Pierwsza_Pomoc

Prawny obowi

zek udzielania pierwszej pomocy:

Prawny obowi

zek udzielania pierwszej pomocy jest okre

lony w artykule 162 kodeksu

karnego, którego zapis brzmi:
"§ 1. Kto człowiekowi znajduj

cemu si

w poło

eniu gro

Ŝą

cym bezpo

rednim

niebezpiecze

stwem utraty

ycia albo ci

ęŜ

kiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,

mog

c jej udzieli

bez nara

enia siebie lub innej osoby na niebezpiecze

stwo utraty

ycia

albo ci

ęŜ

kiego uszczerbku na zdrowiu - podlega karze pozbawienia wolno

ci do lat 3."

"§ 2. Nie popełnia przest

pstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie

zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których mo

liwa jest niezwłoczna pomoc ze

strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej".

1. Wyposa

enie apteczki pierwszej pomocy

Oznakowana torba (np. czerwonym krzy

em)

Termometr
P

seta

Agrafki
No

yczki

Igły – 10 szt.
Zasypka (np. talk, alantan) - 1 opakowanie
Jodyna - 1 buteleczka
Opaska elastyczna - 6 szt.
Chusta trójk

tna - 2 szt.

Banda

zwykły - 6 szt.

Gaza wyjałowiona - 6 szt.
Gaziki wyjałowione - 12 szt.
Woda utleniona - 1 buteleczka
Plaster z opatrunkiem ró

nej szeroko

ci - 20 szt.

kawiczki gumowe - 3 pary

Płachta metalizowana NRC - 1 szt. (termiczny koc ratunkowy)

rodek przeciwbólowy - 1 opakowanie (np. ibuprom)

giel (Carbo med.) - 1 opakowanie

2. Organizacja pierwszej pomocy na miejscu wypadku.

Ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku.
Pierwsz

czynno

lub etapem post

powania na miejscu wypadku jest ocena zdarzenia.

Oceniaj

c sytuacje, nale

y zadba

najpierw i przede wszystkim o własne bezpiecze

stwo, a

nast

pnie o bezpiecze

stwo poszkodowanego i osób postronnych. Istotnym elementem

wst

pnego post

powania jest ustalenie, czy istnieje czynnik powoduj

cy zdarzenie lub

katastrof

, a wi

c stwierdzenie, co si

stało. Do najgro

niejszych nale

Ŝą

czynniki o

długotrwałym działaniu. Takie czynniki, jak ogie

, gaz czy truj

ce płyny s

aktywne do czasu

zneutralizowania. Ich działanie stwarza konieczno

ść

pilnej ewakuacji poszkodowanych z

miejsca zdarzenia do strefy bezpiecznej. Po ocenie zdarzenia i rozpoznaniu
niebezpiecze

stwa nale

y zabezpieczy

odpowiednio miejsce wypadku, korzystaj

c z

pomocy innych osób oraz z odpowiedniego sprz

tu. Równie istotnym elementem wst

pnego

post

powania jest opieka nad osobami, które uległy panice. Osoby takie to tak

poszkodowani, mimo

e nie maj

urazów. Pozostawieni bez opieki s

niebezpieczni dla

siebie i innych, a ponadto do

ść

sto ul

gaj

urazom w czasie chaotycznej ewakuacji, na

przykład z płon

cego magazynu. Zawsze nale

y zabezpieczy

miejsce wypadku tak, aby nie

doszło do kolejnych zdarze

, do zwi

kszenia liczby poszkodowanych i zwi

kszenia strat

materialnych. Rozwi

zaniem jest zlikwidowanie mo

liwo

ci rozprzestrzeniania si

czynników

szkodliwych i niebezpiecznych, przy czym nale

y stale pami

o własnym

bezpiecze

stwie. Najwa

niejsze jednak jest przygotowanie miejsca zdarzenia na przyj

cie

pomocy z zewn

trz.

Kolejno

ść

zajmowania si

pacjentami.

Kolejno

ść

zajmowania si

pacjentami w sytuacjach nadzwyczajnych ustalona przez

brytyjskie oddziały SAS. Nale

y przestrzega

tych reguł. Wiedza, kogo ratowa

najpierw,

e uratowa

niejedno

ycie. Pomocy trzeba udziela

w nast

puj

cy sposób:

Przywróci

i podtrzyma

oddychanie

Zatrzyma

krwawienie

Opatrzy

rany i oparzenia

Unieruchomi

złamania

Leczy

skutki szoku

Uwaga: je

li ofiara ma liczne obra

enia nale

y najpierw zaj

ąć

oddychaniem,

nast

pnie akcj

serca, a potem krwawieniem.

Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy.
Niezale

nie od rodzaju wypadku, nale

y post

powa

zgodnie z podstawowymi zasadami

udzielania pierwszej pomocy.

li poszkodowany jest przytomny, rozmawiaj z nim i staraj si

go uspokoi

. Zbierz

odpowiedni wywiad: zapytaj o nazwisko i przebieg wypadku, a je

li poszkodowany jest

zdezorientowany, opisz krótko sytuacje, w której si

znalazł. Mów poszkodowanemu, co

w danej chwili robisz i dlaczego. Zapytaj go, czy chce, aby kto

został powiadomiony o

wypadku. Je

li poszkodowany jest nieprzytomny, tak

e mów do niego, gdy

nast

chwilowy powrót przytomno

ci.

Wysłuchaj, co poszkodowany ma do powiedzenia. Mo

e martwi si

materialnymi

szkodami, mo

e chce kogo

powiadomi

o wypadku? Traktuj powa

nie pytania i

wypowiedzi poszkodowanego.

Nie przeno

poszkodowanego, gdy nie jest to konieczne. Przenie

go tylko wtedy, gdy

dalsze pozostanie na miejscu wypadku zagra

a jego lub twojemu

yciu, np. w razie

zatrucia gazami lub pozostawania na mrozie.

Poszkodowany powinien wykonywa

jak najmniej ruchów. Nie ruszaj go, je

li to nie jest

konieczne. Ka

dy ruch to utrata energii i wi

ksze zu

ycie tlenu. Takie narz

dy, jak

mózg, serce, płuca czy nerki w chwili wypadku potrzebuj

cej tlenu ni

zwykle.

Nie sprawiaj poszkodowanemu dodatkowego bólu, np. sprawdzaj

c, czy mo

e chodzi

Najlepiej czekaj cierpliwie do nadej

cia kwalifikowanej pomocy. Zwykle osoba

przytomna przyjmuje pozycje najwygodniejsz

lub sprawiaj

najmniej bólu. Nie

przekonuj jej,

e powinna zmieni

pozycje.

Chro

poszkodowanego przed skrajnymi temperaturami. Siedz

c lub le

Ŝą

c na ziemi bez

ruchu, poszkodowany szybko traci ciepło. Przykryj go ubraniem, kocem lub specjaln

foli

. Pami

taj, aby w czasie upału chocia

głowa poszkodowanego znajdowała si

cieniu.

Nigdy nie podawaj poszkodowanemu nic do picia i jedzenia, nawet gdy o to bardzo
prosi. Poszkodowany, w zwi

zku z okoliczno

ciami wypadku, mo

e zwymiotowa

pokarm lub napój. Niebezpiecze

stwo polega na przedostaniu si

wymiocin do dróg

oddechowych. Ponadto nakarmienie i napojenie poszkodowanego mo

e przeszkodzi

dalszych czynno

ciach ratowniczych, np. przy znieczulaniu do operacji.

