jest istotnym elementem procesu dydaktycznego. Sprawdzanie

i ocenianie osiągnięć może być przeprowadzane przy pomocy przykładowych testów
zamieszczonych w poradniku. Do testów dołączone zostały również:

−

instrukcje dla nauczyciela,

−

instrukcje dla ucznia,

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].O1

Podstawy techniki

ogólnej

723[03].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

723[03].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacja

techniczną

723[03].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych i eksploatacyjnych

723[03].O1.04

Wykonywanie operacji

techniczno - technologicznych

723[03].O1.05

Wykonywanie operacji

obróbki skrawaniem

723[03].O1.06

Analizowanie obwodów

elektrycznych i elektronicznych

723[03].O1.07

Obsługiwanie maszyn i urządzeń

elektrycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

czytać ze zrozumieniem informacje przedstawione w formie opisu, instrukcji, rysunków,
szkiców, wykresów, dokumentacji technicznej,

−

rozpoznawać elementy, zespoły i układy na rysunkach, schematach, zgodnie z instrukcją,

−

określać funkcje zespołów i układów,

−

dokonać weryfikacji podzespołów i części,

−

nazywać i użytkować narzędzia,

−

organizować stanowisko pracy do diagnostyki, naprawy i obsługi sprzętu technicznego
zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

radzić sobie w sytuacjach problemowych,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

podejmować decyzje zawodowe zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy,

−

oceniać własną prace,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przewidywać i wskazywać zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz środowiska
przyrodniczego,

−

udzielać pomocy przed lekarskiej ofiarom wypadków przy procesie pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po zrealizowaniu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić zjawiska dotyczące pola magnetycznego i indukcji elektromagnetycznej,

−

rozróżnić rodzaje maszyn elektrycznych oraz opisać ich budowę i zastosowanie
w pojazdach, maszynach i urządzeniach,

−

rozróżnić rodzaje i typy odbiorników elektrycznych stanowiących wyposażenie maszyn
i urządzeń,

−

wykonać badanie parametrów prądnicy i silnika prądu stałego i przemiennego,

−

obliczyć moc i energię zużywaną przez odbiorniki elektryczne,

−

sprawdzić stan połączeń osprzętu i urządzeń elektrycznych w obwodach elektrycznych,

−

wskazać elementy wyposażenia elektrycznego maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo
pracy i wyjaśnić ich działanie,

−

określić wpływ czynników zewnętrznych na działanie urządzeń wyposażenia elektrycznego,

−

przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z maszynami i urządzeniami
elektrycznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]

Moduł:

Podstawy techniki ogólnej 723[03].O1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych
723[03].O1.07

Temat: Pole magnetyczne i elektromagnetyczne.

Cel ogólny: Opanowanie podstawowych definicji dotyczących pola magnetycznego
i elektromagnetycznego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić zjawiska dotyczące pola magnetycznego i indukcji elektromagnetycznej,

−

zdefiniować podstawowe pojęcia,

−

wyjaśnić różnice pomiędzy polem magnetycznym a elektromagnetycznym,

−

wyjaśnić regułę lewej dłoni,

−

określić kierunek oddziaływujących sił,

−

określić wpływ czynników zewnętrznych na działanie pola magnetycznego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

plansze z podstawowymi definicjami,

−

plansze ze wzorami,

−

elementy elektromagnetyczne i magnetyczne,

−

instrukcje bezpieczeństwa higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,

−

instrukcja pracy.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 3 osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:

Zdefiniuj pole elektromagnetyczne i magnetycznego. Scharakteryzuj je i wskaz różnice.

Spośród różnych elementów wybierz elektromagnes i magnes. Opisz zasadę działania oraz
zastosowanie ich w praktyce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Sprawdzenie listy obecności.
2.  Określenie tematu zajęć.
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.

Faza właściwa
1.  Wykład informacyjny.
2.  Realizacja ćwiczenia.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.  Co to jest pole magnetyczne?
2.  Co to jest magnes?
3.  Co to jest pole elektromagnetyczne?
4.  Co to jest elektromagnes?
5.  Jakie właściwości posiada magnes i elektromagnes?
6.  Jakie zastosowanie w praktyce ma magnes?
7.  Jakie zastosowanie w praktyce ma elektromagnes?

Faza II. Planowanie
1.  Jaka jest różnica pomiędzy polem magnetycznym a elektromagnetycznym?
2.  Jaka jest różnica pomiędzy magnesem a elektromagnesem?
3.  Jak w życiu codziennym możemy wykorzystać magnes?
4.  Jak w życiu codziennym możemy wykorzystać elektromagnes?

