1

Zajęcia 9

• Wzmacnianie sporadyczne

– Rozkłady wzmacniania
– Rozkład ciągły
– Rozkłady interwałowe
– Rozkłady proporcjonalne
– DRH, DRL, DRO, DRI, DRA

Rozkłady wzmacniania (Schedules 

of Reinforcement)

• Utrzymywanie się zachowania nie wymaga 

wzmacniania go za każdym razem gdy się 
pojawia

• Gdy wzmocnienia pojawiają się po 

zachowaniu tylko czasami mówimy o 
wzmacnianiu sporadycznym

• Rozkłady wzmacniania to zasady precyzujące 

warunki, które musi spełnid zachowanie by 
pojawiło się po nim wzmocnienie

Zalety wzmacniania sporadycznego

• Jest ekonomiczne z punktu widzenia 

poświęcanego czasu i udzielanych wzmocnieo

• Wytwarza utrzymujące się zachowania 

bardziej oporne na wygaszanie

• Zmniejsza „niebezpieczeostwo” nasycenia 

stosowanym wzmocnieniem

2

Główne typy rozkładów wzmacniania

• Jest wiele różnych 

typów rozkładów 
wzmacniania, ale 
podstawowe to 
rozkłady 
proporcjonalne i 
interwałowe

• Rozkłady mogą 

wyznaczad warunki 
bardzo precyzyjnie 
(stałe warunki) lub 
probabilistycznie 
(zmienne warunki)

Badania nad rozkładami wzmacniania 

(Ferster i Skinner, 1957)

Zapis kumulatywny reakcji

3

Zapis kumulatywny reakcji

Podstawowe rozkłady wzmacniania 

sporadycznego

• Rozkład wzmacniania o stałych proporcjach 

(FR)

• Rozkład wzmacniania o zmiennych 

proporcjach (VR)

• Rozkład wzmacniania o stałych interwałach 

(FI)

• Rozkład wzmacniania o zmiennych 

interwałach (VI)

4

Rozkład wzmacniania o stałych 

proporcjach

Przerwy po wzmocnieniu  tym 
dłuższe, im większe wymagania

Rozkład wzmacniania o zmiennych 

proporcjach

Rozkład wzmacniania o stałych 

interwałach

5

Rozkład wzmacniania o zmiennych 

interwałach

Tempo reagowania dla rozkładów o zmiennych 

interwałach i zmiennych proporcjach

Różnice w tempie reagowania wyjaśnia np. teoria wzmacniania 
interwałów między reakcjami (IRT reinforcement theory)
W wypadku VI częściej dochodzi do wzmacniania długich pauz w 
reagowaniu (Skinner, 1938)

Rozkłady wzmacniania i wygaszanie

• Nieregularne rozkłady wzmacniania sprawiają, że podtrzymywane nimi 

zachowanie jest trudniej wygasid, niż zachowanie podtrzymywane 
rozkładem ciągłym (CRF)

prawdopodobnie ze względu na różnice w 

łatwości różnicowania warunków z/bez wzmacniania w obu wypadkach

6

Uniwersalnośd podstawowych 

rozkładów wzmacniania?

• Chod Skinner 

przekonywał o 
uniwersalności efektów 
rozkładów wzmacniania, 
to u ludzi jest ona nieco 
zachwiana poprzez 
wykorzystanie języka: 
np. samoinstruowanie, 
werbalizacja reguł, itp. 

Zasady wprowadzania 

wzmacniania sporadycznego

• Początkowo wzmacnianie ciągłe (CRF) i 

stopniowe zwiększanie wymagao aż do uzyskania 
stabilnej oczekiwanej częstości reakcji

• Jeśli zmiany są za szybkie pojawią się symptomy 

wygaszania (emocje, wzrost innych reakcji, 
nieregularnośd reagowania)

• Zazwyczaj w pierwszej kolejności stosuje się 

rozkłady FR i VR, a później (jeśli korzystne) FI i VI

Inne rozkłady wzmacniania

• Zróżnicowane wzmacnianie niskiego tempa 

(differential reinforcement of low rate), 

DRL

– wzmocnienia podawane jest tylko wtedy, gdy reakcja jest 

wykonana po upływie określonego czasu

– jeśli pojawia się wcześniej – odliczanie czasu od początku

• Zróżnicowane wzmacnianie wysokiego tempa 

(differential reinforcement of high rate), 

DRH

– wzmocnienia podawane jest tylko wtedy, gdy reakcja 

(często określona, większa ich liczba) jest wykonana przed 
upływem określonego czasu

7

DRO

• Zróżnicowane wzmacnianie innych reakcji 

(differential reinforcement

of other behavior) - wzmocnienie podawane jeśli reakcja nie jest 
wykonana przed upływem określonego czasu (karanie negatywne)

Inne rozkłady wzmacniania

• Zróżnicowane wzmacnianie zachowao 

niekompatybilnych 

(differential reinforcement of 

incompatible behavior), 

DRI

– Wzmacniane jest zachowanie, które niemożliwe jest do 

wykonywania w tym samym czasie co zachowanie 
niepożądane (np. nie można w tym samym czasie siedzied na 
krześle i chodzid po klasie)

– Wobec zachowania niepożądanego stosowane jest wygaszane

• Zróżnicowane wzmacnianie zachowao alternatywnych 

(differential reinforcement of alternative behavior), 

DRA

– Wzmacniane jest zachowanie alternatywne w stosunku do 

niepożądanego, ale możliwe do wykonywania w tym samym 
czasie

Ograniczona dostępnośd (Limited Hold)

• Ograniczenie czasem wprowadzane jako 

dodatek do rozkładów FI

• Po upływie wymaganego czasu dostępnośd 

wzmocnienia trwa przez pewien czas, po czym 
wzmocnienie znika

– Jak np. kolejka dojazdowa, która przyjeżdża na 

stację co 30 minut, ale stoi przez 5 minut, a 
później odjeżdża

• Procedura zwiększa tempo reagowania 

8

Jednoczesne rozkłady wzmacniania

• Dwa lub więcej rozkładów wzmacniania 

działających niezależnie w tym samym czasie, 
powiązanych z dwoma lub większą liczbą 
rodzajów reakcji

• Organizm ma wybór co do zachowao i rozkładów, 

z których korzysta w danym momencie

• Jest to zbliżenie badao do warunków 

naturalnych, w których można wybierad spośród 
wielu różnych zachowao i wielu różnych źródeł 
wzmocnieo