Plan wykładu:

• Definicje osoby niepełnosprawnej . Medyczne, społeczne podejście do
niepełnosprawności.
• Wymiary niepełnosprawności wg WHO
• Pedagogiczna koncepcja niepełnosprawności wg Heinza Bacha.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ – stan naruszenia funkcji organizmu
• wrodzony lub powstały wskutek choroby, wypadków, starzenia się orgamzmu;
• stały lub przemijający;
• w różnym stopniu ograniczający codzienną egzystencję i pełnienie ról społecznych.

KONWENCJA O PRAWACH OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ONZ 2006
Do osób niepełnosprawnych zaliczają się osoby z długotrwałą obniżoną sprawnością
fizyczną, umysłową, intelektualną lub sensoryczną, która w interakcji z różnymi barierami
może ograniczać ich pełne i efektywne uczestnictwo w życiu społecznym na równych
zasadach z innymi obywatelami.

Wg rozporz ądzenia Ministra Pracy i Polityki Sołecznej z dn. l lutego 20O2 (Dz. U. nr 17
p óz. 162) \v sprawie kryteri ów oceny niepełnosprawności u osób do 16 r. życia
Stanami które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy są:

1)Wady wrodzone i schorzenia o różnej etologii prowadzące do niedowładów, porażenia
kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolności
chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się.
2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego,
moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność
organizmu , wymagające systematycznego leczenia w domu i| okresowego leczenia
szpitalnego;
3)upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym
4) psychozy i zespoły psychotyczne
5) zespół autystyczny
6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurotycznymi
7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od
zakończenia leczenia
8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego
sprawności – obniżenie sprawności wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2. Wg Snellena po
wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do
przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni.
9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu nie poprawiające się w
wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

„ NAPRAWIALNA” NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Osoby, których odchylenie od normy jest czasowe, np. przewlekle chorzy, niedostosowani
społecznie na tle środowiskowym. Należą tu również osoby upośledzone umysłowo w
stopniu lekkim, osoby z dysfunkcją motoryki, wzroku, słuchu nawet wówczas gdy
niepełnosprawność i uszkodzenie są trwałe, ale dyspozycje psychiczne pozwalają na
całkowity powrót do środowiska społecznego pełnosprawnych. Tym osobom należy
umożliwić funkcjonowanie i wzrastanie wśród pełnosprawnych

„ NIENAPRAWIALNA” NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Osoby które wskutek głębokiego upośledzenia sensorycznego, umysłowego, psychicznego

Pedagogika specjalna

8 października 2012

Wykład 8.10 Strona 1

Osoby które wskutek głębokiego upośledzenia sensorycznego, umysłowego, psychicznego
nie podołają wymogom środowiska pełnosprawnych, ponieważ rutynowe metody
postępowania pedagogicznego i rehabilitacyjnego nie są w stanie złagodzić tych
upośledzeń. Te osoby wymagają specyficznego oddziaływania w specjalistycznych
placówkach, gdzie mają mało kontaktów z osobami pełnosprawnymi.

Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń
( International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps – ICIDH
1980, WHO)
1) Uszkodzenie narządów organizmu
2)Niesprawność biologiczną lub funkcjonalną
3)Upośledzenie w rolach społecznych

Uszkodzenie narządów organizmu (impairment) to ''wszelki brak lub anormalność
psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury lub funkcji organizmu na skutek
określonej wady wrodzonej, choroby lub urazu”
Niepełnosprawność biologiczną lub funkcjonalną (disability), to „ograniczenie lub brak
zdolności wykonywania czynności w sposób i w zakresie uważanym za normalny dla
człowieka”

Upośledzenie (handicap) w rolach społecznych oznacza „mniej korzystną sytuację danej
osoby, wynikającą z uszkodzenia lub niepełnosprawności, która ogranicza lub uniemożliwia
jej wypełnianie ról związanych z jej wiekiem, płcią oraz sytuacją społeczną i kulturową”

WZAJEMNE STOSUNKI MIĘDZY TYMI WYMIARAMI
Wada wrodzona
Choroba
Uraz

Uszkodzenie ------> niepełnosprawność --------> upośledzenie

RELACJE MIĘDZY PODMIOTEM A ŚRODOWISKIEM
Zakłócenia = brak równowagi między:
• indywidualnymi dyspozycjami jednostki
• warunkami jej życia i działania
• wymaganiami stawianymi przez otoczenie

PEDAGOGICZNA KONCEPCJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI HEIZA BACHA
Zakłócenie jest funckją:
• uszkodzenia (indywidualne dyspozycje somatyczne, emocjonalne, poznawcze)
• pokrzywdzenia (negatywne warunki biologiczne, kulturowe, społeczne
okoliczności życia i działania)
• przeciążenia (za wysokie oczekiwania i wymagania otoczenia).

CELE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ
1) Usunięcie uszkodzeń indywidualnych dyspozycji
2) Redukcja pokrzywdzeń spowodowanych warunkami życia
3)Korekcja obciążeń spowodowanych nadmiernymi wymaganiami

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ EDUKACYJNA – niemożliwa do tolerowania przez szkołę ze
względu na długotrwałość, rozległość i poziom nasilenia rozbieżność między wymaganiami
szkoły a możliwościami sprostania tym wymaganiom przez ucznia bez specjalnej
pedagogicznej pomocy.

REWALIDACJA? REHABILITACJA?
Drogi rewalidacji wg Marii Grzegorzewskeij
Rewalidacja wg Ottona Lipkowskiego
Zadania Rewalidacji

Wykład 8.10 Strona 2

Zadania Rewalidacji
Aktywizujące i realizujące podejście rewalidacyjne
Obraz własnej osoby jako czynnik deteminujący zachowanie i rewalidację

Validus = zdrowy, mocny, silny, żwawy, mający przewagę

Habilis = zdatny, przydatny

DROGI REWALIDACJI WG MARII GRZEGORZEWSKIEJ:
1) Kompensacja braków/
2) Korygowanie zaburzeń
3) Uprawnianie
4) Dynamizowanie

DZIAŁANIA REWALIDACYJNE WG OTTONA LIPKOWSKIEGO:
1) maksymalne rozwijanie tych sił biologicznych, zadatków i cech, które są najmniej
uszkodzone
2) wzmacnianie i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych i fizycznych
3) wyrównywanie i zastępowanie deficytów rozwojowych

REHABILITACJA (REWALIDACJA) – to proces kompleksowych skoordynowanych
działań różnych służ i specjalistów zorientowanych na jak najlepsze usprawnienie i
przygotowanie do samodzielnego życia w społeczeństwie osób niepełnosprawnych, na
miarę ich możliwości psychofizycznych. Termin ''rehabilitacja'' stosowany jest w naukach i
w praktyce medycznej, a termin ''rewalidacja'' w pedagogice specjalnej i kształceniu
specjalnym. W rehabilitacji dzieci i młodzieży duża rolę odgrywa nauczanie i wychowanie
specjalne. Wyróżnia się rehabilitację fizyczną ( leczenie, oprotezowanie, fizyczne
usprawnienie), psychiczną ( psychoterapeutyczne łagodzenie postaw, zachowań i
umiejętności społecznych), zawodową ( poradnictwo i kształcenie zawodowe, tworzenie
odpowiednich warunków pracy). W procesie rehabilitacji duża rolę odgrywa rodzina osoby
niepełnosprawnej i jej własna aktywność.

Wykład 8.10 Strona 3