Otton Lipkowski

Podstawy Pedagogiki Specjalnej cz I

Cele prezentacji



Poznanie sylwetki Ottona Lipkowskiego



Poznanie życia i dzieła Ottona Lipkowskiego



Poznanie dorobku literackiego i organizacyjnego
Ottona Lipkowskiego

Otton Lipkowski

Urodził się

5 września 1907

roku

w

Człuchowie

na Pomorzu w

rodzinie wielodzietnej

(miał

czterech braci i cztery siostry).
Uczęszczał najpierw do szkoły
niemieckiej, po przeprowadzce do

Tucholi

do polskiej szkoły, a

następnie do Państwowego
Seminarium Nauczycielskiego.

Człuchów

Tuchola

Godziszewo

W 1926 roku otrzymał
świadectwo dojrzałości, które
uprawniało do pełnienia
obowiązków tzw. tymczasowego
nauczyciela w szkołach
powszechnych. W trzy lata po
podjęciu pracy został mianowany
nauczycielem stałym
publicznych szkół
powszechnych. Został
kierownikiem dwuklasowej
szkoły powszechnej w

Godziszewie

.

Aktywnie działał w organizacjach
wiejskich, organizował bezpłatne
kursy dla młodzieży pozaszkolnej i
dorosłych, których celem było
umacnianie polskości. W 1931 roku
Otton Lipkowski został przyjęty do

Państwowego Instytutu
Pedagogiki Specjalnej

w

Warszawie. W dwa lata później
mając dyplom PIPS, podjął w

Łodzi

pracę z dziećmi

upośledzonymi umysłowo oraz
studia pedagogiczne w Łódzkim
Oddziale Wszechnicy Polskiej.

Państwowy Instytut

Pedagogiki

Specjalnej

Łódź

Przez 56 lat pracował jako pedagog, rozpoczynając działalność od
najniższych form organizacyjnych, przez szkołę wyższą, do uczelni
akademickiej. Całe życie się kształcił. Ucząc się uczył innych.
Realizując swoje zainteresowania problemami pedagogiki specjalnej Otton
Lipkowski obok swych zawodowych obowiązków od 1951 roku pracował w
Muzeum Szkolnictwa Specjalnego PIPS, a następnie prowadził wykłady z
metodyki społecznie niedostosowanych, 1966 roku był zastępcą dyrektora,
a po śmierci Marii Grzegorzewskiej dyrektorem PIPS.

Idee i dążenia, którym poświęcił 56 lat swojego życia, są wciąż aktualne.
Organizacja szkolnictwa, kształcenie kadr nauczycielskich to, według
Profesora, siła sprawcza wszystkich pozytywnych zmian. Uważał, że
najważniejsze dla pedagoga jest dążenie do ciągłego, twórczego doskonalenia
warsztatu pracy, treści i metod kształcenia, z uwzględnieniem zmieniających
się warunków i potrzeb.

Główne nurty działań naukowych Ottona Lipkowskiego

W działalności naukowej Profesora Lipkowskiego można wyróżnić

dwa dominujące nurty – pierwszy – związany z ogólną pedagogiką

specjalną i drugi – związany z pedagogiką resocjalizacyjną.

opracował pierwszy w historii tej dyscypliny,

systematyczny jej wykład w formie skryptu pt.

Pedagogika specjalna (zarys),

który od

przeszło dwudziestu lat ( I wyd. – 1974 r )

pełni rolę podręcznika, uzupełniając w ten

sposób istniejącą dotychczas dotkliwą lukę w

zakresie pomocy dydaktycznych dla

studentów

.

wprowadził nowe zagadnienia, przedtem w

piśmiennictwie polskim (a także obcym)

nieuwzględniane np. ortodydaktykę, czy nową

problematykę pedagogiki specjalnej

porównawczej zasygnalizował problem

wiktymologii w pedagogice specjalnej

.

