Egzamin maturalny

maj 2009

BIOLOGIA

POZIOM ROZSZERZONY

KLUCZ PUNKTOWANIA

ODPOWIEDZI

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

17

Zadanie 1.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Wskazanie charakterystycznych cech budowy
tkanek i okre

Ğlenie ich funkcji w organizmie

cz

áowieka.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za przyporządkowanie dwóch przedstawionych na rysunkach

nab

áonków do miejsc ich wystĊpowania w organizmie czáowieka.

Poprawna odpowied

Ĩ:

I – B, II – C

Zadanie 2.

Tworzenie informacji

Zaplanowanie do

Ğwiadczenia wykazującego obecnoĞü

glukozy w soku z winogron.

0–3

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za podanie w caáoĞci prawidáowego opisu: próby kontrolnej,

próby badawczej oraz sposobu ustalenia wyników w tym do

Ğwiadczeniu.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

1. opis próby kontrolnej
Do probówki nale

Īy wlaü roztwór glukozy i dodaü odczynniki Fehlinga (I i II), nastĊpnie

podgrza

ü nad palnikiem.

2. opis próby badawczej
Do probówki nale

Īy wlaü sok z winogron i dodaü odczynniki Fehlinga (I i II), nastĊpnie

podgrza

ü nad palnikiem.

3. przyk

áady opisu sposobu ustalenia wyników

nale

Īy obserwowaü zmianĊ zabarwienia w obu probówkach

lub
nale

Īy obserwowaü, czy w probówce 1 i 2 roztwór przyjmuje ceglastoczerwony kolor.

Zadanie 3.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozpoznanie substratów i produktów etapu
oddychania tlenowego w mitochondrium
na podstawie schematu.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wybór zestawu związków poprawnie opisujących substraty

i produkty przemian w mitochondrium.

Poprawna odpowied

Ĩ:

B

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

18

Zadanie 4.

Tworzenie informacji

Wyja

Ğnienie zaleĪnoĞci miĊdzy budową

mitochondriów a intensywno

Ğcią metabolizmu

w komórkach ró

Īnych narządów czáowieka.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wskazanie schematu przedstawiającego mitochondrium

pochodz

ące z miĊĞnia szkieletowego oraz uzasadnienie tego wyboru poprzez podanie

zale

ĪnoĞci miĊdzy pofaádowaniem wewnĊtrznej báony mitochondrium a wytwarzaniem ATP

i prac

ą miĊĞni.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Mitochondrium na schemacie B, poniewa

Ī wiĊksza liczba grzebieni powoduje zwiĊkszoną

produkcj

Ċ ATP, które jest niezbĊdne do skurczu miĊĞni.

Zadanie 5.

Tworzenie informacji

Sformu

áowanie wniosku na podstawie opisu

przeprowadzonego do

Ğwiadczenia.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za poprawnie sformuáowany wniosek dotyczący funkcji aparatów

Golgiego w komórkach nab

áonkowych jelita szczura.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

W aparacie Golgiego glukoza

áączy siĊ z biaákami (tworzą siĊ glikoproteiny).

Zadanie 6.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie informacji i wyja

Ğnienie zaleĪnoĞci

przyczynowo-skutkowych pomi

Ċdzy badanym

obiektem a obserwowanym zjawiskiem.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wskazanie ucznia, który moĪe zaobserwowaü zjawisko

plazmolizy oraz prawid

áowe uzasadnienie uwzglĊdniające wybór komórki roĞlinnej i opis

mechanizmu plazmolizy.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Ucze

Ĕ nr 3, poniewaĪ w komórkach roĞlinnych zachodzi plazmoliza. Woda z komórki bĊdzie

przedostawa

ü siĊ do roztworu o wyĪszym stĊĪeniu (roztworu hipertonicznego).