Metoda boczna ustalona.
Kl

c na wysoko

ci bioder poszkodowanego, trzeba zgi

ąć

w stawie kolanowym nog

bli

ej ratuj

cego, podsun

ąć

do po

ladka. R

kładzie si

na kolanie zgi

tej nogi i

lekko odpycha j

do siebie. Po

ladek uniesie si

do góry i wówczas nale

y podło

pod

niego wyprostowan

. Nie zdejmuj

c r

ki z kolana, trzeba drug

chwyci

powy

nadgarstka r

ki poszkodowanego. Teraz trzeba si

odsun

ąć

, delikatnie poci

ąć

za r

docisn

ąć

kolano do podło

a. Spowoduje to obrót poszkodowanego na bok. Głow

trzeba

odchyli

do tyłu, twarz skierowa

do podło

a. R

, za któr

ł ratuj

cy, nale

y zgi

ąć

łokciu, a dło

podło

płasko pod brod

. R

spod po

ladka trzeba wysun

ąć

do tyłu, co

zapobiegnie ponownemu przewróceniu si

poszkodowanego na plecy. Noga bli

sza podło

zgi

ta w kolanie zapobiegnie przewróceniu si

poszkodowanego na brzuch. Teraz nale

okry

go kocem i co 2-3 minuty kontrolowa

czynno

yciowe. Pozycja boczna ustalona

ma decyduj

cy wpływ na prze

ycie poszkodowanego. Odchylenie do tyłu głowy zapobiega

niedro

ci, a skierowanie ku podło

u twarzy umo

liwia wypłyni

cie tre

ci z jamy ustnej,

chroni

c przed zachły

ciem.

rys.1

rys. 2

UWAGA! W ka

dych warunkach powinna by

zastosowana zasada,

e nieprzytomny

lub zagro

ony utrat

przytomno

ci musi by

uło

ony w pozycji bocznej ustalonej.

Wezwanie pomocy.
Wzywanie pomocy jest drugim ogniwem ła

cucha ratunku. Powa

ny stan poszkodowanego

oznacza konieczno

ść

jak najszybszego wezwania słu

b medycznych (tel. 999 lub 112 z

telefonu komórkowego) lub powiadomienia o zaistniałym wypadku, bezpo

rednio po

zdarzeniu, odpowiednich osób. Z punktu widzenia zasad udzielania pierwszej pomocy,
nale

y wzywa

pomoc tak, aby poszkodowany nie pozostał bez opieki. Je

li ratownik jest

sam z poszkodowanym, musi gło

no woła

o pomoc, zwracaj

c jednocze

nie uwag

na stan

poszkodowanego. Istotne jest te

, aby meldunek o zaistniałym wypadku zawierał zwi

zł

dokładn

informacj

na temat:

miejsca zdarzenia

rodzaju uszkodze

przebiegu wydarze

liczby poszkodowanych

zakresu udzielonej pierwszej pomocy

wzywaj

cego pomoc.

System organizacji ratownictwa w Polsce zakłada równo

ść

słu

b ratowniczych, takich jak

stra

arna, policja czy pogotowie ratunkowe. Do wypadków, w których s

poszkodowani,

nale

y wzywa

pogotowie ratunkowe (999), a w przypadku katastrof w pierwszej kolejno

powinna by

wzywana stra

arna (998), która szybciej i skuteczniej wezwie pozostałe

słu

by ratownicze. Jako

ść

meldunku ma bezpo

redni wpływ na jako

ść

pomocy z zewn

trz,

zwłaszcza w pierwszej chwili.

3. Podstawowe czynno

yciowe i ich podtrzymywanie.

Sprawdzanie stanu przytomno

ci.

Przytomno

ść

wyra

a si

w prawidłowym spostrzeganiu, mo

liwo

ci skupienia uwagi i

uzmysłowieniu sobie wydarze

. Przytomno

ść

sprawdza si

, potrz

saj

c ostro

nie ramionami

poszkodowanego, równocze

nie trzeba pochyli

nad jego uchem i zada

proste pytanie,

np. "co si

stało?". Poszkodowany w ci

ęŜ

kim stanie mo

e mamrota

, j

cze

i słabo si

porusza

. Poszkodowany całkowicie nieprzytomny w ogóle nie reaguje na bod

mechaniczne, np. dotyk, szczypanie, a uniesiona ko

czyna poszkodowanego bezwładnie

opada, nie mo

e si

utrzyma

samodzielnie.

Sprawdzanie oddychania.
Oddech sprawdza si

po udro

nieniu dróg oddechowych i skontrolowaniu odcinka szyjnego

gosłupa. W tym celu usuwa si

z jamy ustnej wszelkie widoczne przedmioty (ciała obce)

mog

ce utrudnia

oddychanie. Nast

pnie płynnie odchyla si

głow

do tyłu, prostuj

c szyj

Trzeba teraz pochyli

nad ustami i nosem poszkodowanego na minimum 15 sekund, aby

móc wyczu

na cz

ęś

ci skroniowej twarzy pr

d wydychanego powietrza. Równocze

nie

obserwuje si

ruchy klatki piersiowej, a na okolice przepony kładzie dło

, aby wyczu

jej

ruchy.

Sprawdzanie t

tna.

tno jest to fala ci

nienia krwi przenoszona wzdłu

tnic i wytwarzana przez ka

uderzenie serca. Mo

na je wyczu

w miejscu, gdzie t

tnica przebiega w pobli

u powierzchni

ciała. Mierzy si

je zwykle nad nadgarstkiem, ale przy obni

onym ci

nieniu krwi mo

e by

tym miejscu niewyczuwalne. T

tno u osoby poszkodowanej nieprzytomnej bada si

tnicy szyjnej. W tym celu nale

y odchyli

głow

poszkodowanego ku tyłowi, przyło

trzy

palce (oprócz kciuka, poniewa

on ma własne t

tno) do „jabłka adama", nast

pnie

przesun

ąć

je w stron

ęś

nia szyjnego i wyszuka

tno. Badania dokonuje si

przez około

5 sekund. Ma ono na celu jedynie stwierdzenie obecno

ci i rytmiczno

ci t

tna.

mier

kliniczna i biologiczna.

mier

nie jest zjawiskiem jednoczasowym, ale procesem dłu

ej trwaj

cym i przebiegaj

cym

okre

lonymi etapami.

mier

kliniczna jest stanem, w którym dochodzi do zatrzymania

ąŜ

enia i oddychania z towarzysz

utrat

przytomno

ci. W wielu przypadkach mo

e by

stanem odwracalnym, poniewa

nie doszło jeszcze do trwałych zmian w mózgu. Je

eli w

gu 4 minut dostarczymy do mózgu utlenion

krew, człowiek mo

e powróci

ycia.

eli czynno

ci reanimacyjne nie zostan

zastosowane lub nie odnios

skutku, nast

puje

mier

biologiczna, polegaj

ca na całkowitym ustaniu funkcji mózgu. Rozpoznanie

mierci

biologicznej opiera si

na stwierdzeniu charakterystycznych zmian po

miertnych, jakimi s

tzw. znamiona

mierci. S

to: ozi

bienie ciała, plamy opadowe.

Resuscytacja kr

ąŜ

eniowo - oddechowa przez jedn

i dwie osoby.

Resuscytacj

ąŜ

eniowo - oddechow

rozpoczyna si

od udro

nienia dróg oddechowych,

wykonania dwóch oddechów. Dalej, je

li RK-O wykonuje jeden ratownik, powtarza cykle: 15

uci

ęć

mostka i 2 wdmuchni

cia powietrza. Mi

dzy cyklami nie powinno by

przerw.

Wdmuchni

cia powinny trwa

około 5 sekund, uci

cia około 15 sekund. Aby zachowa

wła

ciwy rytm w czasie ucisku, mo

na liczy

"jeden-dwa" itd. a

do pi

tnastu. Uci

cie

wykonuje si

przy wypowiadaniu ka

dej z liczb, a przerwy nast

puj

przy ka

dym "i".

Zachowuje si

w ten sposób wła

ciwe tempo uci

ęć

powy

ej 80 na minut

. Resuscytacja

wykonana przez 2 osoby jest mniej m

ca i bardziej efektywna. Rozpoczyna si

zawsze

od tzw. oddechów

ycia, tj. 2 oddechy, badania t

tna, 2 oddechy, nast

pnie kolejno

powtarzaj

ce si

do skutku cykle: 5 uci

ęć

, 1 oddech. Jeden ratownik uciska na serce w

tempie około 80-100 uci

ęć

na minut

, natomiast drugi wdmuchuje powietrze do płuc, co

te uci

cie. Pierwszy ratownik przerywa wówczas na chwil

masa

serca, aby umo

liwi

wprowadzenie powietrza do płuc.

