Drukarz_825[01].Z2.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Organizacja i przebieg procesu drukowania wklęsłodrukowego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Kontrola jakości procesu drukowania wklęsłego

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć ucznia

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności

z  zakresu  organizacji  i  przebiegu  procesu  drukowania  wklęsłego  oraz  kontroli  jego  jakości.
Wiadomości  i  umiejętności  z  tej  dziedziny  zostały  określone  w  programie  jednostki
modułowej  825[01].Z2.03  „Drukowanie  wklęsłe”.  Jest  to  jednostka  modułowa  zawarta
w  module  „Technologia  drukowania  wklęsłego”  (schemat  układu  jednostek  modułowych
przedstawiony jest na stronie 4 tego poradnika).

Tak jak kaŜda jednostka modułowa, równieŜ i ta ma ściśle określone cele kształcenia,

materiał nauczania oraz wskazania metodyczne do realizacji programu.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.
Treść programu jednostki modułowej zawiera podstawowe zagadnienia związane

z  organizacją,  planowaniem  i  przygotowaniem  procesów  drukowania  wklęsłego.  Jeden
z  rozdziałów  poświęcony  jest  ogólnie  pojętej  jakości  w  odniesieniu  do  odbitek
przyrządowych, druków, a takŜe utrzymania maszyn. W jednostce modułowej 825[01].Z2.03
szeroko  omówiono  zagadnienia  dotyczące  zagroŜeń  w  procesie  druku  wklęsłodrukowego,
ś

rodków ochrony indywidualnej, a takŜe zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska podczas pracy przy maszynach do drukowania
wklęsłego.

Jednostka modułowa „Drukowanie wklęsłe” jest podzielona na dwa rozdziały:

–

organizacja i przebieg procesu drukowania wklęsłodrukowego,

–

kontrola jakości procesu drukowania wklęsłego.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń odpowiedz na pytania sprawdzające, które są

zamieszczone w kaŜdym rozdziale po materiale nauczania. Udzielone odpowiedzi pozwolą Ci
sprawdzić, czy jesteś dobrze przygotowany do wykonywania zadań.

Po zakończeniu realizacji programu tej jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi Twoje

wiadomości i umiejętności za pomocą testu pisemnego lub zadania typu próba pracy. Abyś
miał moŜliwość dokonania ewaluacji swoich działań, rozwiąŜ przykładowy test sumujący
zamieszczony na końcu tego poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji nauczania jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

posługiwać się terminologią poligraficzną,

–

posługiwać się podstawowymi miarami poligraficznymi,

–

charakteryzować papiery drukowe,

–

klasyfikować oraz określić skład farb drukowych,

–

określać mechanizmy utrwalania farb,

–

klasyfikować formy drukowe do wklęsłych technik drukowania,

–

klasyfikować wklęsłodrukowe maszyny drukujące,

–

rozróŜniać formy drukowe do drukowania wklęsłego,

–

charakteryzować materiały i budowę form do drukowania wklęsłego,

–

określać sposoby wykonania form do drukowania wklęsłego,

–

określać wymagania jakie muszą spełniać formy drukowe do drukowania wklęsłego,

–

oceniać jakość form drukowych,

–

dobierać i przygotować podłoŜa do produkcji,

–

przygotowywać farby drukarskie oraz materiały pomocnicze,

–

korzystać z norm i literatury technicznej,

–

korzystać z katalogów materiałów i informacji w Internecie,

–

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej
i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

zaplanować czynności technologiczne na stanowisku obsługi maszyn do drukowania
wklęsłego,

–

zamocować formę drukową w maszynie do drukowania wklęsłego,

–

wyregulować połoŜenie rakla,

–

wyregulować zespół farbowy,

–

wydrukować odbitkę przyrządową – próbną, ocenić jej jakość oraz poddać akceptacji,

–

skontrolować podstawowe parametry druku na maszynie do drukowania wklęsłego,

–

określić przyczyny typowych wad druków wykonywanych na maszynach do drukowania
wklęsłego oraz sposoby ich usuwania,

–

wykonać czynności związane z myciem, smarowaniem i konserwacją maszyny
do drukowania wklęsłego,

–

ocenić jakość pracy i zaprezentować wyniki pracy,

–

skorzystać z norm i literatury technicznej,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej stosowane podczas drukowania,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej
i ochrony środowiska podczas pracy przy maszynach do drukowania wklęsłego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Organizacja i przebieg procesu drukowania

wklęsłodrukowego

4.1.1. Materiał nauczania

Organizacja stanowiska pracy w dziale maszyn wklęsłodrukowych

Wstępne przygotowanie do pracy to więcej niŜ tylko procedury przyśpieszające czas

rozruchu  i  zabezpieczające  przed  niezaplanowanymi  przestojami  maszyny.  Zaliczane  są  do
niego  takŜe  pozornie  niezwiązane  z  nim  działania  przyczyniające  się  do  podniesienia
wydajności  obsługi  maszyny.  Rozplanowanie,  przygotowanie  narzędzi  i  materiałów,  praca
zespołowa,  szkolenie,  mycie  zespołów  farbowych  to  podstawowe  elementy  wstępnego
przygotowania do pracy.

Rozplanowanie hali maszyn.
Choć nie jest działaniem wstępnego przygotowania do pracy, pozwala na skrócenie czasu

przestojów  i  zwiększa  wydajność  pracy  maszyny  wklęsłodrukowej.  W  czasie  tworzenia  lub
przebudowywania  hali  maszyn  trzeba  wziąć  pod  uwagę  kilka  aspektów  związanych
z  rozplanowaniem  powierzchni.  KaŜda  maszyna  musi  być  ustawiona  zgodnie  z  miejscem,
jakie  zajmuje  w  całym  cyklu  produkcyjnym.  KaŜdej  powierzchni  operacyjnej  musi  być
przydzielona  odpowiednia  przestrzeń,  zaleŜna  od  rozmiaru  urządzenia,  wolnego  miejsca
potrzebnego  do  pracy  przy  nim  i  ilości  zasobów  magazynowanych  potrzebnych  przy
maszynie.  Powierzchnia  przeznaczona  dla  maszyny  drukującej  zaleŜy  od  typu  maszyny,
rodzaju produktu, który ma być na niej drukowany, ilości papieru, który musi być składowany
blisko maszyny i wielu innych czynników.

Dostępność narzędzi.
Udogodnienia obsługi to istotny aspekt uwzględniany przy rozplanowywaniu hali

maszyn.  KaŜda  maszyna  drukująca  powinna  mieć  własny  zestaw  podręcznych  narzędzi,
instrumentów, części i zapasów, niedzielonych z Ŝadną inną maszyną, choć dzielenie drogich
i  okazjonalnie  wykorzystywanych  elementów  jest  praktyczne.  Podręczne,  często  uŜywane
narzędzia,  powinny  być  łatwo  dostępne.  Operatorzy  maszyn  nie  powinni  być  zmuszeni  do
przechodzenia do drugiej czy trzeciej maszyny, aby wziąć potrzebne im narzędzie.

Rozplanowywanie przejść i wolnej przestrzeni.
Przestrzeń między maszynami musi być na tyle szeroka, aby umoŜliwić poruszanie się

wózków  widłowych  przewoŜących  papier  z  magazynu  do  sekcji  samonakładaka  maszyny
i zabierających zadrukowany papier z wykładaka do introligatorni lub spedycji, jeśli obróbka
introligatorska  odbędzie  się  poza  zakładem.  Powierzchnia  jest  kosztowna  i  musi  być
wykorzystana  jak  najwydajniej.  Dlatego  przy  przydzielaniu  powierzchni  naleŜy  pamiętać
o  wymogach  dostępności  takich  jak  przestrzeń  dla  wózków  czy  obciąŜenie  znamionowe
podłogi.  Stosowanie  standardowych,  jednowymiarowych  palet  na  papier  pozwala  na
standaryzację  wyposaŜenia  i  lepsze  zagospodarowanie  przestrzeni.  Jeśli  jakieś  miejsce
składowania  zostało  juŜ  ustalone,  to  powinno  być  oznaczone  taśmą  lub  odpowiednią  farbą
o  duŜej  odporności  na  ścieranie.  Wózki  powinny  mieć  przestrzenie  do  jeŜdŜenia  na  tyle
szerokie,  by  moŜna  było  nimi  manewrować.  Dobrze  zaprojektowane  przestrzenie
magazynowania i wolne miejsca pozwalają na łatwiejszą organizację porządkową.

Narzędzia pomiarowe.
Narzędzia i przyrządy pomiarowe potrzebne do drukowania kolejnej pracy powinny być

zgromadzone jeszcze w trakcie bieŜącej produkcji, a nie w trakcie rozruchu do planowanej
pracy. Często członkowie obsługi maszyny są nieobciąŜeni w czasie procesu drukowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

skoro  więc  nie  wszyscy  są  potrzebni  w  czasie  produkcji,  mogą  zacząć  gromadzić  narzędzia
i  materiały  potrzebne  do  następnego  zlecenia.  Takie  działania  skracają  czas  przestoju
przeznaczonego  na  rozruch.  Wiele  narzędzi,  przyrządów  pomiarowych  i  innych  materiałów
potrzebnych do przeprowadzenia rozruchu powinno być zgromadzonych w pobliŜu maszyny.
NajwaŜniejsze z nich to:
–

klucz dynamometryczny,

–

wybrane klucze do regulacji maszyny,

–

mikrometr obciąŜnikowy,

–

przyrząd pomiarowy do mierzenia parametrów formy wklęsłej,

–

szkła powiększające do kontroli struktury rastrowej kałamarzyków.

–

densytometr do pomiaru gęstości optycznej farby lub spektrofotometr z dodatkową
moŜliwością pomiaru barwy,

–

instrukcje dotyczące obsługi i eksploatacji maszyny.
Papier.
Przygotowanie papieru wklęsłodrukowego lub innych podłoŜy drukowych jest istotnym

czynnikiem  w  skracaniu  czasu  przestojów  maszyny.  Klimatyzowanie  i  kondycjonowanie
papieru  do  warunków  panujących  w  hali  maszyn  jest  elementem  wstępnego  przygotowania
do  pracy.  Papier  musi  zostać  sprowadzony  do  hali  maszyn  na  tyle  wcześnie,  by  zdąŜył
dostosować  się  do  jej  warunków  temperaturowych.  Przy  produkcji  wielobarwnej  lub
wymagającej  dokładnego  pasowania  obsługa  moŜe  stracić  kilka  godzin  rozruchu,  próbując
ustawić pasowanie arkuszy wadliwej jakości. Taka sytuacja zachodzi zazwyczaj przy drugim
przebiegu przez maszynę, kiedy nadruk pierwszego koloru uległ deformacji. Wtedy jest juŜ za
późno,  by  cokolwiek  zrobić  z  papierem.  Wilgotność  papieru  moŜe  być  mierzona  za  pomocą
higrometru.  Hala  maszyn  powinna  być  klimatyzowana  i  powinna  istnieć  moŜliwość
kontrolowania  wilgotności.  Papier  powinien  być  skontrolowany  i  przetestowany  przed
rozruchem  maszyny.  Falistość  brzegów  papieru  moŜna  wykryć  natychmiast  po  odwinięciu
palety lub roli. MoŜna teŜ zmierzyć pH papieru. NaleŜy sprawdzić, czy krawędzie papieru są
równe i prostopadłe do łapek i mierzycy.

Farby wklęsłodrukowe.
Nie ma Ŝadnego ekonomicznego uzasadnienia, by kupować tanie farby, jeśli powodują

one  problemy  podczas  drukowania.  Farba  nie  mająca  odpowiedniej  intensywności  barwy
wymaga  nałoŜenia  jej  grubszej  warstwy,  co  powoduje  problemy  z  wałkami  farbowymi
i formą. Farby powinny  być testowane, dostosowywane i dobierane kolorystycznie na długo
przed czasem rozruchu. RównieŜ odpowiednio wcześniej powinien być dokonany dobór farby
oraz  pomocniczych  środków  drukowych  odpowiednio  do  typu  podłoŜa  oraz  rodzaju
produkcji. Sprawdzone być powinny kałamarze, zbiorniki na farbę oraz pompy tłoczące farbę
do kałamarzy. Pojemniki z farbami powinny być łatwo dostępne i odpowiednio oznaczone.