Zadanie 7.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie wyników do

Ğwiadczenia wykazującego

zale

ĪnoĞü wzrostu roĞlin od róĪnej barwy Ğwiatáa.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie I grupy siewek, które w doĞwiadczeniu uzyskaáy

najwy

Īszy wzrost i podanie trafnego uzasadnienia uwzglĊdniającego udziaá fotosyntezy w ich

intensywnym wzro

Ğcie.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Ro

Ğliny z grupy I bĊdą najwyĪsze, poniewaĪ byáy naĞwietlane Ğwiatáem o dáugoĞci fali 440

nm (niebieskim), a jest to widmo, w którym ich fotosynteza by

áa najintensywniejsza.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

19

Zadanie 8.

a)

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Opisanie przebiegu procesu fotosyntezy – podanie
nazwy fazy przedstawionej na schemacie.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za zaznaczenie poprawnej nazwy fazy procesu fotosyntezy.

Poprawna odpowied

Ĩ:

A. cykl Calvina

b)

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Opisanie przebiegu procesu fotosyntezy – podanie
lokalizacji fazy przedstawionej na schemacie.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie dokáadnej lokalizacji fazy przedstawionej

na schemacie.

Poprawna odpowied

Ĩ:

stroma chloroplastu
c)

Korzystanie z informacji

Odczytanie ze schematu sk

áadników siáy

asymilacyjnej bior

ącej udziaá w opisywanej fazie.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wypisanie ze schematu obu prawidáowych skáadników siáy

asymilacyjnej.

Poprawna odpowied

Ĩ:

NADPH +H

+

i ATP

Zadanie 9.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Wykazanie zwi

ązku budowy tkanki roĞlinnej z jej

przystosowaniem do pe

ánionej funkcji.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie peánej nazwy tkanki zaznaczonej na rysunku oraz

1 punkt za okre

Ğlenie przystosowania jej budowy do peánionej funkcji.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Jest to mi

Ċkisz asymilacyjny palisadowy, który ma liczne chloroplasty z barwnikiem

fotosyntetycznie czynnym bior

ącym udziaá w fotosyntezie.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

20

Zadanie 10.

a)

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozpoznanie i podanie nazw elementów budowy
przedstawionego na schemacie kwiatu ro

Ğliny

jednoli

Ğciennej.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie wszystkich prawidáowych nazw elementów budowy

kwiatu tulipana wskazanych na schemacie.

Poprawna odpowied

Ĩ:

A. okwiat, B. s

áupek, C. prĊcik

b)

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Okre

Ğlenie sposobu zapylania kwiatu

przedstawionego na schemacie i uzasadnienie tego
sposobu cech

ą budowy kwiatu.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za stwierdzenie, Īe kwiaty tulipana są owadopylne oraz 1 punkt

za trafne uzasadnienie tego stwierdzenia.

Poprawna odpowied

Ĩ:

Kwiaty tulipana s

ą owadopylne.

Przyk

áady uzasadnienia:

posiadaj

ą barwny okwiat, który zwabia owady

lub
maj

ą lepki pyáek mogący przyklejaü siĊ do ciaáa owada

Zadanie 11.

Tworzenie informacji

Sformu

áowanie hipotezy badawczej potwierdzonej

wynikami do

Ğwiadczenia przedstawionego na

schemacie.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za sformuáowanie trafnej hipotezy do doĞwiadczenia dotyczącego

wp

áywu auksyny i cytokininy na przeksztaácanie siĊ kallusa albo w korzenie, albo w pĊdy.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

Rozwój korzeni lub p

Ċdów z kallusa zaleĪy od proporcji auksyn w stosunku do cytokinin.

lub
Przewaga cytokinin nad auksynami powoduje wykszta

ácenie siĊ pĊdów z kallusa.

lub
Przewaga auksyn nad cytokininami powoduje wykszta

ácenie siĊ korzeni z kallusa.

Zadanie 12.

Korzystanie z informacji

Zredagowanie opisu zasady dzia

áania enzymu

przedstawionej w formie schematu.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za prawidáowe zredagowanie opisu wpáywu substancji X

na dzia

áanie enzymu przedstawionego na schemacie.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

21

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Substancja X przy

áącza siĊ do enzymu w centrum allosterycznym, powodując zmianĊ

struktury jego centrum aktywnego i dzi

Ċki temu umoĪliwia przyáączenie substratu do enzymu

(powstaje kompleks „enzym-substrat”).

