41

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

CZWARTA SEKCJA

KRZYCH i GURBIERZ przeciwko POLSCE

(SKARGA nr 35615/03)

WYROK – 13 lutego 2007

W sprawie Krzych i Gurbierz przeciwko Polsce,
Europejski Trybunał Praw Człowieka (Sekcja Czwarta), zasiadając jako

Izba składajaca się z następujących sędziów:

Pan Nicolas B

RATZA

, Przewodniczący,

Pan G. B

ONELLO

,

Pan K. T

RAJA

,

Pan L. G

ARLICKI

,

Pani L. M

IJOVIĆ

,

Pan J. Š

IKUTA

,

Pani P. H

IRVELÄ

, sędziowie,

oraz Pan T.L. E

ARLY

, Kanclerz Sekcji,

obradując na posiedzeniu zamkniętym 23 stycznia 2007 r.,
wydaje następujący wyrok, który został przyjęty w tym dniu:

POSTĘPOWANIE

1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 35615/03) wniesionej przeciwko Rze-

czypospolitej Polskiej do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji o Ochro-
nie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności („Konwencja”) przez dwóch
obywateli polskich pana Władysława Krzycha oraz pana Tadeusza Gurbierza
(„skarżący”) w dniu 31 października 2003 r.

2. Rząd polski („Rząd”) był reprezentowany przez swojego pełnomocni-

ka, pana J. Wołąsiewicza z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

3. W dniu 1 września 2005 r. Przewodniczący Czwartej Sekcji Trybunału

podjął decyzję o zakomunikowaniu Rządowi skargi wniesionej przez skarżą-
cych, która dotyczyła przewlekłości postępowania sądowego. Na podstawie

42

art. 29 § 3 Konwencji zdecydowano, że kwestia dopuszczalności i meritum
skargi zostanie rozpatrzona w tym samym terminie.

FAKTY

I. OKOLICZNOŚCI SPRAWY

4. Skarżący urodzili się odpowiednio w roku 1942 i 1946, mieszkają

w Rybniku, w Polsce.

5. W latach 1992 oraz 1993 prokurator prowadził dochodzenie w spra-

wie gospodarczej działalności skarżących, która rzekomo była niezgodna
z prawem.

6. 16 grudnia 1993 r. skarżący zostali oskarżeni o oszustwo.
7. W czerwcu 1994 r. zostali oni postawieni przed Sądem Wojewódzkim

w Katowicach.

8. W dniu 18 października 1994 r. sąd przeprowadził pierwszą rozprawę.
9. W roku 1995 sąd przeprowadził dziewięć rozpraw. Niektóre z nich były

odraczane lub odwoływane z powodu niestawiennictwa świadków. W latach
1996, 1997 oraz 1998 sąd zaplanował przeprowadzenie licznych rozpraw,
jednakże większość z nich również została odroczona z powodu niestawien-
nictwa świadków lub odwołana.

10. W dniu 10 grudnia 1998 r. Sąd Wojewódzki w Katowicach wydał

wyrok. Sąd uznał skarżących za winnych popełnienia zarzucanego im czynu
i skazał ich odpowiednio na rok i sześć miesięcy oraz na dwa lata pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary.

11. Skarżący odwołali się od wyroku.
12. Sąd Apelacyjny w Katowicach przeprowadził rozprawę w dniu

27 kwietnia 2000 r., na której wydał postanowienie o uchyleniu zaskarżonego
wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia.

13. 6 września 2000 r. Sąd Okręgowy w Katowicach przeprowadził pierw-

szą rozprawę.

14. W styczniu 2001 r. sąd uznał, że sądem właściwym do prowadzenia

postępowania jest Sąd Okręgowy w Gliwicach.

15. Sąd właściwy przeprowadził rozprawy w maju, lipcu i listopadzie

2001 r. Następnie rozprawy przeprowadzane były w rocznych odstępach:
w październiku 2002 r. oraz we wrześniu 2003 r. Rozprawa wyznaczona
na wrzesień 2003 r. przeprowadzona została przez Sąd Rejonowy w Racibo-
rzu, któremu w międzyczasie sprawa została przekazana do rozpatrzenia.

16. Sąd Rejonowy w Raciborzu przeprowadził kilka rozpraw i w dniu

28 września 2004 r. wydał wyrok. Sąd uznał skarżących za winnych popełnie-
nia zarzucanego im czynu, jednocześnie zmniejszając wymiar kary pozbawie-
nia wolności, wymierzonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

43

17. Skarżący odwołali się od wyroku.
18. W dniu 2 listopada 2004 r. skarżący złożyli do Sądu Apelacyjnego

w Katowicach skargę na przewlekłość postępowania sądowego, wniesioną
na podstawie ustawy z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpo-
znania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. W dniu
14 grudnia 2004 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił skargę. Sąd wziął
pod uwagę jedynie postępowanie, które toczyło się przed Sądem Rejonowym
w okresie od 2002 do 2004 roku, stwierdzając jednocześnie, że było one pro-
wadzone bez nieuzasadnionej zwłoki. Wskazał również, iż sąd ten nie może
ponosić odpowiedzialności za opóźnienia spowodowane niestawiennictwem
świadków lub chorobą stron.