Planowanie

czynności

technologicznych

stanowisku

obsługi

maszyn

wklęsłodrukowych

Właściwe zaplanowanie prac jest waŜnym czynnikiem sprzyjającym wydajności pracy

maszyny.  Bez  właściwego  planowania  czas  jest  tracony,  szczególnie  podczas  prac
krótkoterminowych.  Planowanie  powinno  się  zacząć  juŜ  w  biurze  produkcji  i  zostać
poprawnie  przeprowadzone  aŜ  do  spedycji.  W  ten  sposób  kaŜdy  dział  wie,  jaki  produkt
i  kiedy  zostanie  do  niego  przysłany  i  do  kiedy  naleŜy  go  ukończyć.  Co  najwaŜniejsze,
właściwe planowanie zapewnia dostarczenie papieru i farby do kaŜdej pracy w odpowiednim
czasie. Zapewnia czas wystarczający na zbadanie papieru, obcięcie go do poŜądanego formatu
i  klimatyzowanie.  Przewiduje  się  teŜ  czas  na  przygotowanie  farb,  przetestowanie  ich
i  przywiezienie  do  maszyny.  Gwarantuje,  Ŝe  wszystkie  formy  drukowe  będą  gotowe,  gdy
staną  się  potrzebne.  Właściwe  planowanie  moŜe  nawet  wyeliminować  konieczność  mycia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niektórych części maszyny, jeśli maszyniści wiedzą, która farba będzie wykorzystywana przy
najbliŜszej pracy na maszynie.

W trakcie drukowania jednego zlecenia moŜna planować następne. Główny maszynista

lub wyznaczony do tego członek obsługi powinien zbadać następną planowaną pracę
i dowiedzieć się:
–

Jakie elementy określa zlecenie?

–

Jaki jest nakład zlecenia?

–

Czy formy drukowe są gotowe?

–

Czy papier jest juŜ sklimatyzowany?

–

Czy farba jest gotowa do uŜycia?

–

Czy jest makulatura, której moŜna uŜyć do rozruchu maszyny?

–

Czy istnieją zapasowe noŜe zgarniające?

–

Czy zapasy opakowań są wystarczające do zapakowania zleconych wydruków?

MontaŜ form drukowych w maszynach do drukowania wklęsłego

Rotograwiurowe formy drukowe mają przewaŜnie postać rur lub cylindrów (pełnych lub

wykonywanych w systemie tulei rozpręŜnych Sleeve), rzadziej cienkich płyt miedzianych czy
płyt, np. systemu nylograv. Wadą tego rodzaju form jest duŜy cięŜar i dlatego ich montaŜ
odbywa się przewaŜnie poza maszyną drukującą. Następuje tu skompletowanie wszystkich
niezbędnych elementów zespołu drukującego oraz farbowego; to jest:
–

cylindra drukowego,

–

łoŜysk (2 róŜne łoŜyska rolkowe wraz z obudowami z obu stron),

–

zębatki napędowej,

–

kałamarza określonego typu wraz z noŜem zgarniającym (raklem),

–

osłon.
Wszystkie te części są montowane i umieszczane na specjalnym stanowisku, które ma

postać stolika zaopatrzonego w specjalne trzpienie oraz otwory mocujące i inne elementy
pomocnicze. Następnie zestaw taki przenoszony jest do odpowiedniego agregatu drukującego
maszyny rotograwiurowej za pomocą:
–

specjalnego wózka,

–

wózka widłowego,

–

dźwignic.
Odpowiednie trzpienie w obudowie maszyny pozwalają zamocować zestaw

w  odpowiednim  ustawieniu  w  stosunku  do  innych  elementów,  z  których  najwaŜniejszy  to
zębatka pozioma. NaleŜy  z wielką ostroŜnością  dopasować koło zębate zamontowane na osi
cylindra  z  zębatką  w  obudowie  maszyny.  Przy  duŜym  cięŜarze  zestawu  łatwo  bowiem
o  uszkodzenie  elementów.  Niezbędne  jest  takŜe  wcześniejsze  odstawienie  cylindra
dociskowego,  czyli  presera.  Wciągnięcie  i  ostateczne  zamocowanie  zestawu  w  maszynie
odbywa się:
–

ręcznie,

–

za pomocą mechanicznej korby,

–

za pomocą elektrowciągu.
Po wciągnięciu zestawu drukowo-farbowego do agregatu drukującego montuje się resztę

osłon oraz wykonuje się wstępne regulacje walca dociskowego (presera), zespołu farbowego,
a  takŜe  podłącza  się  do  kałamarza  zbiorniki  z  farbą.  Mogą  one  znajdować  się  w  pobliŜu
maszyny  lub  np.  w  piwnicy.  KaŜdy  zbiornik  zaopatrzony  jest  w  pompę,  która  zapewnia
ciągłość  podawania  farby.  Dzięki  wyŜej  opisanej  technologii  moŜliwa  jest  szybka  wymiana
form drukowych lub zmiana formatu bez potrzeby mycia zbiorników farbowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MontaŜ rotograwiurowych form drukowych moŜna do pewnego stopnia automatyzować.

SłuŜą temu systemy przenoszenia i składowania cylindrów rotograwiurowych, w skład
których wchodzić mogą:

–

stojaki wieŜowe słuŜące do składowania cylindrów do rotograwiury. Dają się dopasować,
do  kaŜdego  typu  pomieszczenia.  Kolejne  wieŜe  są  ustawiane  jedna  za  drugą  w  rzędach,
moŜliwości  ich  rozbudowy  są  nieograniczone.  Wózek  transportuje  dźwig  przenoszący
cylindry.  W  systemie  stojaka  znajdują  się  korytarze  słuŜące  jako  drogi  transportowe
łączące  róŜne  części  stojaka.  Zalety  urządzenia  to:  moŜliwości  łączenia  stojaków,
stosowania w pomieszczeniach o róŜnej wysokości, przechowywanie cylindrów o róŜnej
długości, moŜliwość zaopatrzenia w kilka wind sterowanych panelami dotykowymi.

–

urządzenia wyszukujące – umieszczone powyŜej stojaka i poruszające się wzdłuŜ prowadnic
dźwigu,  umieszczonych  przy  stojaku.  Urządzenie  przenosi  cylinder  do  jego  miejsca
przeznaczenia ponad stojakiem, gdzie jest on wkładany do windy, która przenosi cylinder na
miejsce  składowania.  MoŜliwe  jest  ustawienie  maksymalnie  trzech  rzędów  stojaków
wieŜowych  obok  siebie,  tak,  aby  urządzenie  wyszukujące  miało  maksymalny  zasięg
15

metrów.

Pozycje

są

automatycznie

ustalane

przez

serwo-sterowniki

i urządzenia kodujące, monitorujące pozycję w pionie i w poziomie. Systemy jednoszynowe,
wyposaŜone  w  stabilny  wózek  przemieszczający  się  wzdłuŜ  aluminiowych  szyn,
podtrzymywanych  przez  stalową  konstrukcję.  Urządzenia  pozwalają  na  całkowicie
zautomatyzowany transport cylindrów z miejsca produkcji do miejsca ich składowania i do
miejsca  drukowania.  Wałki  prowadzące,  które  przenoszą  i  kierują  wózkiem,  gwarantują
absolutną ciszę i stabilność pracy. Cylinder jest przenoszony przez pryzmatyczny pojemnik,
który  moŜna  dopasować  i  zablokować  na  cylindrze  kaŜdej  długości.  Zalety  urządzenia  to:
blokada  bezpieczeństwa  uchwytu  cylindra,  detektory  ultradźwiękowe  i  przełączniki
chroniące przed kolizją, zasilanie elektryczne dostarczane za pomocą bocznej szyny, zdalne
sterowanie  radiem  z  głównego  komputera  i  moŜliwość  zmiany  kierunku  transportu,
połączenie z magazynem cylindrów jest moŜliwe na kaŜdej wysokości.

Wstępne ustawienie zespołów maszyny wklęsłodrukowej

Wstępne nastawienie maszyny rotograwiurowej obejmuje:

Dla zespołu drukującego:

–

ustawienie walców registrowych,

–

ustawienie cylindra formowego,

–

ustawienie czujników działających przy zerwaniu wstęgi,

–

napełnienie zbiorników farbą, rozpuszczalnikiem i pokostem,

–

nastawienie kąta rakla, wielkości przesuwu i nacisku,

–

ustawienie nacisku presera,

–

nastawienie temperatury suszenia i urządzeń grzewczych dla powietrza tzn. grzałek
elektrycznych oraz rurek z parą wodną dla górnej części złamywaka,

–

nastawienie walców pociągowych (obroty), registrów cięcia poprzecznego, noŜy tnących
wzdłuŜ zwojów,

–

nacisku walców gniotących pod lejem lub tam, gdzie schodzą się wstęgi papieru,

–

nastawienie przerzutek i lejów, nastawienie cięcia, klap złamujących, krzywek,
cylindrów, noŜy złamujących itp.

Dla mechanizmów zasilania papierem:

–

nastawienie napręŜenia wstęgi,

–

regulację brzegów wstęgi i nastawienie,

–

ustawienie sworzni do przyjęcia nowego zwoju,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

odpowiednie ustawienie pasów napędzających zwój oraz ramion do zamocowania zwoju,

–

ustawienie samonakładaka,

–

ustawienie wykładaka,

–

ustawienie zespołów wykrawających i tłoczących.
Wszystkie te czynności oraz wiele innych moŜna wykonać za pomocą przycisków pulpitu

sterującego  maszyną.  Rozmieszczone  w  wielu  miejscach  czujniki  oraz  instrumenty
pomiarowe  określają  miejsca  niesprawnie  pracujące  lub  awarie.  NapręŜenia  we  wstędze
papieru  mogą  być  śledzone  od  zwoju  aŜ  do  cięcia  poprzecznego  wstęg.  Odpowiednie
urządzenie  analizuje  proces  drukowania,  podając  wahania  registra,  gęstości  farb  w  kaŜdym
zespole  drukującym,  prędkość  drukowania,  liczbę  dobrych  egzemplarzy  oraz  makulatury.
Podaje teŜ zuŜycie poszczególnych farb, rozpuszczalnika, pokostu, a takŜe czas zakończenia
nakładu  itp.  W  przypadku  przerwania  drukowania  podaje  przyczyny  (zerwanie  wstęgi,  brak
farby  itp.).  Zmagazynowane  dane  dotyczące  druku  nakładu  stanowią  bazę  przy  powtórzeniu
nakładu  oraz  podstawę  przygotowania  rachunków,  usprawnienia  pracy  itp.  Systemy
stosowane  w  maszynach  rotograwiurowych  zwojowych  łączą  się  przez  CIM  (Computer
Integrated  Manufacturing)  z  innymi  działami  drukarni,  np.  przygotowalnią  cylindrów,
działem technicznym i finansowym.

Regulacja zespołu farbowego oraz rakla

Zespoły farbowe maszyn rotograwiurowych muszą być dostosowane do farb ciekłych.

Istnieją trzy podstawowe systemy zespołów farbowych. KaŜdy z nich ma jakieś wady i zalety,
ale konstrukcja, zasada działania i regulacja cylindrów są podobne.