Faza III. Ustalenie
1.  Uczniowie  pracując  w  grupach  wskazując  różnice  pomiędzy  polem  magnetycznym

a elektromagnetycznym.

2. Uczniowie

pracując

grupach

wskazując

różnice

pomiędzy

magnesem

i elektromagnesem.

3.  Uczniowie wykorzystują do zadania podane przez nauczyciela elementy.

Faza IV. Wykonanie
1.  Uczniowie wypisują różnice pomiędzy polem magnetycznym a elektromagnetycznym.
2.  Uczniowie wypisują różnice pomiędzy magnesem a elektromagnesem.
3.  Uczniowie wybierają z podanych elementów magnes i elektromagnes.
4.  Uczniowie dokonują próby wykorzystania elementów magnetycznych w życiu codziennym.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wskazanych różnic pomiędzy polem

magnetycznym i elektromagnetycznym.

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wskazanych różnic pomiędzy magnesem

i elektromagnesem.

3. Uczniowie sprawdzają czy dokonali prawidłowego wyboru magnesu i elektromagnesu.
4. Uczniowie wymieniają uwagi nabyte podczas ćwiczenia.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości, i jak ich uniknąć na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]

Moduł:

Podstawy techniki ogólnej 723[03].O1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych
723[03].O1.07

Temat: Maszyny i urządzenia elektryczne.

Cel ogólny: Poznanie budowy, zastosowania oraz zadań maszyn i urządzeń elektrycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojecie maszyny elektrycznej,

−

wymienić podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne,

−

rozróżnić rodzaje maszyn elektrycznych,

−

wyjaśnić budowę i zastosowanie maszyn elektrycznych w pojazdach i urządzeniach,

−

rozróżnić rodzaje i typy odbiorników elektrycznych stanowiących wyposażenie maszyn
i urządzeń,

−

wymienić zadania prądnicy,

−

wymienić zadania transformatora,

−

określić wpływ czynników zewnętrznych na działanie urządzeń wyposażenia elektrycznego,

−

przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z maszynami i urządzeniami
elektrycznymi.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w grupie,

−

oceny pracy w grupie.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

materiały źródłowe,

−

maszyny elektryczne,

−

zestaw ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela,

−

plansze z przykładowymi maszynami elektrycznymi,

−

instrukcje bezpieczeństwa higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 3 osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne (90 min).

Zadanie dla ucznia:

Rozróżnij podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne. Omów ich budowę i określ

różnice. Scharakteryzuj ich przeznaczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Sprawdzenie listy obecności.
2.  Określenie tematu zajęć.
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.

Faza właściwa
1.  Metoda tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.  Co to jest maszyna elektryczna
2.  Jaki jest podział maszyn elektrycznych?
3.  Jakie elementy wchodzą w skład budowy prądnicy?
4.  Jakie elementy wchodzą w skład budowy transformatora?
5.  Jakie elementy wchodzą w skład budowy silnika?
6.  Jaka jest zasada działania prądnicy?
7.  Jaka jest zasada działania transformatora?
8.  Jaka jest zasada działania silnika?

Faza II. Planowanie
1.  Jak klasyfikuje się maszyny i urządzenia elektryczne?
2.  Jakie znasz maszyny i urządzenia elektryczne?
3.  Jaka jest budowa trzech podstawowych maszyn elektrycznych?
4.  Jakie jest przeznaczenie maszyn elektrycznych?

Faza III. Ustalenie
1.  Uczniowie pracując w grupach.
2.  Wnioski zapisują na arkuszach papieru.

Faza IV. Wykonanie
1.  Uczniowie wymieniają podstawowe maszyny elektryczne.
2.  Uczniowie opisują budowę poszczególnych maszyn elektrycznych.
3.  Uczniowie wypisują przeznaczenie maszyn elektrycznych w życiu codziennym.

Faza V. Sprawdzanie
1.  Uczniowie prezentują wykonane zadania na forum całej klasy.
2.  Uczniowie wymieniają się uwagami i sugestiami.
3.  Uczniowie dyskutują na forum klasy o wynikach wykonanego zadania.