4. Nagłe zasłabni

cia:

Omdlenie.
W przypadku omdle

(typowe zjawisko dla np. zatłoczonych ko

ciołów) zapewniamy

choremu dost

wie

ego powietrza (wynosz

c go na zewn

trz pomieszczenia, otwieraj

okna etc.) i kładziemy na wznak lekko unosz

c ko

czyny, celem zapewnienia lepszego

ukrwienia mózgu. Je

li poszkodowany jest przytomny i ma tylko lekkie zaburzenia, nie ma

obowi

zku układa

go w jaki

szczególny sposób. Wystarczy, gdy pomo

emy mu przyj

ąć

pozycje wygodn

, zabezpieczaj

przed upadkiem w chwili utraty przytomno

ci.

Zaburzenia przytomno

ci.

Przytomno

ść

jest to zdolno

ść

człowieka do kontaktu z otoczeniem. Powszechnie stosuje si

dwa kryteria stanu

wiadomo

ci: przytomno

ść

i nieprzytomno

ść

. Poszkodowani z

zaburzeniami przytomno

ci s

szczególnie nara

eni na dodatkowe uszkodzenia ciała w

sytuacji wypadku czy katastrofy. W praktyce zdarza si

e reaguj

na bod

ce zewn

trzne

nieadekwatne do sytuacji lub z du

ym opó

nieniem, s

niezorientowani co do miejsca i

przebiegu zdarzenia. Stan ten mo

e przej

ść

w pełn

wiadomo

ść

lub w stan

nieprzytomno

ci. Tak zachowuj

poszkodowani w stanach przed wstrz

sowych i zawału

ęś

nia sercowego, pod wpływem działania trucizn oraz b

cy w du

ym napi

ciu

emocjonalnym (np. osoby, które uległy panice).
Bezpo

rednie przyczyny utraty przytomno

ci mog

ró

ne:

uraz głowy, z ran

skóry lub bez

brak tlenu w powietrzu

zatkanie dróg oddechowych (ciało obce)

słaby przepływ krwi przez mózg: krwotoki, zawał mi

ęś

nia sercowego, spadek ci

nienia

krwi - omdlenie

choroby: cukrzyca,

czka w

trobowa,

czka nerkowa

zatrucia

padaczka

pora

enie pr

dem

wylew krwi do mózgu - udar mózgu

nadmierne ochłodzenie

nadmierne gor

co, udar cieplny.

Ocena przytomno

ci jest prosta i praktycznie powinna trwa

przez cały czas przebywania z

poszkodowanym. Wst

pna ocena polega na wydaniu kilku polece

i zadaniu paru pyta

„otwórz oczy”, „jak si

nazywasz?”, „gdzie mieszkasz?”, „gdzie si

znajdujesz?”, „na co

chorujesz?”, oraz ocenie reakcji na bod

ce fizyczne: lekkie dotykanie czy delikatne

potrz

sanie ramienia. Nie wolno uderza

poszkodowanego w twarz, szczypa

ani polewa

wod

! W razie zdezorientowania poszkodowanego nale

y post

powa

zgodnie z zasadami

udzielania pierwszej pomocy i co jaki

czas zwraca

baczn

uwag

na ewentualne

pogorszenie si

lub polepszenie stanu zdrowia. Poszkodowanych takich nale

y otoczy

szczególn

opiek

, gdy

, jak zostało to ju

wcze

niej zasygnalizowane, mog

oni ulec

dalszym urazom, na przykład w czasie ewakuacji. Je

li poszkodowany jest nieprzytomny,

konieczne jest natychmiastowe sprawdzenie oddychania i t

tna. Jedynym prawidłowym

post

powaniem ratownika w stosunku do osoby nieprzytomnej, u której stwierdzi czynno

ść

oddechow

oraz t

tno, jest w wi

kszo

ci przypadków zastosowanie pozycji bocznej

ustalonej. U osób nieprzytomnych, u których oddychania i t

tna nie stwierdza si

, nale

rozpocz

ąć

podtrzymywanie czynno

yciowych. Trzeba przy tym pami

e nieprzytomni

reaguj

na bod

ce bólowe tak samo jak przytomni i brutalne post

powanie dodatkowo

pogarsza ich stan.

Napad drgawkowy (padaczka, epilepsja).
Padaczka jest to przewlekłe zaburzenie mózgu o ró

nych przyczynach, przebiegaj

ce w

postaci nawracaj

cych napadów drgawkowych. Napady wyst

puj

samoistnie, ale mog

wyzwoli

: alkohol, niektóre leki, stany gor

czkowe, nadmierny wysiłek fizyczny, gwałtowne

bod

wietlne, czynniki emocjonalne, przerwanie przyjmowania leków lub miesi

czka.

Typowy silny napad padaczki charakteryzuje si

utrat

przytomno

ci z upadkiem. Padaj

chory cz

sto doznaje urazu głowy. Wyst

puje chwilowy bezdech, sinica,

renice si

rozszerzaj

, r

ce s

zgi

te, a nogi sztywniej

. Po około 30 sekundach oddech wraca i

nast

puj

drgawki całego ciała. Mo

e nast

przygryzienie j

zyka, warg, pojawia si

piana

na ustach. Cz

sto zdarza si

bezwiedne oddanie moczu. Stan ten mo

e trwa

do kilku

minut. Chory odzyskuje na krótko

wiadomo

ść

, po czym zwykle zapada w sen ponapadowy.

Zadaniem ratownika jest zabezpieczenie poszkodowanego przed dodatkowymi urazami.
Pomoc ogranicza si

do amortyzowania uderze

głow

o podło

e i usuni

cia twardych i

ostrych przedmiotów. Nie nale

y wstrzymywa

drgawek, prostowa

ciała, przenosi

chorego,

li nie grozi mu bezpo

rednie niebezpiecze

stwo. Nie wkłada si

niczego do ust.

5. Krwotoki, skaleczenia, rany, odciski

Krwotoki.
Rozró

nia si

krwotok

ylny - spokojny wypływ ciemnej krwi z rany oraz krwotok t

tniczy -

objawiaj

cy si

tryskaniem z rany jasnej krwi z cz

stotliwo

tna i z du

Ŝą

sił

. Krwotoki

niebezpieczne dla

ycia, a nawet w por

zatamowane mog

przyczyn

wstrz

wskutek du

ej utraty krwi w krótkim czasie. Pierwsz

pomoc

w wypadku tamowania

krwawienia zewn

trznego, zarówno t

tniczego jak i

ylnego, jest zało

enie opatrunku

uciskowego. Polega on na tym,

e ran

przykrywamy kilkoma warstwami gazy, nast

pnie

grub

warstw

waty lub ligniny, nast

pnie przymocowujemy cało

ść

banda

em, wywieraj

ść

mocny ucisk. Je

eli to nie pomaga, na poprzedni opatrunek nale

y nało

nast

pny

płat ligniny lub waty i ponownie mocniej obanda

owa

. Prawidłowo zało

ony opatrunek

uciskowy powinien zatrzyma

dy krwotok. Przy krwotoku z nosa nale

y docisn

ąć

skrzydełka nosa do przegrody nosowej (

cisn

ąć

palcami nasad

nosa i trzyma

5-10 minut),

przyło

zimny okład na nasad

nosa i na kark. Przy silnym krwotoku mo

na otwory nosa

zatka

tamponami z waty. Nie wolno odchyla

głowy do tylu, gdy

grozi to zalaniem krwi

dróg oddechowych. Najwygodniejsza pozycja: usi

ąść

z głow

pochylon

do przodu.

