Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z chemii

Arkusz I

1

w w w. o p e r o n . p l

Nr

zadania

Modele odpowiedzi

Suma

punktów

1

2

3

1.

za podanie konfiguracji elektronowej: 1s

2

2s

2

2p

6

3s

2

3p

1

– 1 pkt

za podanie elektronów walencyjnych: 3s

2

3p

1

– 1 pkt

0–2

2.

za wymienienie trzech jonów: S

2–

, Ca

2+

, Cl

–

– 1 pkt

0–1

3.

za podanie dowolnego pierwiastka z grupy 1, np. Na – 1 pkt
za podanie dowolnego pierwiastka z grupy 17, np. Cl – 1 pkt
za podanie przyczyny powstawania jonów – 1 pkt
Kationy powstajà naj∏atwiej z pierwiastków o niskiej energii jonizacji. Najni˝szà
energi´ jonizacji majà pierwiastki z grupy 1.
Aniony powstajà naj∏atwiej z pierwiastków o du˝ym powinowactwie elektrono-
wym. Najwy˝sze powinowactwo majà pierwiastki z grupy 17.
Uwaga!
Za poprawne nale˝y uznaç tak˝e odpowiedzi o dà˝eniu atomów do osiàgni´cia
trwa∏ych konfiguracji elektronowych najbli˝szego gazu szlachetnego (regu∏a
oktetu lub dubletu).

0–3

4.

za odpowiedê: Probówka nie zawiera∏a substancji o odczynie zasadowym – 1 pkt
za wybór zwiàzku: H

2

O – 1 pkt

0–2

5.

za podanie przyk∏adowych zwiàzków dla ka˝dego z podanych zjawisk – 2 pkt
za podanie przyk∏adowych zwiàzków dla dwóch zjawisk – 1 pkt
a) dowolny gazowy tlenek kwasowy, np. SO

2

b) CO

2

, metan

c) dowolny alkan z zastàpionymi wszystkimi atomami wodoru fluorowcem, np.
CF

4

–CCl

4

0–2

6.

za ka˝de poprawnie napisane równanie reakcji – po 1 pkt

I Ca + 2 H

2

O

$ Ca(OH)

2

+ H

2

II CaO + H

2

O

$ Ca(OH)

2

III Ca(OH)

2

+ 2HCl

$ CaCl

2

+ 2 H

2

O

IV 2 Ca + O

2

$ 2 CaO

V CaO + 2 HCl

$ CaCl

2

+ H

2

O

VI Ca + 2 HCl

$ CaCl

2

+ H

2

0–6

7.

za poprawnà definicj´ liczby moli – 1 pkt
Liczba moli to stosunek masy pierwiastka (lub zwiàzku chemicznego) do jego ma-
sy molowej. Wyra˝ona jest wzorem n = m/M
za obliczenie iloÊci moli P

2

O

5

– 1 pkt

M

P

2

O

5

= 62 + 80 = 142 g/mol, n

P

2

O

5

= 106,5 g/142 g/mol = 0,75 mola

za odpowiedê: 1,5 mola fosforu i 3,75 mola tlenu – 1 pkt

0–3

2

w w w. o p e r o n . p l

■

C H E M I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

9.

za poprawne oznaczenie 4 stwierdzeƒ – 2 pkt
za poprawne oznaczenie 3 stwierdzeƒ – 1 pkt
a) F, b) P, c) F, d) P

0–2

10.

za okreÊlenie iloÊci tlenu w 36 g wody – 1 pkt
36 g H

2

O, to 2 mole, a wi´c 2 mole tlenu

za wyliczenie iloÊci Ca(OH)

2

– 1 pkt

2 mole tlenu znajdujà si´ w 1 molu Ca(OH)

2

M

Ca(OH)

2

= 74 g.

0–2

11.

za poprawne dopasowanie okreÊlenia czterech rodzajów reakcji – 2 pkt
za poprawne dopasowanie trzech rodzajów reakcji – 1 pkt
a) stràcanie
b) redoks
c) spalanie
d) zoboj´tnianie

0–2

12.

za wyliczenie liczby moli substancji w roztworze przed rozcieƒczeniem – 1 pkt
C

m

= n/V

( n = C

m

. V = 5 mol/dm

3

. 0,4 dm

3

= 2 mole

za obliczenie st´˝enia molowego po rozcieƒczeniu – 1 pkt
C

m

’ = n/V’ = 2 mole/0,5 dm

3

= 4 mol/dm

3

0–2

13.

za poprawne wype∏nienie ca∏ej tabelki – 2 pkt
za poprawne wype∏nienie 3 wierszy – 1 pkt