Zadanie 13.

Tworzenie informacji

Sformu

áowanie problemu badawczego

do do

Ğwiadczenia na podstawie informacji

przedstawionych w tabeli.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za poprawne sformuáowanie problemu badawczego

do do

Ğwiadczenia dotyczącego wpáywu odczynu Ğrodowiska na trawienie biaáka przez

enzymy soku trzustkowego.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi

x Wpáyw pH na trawienie biaáka przez enzymy soku trzustkowego.
x Jakie jest optymalne pH dla proteolitycznych enzymów trzustkowych?

Zadanie 14.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozró

Īnienie substancji biorących poĞredni udziaá

w przebiegu trawienia w

Īoáądku i dwunastnicy oraz

okre

Ğlenie ich funkcji w przewodzie pokarmowym.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za wpisanie do tabeli kaĪdej z dwóch prawidáowych

substancji, które nie s

ą enzymami wraz z trafnym uzasadnieniem funkcji kaĪdej z nich

w przewodzie pokarmowym cz

áowieka.

Przyk

áady poprawnych odpowiedzi:

substancja

funkcja

Īoáądek kwas

solny

– zakwasza

Ğrodowisko uaktywniając pepsynogen

– dezynfekuje pokarm

dwunastnica

Īóáü emulguje

t

áuszcze

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie tylko nazw obu substancji.

Zadanie 15.

Korzystanie z informacji

Okre

Ğlenie róĪnic miĊdzy procesami zachodzącymi

w komórkach kosmków jelitowych
przedstawionych na schematach.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za podanie kaĪdej z dwóch róĪnic w sposobie wcháaniania

oraz dalszego transportu produktów trawienia skrobi i t

áuszczów w obrĊbie kosmków

jelitowych.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

22

Przyk

áady poprawnych odpowiedzi:

x We wcháanianiu glukozy do komórki kosmka uczestniczy biaáko transportowe (SGLT 1)

oraz jony Na

+

, natomiast wch

áanianie produktów trawienia táuszczów wspomaga

pocz

ątkowo Īóáü, a nastĊpnie odbywa siĊ ono na drodze dyfuzji.

x Transport produktów trawienia táuszczów wewnątrz komórki kosmka wymaga nakáadu

energii (do wytworzenia chylomikronów), a transport glukozy nie wymaga.

Zadanie 16.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie przedstawionych w tek

Ğcie

informacji, dotycz

ących sposobu okreĞlania grup

krwi.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie prawidáowej grupy krwi dodanej do probówek

w opisanym do

Ğwiadczeniu.

Poprawna odpowied

Ĩ:

grupa krwi: 0.

Zadanie 17.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie informacji przedstawionych
na schemacie i w tabeli, dotycz

ących dziaáania serca.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wáaĞciwe przyporządkowanie wszystkich opisów kierunku

przep

áywu krwi do opisanej w tabeli fazy pracy serca.

Poprawna odpowied

Ĩ:

faza I – B, faza II – D, faza III – A

Zadanie 18.

Tworzenie informacji

Wyja

Ğnienie zaleĪnoĞci miĊdzy mechanizmem

wymiany gazowej w p

áucach a ciĞnieniem parcjalnym

tlenu w powietrzu na ró

Īnych wysokoĞciach.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za prawidáowe wyjaĞnienie, dlaczego aby przebywaü

na wysoko

Ğci 8 tys. m n.p.m., powinno siĊ uĪywaü butli z tlenem.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Przebywanie na wysoko

Ğci 8 tys. m n.p.m. utrudnia dyfuzjĊ tlenu do krwi (tlen wolno

przenika do naczy

Ĕ wáosowatych) ze wzglĊdu na niewielką róĪnicĊ ciĞnieĔ parcjalnych,

a u

Īycie butli z tlenem spowoduje dotlenienie organizmu.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

23

Zadanie 19.