Skaleczenia.
Skaleczenia s

stosunkowo drobne i dlatego cz

sto lekcewa

one. Rany te mog

jednak by

przyczyn

gro

nych powikła

. W celu zabezpieczenia przed zaka

eniem ka

ran

nale

zdezynfekowa

, najlepiej wod

utlenion

, i opatrzy

. Nale

y zwraca

uwag

wodoodporno

ść

opatrunku, je

li zranione miejsce ma kontakt z wod

. Systematyczne

brudzenie i moczenie nawet drobnej ranki mo

e prowadzi

do infekcji i powikła

Rany.
Ran

nazywamy przerwanie ci

gło

ci powłok zewn

trznych organizmu na skutek urazu

mechanicznego, termicznego lub chemicznego. Niebezpiecze

stwo rany polega na

liwo

ci wytworzenia zaka

enia, utraty krwi, uszkodzenia le

Ŝą

cych w jej zakresie

narz

dów, naczy

, nerwów i ko

ci. Oceniaj

c ran

zwraca si

uwag

na jej umiejscowienie,

wielko

ść

, kształt oraz wygl

d brzegów i gł

boko

ść

. Ka

ran

uwa

a si

za zaka

Towarzyszy jej zwykle ból i krwawienie. Rany dzieli si

w zale

ci od przyczyny zranienia i

charakterystycznych cech na kilka rodzajów, oto one:
Otarcia - powstaj

przy stycznym działaniu na skór

przedmiotu o szerokiej powierzchni.

sto w takiej ranie znajduj

drobne ciała obce. Krwawienie bywa niewielkie, lecz rana

jest bolesna w nast

pstwie uszkodzenia zako

cze

nerwowych.

Rany ci

te - powstaj

wskutek działania przedmiotów ostrych. S

zwykle ranami linijnymi o

gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzysz

ce ranie wypłukuje bakterie, zmniejszaj

niebezpiecze

stwo zaka

enia. Gł

boko

ść

rany bywa ró

na.

Rany płatowe - powstaj

wtedy, gdy uraz mechaniczny zadziałał stycznie do powierzchni

skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub wisi na jej fragmencie.
Rany r

bane - powstaj

wskutek działania ci

ęŜ

kiego ostrego narz

dzia, np. tasaka, siekiery,

szabli. Czasem mo

e doj

ść

do całkowitego odr

bania (amputacja) cz

ęś

ci, a nawet całych

czyn. Dotyczy to zwłaszcza wypadków komunikacyjnych, w wyniku których ulegaj

urazom najcz

ęś

ciej ko

czyny dolne. Natomiast w wypadkach przemysłowych urazy cz

ęś

ciej

dotycz

czyn górnych (szczególnie palców).

Rany kłute - powstaj

w wyniku działania z du

Ŝą

sił

ostro zako

czonych przedmiotów.

Otwór rany jest mały, krwawienie zewn

trzne niewielkie, natomiast kanał dr

Ŝą

cy mo

e by

gł

boki. Krwawienie wewn

trzne bywa obfite, a bakterie, które przenikn

ły w gł

b, staj

przyczyn

zaka

enia.

Rany tłuczone - powstaj

w wyniku działania t

pego lub narz

dzia o t

pych kraw

dziach.

Rany takie maj

brzegi zgniecione, postrz

pione lub stłuczone. Krwawienie jest niewielkie,

poniewa

naczynia krwiono

ne uległy zgnieceniu.

Rany mia

one - powstaj

w wyniku silnego urazu t

pym narz

dziem. Całe s

wypełnione

skrzepł

krwi

i chłonk

, a tak

e zawieraj

sto ciała obce. Brzegi s

nieregularne, mało

krwawi

ce. Otaczaj

ce tkanki s

zmia

one, obrzmiałe, niedokrwione lub obumarłe.

Rany szarpane - powstaj

w konsekwencji rozci

gni

cia i rozerwania tkanek pod wpływem

zadziałania stycznych wzgl

dem powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub

zakrzywionych i t

pych. Maj

brzegi nierówne, poszarpane, rozci

gni

te lub podwini

te,

mało brocz

ce krwi

Rany postrzałowe - mog

wywołane pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów,

bomb, itp. W przypadku postrzału rana wlotowa pocisku jest mała i gładka. Na jej brzegach
mo

na czasami stwierdzi

lady prochu. Rana wylotowa jest znacznie wi

ksza, o

postrz

pionych brzegach. Mog

widoczne tkanki i odłamki kostne, zmia

one i krwawe

podbiegni

cia.

6. Oparzenia, udary cieplne, odmro

enia i hipotermia, oparzenie słoneczne, ol

nienie

niegowe, odwodnienie.

Oparzenia.
Oparzenie polega na uszkodzeniu skóry i tkanek pod ni

Ŝą

cych na skutek działania

wysokiej temperatury, substancji chemicznych, a tak

e pr

du elektrycznego i

promieniowania jonizuj

cego.

Wyró

niamy trzy stopnie oparze

stopie

I - zaczerwienienie skóry, obrz

k i uczucie pieczenia

stopie

II - na zaczerwienionej i obrz

kni

tej skórze pojawiaj

cherze wypełnione

płynem surowiczym, towarzyszy ostry ból

stopie

III - dochodzi do martwicy skóry na całej jej grubo

ci, z towarzysz

cym

uszkodzeniem gł

biej poło

onych tkanek jak tkanka podskórna, mi

snie i

gna.

Kra

cow

form

oparzenia III stopnia jest zw

glenie tkanek.

Pierwsza pomoc w oparzeniach polega na schładzaniu czyst

, zimn

wod

miejsca

oparzenia przez okres 15-20 minut. Je

eli odzie

przylgn

ła do ciała nie wolno jej odrywa

Nast

pnie ran

osłania si

jałowym opatrunkiem, nie mo

e on jednak wywiera

ucisku na

miejsce oparzenia.

Udary cieplne:
Rzadko spotykany stan chorobowy charakteryzuj

cy si

nagł

utrat

przytomno

ci z wysok

gor

czk

41-43°C oraz utrat

potliwo

ci. Główn

przyczyn

jest zbyt intensywne działanie

promieni słonecznych na organizm ludzki. Szybciej dochodzi do udaru cieplnego u osób w
podeszłym wieku, zm

czonych, wyczerpanych, nadu

ywaj

cych alkoholu i ogólnie słabych.

Przy udarach wyst

puj

nast

puj

ce objawy: bóle i zawroty głowy, nudno

ci, wymioty,

zaburzenia wzroku, drgawki, gor

ca, sucha skóra, obni

enie ci

nienia krwi. Post

powanie:

przenie

ść

chorego do pomieszczenia o temperaturze około 17°C , zdj

ąć

ubranie i okłada

ciało workami z zimn

wod

lub lodem jednocze

nie mierz

c co 10 min temperatur

i nie

dopu

do jej spadku poni

ej 38,3°C co mo

e spowodowa

przej

cie reakcji w hipotermie,

masowa

czyny dolne w celu podtrzymania kr

ąŜ

enia, unika

leków uspakajaj

cych,

morfiny poniewa

mog

utrudnia

powrót funkcji o

rodka termoregulacyjnego.

Hipotermia i odmro

enia

Ozi

bienie organizmu (hipotermia) jest wystudzeniem organizmu poni

ej jego normalnej

temperatury. Rozpoczyna si

gdy temperatura ciała człowieka spadnie poni

ej 35 stopni C.

Symptomami s

kolejno: lekkie dr

enie mi

ęś

ni, niekontrolowane dr

enie (kłopoty z

kontrolowaniem swych palców i dłoni),gwałtowne dr

enie (trudno

ci z mówieniem), drgawki

staj

coraz wolniejsze i ustaj

, nieracjonalno

ść

zachowa

, niezdolno

ść

do podejmowania

decyzji, utrata przytomno

ci a nast

pnie

mier

. Zwracaj uwag

na wszelkie oznaki dr

enia.

szczególnie czujny gdy drgawki ustaj

. Jest to ostatnie ostrze

enie!

Ozi

bienie miejscowe (odmro

enie) powoduje zw

ęŜ

enie naczy

krwiono

nych, a tym samym

zwolnienie obiegu krwi i zmniejszenie dopływu krwi do innych cz

ęś

ci ciała. Szczególnie

nara

onymi na tego rodzaju przypadki s

: palce r

k i nóg, uszy, policzki i nos. Odmro

enia

dziel

na trzy kategorie zale

nie od tego jak s

powa

ne:

Odmro

enia I stopnia dotycz przewa

nie ko

ców uszu, palców u r

k i nóg oraz nosa. Skóra

bieleje, ale nie odczuwa si

bólu.