19. 21 lutego 2005 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie skar-

żących od wyroku z dnia 28 września 2004 r. Wyrok jest ostateczny.

II. ODPOWIEDNIE PRAWO KRAJOWE

20. Odpowiednie prawo krajowe oraz praktyka w zakresie środków

na przewlekłość postępowania sądowego zostały przedstawione w orzecze-
niach Trybunału w sprawach Charzyński p. Polsce nr 15212/03 (decyzja), §§
12-23, ECHR 2005-V oraz Ratajczyk p. Polsce nr 11215/02 (decyzja), ECHR
2005-VIII, jak również w wyroku w sprawie Krasuski p. Polsce, nr 61444/00,
§§ 34-46, ECHR 2005-V.

PRAWO

I. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁÓW 6 § 1 ORAZ 7

KONWENCJI NA SKUTEK NARUSZENIA PRAWA DO
SPRAWIEDLIWEGO ROZPATRZENIA SPRAWY

21. Skarżący twierdzili przede wszystkim, że postępowanie w ich spra-

wie było prowadzone niesprawiedliwie. Wskazywali w szczególności na błę-
dy popełniane przez sądy w ustaleniu stanu faktycznego oraz zastosowaniu
właściwej podstawy prawnej. Zarzut ten został zbadany pod kątem zgodności
z art. 6 § 1 Konwencji, który przewiduje, że:

„Przy rozstrzyganiu o... zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko nie-

mu sprawie karnej, każdy ma prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia jego spra-
wy... przez sąd...”.

22. Trybunał przypomina, że zgodnie z art. 19 Konwencji, jego obowiąz-

kiem jest zapewnienie przestrzegania zobowiązań, które wynikają z postano-
wień Konwencji dla układających się Stron. W szczególności zadaniem jego
nie jest zajmowanie się błędami dotyczącymi ustalenia stanu faktycznego lub
zastosowania właściwej podstawy prawnej, które rzekomo zostały popełnione

44

przez sądy krajowe, chyba że, i tylko w takim zakresie, w jakim mogą one
naruszać prawa i wolności chronione przez Konwencję.

23. W omawianej sprawie skarżący nie powoływali się na żadne konkretne

naruszenie ich prawa do sprawiedliwego procesu w odniesieniu do konkret-
nego sądu. W rzeczywistości ich zarzuty ograniczają się do kwestionowania
ich rzekomo niesłusznego skazania. Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności
sprawy, Trybunał jest zdania, że brak jest podstaw, by uznać, że postępowanie
było prowadzone w sposób niesprawiedliwy.

W związku z powyższym ta część skargi jest oczywiście bezzasadna

i musi zostać oddalona na podstawie art. 35 §§ 3 i 4 Konwencji.

II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 6 § 1 KONWENCJI

NA SKUTEK NARUSZENIA PRAWA DO ROZPOZNANIA
SPRAWY BEZ NIEUZASADNIONEJ ZWŁOKI

24. Skarżący wskazywali, że czas trwania postępowania w ich spra-

wie był niezgodny z wymogiem „rozsądnego terminu” przewidzianego
w art. 6 § 1 Konwencji, który brzmi następująco:

„Przy rozstrzyganiu o... zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko nie-

mu sprawie karnej, każdy ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym
terminie przez... sąd”.

25. Rząd zakwestionował ten argument.
26. Skarżący wskazywali, że zarzuty zostały im przedstawione w dniu

16 grudnia 1993 r. Rząd nie kwestionował tej daty. Jednakże postępowanie
rozpoczęło się, jak dowodzili skarżący, w dniu 18 października 1994 r., kiedy
to odbyła się pierwsza rozprawa. Mając na względzie bogate orzecznictwo
Trybunału w tym zakresie, uważa on, że okres, który należy brać pod uwagę,
rozpoczął się w dniu 16 grudnia 1993 r., kiedy to skarżącym postawione zo-
stały zarzuty, a zakończył w dniu 21 lutego 2005 r., kiedy to Sąd Okręgowy
w Gliwicach oddalił apelację skarżących. Postępowanie to przed dwoma in-
stancjami sądowymi trwało więc 11 lat, 2 miesiące i 9 dni.

A. Dopuszczalność

27. Trybunał uważa, że zarzut ten nie jest oczywiście bezzasadny w rozu-

mieniu art. 35 § 3 Konwencji. Wskazuje następnie, że nie jest on niedopusz-
czalny na żadnej innej podstawie.

W związku z powyższym musi zostać uznany za dopuszczalny.

B. Meritum

28. Trybunał przypomina, że ocena czasu trwania postępowania pod kątem

jego rozsądności musi być dokonywana w świetle okoliczności danej spra-
wy oraz w odniesieniu do następujących kryteriów: stopnia skomplikowania

45

sprawy, zachowania skarżących oraz odpowiednich władz krajowych (zob.
m.in. Pélissier i Sassi p. Francji [GC], nr 25444/94, § 67, ECHR 1999-II).