Korzystanie z informacji

Skonstruowanie wykresu liniowego na podstawie
wyników pomiaru t

Ċtna przedstawionych w tabeli.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za prawidáowe narysowanie i opisanie osi wspóárzĊdnych: oĞ X –

czas w min), o

Ğ Y – tĊtno (liczba uderzeĔ / min)

oraz
zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za prawidáowe wyskalowanie obu osi, podanie legendy

do wykresów (ch

áopiec I, cháopiec II) oraz naniesienie punktów i poáączenie ich

odpowiednimi liniami.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

0

2

4

6

8

10

12

czas w minutach

tĊ

tno [

lic

zb

a

ude

rz

e

Ĕ

/ m

in

]

cháopiec I
cháopiec II

Zadanie 20.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie informacji przedstawionych w tabeli
dotycz

ących wydolnoĞci fizycznej badanych cháopców.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wskazanie cháopca, który ma lepszą kondycjĊ fizyczną

i uzasadnienie tego wyboru.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

Ch

áopiec I ma lepszą kondycje fizyczną, poniewaĪ:

x podczas wysiáku jego tĊtno nie wzrosáo powyĪej 120 uderzeĔ na minutĊ jak u cháopca II
x czas powracania do tĊtna spoczynkowego jest u niego znacznie krótszy niĪ u cháopca II.

Zadanie 21.

Tworzenie informacji

Okre

Ğlenie tendencji zmiany ewolucyjnej w ukáadach

oddechowych kr

Ċgowców na podstawie analizy schematu.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie prawidáowej tendencji ewolucyjnej dotyczącej

powierzchni wymiany gazowej u kr

Ċgowców.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Powierzchnia wymiany gazowej zwi

Ċkszyáa siĊ poprzez pofaádowanie.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

24

Zadanie 22.

Tworzenie informacji

Skonstruowanie na podstawie schematu
prawid

áowego opisu kolejnych nastĊpstw wpáywu

danego leku na dzia

áanie synapsy.

0–3

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za kaĪdy z trzech, prawidáowy i podany w odpowiedniej

kolejno

Ğci, opis dziaáania leku wynikający ze schematu.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

1. Blokada kana

áów wapniowych i uniemoĪliwienie przedostawania siĊ jonów wapnia

do wn

Ċtrza neuronu.

2. Hamowanie uwalniania si

Ċ neuroprzekaĨnika do synapsy.

3. Blokada generowania impulsu nerwowego.

Zadanie 23.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Okre

Ğlenie, na podstawie podanych informacji,

Ĩródáa i drogi zakaĪenia siĊ bakteriami.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za kaĪde dwa z czterech przyporządkowaĔ nazw chorób

do dzia

áaĔ czáowieka, które mogą skutecznie ograniczaü ich wystĊpowanie lub przenoszenie.

Poprawna odpowied

Ĩ:

A – 5, B – 4, C – 2, D – 3

Zadanie 24.

Korzystanie z informacji

Skonstruowanie schematu klasyfikacji wirusów
na podstawie informacji zawartych w tek

Ğcie.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za narysowanie w caáoĞci poprawnego schematu.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

WIRUSY

DNA( wirusy)

RNA( wirusy)

jednoniciowe (DNA)

dwuniciowe (DNA)

dwuniciowe (RNA)

jednoniciowe (RNA)

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

25

Zadanie 25.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Ustalenie przynale

ĪnoĞci pierĞcienic do grupy

systematycznej na podstawie ich cech.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za zaznaczenie, wĞród podanych cech, kaĪdej z dwóch cech

charakterystycznych dla budowy pier

Ğcienic.

Poprawne odpowiedzi:
cechy pier

Ğcienic: B, E

Zadanie 26.

Korzystanie z informacji

Uporz

ądkowanie etapów fagocytozy przedstawionych

na schemacie wed

áug wskazanego kryterium.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wpisanie do tabeli cyfr odzwierciedlających prawidáową

kolejno

Ğü wszystkich etapów fagocytozy na podstawie analizy schematu.