Rys. 1. Schematy rozwiązań zespołów farbowych w maszynach rotograwiurowych [11, s. 231]

Zespoły farbowe maszyn rotograwiurowych są stosunkowo proste. Całość farby

z  miejsc  niedrukujących  usuwana  jest  metalowym  noŜem  zgarniającym  (raklem),
umieszczonym  bezpośrednio  przed  strefą  drukowania,  by  zminimalizować  ilość
odparowanego  rozpuszczalnika  z  kałamarzyków  farbowych.  Praca  rakla  ma  podstawowy
wpływ  na  efekt  druku.  Parametrami  zmiennymi  zespołów  farbowych,  które  podlegają
regulacji, są:
–

kąt nastawienia rakla,

–

docisk rakla do formy,

–

wielkość i częstotliwość ruchu osiowego,

–

szerokość krawędzi rakla w strefie kontaktu,

–

głębokość zanurzenia cylindra farbowego.
Istnieje kilka konstrukcji docisku rakla do cylindra. W starszych maszynach są to

systemy: z listwą podpierającą, z przeciwwagą lub z przekładnią ślimakową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W nowoczesnych maszynach stosuje się rakle dociskane pneumatycznie. Układ taki nie

jest czuły na drgania, jak starsze układy, które w eksploatacji mogą powodować powstawanie
smug na odbitce. Przy obciąŜeniu rakla na jego końcach jest on dociskany nierównomiernie,
tzn. po środku występuje mniejsze obciąŜenie, a na bokach moŜe być 2–4 razy większe. Przy
równomiernym  nacisku  na  całej  długości  rakla,  np.  za  pomocą  szeregu  cylindrów
pneumatycznych,  moŜna  zmniejszyć  nacisk.  W  niektórych  maszynach  rakiel  jest  ustawiony
prostopadle  do  powierzchni  cylindra  lub  pod  kątem  ujemnym,  co  znacznie  zmniejsza  jego
naciski na cylinder.

W celu lepszego oddzielenia farby od powierzchni cylindra formowego rakiel wykonuje

ruch  posuwisto-zwrotny  w  kierunku  osi  cylindra.  Wielkość  przesunięcia  wynosi  20–40  mm,
przy  czym  w  niektórych  maszynach  jest  ono  regulowane.  Na  3–6  obrotów  cylindra  wypada
1 ruch rakla. Zwiększenie prędkości przesuwu rakla prowadzi do nadmiernego zuŜycia formy
i ostrza rakla. Stosuje się cztery rozwiązania konstrukcyjne przesuwu rakla. Pierwsze to napęd
za pomocą przekładni ślimakowej oraz korbowodu z regulacją ramienia korby. Drugie, często
uŜywane,  polega  na  obrocie  krzywki  przestrzennej  prowadzącej  rolkę  rakla.  Trzecie
rozwiązanie  to  dźwigniowy  napęd  rakla  od  przekładni  ślimakowej.  W  rozwiązaniach  tych
prędkość przesuwu rakla jest nierównomierna, szczególnie przy zmianie kierunku ruchu. Aby
prędkość  przez  moŜliwie  najdłuŜszy  czas  była  jednakowa,  stosuje  się  napęd  mechanizmu
korbowego za pomocą kół eliptycznych.

Elementem zespołu farbowego jest system cyrkulacyjny, który zapewnia stałą cyrkulację

farby pomiędzy zasobnikiem a kałamarzem ewentualnie oczyszczenie jej z pyłu papierowego
przez  filtrowanie.  Jeśli  podczas  drukowania  następuje  odparowywanie  rozpuszczalnika
z kałamarza, to naleŜy odparowaną ilość uzupełnić. Uzupełnianie następuje automatycznie, na
podstawie  danych  uzyskanych  w  wyniku  pomiarów  lepkości  farby  przez  wiskozymetr
przepływowy.  Po  naniesieniu  farby  na  zadrukowywany  materiał  naleŜy  odbitkę  wysuszyć
przed jej przejściem do kolejnego zespołu drukującego. Dlatego elementem kaŜdego zespołu
do drukowania wklęsłego jest urządzenie suszące.

Wykonywanie odbitek przyrządowych we wklęsłych technikach drukowania

Przyrządzanie to ciąg działań przeprowadzonych na maszynie pomiędzy końcem

produkcji jednego zlecenia a rozpoczęciem kolejnego. Do procesu przyrządzania moŜna
zaliczyć operacje:
–

oczyszczania zespołów farbowych,

–

ustawiania mechanizmów prowadzenia arkusza,

–

montaŜu cylindrów drukowych wraz z niezbędnymi elementami,

–

wstępnego ustawiania zespołów farbowych oraz rakla,

–

wykonywania próbnych odbitek,

–

regulacji registrów,

–

dochodzenia do tolerancji barwnych.
Przyrządzanie kończy się, gdy zaakceptowany zadrukowany arkusz opuszcza wykładak

arkuszowej  maszyny  drukującej  lub  obraz  na  zadrukowanej  wstędze  papieru  spełnia
wszystkie  warunki  jakościowe.  Przyrządzanie  to  termin  opisujący  wszystkie  operacje
potrzebne  do  przygotowania  maszyny  drukującej  do  bieŜącej  pracy.  W  momencie
wydrukowania  akceptowalnego  obrazu  kończy  się  proces  przyrządzania,  a  zaczyna
drukowanie nakładu. Podczas tego procesu papier jest marnowany, tak naprawdę bez Ŝadnej
potrzeby.  Dlatego  teŜ  ilość  powstałej  makulatury  moŜna  zminimalizować  poprzez  jak
najszybsze  przeprowadzenie  przyrządzania.  Podczas  przyrządzania  maszyna  drukująca
pracuje na wolnych obrotach. Kiedy maszyna zaczyna juŜ właściwą pracę, jej prędkość rośnie
do maksymalnej prędkości drukowania.

Przyrządzanie moŜna podzielić na trzy kategorie: proste, częściowe i całkowite.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

Przyrządzanie  proste  –  stosowane  jest  częściej  przy  drukowaniu  ksiąŜek  lub  przy
drukowaniu  jednobarwnym.  Obejmuje  ono  tylko  wymianę  formy  drukowej.  Pozostałe
czynniki,  takie  jak:  farba,  ustawienia  zespołu  farbowego  oraz  rodzaj  i  format  papieru
pozostają niezmienne.

–

Przyrządzanie  częściowe  stosowane  jest  w  maszynach  jedno-  i  dwukolorowych,  na
których  drukowane  są  zlecenia  wielobarwne.  Po  nadrukowaniu  pierwszych  dwóch
kolorów maszyna jest zatrzymywana, a zespoły farbowe są myte. Następnie montuje się
nowe  formy  drukowe.  Wykładak  zostaje  rozładowany,  a  arkusze  umieszcza  się
w  samonakładaku,  przy  czym  nie  zmienia  się  ustawień  samonakładaka,  wykładaka  ani
osłon. Kałamarze farbowe są napełniane nową farbą i zerowane z poprzednich ustawień,
to samo dotyczy ustawień rakla.

–

Przyrządzanie  całkowite  jest  najpowszechniej  stosowanym  rodzajem  przyrządzania,
a  w  jego  trakcie  wykonuje  się  wszystkie  prace  konieczne  do  rozpoczęcia  całkowicie
nowej  produkcji.  Maszyny  jedno-  i  dwukolorowe  myje  się  całkowicie,  natomiast  mycie
zespołów  farbowych  w  maszynach  czterokolorowych  nie  jest  zazwyczaj  konieczne,  tj.
wtedy gdy te same kolory w tej samej kolejności będą uŜywane przy następnym zleceniu
(procesy  mycia  maszyny/zespołów  farbowych  są  zazwyczaj  zaliczane  do  poprzedniej
produkcji).  Formy  drukowe  są  wymieniane.  Zmienia  się  teŜ  zazwyczaj  ustawienia
samonakładaka  lub  zespołu  zasilania  papierem  w  maszynach  rolowych,  wykładaka
a takŜe przeprowadza się całkowicie nowa regulację zespołu farbowego.

Procedury przyrządzania na maszynach wklęsłodrukowych.
Kolejność operacji wykonywanych podczas przyrządzania jest w duŜym stopniu zaleŜna

od  preferencji  obsługi.  JednakŜe  zdecydowanie  zalecane  jest  ustalenie  kolejności  i  działanie
według niej. W kaŜdej analizie stosunku czasu rzeczywistej pracy maszyny (drukowania) do
czasu  przestoju  (przyrządzanie,  planowane  prace  konserwacyjne,  nieprzewidziane
opóźnienia)  wydajność  maszyny  moŜe  być  zwiększona  tylko  wówczas,  jeŜeli  skrócone
zostaną  czasy  przestojów,  poniewaŜ  nie  da  się  skrócić  czasu  drukowania,  gdy  maszyna
pracuje  z  maksymalną  prędkością  zapewniającą  poŜądaną  jakość.  Dlatego  teŜ  lepsze
planowanie,  rozwinięte  działania  prewencyjne,  precyzyjna  kontrola  wszystkich  operacji
przygotowania do drukowania i sprawne, skoordynowane działanie obsługi maszyny skracają
czas przestojów, zwiększając tym samym wydajność maszyny.

Przyrządzanie składa się z następujących etapów:

Przygotowanie maszyny do drukowania nowego zlecenia.

Sprawdzenie form drukowych, papieru i farb.

Ustawienie mechanizmów prowadzenia arkusza lub roli.

MontaŜ zespołu drukująco-farbowego.

Wstępne ustawienie zespołów farbowych.

Wstępne ustawienie rakla.

Przygotowanie partii arkuszy lub roli do przyrządzania.

Wykonanie odbitek próbnych.

Kontrola odbitek próbnych.

10)

Wykonanie wymaganych regulacji pozycji obrazu/registrów, jakości odbitki i barwy.

11)

Zatwierdzenie barwy i pozycji na odbitce.
Etapy 8–10 są powtarzane dopóty, dopóki nie zostanie wydrukowana odbitka zaakceptowana

przez zleceniodawcę. Taki wydruk określa się zazwyczaj jako arkusz wzorcowy.

Kontrola odbitek próbnych obejmuje następujące elementy:

−

rozmieszczenie i spasowanie obrazu,

−

jakość wydruku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odwzorowanie barwy.
Jeśli obrazy są poprawnie spozycjonowane, a jakość odbitki jest akceptowalna, to

operator  maszyny  musi  tak  wyregulować  ustawienie  zespołu  farbowego,  by  barwy  na
wydruku  były  akceptowalne.  Generalna  zasada  jest  taka,  Ŝe  maszyna  powinna  pracować
z  minimalną  ilością  farby  potrzebną  do  uzyskania  poŜądanej  gęstości  optycznej.  Podczas
przyrządzania  kolory  rzadko  są  zgodne  ze  standardem.  Jeśli  operator  zacznie  od  cienkiej
warstwy  farby,  to  gęstość  optyczna  na  odbitce  będzie  zbyt  mała.  Barwny  proof  (odbitka
próbna)  dostarczony  wraz  ze  zleceniem  jest  podstawą  regulacji  zespołu  farbowego.  Proof
powinien  być  tak  wykonany,  aby  uwzględnić  charakterystykę  farb  drukowych  i  moŜliwości
drukowania  rotograwiurowego.  (Niewłaściwie  przygotowany  proof  będzie  niemoŜliwy  do
odtworzenia  na  maszynie).  Wszystkie  prace  wielokolorowe  powinny  mieć  kolorowe  paski
kontrolne  drukowane  wzdłuŜ  krawędzi  arkusza.  Operator  maszyny  drukującej  powinien
zmierzyć  gęstości  optyczne  na  aplach  wszystkich  kolorów  paska  kontrolnego  za  pomocą
ręcznego  lub  skanującego  densytometru.  Ustawianie  zespołów  farbowych,  zgodnie
z  określonymi  wartościami  referencyjnymi  mierzonymi  densytometrem  refleksyjnym,
pozwala na szybszą regulację farby przy zuŜyciu mniejszej ilości materiału podłoŜowego.

