© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2009

1

Sprawdzian składa się z dwóch części. Część pierwsza zawiera 10 zadań testowych (każde za 1 punkt).
W każdym zadaniu należy wskazać jedną poprawną odpowiedź. Część druga składa się z innego typu
zadań. Za każde zadanie przewidziana jest inna liczba punktów zamieszczona po numerze zadania.
Łącznie można uzyskać 32 punkty. Ostatnie zadanie (z gwiazdką) jest dodatkowe.

Część pierwsza

1.

Symbol pierwiastka:
a) zawsze jest jednoliterowy;
b) zawsze jest dwuliterowy;

c) jest jedno- lub dwuliterowy;
d) w każdym języku jest inny.

2.

Pierwiastek jest to:
a) zbiór atomów o jednakowej liczbie atomowej;
b) substancja, która może być otrzymana wyłącznie w laboratorium;
c) substancja, która nie ulega przemianom chemicznym;
d) zbiór atomów o jednakowej liczbie neutronów.

3.

W pierwszej grupie układu okresowego pierwiastków chemicznych znajdują się:
a) gazy szlachetne;
b) aktywne niemetale;

c) aktywne metale;
d) na początku metale, potem niemetale.

4.

Poniższy rysunek przedstawia model zjawiska dyfuzji:

a) gazu w gazie;
b) ciała stałego w cieczy;
c) cieczy w cieczy;
d) ciała stałego w ciele stałym.

5.

Znając liczbę atomową (Z) pierwiastka, można podać, ile w jego atomach jest:
a) neutronów;
b) elektronów;

c) sumarycznie neutronów i protonów;
d) sumarycznie neutronów, protonów i elektronów.

6.

W atomie pierwiastka o liczbie atomowej Z = 26 i liczbie masowej A = 56 liczba neutronów wynosi:

a)

26;

b)

56;

c)

30;

d)

82.

7.

Izotopy są to:
a) atomy tego samego pierwiastka o różnej liczbie neutronów;
b) atomy tego samego pierwiastka o różnej liczbie elektronów;
c) atomy różnych pierwiastków o takiej samej liczbie elektronów;
d) atomy różnych pierwiastków o takiej samej liczbie neutronów.

...........................................................................

.......................

.....................

imię i nazwisko

klasa

ocena

WERSJA

A

Sprawdzian: Budowa atomu a układ okresowy

pierwiastków chemicznych

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2009

2

8.

Promieniowanie alfa (α) przenika przez:
a) kartkę papieru;
b) blachę aluminiową;

c) płytę ołowiową;
d) żadną z wymienionych przeszkód.

9.

Pierwiastki znajdujące się w szesnastej grupie układu okresowego mają w swoich atomach:

a) 16 elektronów;
b) 16 protonów;

c) 6 neutronów;
d) 6 elektronów walencyjnych.

10.

Pierwiastek o konfiguracji elektronowej [ 2, 8, 5 ] zajmuje w układzie okresowym miejsce:
a) w piętnastej grupie i trzecim okresie;
b) w trzynastej grupie i piątym okresie;

c) w drugiej grupie i trzecim okresie;
d) w trzeciej grupie i piątym okresie.

Część druga

11.

4 p.

Podanym opisom przyporządkuj nazwy pojęć:

a)

elektron

1. Zjawisko samorzutnego rozprzestrzeniania się drobin jednej

substancji w drugiej

b)

atom

2. Rozpad jąder atomowych niektórych pierwiastków połączony

z emisją promieniowania alfa, beta lub gamma

c)

dyfuzja

3. Najmniejsza drobina pierwiastka zachowująca jego właściwości

d)

promieniotwórczość

4. Substancja prosta, nie można jej rozłożyć na prostsze substancje

5. Cząstka elementarna o elektrycznym ładunku ujemnym krążąca

wokół jądra atomowego pierwiastka

a – …………, b – …………, c – …………, d – ………… .

12.

6 p.

Oblicz liczbę protonów, elektronów i neutronów znajdujących się w atomach pierwiastka X

o liczbie atomowej Z = 9 i liczbie masowej A = 19. Narysuj model atomu pierwiastka X i określ jego
położenie w układzie okresowym.

Liczba protonów ...................

Liczba elektronów ................

Liczba neutronów .................

Model atomu pierwiastka X:

Położenie pierwiastka X w układzie okresowym: grupa ...............; okres ................

13.

5 p.

Poniżej przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków chemicznych.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

1

A

E

2

Z

3

X

4

Y

Q

Na podstawie położenia w układzie okresowym określ, który z pierwiastków oznaczonych literami A–Z:

a) jest najbardziej aktywnym metalem ………

b) jest najbardziej aktywnym niemetalem ………

c) jest gazem szlachetnym ………

d) ma 2 elektrony walencyjne ………

e) ma 3 powłoki elektronowe ………

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2009

3

14.

5 p.

Określ, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe. Obok każdego zdania wpisz odpowiednio

literę P (jeśli zdanie jest prawdziwe) lub F (jeśli zdanie jest fałszywe).
 Neutron krąży wokół jądra atomowego pierwiastka. ………….

 Najbardziej aktywne metale znajdują się w pierwszej grupie układu okresowego pierwiastków

chemicznych. ………

 Najbardziej przenikliwe jest promieniowanie β. …………
 Dyfuzja w ciałach stałych nie zachodzi. …………
 Proton jest cząstką elementarną o przybliżonej masie 1 u …………

15.

2 p.

Podaj dwa argumenty przemawiające za stosowaniem izotopów promieniotwórczych.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

16. * Wiedząc, że w ciągu 15 godzin połowa jąder atomowych izotopu

24

Na ulega rozpadowi, oblicz, ile

gramów tego izotopu pozostanie po 60 godzinach w próbce zawierającej początkowo 100 g substancji
radioaktywnej.