Badał kwestie odpowiedniego

przygotowania nauczycieli do

pracy z dziećmi specjalnej troski

Opracowywał plany kształcenia

nauczycieli z zakresu pedagogiki

specjalnej

Ogólne

zagadnienia

Pedagogiki

Specjalnej

• jednostce upośledzonej i słabszej należy zapewnić

szczególne prawa do pomocy w uzyskaniu pełni

rozwoju i uznania w środowisku społecznym; każdy

człowiek ma prawo do normalnego trybu życia

Humanistyczny

• jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie

kształcić i umożliwić jej optymalny rozwój, aby jak

najlepiej mogła spełniać swoje zadania społeczne

wychowawczy

• utylitarny – jednostkę upośledzoną należy

przygotować jak najlepiej do przyszłych sytuacji w

pracy zawodowej (przygotowanie do pracy i życia)

ekonomiczny

• dążenie do maksymalnego usamodzielnienia

jednostki upośledzonej i aktywnego jej udziału w

realizowaniu zadań społecznych.

antropologiczny

Cele pedagogiki specjalnej wg. Ottona Lipkowskiego

Wśród wszystkich działów pedagogiki specjalnej najwięcej uwagi w swej

teoretycznej refleksji Profesor poświęcił pedagogice resocjalizacyjnej. Najwięcej
Jego prac publikowanych – książkowych i artykułowych powstawało z tej
dziedziny, na ten temat zabierał najchętniej głos na różnych zebraniach
roboczych placówek specjalnych, rad pedagogicznych itp., na które często był
zapraszany ciesząc się w tych środowiskach dużym autorytetem.

Pedagogika Resocjalizacyjna

Książka Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych (r. 1966) stanowiła pierwsze w
literaturze polskiej metodyczne opracowanie problemu tytułowego. Zostały w niej
sprecyzowane podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, jej założenia i
zarysowane dalsze kierunki rozwoju.

Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja (1971) i Resocjalizacja (1976).
We wstępie do jednej z wymienionych książek Autor tak pisze o pracy pedagoga
resocjalizacyjnego – Dwa są zasadnicze warunki jej powodzenia – pierwszy – to
życzliwość dla dziecka, a drugi – to dobra znajomość założeń teoretycznych i metod
resocjalizacji. Życzliwość, miłość do dziecka wymieniona jest tu na pierwszym miejscu.

Problem

odpowiedniego

przygotowania

wychowawców i nauczycieli do pracy z dziećmi
specjalnej troski był Profesorowi szczególnie
bliski i zajmował się nim wielostronnie – badając i

analizując jego rozwiązania w innych krajach,

biorąc udział w licznych międzynarodowych
konferencjach poświęconych temu tematowi, jak

też na zebraniach zespołów krajowych, czy

opracowując plany i programy studiów naszych
uczelni, kształcących pedagogów specjalnych.

Uważał podobnie jak Maria Grzegorzewska, że w
pracy wychowawczej pozycją kluczową jest
wychowawca- nauczyciel- od niego, od jego
przygotowania, wiedzy, charakteru, postawy
wobec wychowanka zależy efekt tej pracy, a

szczególnie pracy z dzieckiem odchylonym od
normy, w której występują liczne utrudnienia
niespotykane gdzie indziej.

Od postawy wychowawcy, od jego walorów etycznych zależy rezultat
pracy wychowawczej.

Oddziaływać skutecznie na
wychowanka może tylko osoba godna
szacunku. Wychowanie moralne mniej
zależne jest od logicznej argumentacji
niż od treści, wartości i głębi przeżyć.
A przeżycia moralne tym różnią się
zasadniczo od przeżyć estetycznych i
intelektualnych, że powstają przede
wszystkim w środowisku socjalnym,
na skutek wzajemnego oddziaływania
ludzi. Siła przeżyć jest tym większa i
tym skuteczniejsza, im silniejsza więź
uczuciowa łączy jednostki wzajemnie
na siebie oddziaływujące

.

Zasady Resocjalizacji

wg Ottona Lipkowskiego

Otton Lipkowski zaproponował 6 podstawowych zasad wychowania młodzieży

niedostosowanej społecznie.



Zasada akceptacji

Uznaje się jednostkę z odchyleniami od normy za jednostkę mającą prawo do

szczególnej pomocy i opieki. W tym wypadku akceptacja oznacza uznanie jednostki
niedostosowanej społecznie nie za " mniej wartościową" , ale za jednostkę zasługującą
na szczególną opiekę i pomoc. Zasadę tę z reguły przyjmuje się bez zastrzeżeń w
stosunku do osób kalekich, upośledzonych umysłowo, natomiast budzi zastrzeżenia jeśli

próbuje się ją zastosować w stosunku do łamiących normy prawne i etyczno-moralne.