29. Trybunał często uznawał, że dochodziło do naruszenia art. 6 § 1 Kon-

wencji w sprawach podobnych do obecnie omawianej (zob. Pélissier i Sassi,
cytowany powyżej). Ponadto Trybunał uznał, iż oddalając skargę na przewle-
kłość postępowania wniesioną przez skarżących, Sąd Apelacyjny w Katowi-
cach nie zastosował standardów zgodnych z zasadami zawartymi w orzecz-
nictwie Trybunału (zob. Majewski p. Polsce, nr 52690/99, § 36, 11 paździer-
nik 2005 r.).

30. Po zbadaniu wszystkich przedłożonych dokumentów Trybunał stwier-

dza, że Rząd nie przedstawił żadnych faktów lub argumentów, które mo-
głyby skłonić go do zajęcia odmiennego stanowiska w omawianej sprawie.
Mając na uwadze swoje orzecznictwo w tym zakresie, Trybunał stwierdza,
że w obecnej sprawie postępowanie było przewlekłe i nie spełniło wymogu
tzw. rozsądnego terminu.

Doszło zatem do naruszenia art. 6 § 1 Konwencji.

III. ZASTOSOWANE ARTYKUŁU 41 KONWENCJI

31. Art. 41 Konwencji brzmi:

„Jeśli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protoko-

łów i jeżeli prawo wewnętrzne zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony
pozwala na tylko częściowe usunięcie skutków tego naruszenia, Trybunał, gdy
zachodzi taka potrzeba, zasądza na rzecz pokrzywdzonego słuszne zadośćuczy-
nienie”.

A. Szkoda

32. Skarżący żądali łącznie kwoty ponad 700 000 złotych tytułem od-

szkodowania za poniesione szkody materialne oraz kwoty 54 000 złotych dla
każdego z nich tytułem zadośćuczynienia za szkody niematerialne.

33. Rząd zakwestionował ich żądania.
34. Trybunał nie dopatrzył się żadnego związku przyczynowego pomię-

dzy stwierdzonym naruszeniem a rzekomą szkodą materialną; z tego względu
oddalił żądanie dotyczące odszkodowania. Z drugiej strony jednak, przyznał
każdemu ze skarżących kwotę 6000 euro tytułem zadośćuczynienia za ponie-
sione straty moralne.

B. Koszty i wydatki

35. Skarżący domagali się również kwoty ponad 80 000 złotych tytułem

kosztów i wydatków poniesionych przed sądami krajowymi oraz Trybunałem.

36. Rząd zakwestionował ich żądania.
37. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, skarżący są uprawnieni do zwro-

tu poniesionych kosztów i wydatków tylko do wysokości, do której wykażą,

46

że były one faktycznie poniesione, konieczne oraz uzasadnione co do wyso-
kości. W omawianej sprawie, biorąc pod uwagę posiadane informacje i po-
wyższe kryteria, Trybunał uznał za uzasadnione przyznanie każdemu ze skar-
żących, reprezentowanych przez pełnomocnika, kwoty 100 euro tytułem po-
niesionych kosztów.

C. Odsetki za zwłokę

38. Trybunał uważa, iż odsetki za zwłokę powinny być określone na pod-

stawie marginalnej stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego plus
trzy punkty procentowe.

Z TYCH WZGLĘDÓW TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1. Uznaje

dopuszczalność skargi w odniesieniu do zarzutu przewlekłości po-

stępowania sądowego, pozostałe zarzuty uznaje natomiast za niedopusz-
czalne;

2. Uznaje, że doszło do naruszenia art. 6 § 1 Konwencji;
3. Uznaje, że

(a) pozwane państwo jest zobowiązane do zapłaty każdemu ze skarżą-

cych, w ciągu trzech miesięcy od dnia, w którym wyrok stanie się
prawomocny, zgodnie z artykułem 44 § 2 Konwencji, następujących
kwot, po przeliczaniu na walutę krajową pozwanego państwa na pod-
stawie kursu z dnia wydania wyroku:
(i) 6000 euro (sześć tysięcy euro) jako zadośćuczynienie za szkody

niematerialne;

(ii) 100 euro (sto euro) tytułem poniesionych kosztów i wydatków;
(iii) wszelkich podatków, które mogą zostać naliczone:

(b) od wygaśnięcia powyższego trzymiesięcznego terminu do momen tu

zapłaty płatne będą zwykłe odsetki według marginalnej stopy procento-
wej Europejskiego Banku Centralnego plus trzy punkty procentowe;

5. Oddala pozostałe żądania skarżącego dotyczące zadośćuczynienia.

Sporządzono w języku angielskim i obwieszczone pisemnie 13 lutego

2007 r., zgodnie z artykułem 77 §§ 2 i 3 Regulaminu Trybunału.

T.L. E

ARLY

Nicolas

B

RATZA

Kanclerz Przewodniczacy