Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 28.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040528.html

1 z 3

2008-02-28 10:05

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo

prowadzący: dr Luba data: 28.05.2004 aktualizacja: 08.06.2004

powrót

drukuj

kontakt

zapisz

17. I Grupa Krakowska
Powstała na początku lat 30. na krakowskiej ASP, byli w niej artyści związani z KPP [nie mylić z KP
;-) ]. 20 lat później powstała II GK - również była związana z komunistami, ale było w niej tylko kilku
artystów z I Grupy.
I GK była jednym z bardziej nowatorskich ugrupowań w 20leciu. Byli w niej artyści-buntownicy
pozostający w kontrze do artystowskich póz młodych artystów pochodzących z inteligenckich domów.
W 1931 doszło na krakowskiej ASP do antysemickich zamieszek, studenci byli b silnie podzieleni,
część z nich pod wpływem wydarzeń opowiedziała się za KPP. Potem z tych sympatyków powstała I
GK. Ówczesna sytuacja polityczna była napięta, dochodziło do zamieszek, interwencji policji. Studenci
zorganizowali wystawę, która wywołała zamieszki - pokaz grafik o ostrej wymowie politycznej.
Jednym z głównych zaangażowanych był Leopold Lewicki, na wystawie pokazał prace silnie
komunizujące, o zbrutalizowanej formie.
Choć artyści z I GK byli blisko z komunizmem nie popierali realizmu socjalistycznego - odrzucali
realizm, artystycznie bliższa była im awangarda francuska, niemiecka, łódzka (Kobro, Strzemiński).
Mimo prześladowań ze strony policji utrzymywali swoją postawę, prowadzili wykłady dla robotników,
organizowali dla nich przedstawienia. Współpracowali z teatrzykiem Cricot, założyli Szopkę
Krakowską - przedstawienia polityczne. Odrzucali sztukę narodową, nacjonalistyczną, poszukiwali
nowych form. Przystąpili do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, współpracowali z
komunizującą młodzieżą UJ.
W 1933 od była się I wystawa I GK - wykrystalizowała się wtedy nazwa i program (praktycznie
działali razem od 1932), mieli poparcie mieszkającego we Lwowie Leona Chwistka. Skład: Sasza
Blonder, Berta Grünberg, Maria Jarema, Leopold Lewicki, Stanisław Osostowicz, Sz Piasecki,
Bolesław Stawiński, Jonasz Stern, Aleksander Winnicki, Adam Marczyński. Grupa na początku nie
miała swojego programu, ale cechami charakterystycznymi była fascynacja nowatorstwem,
ekspresjonizmem, surrealizmem (choć żaden z artystów nie był surrealistą). Mieli silne kontakty z
teatrem, Maria Jaremianka (choć była rzeźbiarką) głównie wykonywała scenografie dla Cricot -
surowe, abstrakcyjne, prymitywizujące. Grupa prowadziła własną działalność polityczną, np.
Jaremianka wyprodukowała ulotkę na 1 maja, potem wydali manifest-przesłanie do innych artystów -
głosili że niezależność jest najwyższą wartością w sztuce. Postulowali odrzucenie nacisków
politycznych w sztuce (też po wojnie - Jaremianka jako jedna z nielicznych odrzuciła socrealizm).
Łączyli awangardę ze sztuką zaangażowaną, o wymowie politycznej - spotykały ich ciągłe represje,
aresztowania, grupa się przez to szybko rozpadła. W 1937 artyści związani z grupą zostali wyrzuceni ze
Związku Artystów Plastyków, część została aresztowana (np. Jonasz Stern przesiedział 1,5 r w
Berezie), część wyjechała (Stern, Jarema).
Wystawy I GK: 1933 Lwów, 1934 Krzemieniec (miejsce licznych plenerów artystycznych), 1935
Kraków (wystawili się z nimi Strzemiński i Kobro), 1937 ostatnia.

W malarstwie charakterystyczne dla I GK są silne kolory, malowanie płasko, uproszczenie,
prymitywizacja.
W rzeźbie nawiązywali do dokonań Pronaszki (choć formuła formistów już się wtedy wyczerpała) - był
to okres przed awangardą postkonstruktywistyczną, czas licznych poszukiwań.