Kontrolowanie podstawowych parametrów drukowania na maszynie wklęsłodrukowej

Podczas drukowania operator maszyny musi cyklicznie poddawać kontroli obraz

drukowany  na  wstędze  lub  arkuszu.  W  tym  celu  stosuje  on  kontrolę  wizualną  –  za  pomocą
lupki  powiększającej,  a  takŜe  cykliczną  kontrolę  densytometryczną.  Pomiar  gęstości
optycznych  farby  za  pomocą  densytometru  nie  jest  obowiązkowy  przy  kaŜdym  zestawie
arkuszy  kontrolnych.  Przeprowadzanie  pomiarów  densytometrycznych  co  kaŜde  1000
arkuszy jest jednak poŜądaną praktyką. Kontrola  jakości pasków kontrolnych w porównaniu
do arkusza wzorcowego jest uŜyteczna przy wizualnych porównaniach i pomiarach. Podczas
kontroli wydruku rotograwiurowego badane są poniŜsze elementy:
–

pozycjonowanie znaczników pomiędzy kolejnymi arkuszami,

–

spasowanie poszczególnych kolorów,

–

nadmierne nafarbienie,

–

występowanie wad druku,

–

zgodność barw z odbitka wzorcową,
Podczas drukowania wklęsłego kontroluje się parametry pracy oraz ustawienia wszelkich

zespołów, które mogą mieć wpływ na niezakłócony bieg maszyny oraz na jakość druków.
W szczególności kontroluje się następujące parametry:
–

utrzymywanie podawania farby oraz jej parametrów,

–

ustawienia zespołu farbowego (w tym głębokości zanurzenia cylindra farbowego),

–

ustawienia rakla,

–

ustawienia samonakładaka w maszynach arkuszowych,

–

ustawienia wykładaka i ewentualnej sekcji introligatorskiej,

–

ustawienia presera,

–

ustawienia naciągu wstęgi,

–

ustawienia złamywaków lejowych,

–

parametry zespołu regeneracji rozpuszczalnika,

–

wilgotność w hali maszyn.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie elementy składają się na proces organizacji stanowiska pracy w drukarni
rotograwiurowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W jaki sposób planuje się czynności technologiczne na stanowisku obsługi maszyn do
drukowania wklęsłego?

W jaki sposób mocuje się rotograwiurowy cylinder drukowy?

W jaki sposób przygotowuje się do pracy rotograwiurowy zespół farbowy?

Jakie parametry noŜa zgarniającego podlegają regulacji?

Jak jest cel wykonywania rotograwiurowej odbitki przyrządowej?

W jaki sposób przyrządza się maszynę wklęsłodrukową do drukowania?

Jakie parametry odbitki przyrządowej podlegają kontroli?

Jakie parametry druku podlegają kontroli i regulacji podczas drukowania?

10.

Czym róŜni się drukowanie wklęsłe jedno- i wielokolorowe?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy procesu mocowania cylindra rotograwiurowego na maszynie drukującej,

na podstawie wycieczki dydaktycznej do drukarni wklęsłodrukowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

prześledzić uwaŜnie proces mocowania cylindra rotograwiurowego na maszynie,

wykonać notatki i szkice na podstawie obserwacji procesu mocowania,

skonfrontować wyniki obserwacji ze schematem konkretnej maszyny rotograwiurowej,

wykonać schemat blokowy oraz plan czynności ilustrujących mocowanie zespołu
drukowo-farbowego na maszynie rotograwiurowej.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

wielokolorowa rotograwiurowa maszyna drukującą,

–

stanowisko do montaŜu cylindrów rotograwiurowych,

–

plansza ze schematem określonej maszyny rotograwiurowej,

–

instrukcja obsługi określonej maszyny rotograwiurowej,

–

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy procesu regulacji noŜa zgarniającego rotograwiurowej maszyny

drukującej, na podstawie wycieczki dydaktycznej do drukarni wklęsłodrukowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

prześledzić uwaŜnie proces regulacji noŜa zgarniającego na maszynie rotograwiurowej,

wykonać notatki i szkice na podstawie obserwacji procesu regulacji noŜa,

zapisać podstawowe parametry dotyczące regulacji noŜa,

skonfrontować wyniki obserwacji ze schematami zespołów farbowych stosowanych
w maszynach rotograwiurowych,

wykonać plan czynności opisujących proces regulacji noŜa zgarniającego wraz
z podaniem odpowiednich parametrów procesu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

wielokolorowa rotograwiurowa maszyna drukującą,

–

plansza ze schematem określonej maszyny rotograwiurowej,

–

plansza

schematem

ilustrującym

budowę

zespołów

farbowych

maszyn

rotograwiurowych,

–

instrukcja obsługi określonej maszyny rotograwiurowej,

−

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 3

Wykonaj nadruk w kolorze czarnym na danej kształtce techniką tamponową, przy uŜyciu

ręcznej tamponowej maszyny jednokolorowej, zgodny z zadrukowaną kształtką wzorcową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zgromadzić potrzebne materiały i sprzęt kontrolno-pomiarowy na stanowisku pracy,

dokonać kontroli poszczególnych zespołów maszyny,

dobrać tampon do kształtki,

zamocować formę w maszynie,

napełnić kałamarz farbą,

umieścić kształtkę w gnieździe maszyny,

wykonać nadruk kontrolny,

dokonać regulacji połoŜenia obrazu na kształtce zgodnego z kształtką wzorcową,

dokonać korekty nasycenia barwy obrazu zgodnej z kształtką wzorcową, poprzez
określenie siły nacisku tamponu,

10)

wykonać nadruk na kształtce,

11)

zabezpieczyć maszynę i uporządkować stanowisko pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

ręczna jednokolorowa drukująca maszyna tamponowa,

–

farba do druku tamponowego w kolorze czarnym,

–

kształtki przeznaczone do zadrukowania,

–

zadrukowana kształtka wzorcowa,

–

komplet tamponów,

–

szpachla,

–

zmywacze do farb,

–

czyściwo,

–

suwmiarka,

–

zestaw narzędzi do regulacji zespołów maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zorganizować stanowisko obsługi maszyn do drukowania wklęsłego?

zaplanować czynności technologiczne na stanowisku obsługi maszyn
do drukowania wklęsłego?

zamocować cylinder drukujący maszyny rotograwiurowej?

zamocować formę drukującą na maszynie tampodrukowej?

wyregulować wstępnie zespół farbowy maszyny rotograwiurowej?

ustalić wstępnie połoŜenie rakla maszyny rotograwiurowej?

wyregulować zespół farbowy zamknięty i otwarty występujący
w maszynie tampodrukowej?

przyrządzić maszynę do drukowania wklęsłego?

wykonać rotograwiurową odbitkę przyrządową?

10)

ocenić jakość rotograwiurowej odbitki przyrządowej?

11)

kontrolować podstawowe parametry drukowania na maszynie do
drukowania wklęsłego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Kontrola jakości procesu drukowania wklęsłego

4.2.1. Materiał nauczania

Utrudnienia w procesie drukowania techniką rotograwiurową

W maszynach wklęsłodrukowych elementy współdziałające w przenoszeniu farby na

podłoŜe drukowe są nieliczne. NaleŜą do nich: kałamarz, cylinder formowy, rakiel (nóŜ
zgarniający) i cylinder dociskowy (preser).

Kałamarz jest nieco inaczej zbudowany niŜ w maszynach pozostałych technik

drukowania,  gdyŜ  stanowi  tylko  zbiornik  farby  bez  moŜliwości  regulowania  jej  pobierania
i bez duktora. Cylinder formowy, częściowo zanurzony w farbie, pobiera ją w wytrawione na
jego  powierzchni  kałamarzyki  farbowe  i  przenosi  na  zadrukowywane  podłoŜe.  Farba
zgarnięta  z  miejsc  niedrukujących  przez  rakiel,  spływa  z  cylindra  do  kałamarza.
W  maszynach  nowoczesnych,  z  centralnym  podawaniem  farby,  jest  ona  natryskiwana  na
obracający  się  cylinder  formowy  lub  nadawana  za  pośrednictwem  walca  z  powierzchnią
szczotkową.  Jej  nadmiar  po  przesączeniu  jest  przepompowywany  z  powrotem  do  zbiornika
centralnego.  Obciągnięty  gumą  cylinder  dociskowy  (tzw.  preser)  zapewnia  docisk
zadrukowywanego  podłoŜa  do  cylindra  formowego.  Szybko  obracający  się,  częściowo
zanurzony w farbie, cylinder formowy moŜe powodować jej pienienie się. Pienienie się farby
w kałamarzu jest utrudnieniem dość często występującym na maszynach wklęsłodrukowych.
W  przypadkach,  w  których  staje  się  ono  intensywne,  piana  pokrywa  oczyszczoną  juŜ
działaniem  rakla  powierzchnię  cylindra  formowego,  z  którego  jest  przenoszona  na  podłoŜe
drukowe w postaci nieregularnych plam.

Zadanie rakla polega na usuwaniu farby z niedrukujących elementów powierzchni

cylindra  formowego.  Usuwanie  jest  połączone  z  tarciem,  a  to  z  kolei  powoduje  ścieranie
metalu  z  powierzchni  obracającego  się  cylindra.  W  wyniku  tego  zmniejsza  się  stopniowo
głębokość  trawienia  i  maleje  ilość  pobieranej  farby.  W  końcowej  części  nakładu  odbitki
opuszczające  maszynę  stają  się  coraz  bledsze,  aŜ  do  zaniknięcia  punktu w  światłach.  Proces
ten przebiega wolno i jest techniczną koniecznością. Ścieranie cylindra formowego jest więc
naturalnym skutkiem pracy rakla. Farby zawierające twardy lub niedostatecznie rozdrobniony
pigment  pod  naciskiem  rakla  przyspieszają  ścieranie  powierzchni  cylindra,  nie  nadają  się
zatem do drukowania. Zbyt silnie „zeszlifowany” cylinder formowy staje się nieuŜyteczny

Powstawanie rys na cylindrze formowym jest wywoływane twardymi cząstkami róŜnego

pochodzenia, zanieczyszczającymi farbę. Dostają się one między rakiel a cylinder, powodując
powstawanie na jego powierzchni rys, które na podłoŜu drukowym tworzą („drukują”) linie
proste. Podobne objawy mogą pochodzić równieŜ od skaleczonego rakla.

Flokulacja i sedymentacja pigmentów pojawiają się, podobnie jak w przypadku farb

fleksograficznych, na skutek nieprawidłowego ich rozcieńczania. Bywa ono konieczne w celu
uzupełnienia ubytku

rozpuszczalnika, ulatniającego się z kałamarza farbowego

i z powierzchni cylindra formowego. Dolewanie rozpuszczalnika do farby powinno odbywać
się powoli, z przerwami i przy ciągłym mieszaniu. Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje, Ŝe
w farbie tworzą się kłaczki, grudki lub osad. Rozcieńczanie farby w kałamarzu naleŜy
przeprowadzać tylko podczas biegu maszyny.

Zbyt szybkie zasychanie farby na cylindrze formowym powoduje, Ŝe podłoŜe drukowe

przykleja się do jego powierzchni. Jednocześnie zbyt lepka farba pozostaje
w kałamarzykach farbowych. Objawy takie występują, jeŜeli:
–

farba zawiera zbyt lotny rozpuszczalnik,

–

kałamarz został źle zakryty,

–

maszyna pracuje za wolno,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

temperatura w hali maszyn jest za wysoka albo przepływ powietrza zbyt intensywny,

–

rakiel niedokładnie zbiera farbę z miejsc niedrukujących.
Zbyt wolne wysychanie farby na podłoŜu drukowym prowadzi, przy ponownym

nawijaniu  wstęgi,  do  zabrudzenia  jej  strony  niezadrukowanej,  miejscowego  sklejenia  lub
nawet  do  całkowitego  jej  zlepienia  się  (tzw.  blocking).  Tego  rodzaju  utrudnienia,  podobnie
jak w drukowaniu fleksograficznym, są powodowane przez:
–

zbyt wolne ulatnianie się rozpuszczalnika,

–

nadmiernie nakładanie,

–

niezadowalające funkcjonowanie układu suszenia, zwłaszcza nie dość intensywną
cyrkulację ciepłego powietrza.