Odmro

enia II stopnia dotycz

palców u r

k i nóg, dłoni, stóp i twarzy, czasem kolan i górnej

ęś

ci nóg. Skóra przybiera woskowaty i sztywny wygl

d. W obszarze odmro

enia

wyst

puje utrata czucia i sine lub purpurowe zabarwienia dookoła.

Odmro

enia III stopnia s

całkowitym zamro

eniem jakiej

ęś

ci ciała. Odmro

enie jest

białe, twarde i całkowicie pozbawione czucia.

W przypadku stwierdzenia odmro

lub hipotermii nale

y przede wszystkim:

zapobiec dalszej utracie ciepła (dodatkowa odzie

, ciepłe pomieszczenie, zmiana

bielizny, rozpalenie ogniska, ogrzanie si

wraz ze zdrow

osob

piworze).

doprowadzi

do osi

gni

cia wła

ciwej temperatury ciała przez podanie gor

cych

napojów z du

Ŝą

ilo

cukru

w przypadku stwierdzenia odmro

nie nale

y naciera

- odmro

onych miejsc

niegiem ani moczy

- w wodzie jak równie

ogrzewa

- tych miejsc przy ogniu.

UWAGA! Pami

taj, odmro

enie jest gro

niejsze od oparzenia. Wychłodzenie wiatrem

e zamrozi

twoje ciało i zagrozi

twojemu

yciu. Wiatr wiej

cy z szybko

m/sek przy temperaturze 0 stopni C daje taki skutek jak temperatura - 15 stopni przy
bezwietrznej pogodzie.

Przy lekkich odmro

eniach (zmarzni

ciach) post

pujemy w nast

puj

cy sposób:

zmarzni

te r

ce ogrzewamy wkładaj

c je pod pachy lub pachwiny, uszy i nos

ogrzewamy przykładaj

c do nich ciepł

dło

, ale nie rozcieramy gdy

emy

spowodowa

pop

kanie skóry w wyniku czego powstan

otwarte rany które mog

ulec

zaka

eniu

bardzo dobrze działa te

masa

mał

owin usznych, poniewa

stymuluje przepływ energii

po całym organizmie i poprawia kr

ąŜ

enie lepiej ni

fili

anka kawy. W tym celu nale

uchwyci

- mał

owiny uszne dwoma palcami i ugniata

- lekko , centymetr po

centymetrze, na całej powierzchni nie pomijaj

c płatków uszu.

Zapobieganie odmro

eniom (praktyczne rady brytyjskich oddziałów SAS).

rób miny, aby uniemo

liwi

- powstawanie sztywnych obszarów skóry twarzy,

gimnastykuj dłonie, poruszaj palcami r

k i nóg

obserwuj uwa

nie siebie samego i innych pod k

tem wyst

pienia obszarów białej

woskowej skóry szczególnie na twarzy, uszach i dłoniach

nie no

ciasnej odzie

y, utrudnia kr

ąŜ

enie krwi

ubieraj si

piworze

zawsze no

odpowiedni

odzie

na dworze. Je

eli zmoknie, staraj si

jak najszybciej

wysuszy

przed wej

ciem do schronienia otrzepuj si

niegu, w przeciwnym razie roztopi si

i zamoczy odzie

dbaj o to aby mie

- zawsze suche dłonie, no

kawiczki i nie dotykaj metalu gołymi

kami, powoduje to odmro

enia

pokrywaj najbardziej nara

one na odmro

enia cz

ęś

ci ciała tłustym kremem

sto spo

ywaj posiłki i gor

ce napoje

zim

zawsze no

czapk

; skóra głowy oddaje do otoczenia nawet do 40% ciepła

wyprodukowanego przez organizm.

Oparzenia słoneczne.
Mo

na ich dozna

bardzo łatwo gdy

promienie słoneczne odbijaj

w gór

niegu i

lodu. Wra

liwymi miejscami s

wargi, powieki i nos. Miejsca te chro

kremem do opalania.

nienie

niegowe.

Oznakami ol

nienia

niegowego s

: zaczerwienienie i pieczenie oczu, silne łzawienie i bóle

głowy. Leczenie polega na nało

eniu przepaski na oczy i odczekaniu a

ust

objawy. Aby

temu zapobiec no

okulary słoneczne, lub wykonaj je z tektury, kory.

Odwodnienie.
Pierwszym sygnałem jest barwa moczu: przybierze on kolor ciemno

ółty. Inne symptomy to

brak apetytu, spowolnienie ruchów, zawroty głowy i podwy

szona temperatura. Podczas

niskich temperatur pij du

o płynów- wody, herbaty, zupy.

7. Uk

szenia, pogryzienia, u

Ŝą

dlenia

Pogryzienie przez zwierze.
Pogryzienia s

niebezpieczne ze wzgl

du na ogromne ryzyko zaka

enia znajduj

cymi si

paszczy zwierz

cia licznymi bakteriami, które w momencie uk

szenia przenikaj

do rany.

Szczególnie gro

ne jest zaka

enie w

cieklizn

. Wygl

d rany k

sanej zale

y od gatunku

zwierz

cia, które pogryzło. Ka

dej ranie towarzyszy ból oraz mniej lub bardziej intensywne

krwawienie. Ran

nale

y przemy

wod

z mydłem przez 10-15 minut, wirus w

cieklizny ginie

w styczno

ci z mydłem (ran

na przemy

wod

utlenion

), pozwoli

aby krew swobodnie

wypływała przez 5-10 minut, zało

na ran

jałowy opatrunek, zapewni

komfort termiczny i

wsparcie psychiczne, wezwa

pogotowie, w celu zabezpieczenia przed w

cieklizn

. Osoby

podejrzane o ni

poddawane s

szczepieniom.

Ŝą

dlenia przez owady.

Pojedyncze u

Ŝą

dlenia owadów nie s

niebezpieczne. Trzeba pami

jednak o tym,

wra

liwo

ść

poszczególnych osób na jad owadów jest zró

nicowana. Niebezpieczne s

Ŝą

dlenia w okolicy szyi, j

zyka, wewn

trznej cz

ęś

ci podniebienia oraz policzków. Mog

one

powodowa

obrz

k błony

luzowej, krtani i zatkanie dróg oddechowych. Objawy u

Ŝą

dlenia:

zaczerwienienie i obrz

k miejsca u

Ŝą

dlenia, bolesno

ść

, u osób uczulonych mog

wyst

objawy ogólne jak: dreszcze, podwy

szona temperatura ciała, bóle i zawroty głowy,

przyspieszenie t

tna, duszno

ść

i zaburzenia oddechu. Udzielaj

c pierwszej pomocy nale

po pierwsze usun

ąć

Ŝą

dło w taki sposób, aby nie uszkodzi

cherzyka z płynem

surowiczym, stosowa

zimne okłady, w przypadku uk

szenia w obr

bie jamy ustnej i szyi

poda

kostk

lodu do ssania (lód zmniejsza obrz

k) i skontaktowa

z lekarzem.

UWAGA! Nie wolno usuwa

Ŝą

dła u osób uczulonych i małych dzieci.

szenia przez

mij

Jedynym

cym w Polsce na wolno

ci jadowitym w

ęŜ

em jest

mija zygzakowata,

najcz

stszym miejscem uk

szenia jest stopa lub łydka. Objawy uk

szenia: obrz

bolesno

ść

, pocenie si

, uczucie

miertelnego leku, drgawki, przyspieszenie t

tna i oddechu,

bredzenie, osłabienie. Udzielaj

c pierwszej pomocy nale

y zało

opask

uciskow

powy

ej miejsca uk

szenia, unieruchomi

czyn

poni

ej poziomu serca, zapewni

komfort termiczny i wsparcie psychiczne, kontrolowa

czynno

yciowe, poszkodowany

nie powinien wykonywa

dnych ruchów. Po udzieleniu pierwszej pomocy bezwzgl

dnie

nale

y wezwa

pogotowie.

8. Ciała obce

Ciała obce w oku.
Najcz

ęś

ciej wypłukujemy czyst

wod

bie

Ŝą

, wlewaj

c jej du

e ilo

ci do worka

spojówkowego, kieruj

c strumie

od wewn

trznego do zewn

trznego k

ta oka, przy szeroko

rozwartej powiece. Po zabiegu zało

na oko jałowy gazik.