0–2

14.

za poprawne wype∏nienie ca∏ej tabelki – 3 pkt
za poprawne wype∏nienie 3 wierszy – 2 pkt
za poprawne wype∏nienie 2 wierszy – 1 pkt

0–3

8.

za trzy poprawne obserwacje – 2 pkt
za dwie poprawne obserwacje – 1 pkt
I Wydziela si´ bezbarwny gaz.
II M´tnieje roztwór lub wytràca si´ osad.
III Pod wp∏ywem dalszego nasycania gazem (dodawania gazu) powsta∏y osad roz-
puszcza si´.
za ka˝de poprawne jonowe równanie reakcji – po 1 pkt
I CaCO

3

+2 H

+

$ Ca

2+

+ CO

2

+ H

2

O lub CaCO

3

+ 2 H

+

+ 2 Cl

–

$ Ca

2+

+ 2 Cl

–

+

+ CO

2

-+ H

2

O

II CO

2

+ Ca

2+

+ 2 OH

–

$ CaCO

3

.+ H

2

O

III CaCO

3

. + CO

2

+ H

2

O

$ Ca

2+

+ 2 HCO

3

–

0–5

1

2

3

Wzór

zwiàzku

Nazwa

zwiàzku

IloÊç

zwiàzku

[mol]

Masa

zwiàzku

[g]

Obj´toÊç zwiàzku

w warunkach normalnych

[dm

3

]

O

2

tlen

2 mole

64

44,8

SO

2

tlenek siarki(IV)

1 mol

64

22,4

HCl

chlorowodór

4 kmole

142 . 10

3

89,6 . 10

3

NH

3

amoniak

1 kmol

17 . 10

3

22,4 . 10

3

Zwiàzek

Ró˝nica elektroujemnoÊci

Rodzaj wiàzania

N

2

3,0 – 3,0 = 0

kowalencyjne (atomowe)

BaCl

2

3,0 – 0,9 = 2,1

jonowe

HBr

2,1 – 1,8 = 0,4

kowalencyjne spolaryzowane

(atomowe spolaryzowane)

3

w w w. o p e r o n . p l

A R K U S Z I – M O D E L E O D P O W I E D Z I

■

15.

za wskazanie reakcji redoks – 1 pkt
reakcja a) i c)
za podanie utleniacza i reduktora – 1 pkt
reakcja a): utleniacz – O

2

, reduktor – Hg

reakcja c): utleniacz – tlen w H

2

O

2

, reduktor – ˝elazo w Fe(OH)

2

0–2

16.

za wyznaczenie zale˝noÊci mi´dzy iloÊcià atomów w´gla i wodoru w zwiàzku i po-
danie wzoru empirycznego – 1 pkt
C

x

H

y

, %H = 25% i %H = (yM

H

/(xM

C

+ yM

H

) . 100%

( y = 4x,

wzór empiryczny: (CH

4

)

n

za podanie wzoru rzeczywistego i nazwy – 1 pkt
CH

4

, metan

0–2

17.

za napisanie równania reakcji – 1 pkt

C

3

H

8

+ 5 O

2

$ 3 CO

2

+ 4 H

2

O

za podanie stosunku obj´toÊciowego reagentów – 1 pkt
V

C

3

H

8

: V

O

2

: V

CO

2

: V

H

2

O

= 1 : 5 : 3 : 4

0–2

18.

za podanie nazwy alkanu: dekan – 1 pkt

0–1

19.

za podanie wzorów i nazw zwiàzków A i B – po 1 pkt
A: CH

3

CH

2

CHO, propanal, B: CH

3

C(O)CH

3

, propanon

za podanie odczynnika odró˝niajàcego – 1 pkt
Odczynnik Tollensa: Ag

2

O lub odczynnik Trommera: Cu(OH)

2

za podanie równania reakcji z wybranym odczynnikiem – 1 pkt

CH

3

CH

2

CHO + Ag

2

O

$ CH

3

CH

2

COOH + 2 Ag

CH

3

C(O)CH

3

+ Ag

2

O

$ brak reakcji

CH

3

CH

2

CHO + 2 Cu(OH)

2

$ CH

3

CH

2

COOH + Cu

2

O + H

2

O

CH

3

C(O)CH

3

+ 2 Cu(OH)

2

$ brak reakcji

0–4

20.

za poprawne oznaczenie czterech stwierdzeƒ – 2 pkt
za poprawne oznaczenie trzech stwierdzeƒ – 1 pkt
a) P, b) F, c) P, d) F

0–2

1

2

3