Faza VI. Analiza końcowa

Nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę na bieżąco podczas

dyskusji, podczas wykonywania zadania oraz końcowe efekty ich pracy. Nauczyciel powinien
podsumować całe zadanie, wskazać jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich uniknąć w przyszłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Pole magnetyczne i elektromagnetyczne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jaką siłę wykorzystuje się w silniku elektrycznym prądu stałego? Określ kierunek tej siły na

poniższym rysunku oraz omów zastosowaną regułę do określenia tej siły.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  zapisać wnioski na arkuszu papieru,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Z przedmiotów przygotowanych przez nauczyciela wybierz elektromagnes, omów budowę

i wyjaśnij jego działanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  rozpoznać elektromagnes,
3)  wyjaśnić sposób powstawania sił elektromotorycznych,
4)  scharakteryzować działanie, zastosowanie,
5)  zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

elementy wykorzystywanych w elektroenergetyce,

−

elektromagnes.

Ćwiczenie 3

Samochód jedzie w stronę wskazaną na rysunku przez strzałkę. Igła kompasu

uruchomionego przez kierowcę ustawiła się jak pokazuje rysunek. Samochód porusza się na:
a)  północny wschód,
b)  północny zachód,
c)  południowy zachód,
d)  południowy wschód.
Wyjaśnij, dlaczego kompas wykorzystuje się do wskazywania kierunków geograficznych?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  przeanalizować rysunek,
3)  określić prawidłowa odpowiedz,
4)  udzielić odpowiedzi na dodatkowe pytanie,
5)  zaprezentować wykonane zadanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa maszyn i urządzeń elektrycznych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku pokazano zaciski końcówek uzwojenia maszyny elektrycznej asynchronicznej.

Narysuj połączenie zacisków, tak aby można było wykonać rozruch maszyny w układzie
zasilania połączeń w gwiazdę na pierwszym rysunku i w trójkąt na drugim rysunku. Wyjaśnij,
w jakich warunkach stosuje się taki rozruch w maszynach asynchronicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  narysować schemat połączeń,
3)  dokonać analizy narysowanego schematu,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

przybory kreślarskie,

−

materiały dydaktyczne przedstawiające przykładowe schematy.

Ćwiczenie 2

Uzwojenie pierwotne transformatora ma 1600 zwojów, a wtórne 400. Transformator ten:

a)  zwiększa napięcie 2 razy,
b)  zmniejsza napięcie 2 razy,
c)  zwiększa napięcie 4 razy,
d)  zmniejsza napięcie 4 razy.

Uzasadnij odpowiedź, wyjaśnij zasadę działania transformatora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  uzasadnić rozwiązanie ćwiczenia na arkuszu papieru,
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj elementy prądnicy prądu stałego. Wyjaśnij jakie zadanie spełniają poszczególne

elementy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  rozpoznać elementy prądnicy
3)  scharakteryzować poszczególne elementy prądnicy,
4)  zapisać charakterystykę elementów na arkuszu papieru,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

przekrój prądnicy prądu stałego,

−

elementy prądnic.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi maszyn i urządzeń

elektrycznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz, jakie znasz przypadki porażenia prądem elektrycznym i wskaż przyczyny powstania

wypadków. Wyjaśnij, w jaki sposób można było ich uniknąć.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  określić zasady bezpiecznej pracy,
3)  wypisać znane przypadki, określić przyczynę,
4)  określić zaniedbania w skutek których doszło do wypadku,
5)  zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

materiał nauczania.

Ćwiczenie 2

Wypisz jakie znasz zagrożenia wynikające z obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych.

Omów je na podstawie obsługi szlifierki kontowej (przecinarki mechanicznej).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz sposób
wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować materiał nauczania,
2)  przeanalizować instrukcję obsługi silnika,
3)  wypisać zagrożenia wynikające z obsługi silnika elektrycznego,
4)  zaprezentować wnioski na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie maszyn
i urządzeń elektrycznych”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru z których:

−

zadania 1, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 4, 6, 9, 15, są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający

−

za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny

−

za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry

−

za rozwiązanie 15 zadań w tym co najmniej 3 zadania z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry

−

za rozwiązanie 18 zadań w tym co najmniej 5 zadania z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. c, 5. b, 6. d, 7. c, 8. a, 9. b, 10. d, 11. a, 12.a,
13. d, 14. c, 15. d, 16. b, 17. b, 18. c, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować pole magnetyczne

Sklasyfikować materiały występujące
w przyrodzie

Scharakteryzować magnetyki

Scharakteryzować ciała
diamagnetyczne

Określić ciała nie poddające się
magnesowaniu

Scharakteryzować pole magnetyczne
kołowe

Rozróżnić jednostkę indukcji
magnetycznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjaśnić, czym jest indukcja
elektromagnetyczna