Zapychanie kałamarzyków farbowych, zwane zabijaniem formy, jest to gromadzenie się

w nich zgęstniałej lub zanieczyszczonej farby. Występuje, jeŜeli:
–

rozpuszczalnik jest zbyt lotny,

–

farba zawiera zanieczyszczenia lub niewystarczająco rozdrobniony pigment,

–

farba niedostatecznie zwilŜa podłoŜe drukowe i jest przez nie tylko w małym stopniu
przejmowana,

–

rakiel pozostawia zbyt duŜo farby na cylindrze,

–

w otoczeniu cylindra formowego panuje silny przepływ powietrza.

Zadymienie jest to słabo zabarwiony nalot, pojawiający się zazwyczaj na całej

zadrukowywanej powierzchni, gdy:
–

cylinder formowy jest chropowaty,

–

podkładki niewłaściwie umieszczone w obciągu,

–

rakiel pracuje wadliwie,

–

farba wysycha zbyt wolno.
W tym ostatnim przypadku naleŜy: korzystać z rozcieńczalnika o większej lotności lub

stosować słaby nawiew powietrza wzdłuŜ rakla.

Wylewanie się farby z kałamarzyków jest powodowane:

–

oddziaływaniem elektryczności statycznej, nagromadzonej na podłoŜu,

–

nieprawidłowym wykonaniem formy drukowej,

–

zbyt niską lepkością farby dla danej prędkości obwodowej cylindra formowego.

Wady odbitek wklęsłodrukowych i sposoby ich eliminowania

Wklęsłodruk publikacyjny:

Problem

Przyczyna

Rozwiązanie

ZuŜycie cylindra Mechaniczne problemy mogą

obejmować nadmierny docisk
rakla lub brak jego oscylacji.

Farba jest zanieczyszczona
ciałami obcymi.

Za szybkie utrwalanie farby.

Pigment o właściwościach
ś

cierających.

•

Doprowadzić cylinder i maszynę
drukująca do moŜliwie najlepszego
stanu.

•

Przefiltrować farbę.

•

Dodać wysokowrzącego
rozpuszczalnika.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

le zdyspergowany pigment.

Papier ma właściwości
ś

cierające.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Wymienić papier.

•

Zastosować oczyszczanie
powierzchni papieru.

Oblepienie
cylindra
dociskowego
przez farbę.

Zbyt wysoka twardość
cylindra dociskowego podczas
drukowania na papierze
niepowlekanym.

•

Zastosować cylinder dociskowy
o mniejszej twardości.

•

Dodać wosku do farby.

Cętkowanie lub
pełzanie: farba
rozpływa się na
papierze, tworząc
niepoŜądane
wzory.

Farba utrwala się za wolno.

Farba jest za bardzo
rozcieńczona.

Za mała prędkość drukowania.

•

Dodać bardziej lotnego
rozpuszczalnika.

•

Dodać świeŜej farby i/lub
wypełniacza.

•

Przyspieszyć pracę maszyny.

•

Zmniejszyć nacisk drukujący.

•

UŜyć cieńszego rakla.

•

Zamontować ostrza pod bardziej
ostrym kątem.

Cętkowanie
lub pełzanie:
słabe nadawanie
farby.

Farba nie rozprowadza się
równomiernie po podłoŜu.

Lepkość farby jest za niska.

Zły wybór pigmentu.

Mała prędkość drukowania.

Cylinder jest za głęboko
wytrawiony.

Nacisk drukujący jest za duŜy.

•

Zmienić kąt nachylenia rakla.

•

Zmienić rozpuszczalnik

•

Zwiększyć lepkość.

•

Dodać gęściejszego spoiwa.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Zwiększyć prędkość.

•

Polakierować cylinder.

•

Wyregulować nacisk.

„Dziurki”
(zdarzają się
podczas
drukowania
bibułki).

Za duŜe wnikanie farby
w papier.

•

Wymienić papier.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Słaba adhezja
utrwalonej farby.

Niewystarczające związanie
farby z podłoŜem.

Mała elastyczność warstwy
farby.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Dodać pokostu wiąŜącego.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

ObniŜyć ilość pigmentu w farbie.

Słabe
przyjmowanie
farby przez
farbę: warstwa
farby nakładana

Farba nałoŜona jako pierwsza
lub podkładowa nie jest
utrwalona.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Zwiększyć temperaturę utrwalania.

•

Zmniejszyć lepkość farb.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

na nadrukowaną
wcześniej
warstwę farby
nie jest
przyjmowana.

Farba nałoŜona jako pierwsza
lub podkładowa jest zbyt
gładka.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Zwiększyć ilość pigmentu w farbie
drukowanej jako pierwsza.

Siatkowanie: po
utrwaleniu farby
pojawia się
struktura siatki.

Farba ma za duŜą lepkość.

Farba utrwala się za szybko.

Farba jest za krótka.

Niewystarczający nacisk
drukujący.

•

Zmniejszyć lepkość farby.

•

Dodać słabszego rozpuszczalnika.

•

Dodać lakieru zmniejszającego
krótkość farby.

•

Zwiększyć nacisk drukujący.

•

Zmniejszyć docisk rakla.

•

Kontrolować temperaturę papieru
i kałamarza farbowego.

Powolne
utrwalanie,
sklejanie.

Nawijanie wstęgi następuje
przy zbyt wysokiej
temperaturze.

Nawijanie wstęgi jest zbyt
ś

cisłe.

Utrwalanie jest za wolne.

ś

ywica słabo uwalnia

rozpuszczalnik.

Farba zawiera zbyt duŜą ilość
plastyfikatorów.

•

Zmniejszyć temperaturę utrwalania.

•

Zmniejszyć napręŜenie nawijania.

•

Zamówić u producenta farbę, która
szybko się utrwala i jest odporna na
sklejanie.

•

Zwiększyć temperaturę utrwalania.

•

Dodać mocniejszego rozpuszczalnika.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Pominięte punkty
rastrowe na
wydruku.

Powierzchnia papieru nie jest
gładka.

Farba ma za duŜą lepkość.

•

UŜyć gładszego papieru.

•

Zainstalować urządzenie do
elektrostatycznego wspomagania
drukowania.

•

Zwiększyć nacisk drukujący.

•

Zmiękczyć papier przez nawilŜenie.

•

Zmniejszyć lepkość farby.

•

Dodać spoiwa o niŜszej lepkości.

Paskowanie lub
smuŜenie: farba
nie jest dokładnie
zbierana
z cylindra.

Wyszczerbiony rakiel.

Farba ma za duŜą lepkość.

Farba utrwala się za szybko.

Farba zawiera za duŜą ilość
pigmentów.

Farba jest zanieczyszczona
ciałami obcymi.

•

Wymienić lub naostrzyć rakiel.

•

Zmniejszyć lepkość.

•

Dodać słabszego rozpuszczalnika.

•

Dodać spoiwa.

•

Przefiltrować farby.

•

Skontaktować się
z producentem farb.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rakiel i jego oscylacja są
nieprawidłowo wyregulowane.

•

Sprawdzić oscylację rakla.

•

Zmienić kąt nachylenia rakla.

•

Wypolerować rakiel i cylinder.

•

Zmienić nacisk rakla.

Rozmazywanie
powierzchni:
farba łatwo się
rozmazuje.

Farba utrwala się za wolno.

Słabe utrwalanie
rozpuszczalnika.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Dostosować temperaturę utrwalania.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Wklęsłodruk opakowaniowy:

cieralność:

ZuŜycie cylindra.

Słabo utarty pigment lub
pigment o właściwościach
ś

cierających.

Rozpuszczalnik za szybko
paruje.

Cząstki ceramiczne lub
stalowe w farbie.

Cylinder i rakiel są
nieprawidłowo doszlifowane.

•

Zalecić producentowi ponowne
utarcie farby lub ponowne
wykonanie farby.

•

Dodać wolniej parującego
rozpuszczalnika.

•

Przefiltrować lub ponownie wykonać
farbę.

•

Doszlifować, wymienić lub
powtórnie pochromować cylinder.

•

Doszlifować rakiel.

Adhezja: farba
i/lub lakier nie
wiąŜą się z
podłoŜem lub ze
sobą wzajemnie.

Powierzchnia folii nie jest
odpowiednio przygotowana.

Niewystarczająca ilość
plastyfikatora w farbie.

Farba zawiera za duŜą ilość
plastyfikatora.

•

Sprawdzić przygotowanie folii.

•

Skonsultować się z dostawcą folii.

•

Skonsultować się z dostawcą farby.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Przenikanie: jeden
kolor przenika do
drugiego.

Farba za wolno utrwala się.

Temperatura utrwalania jest
za niska.

Wymagane jest więcej
powietrza.

Farba została nieprawidłowo
wykonana.

•

UŜyć szybszego rozpuszczalnika.

•

PodwyŜszyć temperaturę.

•

Sprawdzić prędkość nadmuchu
powietrza.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Sklejanie:
niepoŜądana
adhezja pomiędzy
dwiema
powierzchniami.

Niewystarczające utrwalanie.

Rozpuszczalnik jest
uwięziony w farbie.

•

Zwiększyć temperaturę.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika

•

Dokonać korekty równowagi
rozpuszczalników.

•

Zastosować szybszy rozpuszczalnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wstęga jest nawijana, gdy jest
zbyt ciepła.

Nawijanie wstęgi jest zbyt
ś

cisłe.

Zbyt duŜa ilość plastyfikatora
w farbie lub lakierze.

•

Zastosować rolki chłodzące.

•

Zmniejszyć napręŜenie nawijania.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

Kruchość:
podłoŜę pęka przy
wygięciu.

Utrwalanie za wysoką
temperaturą.

PodłoŜe utraciło zbyt wiele
wilgoci.

Migracja plastyfikatora.

•

Skontrolować temperaturę wstęgi.

•

Doprowadzić wilgoć.

•

Skontrolować temperaturę wstęgi.

•

Zmniejszyć temperaturę.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika.

•

Skonsultować się z dostawcą folii.

Efekt pajęczyny:
nawarstwienie
nitek farby na
raklu, cylindrze
dociskowym,
formowym oraz
elementach
maszyny.

Nadmuch powietrza w strefie
kontaktu cylindrów utrwala
farbę przedwcześnie.

Za szybkie utrwalanie farby.

Lepkość farby jest za duŜa.

•

Zatrzymać nadmuch powietrza.

•

Dodać wolniejszego
rozpuszczalnika.

•

Zmniejszyć lepkość do normalnego
poziomu.

„Komety”
i „strzałki”:
farba tworzy
zabrudzenia
w kształcie komet
i strzałek.

Cylinder ma wadę.

Obce substancje pod raklem.

•

Zreperować i/lub wypolerować
cylinder.

•

Przefiltrować farbę.

Efekt „ciastka
z dziurką”: brak
wypełnienia
punktu rastrow.

Utrwalanie farby jest za
szybkie.

•

Dodać wolniejszego
rozpuszczalnika.

SmuŜenie: kropla
farby pojawia się
na tylnym końcu
druku.

Lepkość farby jest za duŜa.

Kąt nachylenia rakla jest
nieprawidłowy.

Rakiel jest pofalowany.

Słaba kontrola napręŜenia
wstęgi.

Farba jest utrwalana za
wolno.

•

Zwiększyć lepkość.

•

Prawidłowo wyregulować ostrze.

•

Doszlifować i wyczyścić rakiel.

•

Doszlifować rakiel zapasowy.

•

Sprawdzić napręŜenie wstęgi.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika.

•

Zwiększyć temperaturę utrwalania.

Zasychanie farby
lub słaby wydruk.

Lepkość farby jest za wysoka.

Farba jest za krótka.

•

Dodać rozpuszczalnika w celu
zmniejszenia lepkości.

•

Dodać komponentu zmniejszającego
krótkość farby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nadmuch powietrza w strefie
kontaktu cylindrów.

Farba utrwala się za szybko.