Ciało obce w uchu.
Poci

ąć

mał

owin

uszn

ku dołowi i do tylu, co umo

liwia obejrzenie nawet błony

benkowej i daje mo

liwo

ść

usuni

cia ciała obcego p

set

Ciało obce w nosie.
Gdy jest dobrze widoczne usuwamy, np. p

set

., b

uciskamy wolne skrzydełko nosa i

zlecamy mocne wydmuchniecie powietrza dro

nym otworem nosa; gł

biej tkwi

przedmioty wymagaj

interwencji laryngologa.

Ciało obce w gardle.
Nale

y poło

poszkodowanego twarz

w dół z głow

uło

ej ni

nogi, wzgl

dnie

przewiesi

przez kolano, po czym silnie uderzy

łódkowat

dłoni

dzy łopatki, tak aby

ciało obce samoistnie wypadło. U dzieci cz

sto skuteczne bywa uniesienie do góry

chwytaj

c za talerze biodrowe oraz po

ladki, co z reguły wystarcza do pobudzenia kaszlu i

wydalenia obcego ciała.

9. Złamania

Złamaniem nazywamy całkowite przerwanie ci

gło

ci tkanki kostnej w wyniku urazu

mechanicznego (złamanie mechaniczne) lub tocz

cego si

procesu chorobotwórczego

(złamanie patologiczne). Złamania dziel

na otwarte i zamkni

te. Otwartym złamaniom

towarzyszy rana, jest przerwana ci

gło

ść

skóry, a ko

ść

jest nara

ona na zanieczyszczenia

pochodz

ce z powierzchni skóry, otoczenia i z powietrza. Rana mo

e by

spowodowana sił

uszkadzaj

lub fragmentami ko

ci przebijaj

cymi skór

. Gdy skóra dookoła złamanej

ci nie jest naruszona, wówczas jest to złamanie zamkni

te. Uszkodzenia wewn

trzne

otaczaj

cych tkanek i naczy

krwiono

nych mog

powodowa

obrz

k i zasinienie.

Złamaniom towarzyszy równie

ból samoistny oraz bolesno

ść

dotykowa. Mo

e wyst

zniekształcenie ko

czyny lub nieprawidłowa jej ruchomo

ść

. W przypadku złamania ko

trzeba unieruchomi

złaman

ść

i s

siaduj

ce z ni

dwa stawy. Unieruchomienie

uszkodzonego stawu wymaga unieruchomienia dwóch s

siaduj

cych z nim ko

ci.

Złamanie ko

czyn.

Złamane ko

ci ko

czyn górnych z reguły unieruchamia si

, stosuj

c m.in.

rodki podr

czne.

na np. wykorzysta

temblak z chusty trójk

tnej lub ubiór poszkodowanego, podwijaj

bluzk

, sweter lub poł

marynarki do góry na zgi

w stawie łokciowym i uło

w poprzek

klatki piersiowej ko

czyn

górn

. W przypadku złamania obojczyka unieruchamia si

staw

barkowy dwoma chustami. Do dołka pachowego po stronie złamanej trzeba wło

wałek

zwini

tej tkaniny (waty, banda

u). Ko

czyn

układa si

na klatce piersiowej palcami w

kierunku zdrowego barku. Nast

pnie wykonuje si

temblak z chusty trójk

tnej, doci

gaj

c jej

rogi na zdrowym barku w ten sposób, aby łokie

został nieznacznie podci

gni

ty ku górze.

Nast

pnie z drugiej chusty wykonuje si

szerok

opask

i mocuje si

rami

do klatki

piersiowej. Przy złamaniach obojczyka, uszkodzenia barku i ramienia stosuje si

tak

opatrunek Dessaulta, polegaj

cy na umocowaniu ko

czyny górnej do klatki piersiowej.

Złamania ko

ci ko

czyn dolnych wymagaj

unieruchomienia obło

eniowego. Rzadko kiedy

złamana noga układa si

w wypro

cie. Cz

sto bywa wykr

cona, podwini

ta, itp., a

przemieszczenie jej mo

e si

przyczyni

do dalszych uszkodze

i wpłyn

ąć

na pogorszenie

stanu poszkodowanego. Dlatego uszkodzone ko

czyny dolne obkłada si

przedmiotami,

które mog

je ustabilizowa

. Natomiast gdy jest konieczny transport poszkodowanego,

nale

y ko

czyny dolne unieruchomi

. Mo

na do tego celu wykorzystywa

deseczki, narty,

linijk

, itp., pami

taj

c o tym,

e nale

y je obło

kkimi tkaninami (np. r

cznikiem,

szalem), szczególnie w okolicach stawów. Je

eli nie ma sztywnych przedmiotów, wówczas

nale

y obło

uszkodzon

nog

zrolowanym kocem i przymocowa

do niej w kilku

miejscach zdrow

. Trzeba pami

o zachowaniu szczególnej ostro

ci.

Złamanie kr

gosłupa.

Złamanie kr

gosłupa mo

e by

nast

pstwem upadku na głow

lub kark z wysoko

ci,

zgniecenia go czy te

nadmiernego zgi

cia. Na tego rodzaju uszkodzenie wskazuje ból

bezpo

rednio w miejscu urazu i promieniuj

cy wzdłu

gosłupa oraz niemo

ść

poruszania okolic

ciała i ko

czynami poni

ej miejsca urazu. Gdy osob

poszkodowan

podejrzewamy o uszkodzenie urazowe kr

gosłupa nale

y zwróci

uwag

na to, czy

poszkodowany mo

e porusza

czynami. Niemo

ść

wykonywania

adnego ruchu

czynami górnymi i dolnymi lub tylko dolnymi

wiadczy o wyst

pieniu pora

enia

(pora

enie wyst

puje zawsze poni

ej miejsca uszkodzenia, np. w przypadku uszkodzenia

rdzenia kr

gowego w odcinku szyjnym wyst

puje pora

enie wszystkich ko

czyn, a w

przypadku uszkodzenia rdzenia kr

gowego na wysoko

ci klatki piersiowej lub brzucha -

pora

enie ko

czyn dolnych). Zdarza si

e po niewielkim urazie głowy lub kr

gosłupa

szyjnego poszkodowany siedzi z łokciami opartymi na kolanach i r

kami podtrzymuje głow

Taki widok powinien budzi

podejrzenie, ze uszkodzenie kr

gosłupa nast

piło w jego

odcinku szyjnym. Z miejsca wypadku nale

y poszkodowanego wynosi

w pozycji twarz

ziemi, trzymaj

c go za wyci

gni

te r

ce i nogi. W takiej pozycji najlepiej przenie

ść

poszkodowanego na ju

przygotowane, np. wyj

te z zawiasów drzwi lub nosze, koniecznie o

twardym b

mocno naci

gni

tym podło

u. Nale

le przestrzega

zasady,

e nie

wolno przekłada

poszkodowanego z miejsca na miejsce lub z noszy na nosze.

Poszkodowany raz uło

ony na noszach musi by

w takiej pozycji odwieziony do szpitala.

Poszkodowanego (np. le

Ŝą

cego na poboczu szosy) powinno układa

na noszach kilka osób,

które b

podtrzymywały go pod głow

, kark, klatk

piersiow

, okolice l

wiow

, miednice

i ko

czyny dolne. Poszkodowanego zawsze nale

y układa

na plecach, nigdy na boku.

Nigdy te

nie wolno unosi

mu głowy. Mo

e to spowodowa

ucisk na rdze

gowy, a

nast

pnie ci

ęŜ

kie powikłania. Po uło

eniu poszkodowanego np. na noszach - pod szyje,

okolice l

wiow

i kolana delikatnie wsuwa si

zrolowany koc, zwini

odzie

, a nast

pnie

delikatnie i dokładnie unieruchamia, przywi

zuj

c poszkodowanego do podło

a, na którym

y. Głow

unieruchamia si

za pomoc

zrolowanego koca obejmuj

cego głow

bocznie

oraz opaski biegn

cej przez czoło. Pozostałe odcinki ciała unieruchamia si

tak, aby

uniemo

liwi

jakikolwiek ruch ciała w czasie przewozu. Je

eli osoba udzielaj

ca pierwszej

pomocy nie czuje si

na siłach wła

ciwie jej udzieli

, powinna poszkodowanego pozostawi

na miejscu wypadku uło

onego na plecach, na twardym podło

u i czeka

na przybycie

pomocy dora

nej. Poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kr

gosłupa nigdy nie

wolno przewozi

przygodnym

rodkiem lokomocji i byle jak.