Scharakteryzować indukcję wzajemną

Wyjaśnić, jakie zjawisko zachodzi
w maszynie elektrycznej

11 Wyjaśnić, co to jest transformator

12 Wyjaśnić do czego służy transformator

13 Określić zadania transformatora

14 Określić, jaką funkcję pełni prądnica

Scharakteryzować maszynę
synchroniczną

16 Określić, czym jest silnik elektryczny

Określić częstotliwość prądu w sieci
energetycznej

Określić rodzaje zagrożeń
elektrycznych

Określić, co może być przyczyną
porażenia prądem człowieka

Określić sposób udzielania pomocy
poszkodowanemu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,  jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Przygotuj odpowiednia liczbę testów.
7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych  i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony  na

udzielanie odpowiedzi.

9. Zapytaj, czy uczniowie zrozumieli instrukcje i polecenia. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
10. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

11. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

12.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
13.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
14.  Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. W zadaniach zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną

odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pole magnetyczne jest

a)  przestrzenią w której siły działają na poruszające się ładunki elektryczne.
b)  magnetykiem.
c)  przestrzenią której ładunki elektryczne działają na siłę.
d)  falą elektromagnetyczną.

2. Uwzględniając właściwości magnetyczne materiałów występujących w przyrodzie

klasyfikujemy je na:

a)  ciała diamagnetyczne, paramagnetyczne, ferromagnetyczne.
b)  żelazo, kobalt, nikiel.
c)  elektromagnetyczne i magnetyczne.
d)  indukcje magnetyczna i elektromagnetyczna.

3. Magnetykiem nazywamy

a)  magnes.
b)  minerał wykazujący właściwości magnetyczne.
c)  pole magnetyczne.
d)  falę elektromagnetyczną.

4. Ciała diamagnetyczne to:

a)  żelazo kobalt nikiel.
b)  aluminium, platyna.
c)  srebro, krzem, woda.
d)  złoto srebro platyna.

5. Poddają się magnesowaniu

a)  ciała diamagnetyczne.
b)  ciała ferromagnetyczne.
c)  ciała paramagnetyczne.
d)  ciała stałe.

6. Polem magnetycznym kołowym jest

a)  przestrzeń która łatwo daje się magnesować.
b)  przestrzeń w której siły działają na poruszające się ładunki elektryczne.
c)  przestrzeń której linie rozbiegają się w różne kierunki.
d)  przestrzeń której linie układają się we współśrodkowe okręgi.

7. Jednostka miary indukcji magnetycznej to

a)  Henr.
b)  Weber.
c)  Tesla.
d)  Sekunda.

8. Indukcja elektromagnetyczna jest

a)  siłą elektromotoryczną powstałą podczas indukcji w obwodzie zamkniętym.
b)  indukowaniem siły elektromagnetycznej w cewce.
c)  powstaniem chwilowego napięcia w uzwojeniu wtórnym.
d)  prądem przepływający w przewodniku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Indukcja wzajemna oznacza

a)  powstanie prądu w 1 obwodzie zamkniętym pomimo ze nie jest połączony z 2.
b)  powstanie prądu w 2 obwodzie zamkniętym pomimo ze nie jest połączony z 1.
c)  powstanie prądu w dwóch obwodach ze sobą połączonych.
d)  powstanie prądu w dwóch obwodach ze sobą nie połączonych.

10. Maszyna elektryczna to urządzenie, w którym

a)  przesyłana jest energia z urządzenia do urządzenia.
b)  generuje się energia.
c)  tworzona jest energia.
d)  przetwarzana jest energia za pośrednictwem pola magnetycznego.

11. Transformatorem nazywamy

a)  maszynę elektryczną.
b)  zespół zezwojów.
c)  zespół rdzeni.
d)  prądnice.

12. Transformator służy do

a)  przenoszenie energii elektrycznej droga indukcji z jednego obwodu do drugiego.
b)  przekazywania sił elektromotorycznych do innych urządzeń.
c)  zabezpieczenia pracownika przed porażeniem.
d)  zamiany energii mechanicznej na elektryczną.

13. Do zmiany parametrów prądu elektrycznego służy

a)  przekaźnik.
b)  zezwój.
c)  przenośnik.
d)  transformator.