Poprawna odpowied

Ĩ:

kolejno

Ğü etapów: 5, 2, 1, 4, 3

Zadanie 27.

Tworzenie informacji

Sformu

áowanie oceny dotyczącej roli mutacji

w organizmie i jej uzasadnienie na podstawie analizy
informacji w tek

Ğcie oraz tabeli kodu genetycznego.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za wykazanie braku negatywnego wpáywu opisanej mutacji

na organizm oraz uzasadnienie tej oceny.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

Mutacja ta nie ma negatywnego znaczenia, poniewa

Ī:

nie spowodowa

áa wymiany aminokwasów w biaáku, gdyĪ walina zostaáa zamieniona

na walin

Ċ

lub
jest milcz

ąca.

Zadanie 28.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozpoznanie zaznaczonej na schemacie fazy cyklu
komórkowego oraz jej wyja

Ğnienie.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie nazwy fazy cyklu komórkowego wskazanej

na schemacie oraz 1 punkt za wyja

Ğnienie, na czym ona polega.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

Faza S (syntezy) polega na:
podwojeniu ilo

Ğci cząsteczek materiaáu genetycznego komórek

lub
na replikacji DNA.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

26

Zadanie 29.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie wyników do

Ğwiadczenia

na podstawie wykresu.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie skutków mutacji dla przeĪywalnoĞci populacji bakterii

zale

Īnie od stĊĪenia antybiotyku w poĪywce.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

mutacja zwi

Ċkszyáa przeĪywalnoĞü osobników tego gatunku bakterii w obecnoĞci antybiotyku

lub
mutacja zwi

Ċkszyáa opornoĞü bakterii na antybiotyk

Zadanie 30.

a)

Tworzenie informacji

Rozwi

ązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech

u cz

áowieka – okreĞlenie genotypu mĊĪczyzny.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie genotypu mĊĪczyzny, rudowáosego daltonisty.

Poprawna odpowied

Ĩ:

genotyp m

ĊĪczyzny: rrX

d

Y

b)

Tworzenie informacji

Rozwi

ązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech

u cz

áowieka – podanie genotypów kobiety

i okre

Ğlenie prawdopodobieĔstwa pojawienia siĊ

osobnika o wskazanym fenotypie.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie wszystkich czterech moĪliwych genotypów kobiety

oraz 1 punkt za podkre

Ğlenie genotypu matki rudowáosej dziewczynki prawidáowo

rozró

Īniającej barwy.

Poprawna odpowied

Ĩ:

genotypy kobiety: RRX

D

X

D

, RrX

D

X

D

, RRX

D

X

d

, RrX

D

X

d

Zadanie 31.

Tworzenie informacji

Wykonanie oblicze

Ĕ i rozwiązanie zadania

z zakresu dziedziczenia cech u ró

Īnych

organizmów.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za obliczenie i podanie w jednostkach mapowych prawidáowej

odleg

áoĞci pomiĊdzy parą genów A i B na chromosomie.

Poprawna odpowied

Ĩ:

odleg

áoĞü: 3,6 j.m. lub 3,6 cM.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

27

Zadanie 32.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie wyników do

Ğwiadczenia

dotycz

ącego wpáywu warunków Ğrodowiska

na fenotyp osobnika.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za okreĞlenie barwy odwáoków muszek kaĪdej z hodowli

po ich przeniesieniu na po

ĪywkĊ o normalnym skáadzie (bez azotanu srebra).

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

hodowla I: barwa odw

áoków Īóáta

hodowla II: barwa odw

áoków jasnobrązowa.

Zadanie 33.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozpoznanie na schemacie procesu, któremu
podlega informacja genetyczna.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie prawidáowego oznaczenia rysunku przedstawiającego

proces replikacji.

Poprawna odpowied

Ĩ:

rysunek A

Zadanie 34.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Ustalenie przynale

ĪnoĞci czáowieka do okreĞlonych

jednostek systematycznych.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za przyporządkowanie wszystkich cech czáowieka do wskazanych

jednostek systematycznych.