Złamania okolicy klatki piersiowej.
Złamanie

eber wyst

puje najcz

ęś

ciej wskutek bezpo

redniego urazu, np. ciosu lub upadku

na klatk

piersiow

. Charakterystyczn

cech

jest ostry ból (wyst

puj

cy w miejscu

złamania), pogł

biaj

cy si

przy oddychaniu, płytki oddech i tzw. postawa przymusowa.

Poszkodowany, uciskaj

c na złamane

ebra, cz

ęś

ciowo je unieruchamia, co przynosi mu

ulg

. Podobny skutek przynosi uło

enie na chorym boku. Zalecane jest unieruchomienie

uło

eniowe. Cz

sto poszkodowany sam przybiera pozycj

półsiedz

, podpieraj

c si

lekkim pochyleniem w stron

urazu. Warunkiem takiego uło

enia jest przytomno

ść

poszkodowanego i brak skłonno

ci do omdle

. Nieprzytomnego za

układa si

w pozycji

bocznej ustalonej, na uszkodzonym boku. Nale

y unika

przygodnego transportu. Jednak w

sytuacjach koniecznych poszkodowanego transportuje si

w pozycji półsiedz

cej. Pod

kolana nale

y podło

zrolowany koc, zapobiegaj

cy zsuwaniu si

nóg poszkodowanego.

10. Banda

owanie (desmurgia)

Opatrunek kciuka.

Rozpoczynamy  obwojem  kolistym
na  nadgarstku  (1)  przechodzimy
na  kciuk  do  samej  góry  (2)
Wykonujemy  p

dookoła kciuka

i kierujemy opask

z powrotem na

nadgarstek.  Powstało  pierwsze
kłosowanie  (3).  W  ten  sam
sposób,  co  pierwsze,  wykonujemy
drugie  kłosowanie  nieco  ni

ej od

poprzedniego (4,5). W ten sam
sposób

wykonujemy

trzecie

kłosowanie

jeszcze

czymy

obwojem

kolistym

wokół nadgarstka, koniec banda

umocowujemy

przylepcem.

Powstał opatrunek kłosowy kciuka
wst

puj

cy (6).

Owini

cie palców - tzw.

„r

kawiczka”

Rozpoczynamy obwojem kolistym na
nadgarstku (1) przechodzimy na mały
palec

strony

wewn

trznej

wykonujemy

kilka

obwojów

rubowych: od czubka do nasady

palca, liczba obwojów

rubowych

zale

długo

palca

(2)

przeprowadzamy opask

na okolic

nadgarstka i wykonujemy niecały
obwój kolisty (3) przechodzimy na
nast

pny palec, wykonuj

c jak wy

ej,

kilka obwojów

rubowych, po czym

kierujemy opask

na nadgarstek -

przez grzbiet dłoni (4,5) Po przej

ciu

od strony nadgarstka na palec

rodkowy,

wykonujemy

jw.

kilka

obwojów

rubowych (6). Te same

obwoje wykonane s

w podobny

sposób na palcu wskazuj

cym i

kciuku, po czym opatrunek został
zako

czony

przylepcem

nadgarstku (7).

Opatrunek dłoni.

Rozpoczynamy

obwojem

kolistym na nadgarstku i
nast

pnie od wn

trza dłoni

przeprowadzamy

opask

powrotn

(tam i z powrotem)

przez

rodek

zł

czonych

palców (1) nast

pnie sko

nie

z prawej strony (2), potem
sko

nie z lewej strony, po

czym

wszystkie

opaski

powrotne

przymocowujemy

obwojem

kolistym

przez

rodek zł

czonych palców

(3). Zaczynamy kłosowanie -
pocz

wszy

czubków

palców tak, aby przykry

2/3

ostatniej opaski powrotnej
(kłosowanie jest to p

tla

dookoła

dłoni

skrzy

owaniem na grzbiecie)

(4,

(por.

Opatrunek

kłosowy kciuka wst

puj

cy niepełny). W podobny sposób wykonujemy drugi obwój kłosowy

(je

li dło

jest du

a, mo

na wykona

łych obwojów wi

cej). Powstał opatrunek kłosowy

wst

puj

cy (6, 7, 8). Ko

czymy obwojem kolistym na nadgarstku, koniec banda

umocowujemy przylepcem (9).

Opatrunek kolisty i

rubowy przedramienia.

Obwój kolisty wykonuje si

dookoła 1

osi, mo

na wykona

kilka razy tak,

aby

nast

pna

opaska

pokrywała w pełni poprzedni

(1). W

tym przypadku jest on pocz

tkiem

obwoju

rubowego. Obwój

rubowy - obwoje nakładamy od dołu do góry, ka

dy obwój

nast

pny pokrywa 2/3 poprzedniego (2).

Opatrunek zaginany przedramienia.

Rozpoczynamy obwojem kolistym (1),
nast

pnie

połowie

obwoju

rubowego

zaginamy

opask

dołowi, podtrzymuj

c kciukiem (2) -

opaska w tym momencie skierowana
jest główk

w dół, dalej wykonujemy

znowu 1/2 obwoju

rubowego i znowu

opask

zaginamy.

Obwoje

powtarzamy dowoln

liczb

razy, uwa

c, aby zagi

cia wypadły na samym grzbiecie

przedramienia, jedne nad drugimi (3). Opaska taka nadaje si

do opatrunków z du

Ŝą

ilo

waty czy ligniny, nie jest zbyt

cisła.

Opatrunek łokcia.

Rozpoczynamy obwojem kolistym
przez

rodek łokcia, lekko zgi

tego

(1) Nast

pny obwój prowadzimy

nieco sko

nie od zewn

trz ku

rodkowi,

poni

obwoju

pocz

tkowego (2) trzeci obwój

prowadzimy nieco sko

nie ku

rodkowi

powy

obwoju

pocz

tkowego

przeprowadzamy

jeszcze po jednym obwoju poni

ej i powy

ej obwoju pocz

tkowego i ko

czymy na

przedramieniu (4).

Opatrunek stopy.

Rozpoczynamy obwojem kolistym
wokół

sławił

skokowego

(1)

przeprowadzamy

pierwsze

kłosowanie wokół stopy, najbli

ty i stawu skokowego (2, 3)

Nast

pnie

przeprowadzamy

drugie  kłosowanie  wokół  stopy,
nieco  dalej  od  poprzedniego  (4,
5)  oraz  przeprowadzamy  pot
trzeciego

kłosowania

(6)

czymy

obwojem

kolistym

wokół

stopy,

umocowujemy

przylepcem (7).

Opatrunek kolisty,

rubowy i opatrunek w

ęŜ

ykowy golenia.

Na rycinie (1) wida

wykonany obwój kolisty dookoła stawu skokowego, nast

pnie wykonany

obwój

rubowy goleni (2) (obwoje nakładane s

sko

nie jeden na drugi, przy czym ka

nast

pny pokrywa 2/3 poprzedniego), zako

czenie obwojem kolistym znajduje si

pod

kolanem, na rycinie (3) wida

wykonany opatrunek w

ęŜ

ykowy goleni. Technika podobna, jak

przy opatrunku

rubowym, z tym

e pomi

dzy obwojami sko

nymi

pozostaje wolna przestrze

Opatrunek zaginany golenia.

Na  rycinie  (4)  wykonany  obwój
kolisty  wokół  stawu  skokowego
oraz  1/2  obwoju

rubowego,

nast

pnie zagi

cie opaski w dół,

vdvv

na kciuku, główka banda

a jest w tym momencie obrócona w dół. Na rycinie (5) wida

obwój

zaginany, powtórzony 7 razy a

pod kolano - zagi

cia tworz

rysunek kłosa, zako

czenie

nast

piło pod kolanem.