Maria Jaremianka
Na początku była znana jako rzeźbiarka, ale też rysowała i malowała - swe prace zaczęła pokazywać
dopiero w Paryżu, po wyjeździe w 1937.
- Pomona? - nawiązania do klasycyzmu, brak radykalnej formy - rzeźba z okresu studiów (uczyła się u
Dunikowskiego - wykładowcy popierali awangardowe eksperymenty studentów, póki ci nie wdali się w
politykę).
- głowa Henryka Wicińskiego 1933 - fascynacja prymitywizmem, poszukiwaniami Picassa.
- Kompozycja 1934 - nawiązania do Picassa, awangardy paryskiej.
- Kompozycja 1934 - eksperymenty w stylu Archipenki: pozytyw i negatyw, formy otwarte, rzeźba
kształtuje przestrzeń.
- Kompozycja 1937 - ważna jest przestrzeń, powietrze. Widoczne są nawiązania do jej malarstwa i
monotypii.
- Nagrobek robotników zabitych w zamieszkach w Krakowie 1936 - forma uproszczona, abstrakcyjna.

Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 28.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040528.html

2 z 3

2008-02-28 10:05

- [gwasz] 1935

Henryk Wiciński
Początkowo tworzył figuratywnie, potem coraz bardziej abstrakcyjnie.
- [głowa kobieca] 1933
- Tors 1934
- Siedząca (Leżąca) 1934-36

Jonasz Stern
- Akt 1937 - połączenie lekcji kubofuturyzmu ze sztuką Légera - kubizująca, o intensywnych barwach.
- Bezrobotny grafika 1933 - brutalizm, była pokazana w krakowskiej ASP na wystawie, która
wywołała zamieszki.

Leopold Lewicki
- W więzieniu 1931 - uproszczenie, prymitywizacja.
- Pogrzeb I klasy?
Był głownie grafikiem i malarzem, ale też trochę rzeźbił, np.:
- Kompozycja 1934

Sasza Blonder
- W więzieniu poł lat 30. - geometryzacja, uproszczenie, brak portretowości, sugestywność. Silna,
gruba kreska, całość ciemna, ponura.
- W kamieniołomach poł lat 30. - w takich dziełach Chwistek upatrywał realizacji swojej koncepcji
strefizmu - m.in. dla tego popierał GK.
- [2x kompozycja abstrakcyjna] lata 30. - widoczne różne kierunki poszukiwań.
- Kompozycja z lampą naftową 1935-37 - dwie przestrzenie: kolorowa lampa na I planie, w tle
rysunki ludzików.

Stanisław Osostowicz
- W cyrku x2, Zamieszki (strajki) ok. 1933 - podział na strefy, elementy z futuryzmu i
ekspresjonizmu, ale pojawiają się też dziwne stwory.
- Rozruchy uliczne 1932-22 - prymitywizacja, karykaturalność (czerwoni walczą z czarnymi).
- Cyrk
- Ulica
- Na Rynku 1939 - kredki, prymitywizm a la dziecko.

Adam Marczyński
Malował martwe natury, ale inne niż np. kapiści - płaskie, prawie abstrakcyjne. Wpływ późnego
Picassa, awangardy francuskiej.
- Martwa natura x2 - budowana z linii, odcinków - lekcja z kubizmu, ale jest on przetworzony.

18. Grupa Plastyków Warszawskich (Czapka Frygijska)
Założona w 1934, kiedy to odbyła się w Warszawie wystawa sztuki sowieckiej. Wielu artystów poszło
w kierunku socrealizmu - realizm był wtedy traktowany jako podejście nowoczesne, przeciwstawne
idealizującemu klasycyzmowi lat 20. Propozycja radziecka była atrakcyjna, wielu lewicujących
artystów ją wybierało.
Grupa została założona z inspiracji KPP, celem była inwigilacja środowiska artystycznego,
przyciągnięcie lewicowych artystów, natomiast nie dążono do narzucenia środków artystycznych. KPP
po kryjomu finansowała grupę. W zebraniu założycielskim uczestniczyli m.in. Juliusz Czarnecki?,
Mieczysław Berman, Juliusz Krajewski, Franciszek Bartoszek. Początkowo nie wystawiali razem, za to
robili gazetki, odczyty dla robotników, manifesty. Pierwsza wystawa odbyła się w 1936, od lokalizacji
wzięła się nazwa grupy. Program lewicujący, społeczny, uważali, że sztuka powinna być tematyczna i
realistyczna - inaczej niż I GK.

M Berman
- Dla ojczyzny i führera 1945 - fotomontaż.
- [fotomontaż]

Juliusz Krajewski

Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 28.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040528.html

3 z 3

2008-02-28 10:05

Sama grupa miała niewielkie znaczenie artystyczne, należeli do niej twórcy mało wybitni (dobry tylko
Berman), ale działał z nimi młody artysta Juliusz Krajewski - po wojnie czołowy twórca socrealizmu
(jego żona Helena też).
- plakat propagandowy (razem z Bermanem)
- Buraczarki - przedwojenne, zapowiedź późniejszej twórczości.
- Podziękowanie traktorzyście - powojenne.

powrót

kontakt

drukuj

zapisz