14. Prądnica to maszyna która

a)  zamienia energię elektromagnetyczną na mechaniczną.
b)  zamienia energię elektryczną na mechaniczną.
c)  zamienia energię mechaniczną na energię elektryczna.
d)  zamienia energię elektryczną na elektromagnetyczną.

15. Maszyna synchroniczna to

a)  maszyna nieodwracalna.
b)  wirnik.
c)  komutator.
d)  maszyna odwracalna.

16. Silnik elektryczny to

a)  maszyna odwracalna synchroniczna
b)  maszyna, która zamienia energię elektryczną na energię mechaniczną.
c)  maszyna do redulacji przpływu prądu.
d)  maszyna, która zamienia energię mechaniczną na energię elektryczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST II
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie maszyn
i urządzeń elektrycznych”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru z których:

−

zadania 1, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 4, 6, 9, 15, są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający

−

za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny

−

za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry

−

za rozwiązanie 15 zadań w tym co najmniej 3 zadania z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry

−

za rozwiązanie 18 zadań w tym co najmniej 5 zadania z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. c, 5. a, 6. d, 7. c, 8. a, 9. b, 10. d, 11. a, 12. a,
13. d, 14. c, 15. d, 16. b, 17. b, 18. c, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować pole magnetyczne

Sklasyfikować materiały występujące
w przyrodzie

Scharakteryzować magnetyki

Scharakteryzować ciała
diamagnetyczne

Określić ciała niepoddające się
magnesowaniu

Scharakteryzować pole magnetyczne
kołowe

Rozróżnić jednostkę indukcji
magnetycznej

Wyjaśnić, czym jest indukcja
elektromagnetyczna

Scharakteryzować indukcję wzajemną

Wyjaśnić, jakie zjawisko zachodzi
w maszynie elektrycznej

11 Wyjaśnić, co to jest transformator

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Wyjaśnić do czego służy transformator

13 Określić zadania transformatora

14 Określić, jaką funkcję pełni prądnica

Scharakteryzować maszynę
synchroniczną

16 Określić, czym jest silnik elektryczny

Określić częstotliwość prądu w sieci
energetycznej

Określić rodzaje zagrożeń
elektrycznych

Określić, co może być następstwem
porażenia prądem człowieka

Określić sposób udzielania pomocy
poszkodowanemu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,  jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Przygotuj odpowiednia liczbę testów.
7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  określ  czas  przeznaczony  na

udzielanie odpowiedzi.

9. Zapytaj, czy uczniowie zrozumieli instrukcje i polecenia. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
10. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

11. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

12. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
13. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
14. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. W zadaniach zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną

odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pole magnetyczne jest

a)  przestrzenią, w której siły działają na poruszające się ładunki elektryczne.
b)  magnetyzmem.
c)  przestrzenią elektryczną.
d)  falą elektromagnetyczną.

2. Uwzględniając właściwości magnetyczne materiałów występujących w przyrodzie

klasyfikujemy je na:
a)  ciała diamagnetyczne, paramagnetyczne, ferromagnetyczne.
b)  materiały metalowe i niemetalowe.
c)  elektromagnetyczne i magnetyczne.
d)  indukujące magnetyzm i elektromagnetyzm.

3. Magnetykiem nazywamy

a)  magnes.
b)  minerał wykazujący właściwości magnetyczne.
c)  pole magnetyczne.
d)  elektromagnes.

4. Ciała diamagnetyczne to

a)  żelazo, kobalt, nikiel.
b)  aluminium, stal, platyna.
c)  srebro, krzem, woda.
d)  złoto, srebro, platyna.

5. Nie poddają się magnesowaniu

a)  ciała diamagnetyczne.
b)  ciała stałe.
c)  ciała ferromagnetyczne.
d)  ciała paramagnetyczne.

6. Polem magnetycznym kołowym jest

a)  przestrzeń, która daje się magnesować.
b)  przestrzeń, w której siły działają na poruszające się po łuku ładunki elektryczne.
c)  przestrzeń, której linie rozbiegają się w różne, koliste kierunki.
d)  przestrzeń, której linie układają się we współśrodkowe okręgi.

7. Jednostka miary indukcji magnetycznej to

a)  Herc.
b)  Niuton.
c)  Tesla.
d)  Bil.