Nadmierne ścieranie farby
przez rakiel.

Nadmierny nacisk drukujący.

Zbyt duŜa prędkość
drukowania.

•

Zatrzymać nadmuchiwanie.

•

Dodać wolniejszego
rozpuszczalnika.

•

Zmniejszyć temperaturę utrwalania.

•

Wyregulować rakiel.

•

Zmniejszyć nacisk drukujący.

•

Zmniejszyć prędkość drukowania.

„Kocie wąsy”
(miotełkowanie).

Pojawienie się
elektryzowania.

•

Zmniejszyć elektrostatyczne
wspomaganie drukowania.

•

Zmniejszyć wilgotność w hali
maszyn.

•

Zwiększyć wilgotność papieru.

•

Wybrać bardziej polarny
rozpuszczalnik w celu zwiększenia
przewodności farby.

•

ZwilŜyć wstęgę.

•

UŜyć eliminatora ładunków
elektrostatycznych.

Pienienie: małe
bąbelki w farbie
(dotyczy farb
wodnych).

Napięcie powierzchniowe jest
zbyt wysokie.

Pompowanie farby powoduje
pienienie.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

UŜyć środka odpieniającego.

•

Zmniejszyć szybkość przepływu
farby.

•

Zredukować wolny spadek farby.

Ziarnowanie
druku: druk nie
jest gładki.

PodłoŜe nie jest gładkie.

Farba ma wysoką lepkość.

Prędkość drukowania jest za
mała.

Papier jest za suchy.

•

Zastąpić podłoŜe innym.

•

Zastosować elektrostatyczne
wspomaganie drukowania.

•

Zmniejszyć lepkość.

•

Zwiększyć prędkość drukowania.

•

Wprowadzić nawilŜanie.

•

Zmniejszyć temperaturę papieru.

•

Zmienić docisk cylindra.

Zamglona folia:
lekka
nieprzezroczystość
w czystych,
niezadrukowanych
obszarach folii.

Chropowate powierzchnie na
cylindrze.

Rakiel słabo zbiera farbę.

•

Wypolerować cylinder.

•

Sprawdzić rakiel.

Zamglona farba:
mglisty wygląd
warstwy farby.

Farba zawiera zbyt duŜą ilość
pigmentów.

•

Dodać czystego spoiwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Słabe wykonanie
chromowania.

Zły dobór rozpuszczalnika.

Napięcie wstęgi jest
nieprawidłowe.

•

Ponownie wykonać cylinder.

•

Skonsultować się z producentem
farb.

•

Zmienić rozpuszczalniki.

•

Sprawdzić napięcie papieru.

Odbijanie:
przenoszenie
wydrukowanych
obrazów
na drugą stronę
arkusza lub
wstęgi.

Farba wysycha za wolno.

Warstwa farby jest mokra lub
lepka.

•

Sprawdzić suszenie i nadmuch
powietrza.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika.

•

Zwiększyć temperaturę suszenia.

Zrywanie
powierzchni
papieru:
wyrywanie
cząstek papieru
z
zadrukowywanego
obszaru.

Farba utrwala się za wolno.

Niewystarczająca temperatura
lub nadmuch powietrza.

Farba ma za duŜą lepkość.

•

Dodać bardziej lotnego
rozpuszczalnika.

•

Zwiększyć temperaturę i prędkość
nadmuchu.

•

Dodać rozpuszczalnika.

Zrywanie
powierzchni
papieru w pracach
wielobarwnych.

Farba drukowana jako
pierwsza jest zbyt wolno
utrwalana.

Lepkość farby nakładanej
jako druga jest zbyt wysoka.

Rakiel wymaga regulacji.

•

Dodać bardziej lotnego
rozpuszczalnika.

•

Dodać rozpuszczalnika.

•

Wyregulować rakiel.

•

Skierować na cylinder nadmuch
powietrza.

„Dziurki”:
pojawianie się
malutkich plamek
w zadrukowanym
obszarze.

Problemy z farbą.

Problemy z podłoŜem.

Pienienie.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Zmniejszyć lepkość.

•

Dodać lepszego rozpuszczalnika.

•

Wyregulować kąt ustawienia rakla.

•

Zastosować elektrostatyczne
wspomaganie drukowania.

•

Kupić lepsze podłoŜe.

„Szyny” (komety):
linie ciągłe
pojawiające się na
niezadrukowanych
obszarach.

Cząstki zanieczyszczeń są
uwięzione pod raklem.

Zadrapania na cylindrze.

Zadrapania na raklu.

Cylinder ma nierówną
warstwę chromu (plamy
i ubytki).

•

Przefiltrować farbę.

•

Wypolerować lub wymienić
cylinder.

•

Wymienić rakiel.

•

Usunąć nierówności i wypolerować
cylinder.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Siatkowanie: na
utrwalonej farbie
pojawia się
struktura siatki.

Lepkość farby jest za wysoka.

Farba utrwala się za wysoko.

Kąt nachylenia rakla jest zbyt
ostry.

•

Dodać rozpuszczalnika.

•

Dodać wolniejszego
rozpuszczalnika.

•

Zwiększyć kąt nachylenia rakla.

Pomijanie
punktów
rastrowych:
wygrawerowane
punkty rastrowe
nie drukują.

Powierzchnia
zadrukowywana jest za
szorstka.

Niewystarczający nacisk.

Farba utrwala się za szybko.

Podawane jest za mało farby.

Lepkość farby jest za wysoka.

Słaby przepływ farby.

•

Wybrać lepsze podłoŜe.

•

Zastosować elektrostatyczne
wspomaganie drukowania.

•

Zastosować lakier podkładowy.

•

Sprawdzić nacisk.

•

Dodać wolniejszego rozpuszczalnika.

•

Sprawdzić podawanie farby.

•

Dodać rozpuszczalnika

•

Sprawdzić cyrkulację pompy.

Elektryzowanie:
pył, włókienka,
nieostry wydruk.

Wstęga jest naelektryzowana.

Lepkość farby jest za niska.

Nadmierne ładowanie
elektrostatyczne.

•

Zastosować urządzenia eliminujące
ładunki elektrostatyczne.

•

Zwiększyć wilgotność.

•

Dodać spoiwa.

•

UŜyć wypełniacza z pigmentem.

•

Dodać polarnego rozpuszczalnika.

•

Zmniejszyć lub wyłączyć ładowanie
elektrostatyczne.

SmuŜenie
w pojedynczych
obszarach.

Cylinder jest uszkodzony.

•

Wypolerować lub wymienić
cylinder.

SmuŜenie
pojawiające się
i znikające.

Obce cząstki i drobinki pod
raklem.

•

Naostrzyć rakiel.

•

Przefiltrować farbę.

SmuŜenie
spowodowane
oscylacją rakla.

Rakiel jest uszkodzony.

•

Wypolerować lub wymienić rakiel.

SmuŜenie: małe
smugi na tylnym
końcu druku.

Lepkość farby jest za niska.

Kałamarzyki farbowe są
przetrawione.

Powstawanie ładunków
elektrostatycznych.

•

Dodać spoiwa.

•

Sprawdzić cylinder.

•

Zastosować eliminator ładunków
elektrostatycznych.

•

Zwiększyć wilgotność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Wulkan”:
zniszczenie
powierzchni
przypominające
wulkan.

Złe przyjmowanie
rozpuszczalnika.

Za wysoka temperatura
suszenia.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Dodać szybszego rozpuszczalnika do
farby nakładanej jako pierwsza.

•

Wymienić rozpuszczalniki.

•

Zmniejszyć temperaturę.

Brudzenie:
zanieczyszczenie
druku przez
niewyczyszczony
cylinder.

Rakiel zachowuje się
nieprawidłowo.

Farba ma za duŜą lepkość.

Farba utrwala się za szybko.

Farba zawiera za duŜą ilość
pigmentów.

Farba ma za niską lepkość.

•

Sprawdzić ustawienia i stan rakla.

•

Dodać rozpuszczalnika.

•

Dodać wolniejszego
rozpuszczalnika.

•

Dodać czystego spoiwa.

•

Zlecić producentowi ponowne
wykonanie farby.

•

Dodać spoiwa.

•

Zwiększyć docisk rakla.

Tabela 1.Wady odbitek wklęsłodrukowych i sposoby ich eliminowania [5, s. 68]

Konserwacja maszyn wklęsłodrukowych

Konserwacja urządzeń drukujących i ich wyposaŜenia jest podstawowym wymogiem

właściwego działania zakładu. Opóźnienia spowodowane usterkami mogą stwarzać problemy,
bo  przecieŜ  drukowanie  jest  przemysłem  usługowym.  Wklęsłodrukowe,  a  w  szczególności
rotograwiurowe maszyny drukujące, są całkowicie zmechanizowane i muszą pracować z duŜą
precyzją  nawet  przy  wysokich  prędkościach.  KaŜdy  element  takiej  maszyny  pełni
specjalistyczną  funkcję,  jednak  wszystkie  elementy  muszą  ze  sobą  współgrać.  Producenci
maszyn tworzą procedury pracy na maszynie, aby późniejsza praca na nich była optymalna.

Początkowy koszt zakupu rotograwiurowej maszyny drukującej jest bardzo wysoki,

dlatego teŜ elementy takiej maszyny powinny działać bez usterek przez długi czas. Drukarze
muszą  ciągle  dostosowywać  i  przygotowywać  procedury  zapobiegania  usterkom,  aby
utrzymać  maszyny  w  najlepszym  moŜliwym  stanie.  Tak  samo  jak  o  maszynę,  trzeba  dbać
o  halę  maszyn,  gdzie  naleŜy  regularnie  sprzątać  w  celu  utrzymania  porządku.  Niezawodna
maszyna  to  warunek  osiągania  zysków,  a  regularna  konserwacja  to  warunek  niezawodności
maszyny.  W  czasie  takich  prac  nie  jest  generowany  przychód,  jednakŜe  awaria  moŜe
spowodować  znacznie  dłuŜszy  przestój  niŜ  ten  poświęcony  na  konserwację  maszyny.  Takie
awarie  bowiem  pociągają  za  sobą  oczywiste  koszty  naprawy,  ale  i  stratę  związaną
z  opóźnieniem  wykonania  zlecenia.  Co  więcej,  powoduje  to  niezrealizowanie  zamierzonego
nakładu, a więc i stratę czasu drukowania.

Rozpoznanie i serwisowanie elementów maszyny pozwala wyeliminować powaŜne

usterki.  Przeprowadzana  w  odpowiedniej  chwili  konserwacja  jest  teŜ  waŜna  dlatego,  Ŝe
poszczególne  elementy  maszyny  wymagają  naprawy/wymiany  w  róŜnych  odstępach
czasowych.  Gromadzenie  części  zapasowych  pozwala  na  szybszą  wymianę  uszkodzonych
elementów,  a  więc  i  na  krótszy  przestój.  Dyrekcja  zakładu  powinna  doprowadzić  do
stworzenia  jednego,  ogólnie  dostępnego  pliku,  zawierającego  instrukcje  obsługi  dostarczone
wraz  z  maszynami.  Wymienione  instrukcje  obsługi  mogą  bowiem  zostać  wykorzystane  do
uaktualniania  procedur  działań  profilaktycznych.  Poza  tym  w  instrukcji  zawarty  jest  opis
podstawowych  nieprawidłowości  działania  maszyny  wraz  z  opisem  postępowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

naprawczego; pozwala to maszynistom ocenić, czy usterka wymaga np. firmowego serwisu.
Co więcej, plan produkcji powinien obejmować takŜe konserwację sprzętu.

Aby konserwacja wyposaŜenia zakładu była efektywna, musi się składać z czterech

elementów:

konserwacja

regeneracyjna,

konserwacja

zapobiegawcza,

konserwacja

prognozowa i zapewnienie bezpieczeństwa. Działania te stosowane są w róŜnych proporcjach
w zaleŜności chociaŜby od technologii obowiązującej w zakładzie.

