1

Zajęcia 9

• Wzmacnianie sporadyczne

– Rozkłady wzmacniania
– Rozkład ciągły
– Rozkłady interwałowe
– Rozkłady proporcjonalne
– DRH, DRL, DRO, DRI, DRA

Rozkłady wzmacniania (Schedules

of Reinforcement)

• Utrzymywanie się zachowania nie wymaga

wzmacniania go za każdym razem gdy się
pojawia

• Gdy wzmocnienia pojawiają się po

zachowaniu tylko czasami mówimy o
wzmacnianiu sporadycznym

• Rozkłady wzmacniania to zasady precyzujące

warunki, które musi spełnid zachowanie by
pojawiło się po nim wzmocnienie

Zalety wzmacniania sporadycznego

• Jest ekonomiczne z punktu widzenia

poświęcanego czasu i udzielanych wzmocnieo

• Wytwarza utrzymujące się zachowania

bardziej oporne na wygaszanie

• Zmniejsza „niebezpieczeostwo” nasycenia

stosowanym wzmocnieniem

2

Główne typy rozkładów wzmacniania

• Jest wiele różnych

typów rozkładów
wzmacniania, ale
podstawowe to
rozkłady
proporcjonalne i
interwałowe

• Rozkłady mogą

wyznaczad warunki
bardzo precyzyjnie
(stałe warunki) lub
probabilistycznie
(zmienne warunki)

Badania nad rozkładami wzmacniania

(Ferster i Skinner, 1957)

Zapis kumulatywny reakcji

3

Zapis kumulatywny reakcji

Podstawowe rozkłady wzmacniania

sporadycznego

• Rozkład wzmacniania o stałych proporcjach

(FR)

• Rozkład wzmacniania o zmiennych

proporcjach (VR)

• Rozkład wzmacniania o stałych interwałach

(FI)

• Rozkład wzmacniania o zmiennych

interwałach (VI)

4

Rozkład wzmacniania o stałych

proporcjach

Przerwy po wzmocnieniu tym
dłuższe, im większe wymagania

Rozkład wzmacniania o zmiennych

proporcjach

Rozkład wzmacniania o stałych

interwałach

5

Rozkład wzmacniania o zmiennych

interwałach

Tempo reagowania dla rozkładów o zmiennych

interwałach i zmiennych proporcjach

Różnice w tempie reagowania wyjaśnia np. teoria wzmacniania
interwałów między reakcjami (IRT reinforcement theory)
W wypadku VI częściej dochodzi do wzmacniania długich pauz w
reagowaniu (Skinner, 1938)

Rozkłady wzmacniania i wygaszanie

• Nieregularne rozkłady wzmacniania sprawiają, że podtrzymywane nimi

zachowanie jest trudniej wygasid, niż zachowanie podtrzymywane
rozkładem ciągłym (CRF)

prawdopodobnie ze względu na różnice w

łatwości różnicowania warunków z/bez wzmacniania w obu wypadkach

6

Uniwersalnośd podstawowych

rozkładów wzmacniania?

• Chod Skinner

przekonywał o
uniwersalności efektów
rozkładów wzmacniania,
to u ludzi jest ona nieco
zachwiana poprzez
wykorzystanie języka:
np. samoinstruowanie,
werbalizacja reguł, itp.

Zasady wprowadzania

wzmacniania sporadycznego

• Początkowo wzmacnianie ciągłe (CRF) i

stopniowe zwiększanie wymagao aż do uzyskania
stabilnej oczekiwanej częstości reakcji

• Jeśli zmiany są za szybkie pojawią się symptomy

wygaszania (emocje, wzrost innych reakcji,
nieregularnośd reagowania)

• Zazwyczaj w pierwszej kolejności stosuje się

rozkłady FR i VR, a później (jeśli korzystne) FI i VI

Inne rozkłady wzmacniania

• Zróżnicowane wzmacnianie niskiego tempa

(differential reinforcement of low rate),

DRL

– wzmocnienia podawane jest tylko wtedy, gdy reakcja jest

wykonana po upływie określonego czasu

– jeśli pojawia się wcześniej – odliczanie czasu od początku

• Zróżnicowane wzmacnianie wysokiego tempa

(differential reinforcement of high rate),

DRH

– wzmocnienia podawane jest tylko wtedy, gdy reakcja

(często określona, większa ich liczba) jest wykonana przed
upływem określonego czasu

7

DRO

• Zróżnicowane wzmacnianie innych reakcji

(differential reinforcement

of other behavior) - wzmocnienie podawane jeśli reakcja nie jest
wykonana przed upływem określonego czasu (karanie negatywne)

Inne rozkłady wzmacniania

• Zróżnicowane wzmacnianie zachowao

niekompatybilnych

(differential reinforcement of

incompatible behavior),

DRI

– Wzmacniane jest zachowanie, które niemożliwe jest do

wykonywania w tym samym czasie co zachowanie
niepożądane (np. nie można w tym samym czasie siedzied na
krześle i chodzid po klasie)

– Wobec zachowania niepożądanego stosowane jest wygaszane

• Zróżnicowane wzmacnianie zachowao alternatywnych

(differential reinforcement of alternative behavior),

DRA

– Wzmacniane jest zachowanie alternatywne w stosunku do

niepożądanego, ale możliwe do wykonywania w tym samym
czasie

Ograniczona dostępnośd (Limited Hold)

• Ograniczenie czasem wprowadzane jako

dodatek do rozkładów FI

• Po upływie wymaganego czasu dostępnośd

wzmocnienia trwa przez pewien czas, po czym
wzmocnienie znika

– Jak np. kolejka dojazdowa, która przyjeżdża na

stację co 30 minut, ale stoi przez 5 minut, a
później odjeżdża

• Procedura zwiększa tempo reagowania

8

Jednoczesne rozkłady wzmacniania

• Dwa lub więcej rozkładów wzmacniania

działających niezależnie w tym samym czasie,
powiązanych z dwoma lub większą liczbą
rodzajów reakcji

• Organizm ma wybór co do zachowao i rozkładów,

z których korzysta w danym momencie

• Jest to zbliżenie badao do warunków

naturalnych, w których można wybierad spośród
wielu różnych zachowao i wielu różnych źródeł
wzmocnieo