8. Indukcja elektromagnetyczna jest

a)  siłą elektromotoryczną, powstałą podczas indukcji w obwodzie zamkniętym.
b)  indukowaniem siły elektromagnetycznej w trnsformatorze.
c)  powstaniem chwilowego, stałego napięcia w uzwojeniu wtórnym.
d)  przepływającym prądem w przewodniku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Indukcja wzajemna oznacza

a)  powstanie prądu w pierwotnym obwodzie zamkniętym pomimo ze nie jest połączony z 2.
b)  powstanie prądu we wtórnym obwodzie zamkniętym pomimo ze nie jest połączony z 1.
c)  powstanie prądu w dwóch obwodach ze sobą połączonych.
d)  powstanie prądu w dwóch obwodach ze sobą nie połączonych.

10. Maszyna elektryczna to urządzenie w którym

a)  przesyłana jest energia elektryczna z urządzenia do urządzenia.
b)  generuje się energia elektryczna.
c)  rozpraszana jest energia elektryczna.
d)  przetwarzana jest energia za pośrednictwem pola magnetycznego.

11. Transformatorem nazywamy

a)  maszynę elektryczną.
b)  zespół cewek.
c)  zespół rdzeni ferromagnetycznych.
d)  prądnice.

12. Transformator służy do

a)  przenoszenie energii elektrycznej drogą indukcji z jednego obwodu do drugiego.
b)  transformacji sił elektromotorycznych do innych urządzeń.
c)  zabezpieczenia pracownika przed porażeniem,
d)  zamiany energii mechanicznej na elektryczną i odwrotnie.

13. Do zmiany parametrów prądu elektrycznego służy

a)  przekaźnik.
b)  przetwornica.
c)  prowadnik.
d)  transformator.

14. Prądnica to maszyna która

a)  zamienia energię elektromagnetyczną na mechaniczną.
b)  zamienia energię elektryczną na elektromagnetyczną.
c)  zamienia energię mechaniczną na energię elektryczna.
d)  zamienia energię elektryczną na elektromagnetyczną.

15. Maszyna synchroniczna to

a)  maszyna nieodwracalna.
b)  silnik prądu stałego.
c)  komutator i stojan.
d)  maszyna odwracalna.

16. Silnik elektryczny to

a)  maszyna odwracalna, synchroniczna.
b)  maszyna, która zamienia energię elektryczną na energię mechaniczną.
c)  maszyna do poboru przpływu prądu.
d)  maszyna, która zamiaenia energię mechaniczną na energię elektryczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Częstotliwość prądu przemiennego sieci energetycznej w Polsce wynosi

a)  200 Hz.
b)  50 Hz.
c)  155 Hz.
d)  17 Hz.

18. Porażenie prądem elektrycznym może spowodować u człowieka:

a)  szum w uszach, obniżenie świadomości.
b)  rwę kulszową, niedokrwienie.
c)  uraz, śmierć lub poparzenie.
d)  mdłości, zawroty głowy.

19. Przyczynami porażeń mogą być

a)  uszkodzenie izolacji w przewodach zasilających.
b)  brak sprzęgła w instalacji elektrycznej.
c)  zastosowanie napięcia zasilania poniżej 40 V.
d)  brak bezpiecznika w instalacji.

20. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach porażenia prądem powinna rozpocząć się od

odejścia w podskokach na jednej nodze.

odciągnięcia porażonego od instalacji za pomocą kleszczy kowalskich.

natychmiastowego wyłączenia prądu w instalacji.

masażu serca i sztucznego oddychania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Bocheński C.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. Podstawy. WSiP, Warszawa 1997
2.  Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP, Warszawa 1996
3.  Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyką ćwiczenia. WSiP, Warszawa 1996
4.  Instrukcja obsługi ciągnika Newholand TL90. Warszawa 2005
5.  Orlik  W.:  Egzamin  kwalifikacyjny elektryka  w  pytaniach  i  odpowiedziach.  WiHK  „Kabe”,

Krosno 2003

6.  Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2006
7.  Sokolnik J.: Elektrotechnika samochodowa. WSiP, Warszawa 1999
8.  Uzdowski  M.:  Bramek  K.,  Garczyński  K.,:  Eksploatacja  techniczna  i  naprawa.  WKiŁ,

Warszawa 2003

9.  Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
10.  www.hip.agh.edu.pl/page/
11.  www. pl.wikipedia.org.: Wolna encyklopedia
12.  www.jeybi.republika.pl/pracownia.htm
13.  www.cocodive.pl

Czasopisma:

−

Agroserwis

−

Farmer

−

Technika rolnicza – poradnik rolniczy

Literatura metodyczna:
1. Dretkiewicz – Więch J.:ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000