Konserwacja regeneracyjna.
Inaczej zwana działaniami naprawczymi czy poprawiającymi, jest najbardziej

powszechną  metodą  konserwacji.  Do  tych  działań  zaliczyć  moŜemy  naprawę  uszkodzonych
lub  całkowicie  zniszczonych  elementów  umoŜliwiającą  ponowne  poprawne  działanie
maszyny.  Nie  naleŜy  teŜ  zapomnieć  o  wymianie  elementów  błędnie  umieszczonych
w maszynie. Podsumowując, działanie regeneracyjne jest typowym działaniem naprawczym,
jeśli dojdzie juŜ do awarii. Jest więc działaniem sporadycznym i nieprzewidywalnym, a więc
i  powodującym  nieprzewidziane  przestoje.  Są  dwa  typy  konserwacji  naprawczych:  naprawa
natychmiastowa oraz naprawa planowana. Naprawa natychmiastowa następuje wówczas, gdy
uszkodzenie  elementu  maszyny  wyklucza  jej  dalszą  pracę  lub  gdy  zawodzi  bezpieczeństwo
pracy  na  maszynie,  np.  przyciski  stopu  czy  blokady  osłon.  JeŜeli  mimo  defektu  elementu
maszyny moŜe ona dalej pracować, to nie stosuje się naprawy natychmiastowej, lecz czeka się
do  korzystnego  momentu,  zazwyczaj  do  weekendu,  podczas  którego  zwykle  maszyny  nie
pracują.

Konserwacja zapobiegawcza.
Jej zadaniem jest utrzymywanie maszyny w takim stanie, aby nie uległa ona nagłemu

uszkodzeniu  wymagającemu  przerwania  produkcji.  W  tym  celu  potrzebna  jest  wnikliwa
wiedza  dotycząca  komponentów  maszyny,  sprecyzowane  i  zhierarchizowane  planowanie
i konsekwencja w dąŜeniu do osiągnięcia standardów i stosowaniu się do procedur. Działania
zapobiegawcze  powinny  być  okresowe  i  podzielone  w  zaleŜności  od  stanu  oraz
wytrzymałości  poszczególnych  elementów.  Zazwyczaj  więc  dzieli  się  je  na  konserwację
codzienną,  cotygodniową,  comiesięczną,  cokwartalną,  copółroczną  i  roczną.  Do  typowych
działań  zapobiegawczych  naleŜą:  okresowe  czyszczenie,  kontrola,  smarowanie,  regulacja
i  wymiana  elementów  poddawanych  podczas  pracy  duŜym  siłom  tarcia  czy  naraŜonych  na
zuŜycie. Najczęstsze miejsca kontroli w ramach konserwacji profilaktycznej:
–

Przyciski bezpieczeństwa i blokady osłon.

–

Wałki farbowe.

–

NoŜe zgarniające.

–

ŁoŜyska wałków farbowych.

–

ŁoŜyska cylindrów drukujących.

–

Popychacze, krzywki, belki z łapkami.

–

Pompy zbiorników recyrkulacyjnych.

–

Urządzenia do wykrywania podwójnych arkuszy.

–

Kałamarz farbowy.

–

Zespół rozpylania proszku zapobiegającego odciąganiu.

–

Pierścienie odtaczania na cylindrze formowym.

–

Koła zębate.
Konserwacja prognozowa.
Jest to doskonalsza forma konserwacji profilaktycznej. Wykorzystuje się tu

najnowocześniejsze  technologie,  aby  przewidzieć,  kiedy  dany  element  maszyny  będzie
wymagał  konserwacji  zapobiegającej  jego  awarii.  O  terminie  przeprowadzania  konserwacji
i okresowych przeglądów decydują w tej chwili naukowe analizy. Dlatego teŜ wymagany jest
ciągły monitoring elementów szczególnie naraŜonych na awarię, a więc  przede wszystkim –
analiza smarowania, wibracji, temperatury i hałasu oraz czujniki pęknięć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zapewnianie bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo jest najwaŜniejszym aspektem przy planowaniu procedur konserwacji

parku  maszyn.  W  celu  zapewnienia  odpowiedniego  bezpieczeństwa  procedury  powinny
zawierać  przepisy  bhp,  powinny  teŜ  wymagać  stosowania  tylko  zabezpieczonych  urządzeń,
przeprowadzania  szkoleń  w  zakresie  postępowania  z  materiałami  niebezpiecznymi,  a  takŜe
stosowania procedur blokady i oznaczania. Nie wolno zapomnieć o odpowiednich technikach
podnoszenia  cięŜarów  i  sporządzaniu  raportów  bezpieczeństwa.  Takie  raporty  powinny
zawierać  opis  urządzeń  i  wszystkich  elementów,  wydłuŜenia  lin,  stan  silników,  paneli
kontrolnych, przenośnych narzędzi elektrycznych oraz wszystkich materiałów pomocniczych
– narzędzi, drabin, kompresorów, spręŜonych gazów i pojemników z rozpuszczalnikami. Brak
dbałości  o  procedury  bezpieczeństwa  moŜe  spowodować  powaŜne,  a  nawet  fatalne
w skutkach wypadki i zniszczenia urządzeń.

Środki ochrony indywidualnej stosowane podczas drukowania wklęsłego

ZagroŜenia związane z obsługą maszyn do drukowania wklęsłego:

−

Drukarze oraz inni pracownicy drukarni wklęsłodrukowej naraŜeni są na urazy takie, jak:
przecięcia, amputacje, zmiaŜdŜenia, stłuczenia spowodowane przez ruchome części
maszyn drukarskich, gilotyny, prasy drukarskie i zszywarki introligatorskie itd.

−

Drukarze  oraz  inni  pracownicy  drukarni  wklęsłodrukowej  naraŜeni  są  na  działanie
związków chemicznych  zawartych w: farbach drukarskich wklęsłodrukowych, tonerach,
barwnikach,  rozpuszczalnikach  organicznych,  środkach  czyszczących  itd.,  takich  jak:
ksylen, benzyna, nafta, toluen, cykloheksan, oleje oraz kwasy i inne środki stosowane do
mycia maszyn i wytrawiania wklęsłodrukowych form drukarskich.

−

W drukarniach występuje zagroŜenie poŜarowe.

−

Nadmierny wysiłek fizyczny towarzyszący pracy moŜe być przyczyną urazów a takŜe
bólów pleców, ramion i rąk (szczególnie w małych drukarniach).

−

W niektórych duŜych drukarniach występuje hałas spowodowany pracą automatów.

−

Praca drukarza jest głównie stojąca lub stojąco-chodząca co stwarza moŜliwość
powstania Ŝylaków i płaskostopia.

−

Istnieje moŜliwość naraŜenia na promieniowanie ultrafioletowe i ozon przy pracy na
automatach utwardzających farby promieniami UV.

rodki ochrony indywidualnej oraz zbiorowej:

−

NaleŜy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi i ewentualnie hełm
ochronny.

−

NaleŜy stosować środki ochrony oczu i odzieŜ ochronną chroniące przed szkodliwym
działaniem czynników chemicznych.

−

NaleŜy stosować okulary ochronne we wszystkich przypadkach, w których oczy mogą
być naraŜone na pył, lotne cząstki lub rozpryski niebezpiecznych cieczy.

−

Ochrona skóry rąk: odpowiednie rękawice ochronne, zwłaszcza w warunkach
przewlekłego lub powtarzanego naraŜenia na preparat. Stosować środki pielęgnacji skóry
– kremy ochronne. Przy wyborze rękawic ochronnych zwrócić uwagę na ich trwałość
i przydatność do pracy z tym preparatem.

−

NaleŜy myć ręce przed kaŜdą przerwą i po zakończeniu pracy. Stosować środki
pielęgnacji skóry, aby nie dopuścić do jej wysuszenia.

−

Unikać kontaktu substancji chemicznych ze skórą i oczami.

−

Nie spoŜywać posiłków, nie pić ani nie palić tytoniu podczas stosowania preparatów
chemicznych.

−

Zapewnić odpowiednią wentylację ogólną i miejscową pomieszczeń roboczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

NaleŜy zainstalować osłony maszyn zapobiegające wciągnięciu i amputacji kończyn.

−

NaleŜy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych oraz zlecać uprawnionemu
pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.

−

NaleŜy stosować ochronniki słuchu.

−

NaleŜy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia cięŜkich lub
nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie
i przenoszenie.

−

NaleŜy przestrzegać wszystkich instrukcji bezpieczeństwa obowiązujących na danym
wydziale, dotyczących przechowywania papieru i łatwopalnych materiałów.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
środowiska dotyczące drukowania wklęsłego

Bezpieczeństwo w czasie produkcji:

–

Nie obsługiwać maszyny bez odpowiedniego przeszkolenia i upowaŜnień.

–

Przed rozpoczęciem pracy maszyny upewnić się, czy wszystkie osłony, zabezpieczenia
i panele są na swoim miejscu.

–

Nigdy nie wyłączać przycisku bezpieczeństwa wciśniętego przez inną osobę.

–

Nigdy nie włączać ponownie maszyny, która się zatrzymała bez wyraźnej przyczyny.

–

Przed uruchomieniem maszyny upewnić się, Ŝe nie znajdują się w niej lub obok niej
Ŝ

adne osoby, narzędzia lub części wyposaŜenia.

–

Przed uruchomieniem maszyny usunąć z jej obszaru wszystkie zuŜyte formy drukowe,
narzędzia i sprzęt oraz ostrzec współpracowników.

–

Podczas pracy w obszarach o duŜym natęŜeniu hałasu stosować zatyczki do uszu.

–

Nie dopuszczać w pobliŜe maszyny pracowników mających na sobie biŜuterię, luźne
ubranie lub niezakryte długie włosy.

–

Nigdy nie opierać się i nie pozostawiać rąk na pracujących urządzeniach maszyny.

–

Unikać noszenia narzędzi w kieszeniach, zapobiegając ich wpadaniu do maszyny lub
innych niebezpiecznych miejsc.

–

Podczas regulacji maszyny stosować tylko zalecane narzędzia w dobrym stanie
technicznym.

–

Nigdy nie sięgać do maszyny w celu przeprowadzenia regulacji podczas jej działania.

–

Nigdy nie usuwać zanieczyszczeń z płyty lub cylindrów i pyłów lub kurzu z wałków
podczas działania maszyny, chyba Ŝe zastosowane zostaną specjalnie do tego
przeznaczone narzędzia.

–

Nigdy nie przecierać cylindrów, form drukowych, wałków podczas działania maszyny.

–

eby przeprowadzić jakiekolwiek operacje oczyszczania lub naprawy, naleŜy stosować

tryb wolnego, ręcznie sterowanego biegu maszyny.

–

Okresowo sprawdzać, czy formy drukowe nie są obluzowane lub nie mają pęknięć.

–

Przestrzegać uwaŜnie zaleceń podczas mieszania środków chemicznych.

–

Utrzymywać w dobrym stanie, komplecie i dostępnym miejscu, wszystkie instrukcje
obsługi, serwisowania i konserwacji.
Podstawowe bezpieczeństwo poŜarowe:

–

Nie palić w introligatorni i pomieszczeniach, w których przeprowadza się operacje
wykończeniowe. Palenie jest dozwolone tylko w specjalnie wyznaczonych miejscach.

–

Znać rozmieszczenie gaśnic.

–

Znać lokalizację alarmów przeciwpoŜarowych w budynku.

–

Znać rozmieszczenie wyjść awaryjnych w budynku.

–

Nie pozwolić na gromadzenie się oleju, smaru, kurzu i ścinków papieru na podłogach lub
wokół wyposaŜenia.

–

Stosować się do zaleceń związanych z magazynowaniem i uŜytkowaniem papieru oraz
chemikaliów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie wady druku są charakterystyczne dla techniki rotograwiurowej publikacyjnej?

Jakie wady druku są charakterystyczne dla techniki rotograwiurowej opakowaniowej?

Jakie są sposoby eliminacji wad druku w technice rotograwiurowej?