Poprawna odpowied

Ĩ:

I – D, II – A, III – B

Zadanie 35.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozró

Īnienie czynników zewnĊtrznych

reguluj

ących liczebnoĞü populacji i okreĞlenie ich

wp

áywu na populacjĊ.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za wybór czynnika i okreĞlenie jego wpáywu na liczebnoĞü

populacji.

Przyk

áady poprawnych odpowiedzi:

x DostĊpnoĞü i iloĞü pokarmu wpáywa na kondycjĊ fizyczną osobników, np. gdy jest go

za ma

áo moĪe nastąpiü zwiĊkszona umieralnoĞü osobników.

x Czynniki abiotyczne np. temperatura wpáywa na ogólne warunki Īyciowe osobników, np.

zbyt wysoka lub zbyt niska mo

Īe powodowaü choroby lub Ğmierü osobników.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

28

x Konkurencja miĊdzygatunkowa w zaleĪnoĞci od kierunku dziaáania moĪe ograniczaü

liczebno

Ğü populacji danego gatunku, jeĪeli nie jest na tyle silny, by konkurowaü z innym,

np. o miejsce do

Īycia.

Zadanie 36.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Okre

Ğlenie przyrodniczych nastĊpstw ograniczania

bioró

ĪnorodnoĞci.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje po 1 punkcie za podkreĞlenie kaĪdego z dwóch dziaáaĔ czáowieka, które

mog

áyby zapobiec zmniejszaniu siĊ róĪnorodnoĞci genetycznej organizmów.

Poprawne odpowiedzi:
B, D

Zadanie 37.

Wiadomo

Ğci i rozumienie

Rozró

Īnienie i opisanie piramidy ekologicznej

na podstawie analizy schematów.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie oznaczenia schematu przedstawiającego piramidĊ

energii wraz z uzasadnieniem tego wyboru.

Przyk

áad poprawnej odpowiedzi:

Jest to piramida A, poniewa

Ī iloĞü energii zmniejsza siĊ na kaĪdym kolejnym poziomie

troficznym, gdy

Ī kaĪdy kolejny organizm wykorzysta ją na wáasne procesy Īyciowe.

Zadanie 38.

Tworzenie informacji

Sformu

áowanie argumentów dotyczących korzyĞci

z zastosowania GMO.

0–2

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za podanie trafnego argumentu wykazującego pozytywne

znaczenie GMO dla cz

áowieka oraz 1 punkt za podanie argumentu wykazującego pozytywne

znaczenie GMO dla

Ğrodowiska.

Przyk

áady poprawnych odpowiedzi:

Przyk

áady argumentów dla czáowieka:

x DziĊki transgenicznym zwierzĊtom moĪna produkowaü niektóre lekarstwa, np. hormony

niezb

Ċdne w leczeniu osób chorych.

x RoĞliny transgeniczne mogą byü odporne na mróz, mogą byü dáuĪej przechowywane a te

cechy s

ą poĪądane w rolnictwie.

Przyk

áad argumentu dla Ğrodowiska:

x Transgeniczne roĞliny mogą byü odporne na dziaáanie szkodników, co moĪe zmniejszyü

u

Īycie Ğrodków ochrony roĞlin i ograniczyü zatrucie nimi Ğrodowiska.

Biologia – poziom rozszerzony

Klucz punktowania odpowiedzi

29

Zadanie 39.

Tworzenie informacji

Zinterpretowanie przedstawionych na wykresie
informacji, dotycz

ących zanieczyszczeĔ powietrza

i okre

Ğlenie tendencji zaobserwowanych zmian.

0–1

Zdaj

ący otrzymuje 1 punkt za okreĞlenie tendencji zmian zanieczyszczeĔ powietrza

we wskazanych latach i podanie jednej prawdopodobnej przyczyny tych zmian.

Przyk

áady poprawnej odpowiedzi:

Jest to tendencja spadkowa spowodowana prawdopodobnie:
x zmianą technologii w wielu zakáadach przemysáowych
x zmianami przepisów prawnych dotyczących dopuszczalnych norm emisji zanieczyszczeĔ.