Opatrunek kłosowy wst

puj

cy (ósemkowy) golenia.

Po rozpocz

ciu obwojem kolistym na stawie skokowym i przej

ciu uko

nie pod kolano,

umocowujemy opask

obwojem kolistym pod kolanem (6), przechodzimy z powrotem

sko

nie na staw skokowy - powstaje pierwsze kłosowanie (7) nast

pnie wykonujemy w

podobny sposób jeszcze kilka obwojów kłosowych jeden nad drugim i ko

czymy obwojem

kolistym pod kolanem (8).

Opatrunek kolana.
Rozpoczynamy

obwojem

kolistym

wokół kolana (1) Wykonujemy obwój
sko

ny nad obwojem kolistym, potem

pod obwojem kolistym (2). Na rycinie
(3)

wida

obwoje

rozbie

przeprowadzone z ka

dej strony po 2

razy (nad i pod kolanem). Opatrunek
zako

czony jest obwojem kolistym

wokół uda.

Czapka Hipokratesa (mitra).

Do  wykonania  obwoju  potrzebna
jest  opaska  dwugłowa,  powstała
albo  ze  zwini

cia jednej długiej

opaski z dwóch stron, albo
wskutek zszycia ze sob

dwóch

opasek. W prawej r

ce trzymamy

opask

któr

banda

ujemy

wokół czoła. W lewej r

trzymamy

opask

któr

banda

ujemy opaski powrotnie

przez

ciemi

Rozpoczynamy

obwojem kolistym wokół czoła (1)
na potylicy zakładamy opask

trzyman

w lewej r

ce pod t

która trzymamy w prawej (2)
opask

podło

zaginamy

równo z obwojem kolistym i
przeprowadzamy a

do czoła

poprzez ciemi

(3) i dalej na

czoło,

czym

przybanda

owujemy j

połow

obwoju kolistego (4) nast

pnie

opask

pionow

zaginamy równo

obwojem

kolistym

przeprowadzamy

sko

nie

półkoli

cie do tyłu (5) gdzie

równie

ja przybanda

owujemy obwojem kolistym, nast

pnie znowu zaginaj

przeprowadzamy z drugiej strony opaski

rodkowej w stron

czoła (6). Opaski powrotne

zaginane raz z lewej, raz z prawej strony ciemienia, przytrzymywane obwojami okr

ęŜ

nymi

wokół czoła przeprowadzamy tyle razy, ile potrzeba, aby pokry

całe ciemi

. Na rycinie (7,8)

wida

obwoje zaginane przeprowadzane po trzy razy z ka

dej strony opaski

rodkowej, za

dym razem przytrzymywane obwojem kolistym. Opatrunek zako

czono na czole.

Uwaga: Czapka dobrze wykonana, po zdj

ciu z głowy trzyma si

w cało

ci.

11. Ewakuacja i transport rannych

Najcz

ęś

ciej poszkodowani musz

ze wzgl

dów bezpiecze

stwa szybko przenoszeni z

miejsca wypadku. Zawsze jednak przenoszenie poszkodowanego wi

ąŜ

e si

z ryzykiem

zwi

kszenia urazu lub pogorszenia si

stanu jego zdrowia. Dlatego nale

y przenosi

lub

posuwa

poszkodowanych tylko w przypadku bezpo

redniego zagro

enia, stosuj

odpowiednie do urazów sposoby. Ratownikowi nie wolno ryzykowa

równie

własnego

bezpiecze

stwa w trakcie przenoszenia ofiary wypadku.

Podstawowe zasady przenoszenia rannych i chorych.
W celu unikni

cia dodatkowych urazów u poszkodowanego, a tak

e zabezpieczenia zdrowia

ratownika wypracowano kilka zasad. Nie nale

y przesuwa

ratowanego, je

eli nie jest to

absolutnie konieczne. Trzeba wyja

poszkodowanemu, co robi ratownik, aby mógł z nim

współpracowa

. Nale

y zało

e ratowany nie mo

e siedzie

ani sta

bez pomocy. Nie

nale

y przenosi

poszkodowanego, gdy jest dost

pna pomoc na miejscu. Zawsze trzeba si

upewni

, czy wszyscy pomocnicy wiedz

co robi

, aby współdziałanie było sprawne. Gdy

kilka osób przenosi poszkodowanego, tylko jedna wydaje polecenia.

Prowadzenie lekko poszkodowanego.
Je

eli poszkodowany jest przytomny, zdolny do chodzenia, podpiera si

go przy chodzeniu.

Nale

y stan

ąć

po stronie zranienia, przeło

jego r

wokół swojej szyi i chwyci

nadgarstek. Drug

trzeba go obj

ąć

wokół talii i chwyci

za pasek lub ubranie. Marsz

rozpoczyna si

nog

od strony poszkodowanego.

Przenoszenie poszkodowanego sposobem "na barana".
Przytomnego o małej masie ciała, niezdolnego do chodzenia mo

na przenie

ść

sposobem

„na barana”. W tym celu nale

y kucn

ąć

przed poszkodowanym, przeło

jego r

ce przez

szyj

, chwyci

pod kolana. Nast

pnie nale

y powoli i ostro

nie wsta

Przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem matczynym.
Przytomnego o małej masie ciała, niezdolnego do chodzenia mo

na przenie

ść

równie

sposobem „matczynym”. W tym celu nale

y chwyci

poszkodowanego jedn

pod

kolana, a drug

podtrzymywa

plecy. Dla ustabilizowania rannego mo

na przerzuci

praw

jego r

przez swoj

szyj

Przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem stra

ackim.

Przenoszenie tzw. sposobem stra

ackim polega na tym,

e ratownik na stoj

co pochyla si

nad poszkodowanym, tym samym opieraj

c jego głow

na swoich plecach. Lew

przekłada na wysoko

ci kolana przez nogi poszkodowanego. Dłoni

tej

e r

ki obejmuje za

lewe kolano poszkodowanego. Wykonuj

c ww. czynno

ść

ratownik jednocze

nie swoj

praw

chwyta za nadgarstek lewej r

ki poszkodowanego i przeci

ga t

przez

swoj

szyj

. Nast

pnie ratownik powoli wraca do postawy wyprostowanej. Teraz nale

y lew

obj

ąć

obie nogi na wysoko

ci kolan i poszkodowany jest gotowy do transportu.

Przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby sposobem „na krzesełko".
Je

eli jest dwóch ratowników, wówczas najlepiej przenosi

poszkodowanego, stosuj

„krzesełko” dwur

czne. W tym celu ratownicy kucaj

twarzami do siebie (plecy

wyprostowane) po obu stronach poszkodowanego. Krzy

ce za plecami

poszkodowanego i chwytaj

za pasek. Drug

par

rok przesuwaj

pod kolanami

poszkodowanej osoby, chwytaj

c si

za nadgarstki, przesuwaj

je pod

rodek ud. Podnosz

równocze

nie, pami

taj

c o wyprostowanych plecach.

Przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby "na ławeczce".
Przenoszenie sposobem „na ławeczce” polega na tym,

e ratownicy kucaj

po obu bokach

poszkodowanego twarzami do siebie. Chwytaj

wzajemnie za nadgarstki, pod udami

poszkodowanego oraz za jego plecami. Poszkodowany obejmuje ratowników za szyj

Przenosz

go w pozycji lekko odchylonej do tyłu.

Budowa improwizowanych noszy.
W przypadkach koniecznych mo

na wykona

prowizoryczne nosze z dr

ąŜ

ków i kurtek lub

marynarki. W tym celu nale

y wsun

ąć

ąŜ

ki przez odwrócone do wewn

trz r

kawy. Kurtk

(marynark

lub płaszcz) nale

y dokładnie zapi

ąć

. W podobny sposób mo

na skonstruowa

nosze prowizoryczne z dr

ąŜ

ków i pasów, koców, r

czników, ta

m, prze

cieradeł, itp. Za

nosze mog

posłu

drzwi, blaty stołów, szerokie deski.