Jakie wady druku są charakterystyczne dla tampodruku?

Jakie są sposoby eliminacji wad druku w technice tamponowej?

Czym charakteryzują się poszczególne metody konserwacji maszyn do drukowania
wklęsłego?

Jakie zagroŜenia występują podczas procesu druku wklęsłodrukowego?

Jakie środki ochrony indywidualnej stosuje się podczas drukowania?

Jakie przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
ś

rodowiska dotyczą drukowania wklęsłego?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród dostępnych arkuszy drukarskich wykonanych w technice rotograwiurowej wskaŜ

te, na których występuje niewłaściwe spasowanie kolorów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć dokładnie dostępne arkusze drukarskie,

zlokalizować na nich elementy kontrolne pasowania kolorów,

przy uŜyciu lupy określić poprawność pasowania poszczególnych kolorów na odbitkach,

dokonać selekcji arkuszy drukarskich i wskazać te, na których pasowanie kolorów jest
niewłaściwe.

podać przyczyny powstawania wady,

wskazać moŜliwości odgraniczenia lub likwidacji zjawiska.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

wielobarwne arkusze drukarskie wykonane wklęsłymi technikami drukowania,
róŜnorodne pod kątem poprawności pasowania kolorów,

–

lupa.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru gęstości optycznej określonych powierzchni pomiarowych na odbitce

drukarskiej wklęsłej za pomocą densytometru refleksyjnego. Porównaj uzyskany wynik
z gęstością optyczną wzorca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

umiejscowić odbitkę drukarską na białym podłoŜu i skierować pole pomiarowe
densytometru na obszar niezadrukowany odbitki drukarskiej,

dokonać zerowania densytometru,

wybrać charakterystyczne pola pomiarowe na odbitce drukarskiej,

wykonać pomiar gęstości optycznej wybranych pól pomiarowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zapisać uzyskane wyniki,

wykonać pomiary gęstości optycznej określonych pól pomiarowych na odbitce
wzorcowej,

porównać uzyskane wyniki pomiarów.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

rotograwiurowa odbitka drukarska,

–

odbitka wzorcowa w postaci barwnego proofa lub zadrukowanego przedmiotu,

–

densytometr refleksyjny,

–

plansza ze schematem densytometru refleksyjnego,

–

instrukcja obsługi określonego densytometru refleksyjnego.

Ćwiczenie 3

Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, na których

występuje zjawisko zadymienia. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego
zjawiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie za pomocą lupy,

zidentyfikować odbitki, na których występuje zadymienie,

określić przyczyny powstawania zjawiska zadymienia,

wskazać sposoby zapobiegania zadymieniu na odbitkach.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową właściwe jakościowo oraz
z występującym na nich zjawiskiem zadymienia,

−

lupa.

Ćwiczenie 4

Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, które

wykonane były przy uŜyciu cylindra formowego zawierającego rysy. Określ przyczyny
i konsekwencje powstawania rys na cylindrze formowym w technice rotograwiurowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć dokładnie dostępne odbitki drukarskie za pomocą lupy,

zidentyfikować odbitki wykonane przy uŜyciu cylindra formowego zawierającego rysy,

określić przyczyny i konsekwencje powstawania rys na cylindrze formowym w technice
rotograwiurowej,

wskazać sposoby zapobiegania uszkodzeniom cylindra drukowego.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową przy uŜyciu cylindra formowego
właściwej jakości oraz zawierającego rysy,

−

rotograwiurowy cylinder drukowy,

−

lupa,

−

materiały piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, na których

występuje zjawisko wylewania się farby z kałamarzyków. Określ przyczyny powstawania
tego zjawiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie za pomocą lupy,

zidentyfikować odbitki na których występuje zjawisko wylewania się farby
z kałamarzyków,

określić przyczyny powstawania zjawiska wylewania się farby z kałamarzyków,

zaproponować metody ograniczenia lub usunięcia niekorzystnego zjawiska.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową właściwe jakościowo oraz
z występującym na nich zjawiskiem wylewania się farby z kałamarzyków,

−

lupa.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić przyczyny powstawania typowych wad druków
wykonywanych na maszynach do drukowania rotograwiurowego
publikacyjnego?

określić sposoby usuwania problemów jakościowych występujących
na maszynach do drukowania rotograwiurowego publikacyjnego?

określić przyczyny powstawania typowych wad druków
wykonywanych na maszynach do drukowania rotograwiurowego
opakowaniowego?

określić sposoby usuwania problemów jakościowych występujących
na maszynach do drukowania rotograwiurowego opakowaniowego?

określić sposoby eliminacji błędów jakościowych w tampodruku?

ocenić jakość wydruku wykonanego na maszynie do drukowania
wklęsłego?

zaplanować cykl smarowania i konserwacji maszyn do drukowania
wklęsłego?

określić zagroŜenia występujące podczas pracy na maszynach do
drukowania wklęsłego?

dobrać środki ochrony indywidualnej stosowane podczas
drukowania?

10)

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska dotyczące drukowania
wklęsłego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj aŜ nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Organizacja pracy w dziale maszyn wklęsłodrukowych obejmuje m.in.
a)

rozplanowanie hali maszyn, zapewnienie dostępności narzędzi, przygotowanie do
drukowania papieru i farb.

przygotowanie papieru i farb, ustalenie płac, kalibrację densytometrów.

zapewnienie dostępności narzędzi, wykonanie form drukowych, remonty maszyn.

przygotowanie papieru i farb, retuszowanie form drukowych, trapping.

Zestaw drukująco-farbowy montowany do maszyny rotograwiurowej składa się z
a)

cylindra drukowego, łoŜysk, kałamarza, rakla.

cylindra dociskowego, łoŜysk, kałamarza, pompy farbowej.

cylindra drukowego, wałków farbowych, samonakładaka, kałamarza.

łoŜysk, kałamarza, duktora, presera.

MontaŜ formy drukowej w rotograwiurze odbywa się
a)

bezpośrednio na maszynie.

na specjalnym stanowisku poza maszyną drukującą.

w warsztacie mechanicznym.

w studiu prepress.

Wstępne ustawienie maszyny wklęsłodrukowej obejmuje m.in.
a)

regulację rakla, regulację silników, klimatyzację papieru.

regulację samonakładaka, regulację walca pośredniego, ustawienie suszarki.

regulację docisku presera, sprawdzenie gęstości farby, wymianę bezpieczników.

regulację rakla, regulację samonakładaka, regulację docisku presera.

Regulacja zespołu farbowych maszyn rotograwiurowych obejmuje
a)

regulację połoŜenia rakla oraz nacisku presera.

regulację połoŜenia rakla oraz ustawienie prędkości duktora.

regulację głębokości zanurzenia cylindra drukowego oraz regulację połoŜenia rakla.

regulację głębokości zanurzenia cylindra drukowego oraz regulację połoŜenia
presera.

Parametry podlegające regulacji podczas ustawiania rakla to
a)

docisk rakla, prędkość obrotu rakla oraz twardość rakla.

docisk rakla, kąt ustawienia rakla oraz częstotliwość ruch poosiowego rakla.

kąt ustawienia rakla, elastyczność rakla oraz jego amplituda.

częstotliwość ruch poosiowego rakla, strzałka ugięcia rakla, docisk do presera.

Proces przyrządzania maszyny wklęsłodrukowej kończy się w momencie
a)

ukończenia wszystkich remontów.

dokonania wszelkich ustawień wstępnych.

uzyskania odbitki zgodnej z wzorcem.

zarobienia cylindrów farbą.

RozróŜniamy następujące rodzaje przyrządzania maszyny wkłęsłodrukowej
a)

arkuszowe i zwojowe.

proste, częściowe i całkowite.

wolne, szybkie i błyskawiczne.

ręczne, półautomatyczne i automatyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Parametry sprawdzane podczas kontroli odbitki przyrządowej to
a)

spasowanie obrazu, jakość wydruku, odwzorowanie barw.

spasowanie obrazu, prędkość drukowania, wilgotność podłoŜa.

jakość wydruku, falistość podłoŜa, czas schnięcia farby.

odwzorowanie barw, format odbitki, lepkość farby.

10.

Densytometryczna kontrola odbitki wykonywana jest zwykle na
a)

co 10 odbitce.

co 1000 odbitce.

co 5000 odbitce.

co 100 000 odbitce.

11.

Zbyt szybkie zasychanie farby na cylindrze formowym powoduje, Ŝe
a)

odbitka staje się nieostra.

podłoŜe przykleja się do powierzchni cylindra drukowego.

gwałtownie spada prędkość drukowania.

uszkadzają się brzegi kałamarzyków.

12.

Zbyt wolne wysychanie farby na podłoŜu drukowym prowadzi, do
a)

automatycznego wyłączenia maszyny drukującej.

dublowania obrazu.

zabrudzenia drugiej strony podłoŜa.

lizgania się rakla po cylindrze drukowym.

13.

„Zabijanie formy” to inaczej
a)

uszkodzenie formy przez rakiel.

zjawisko mimośrodowości występujące na cylindrze drukowym.

pękanie ścianek pomiędzy kałamarzykami.

zapychanie się kałamarzyków drukowych.

14.

Zadymienie obrazu rotograwiurowego to
a)

słaby nalot pojawiający się na całej powierzchni odbitki.

mgiełka rozpuszczalnika pojawiająca się w okolicach zespołu drukującego.

lekki dym spowodowany zbyt wysoką temperaturą suszenia.

niekorzystne zabarwienie drugiej strony podłoŜa.

15.

Oblepianie cylindra dociskowego przez farbę moŜe świadczyć o
a)

pomyłkowym zastosowaniu farby offsetowej.

zbyt duŜej twardości cylindra dociskowego w zetknięciu się z podłoŜem
niepowlekanym.

zbyt duŜej głębokości kałamarzyków.

zastosowaniu podłoŜa o zbyt małej gramaturze.

16.

Powstawanie wady druku zwanej „kocie wąsy” (miotełkowanie) świadczą o

powstaniu wyszczerbień w raklu.

zbyt duŜej ilości pigmentu w farbie wklęsłodrukowej.

pojawieniu się niekorzystnego zjawiska elektryzowania.

kurzu, który dostał się na cylinder drukowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

SmuŜenie pojawiające się na pojedynczych obszarach obrazu świadczyć moŜe o

zbyt wolnej prędkości zadrukowywanej wstęgi.

zbyt małej twardości presera.

zbyt wolnej oscylacji poosiowej rakla.

uszkodzeniu cylindra formowego.

18.

Maszyny wklęsłodrukowe poddawane są następującym typom konserwacji

regeneracyjnej, zapobiegawczej i prognozowej.

bieŜącej i generalnej.

codziennej, tygodniowej i miesięcznej.

rozruchowej i zadaniowej.

19.

Typowe środki ochrony indywidualnej stosowane w dziale drukowania wklęsłego to
a)

hełm ochronny, buty przeciwpoślizgowe, ochraniacze na łokcie.

buty przeciwpoślizgowe, ochraniacze na łokcie, grube rękawice ochronne.

odzieŜ ochronna, buty przeciwpoślizgowe, ochronniki słuchu.

peleryna przeciwchemiczna, buty z noskami, ochronniki słuchu.

20.

Palenie tytoniu w drukarni wklęsłodrukowej jest
a)

zabronione w promieniu 25 metrów od drukarni.

dozwolone tylko w wyznaczonych miejscach.

dozwolone we wszystkich działach oprócz introligatorni.

dozwolone wszędzie, ale tylko w okresie przestoju maszyn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Drukowanie wklęsłe

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba
Druku, Warszawa 1999

Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2001

Czasopisma poligraficzne

Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996

Eldred N.: Co drukarz powinien wiedzieć o farbach. COBRPP, Warszawa 2007

Gehman C.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007

Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP,
Warszawa 2001

Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997

Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator,
Warszawa 2005

10.

McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007

11.

Poligrafia procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002

12.

Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003