Zasada pomocy

W resocjalizacji pomoc jest rozumiana jako działanie wspomagające rozwój jednostki

niedostosowanej społecznie. Bez tego działania jednostka nie jest z reguły zdolna

osiągnąć pełnię rozwoju społeczno-moralnego. Ta szczególna pomoc, większa troska i
opieka wychowawcza uwarunkowane są tym, iż jednostki niedostosowane społecznie

często wykazują przejawy złożonego upośledzenia, ociężałość umysłową, zaburzenia

układu nerwowego niesprawności motorycznej czy np. wady wymowy. W zasadzie tej

są ważne gotowość i umiejętność udzielania pomocy ze strony wychowawcy oraz

gotowość przyjęcia jej przez wychowanka



Zasada indywidualizacji

Jest uznawana powszechnie. Postępowanie jednostki z odchyleniami od normy różni się i pod

względem stopnia i jakości, jak również pod względem czynników etiologicznych
wykolejenia, dlatego też ta zasada w wychowaniu resocjalizującym ma znaczenie szczególne.
Zasada indywidualizacji realizowana jest w bezpośrednim kontakcie z dzieckiem, w
rozmowach indywidualnych, w pomocy w nauce, w ułatwianiu kontaktów z kolegami,
nauczycielami i rodziną.



Zasada kształtowania perspektyw

Zasadę tę opracował i stosował w swojej pracy wychowawczej A. Makarenko. Zwracał uwagę

na szczególne znaczenie tzw. perspektyw bliskich, perspektyw" dnia dzisiejszego". Dla
jednostek społecznie niedostosowanych przyszłość jest czymś odległym i na ogół nie

zaprzątają sobie nią głowy. Najczęściej przechodzą do rzeczywistości stwierdzeniem: "...

jakoś tam będzie , czy "...nie ma co się martwić na zapas..." . Jednostka powinna odczuwać

radość chwil aktualnie przeżywanych oraz powinna oczekiwać z zainteresowaniem co się
wydarzy w najbliższej przyszłości. Należy rozpocząć kształtowanie umiejętności

kształtowania perspektyw od planowania przyszłości na najbliższe chwile - godziny, a

następnie stopniowo przechodzić do kształtowania umiejętności planowania przyszłości
dalszej - dnia następnego, tygodnia, miesiąca, kwartału czy wreszcie roku.



Zasada współpracy ze środowiskiem

Podstawowym postulatem wychowania resocjalizacyjnego jest wyrobienie umiejętności i

gotowości dostosowania się do zasad współżycia społecznego. Realizacja tego zadania nie
jest możliwa w izolacji od środowiska społecznego. Współpraca wychowawcza ze
wspomnianym środowiskiem jest więc koniecznością. Realizując tę zasadę dbamy o
interes jednostki niedostosowanej społecznie, środowiska, a w szczególności rodziny, która
cierpi na skutek niewłaściwego zachowania dziecka. Współpraca ze środowiskiem jest

sprawą bardzo istotną, a jej brak uniemożliwia realizację zadań wychowawczych szkoły
czy placówki resocjalizującej. Współpraca ta jako element procesu wychowawczego,
powinna być planowana zgodnie z założonymi celami wychowawczymi i organizowana w

sposób jak najbardziej efektywny.



Zasada systematyczności

Zasada ta podkreśla konieczność realizacji zadań resocjalizacyjnych w sposób planowy,

celowy, zorganizowany, konsekwentny oraz systematyczny.

Wybrane publikacje Ottona Lipkowskiego



Poradnik metodyczny dla nauczycieli przysposobienia zawodowego. Warszawa 1954
PZWS.



Z dziejów wychowania dzieci i młodzieży społecznie niedostosowanej. Skrypt

wykładów. Warszawa 1964 PIPS.



Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych. Warszawa1966 PZWS.



150 lat szkolnictwa dla głuchych Polsce. Warszawa 1967 Wyd. IGO.



Józefa Joteyko – życie i działalność. Warszawa 1968 PWN.



Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja. Warszawa 1971 PZWS.



Pedagogika specjalna – zarys. Skrypt, wyd. I Warszawa 1974 PIPS, wyd. IV
Warszawa 1981 PWN.



Resocjalizacja, wyd. I Warszawa 1976 WSiP, wyd. II Warszawa 1980.



Wyższa Szkoła Pedagogiki Społecznej im. Marii Grzegorzewskiej 1922 – 1982.
Warszawa 1985 WSPS.

Pytania kontrolne



Data urodzenia Ottona Lipkowskiego



Ogólne zagadnienia pedagogiki specjalnej wg. Ottona

Lipkowskiego



Cele pedagogiki specjalnej wg. Ottona Lipkowskiego



Zasady resocjalizacji wg. Ottona Lipkowskiego