Metody badawcze w nauce administracji

Administracja publiczna to pewien zbiór różnych rodzajów administracji (różnych organów
administracji).
1. Metody socjologiczne (metody związane z obserwacją)
•

Obserwacja uczestnicząca – badacz przenika w strukturę danego organu i w
ten sposób przez jakiś czas przebywając z pracownikami, nabiera
doświadczeń.

•
Obserwacja nie uczestnicząca – dokonywana z zewnątrz, na zasadzie klienta
lub petenta.
•
Obserwacja migawkowa - obserwacja w zakresie czasu pracy, rejestrowana w
określonym czasie, może dotyczyć realizacji konkretnych czynności.
2. Metody statystyczne
3. Metoda dodatkowej kopii – dajemy organowi administracyjnemu do wykonania kopii
rozstrzygnięć by sprawdzić trafność tych rozstrzygnięć.

4. Przydatność eksperymentów jako metody badawczej – w administracji nie ma

dowolności jeżeli chodzi o eksperymenty, gdyż musi ona działać zgodnie z prawem.
Tę metodę wykorzystuje się dopiero w przypadku reform administracji, na małą skalę,
jeżeli powiedzie się, to można ją rozpowszechnić na większą skalę.

Wszystkie te metody to sposoby na zdobycie materiału badawczego, dają nam odpowiedzi
fragmentaryczne i cząstkowe na pytania dotyczące działalności administracji jako systemu.
5. Metoda modelowania
Jest to metoda autorska Prof. Dr hab. Zbigniewa Cieślaka – jest to próba znalezienia
odpowiedniej metody badawczej dla administracji
Administracja publiczna to struktura organizacyjna rozbudowana wieloszczeblowo i
zróżnicowanie, działająca w otoczeniu, który ma na nią wpływ (polityczne, społeczne).
Metoda modelowania – na podstawie rzeczywistości administracyjnej, próba stworzenia
pewnej konstrukcji.

Administracja jako zjawisko jest to określony w czasie i przestrzeni zbiór zachowań ludzi,
powtarzalnych i niepowtarzalnych. Administracja da się sprowadzić do zbioru zachowań,
bo powinna spełniać swoje zadania sekwencyjnie.
Zbiór zachowań ludzkich niepowtarzalnych to wszelkie odchylenia od tego co być
powinno np. błąd w procedurze, który może wyniknąć z nieostrożności lub świadomie
(np. łapówka) – dla konstrukcji modelowej taki zachowania stanowią zagrożenie, dlatego
powinniśmy je odrzucić. System prawny opisuje te zachowania w administracji.

Zbiór norm prawnych to administracja w sensie prawnym. Rozbiór logiczny zachowania –
opisanie zachowań dotyczących administracji. Zachowania to:
•
Określenie strony podmiotowej ( KTO?)
•
Określenie przedmiotu zachowania (CO?)
•
Określenie okoliczności (W PEWNYCH WARUNKACH)
•
Określenie sposobów (W OKEŚLONY SPOSÓB)
•
Określenie skuteczności – skutków (Z JAKIM SKUTKIEM)
•
Określenie CZYNI LUB NIE CZYNI (istota działania i sprawności administracji)

Normy stanowią zapisane w przepisach preferowane przez państwo/władzę wartości.
Spojrzenie w sposób aksjologiczny próbuje wytłumaczyć powody dla których istnieje prawo.
Każda norma prawna jest wyrazem wartości (z punktu widzenia aksjologicznego).
Modelowanie jest upraszczaniem rzeczywistości, ale żeby spełniało swoje funkcje nie może
być bierne.

Wpływ reguł poza prawnych (moralność, normy
kulturowe, obyczajowe, które mogą
niezależnie od norm prawnych wpływać na zbiór
zachowań)
Układ administracyjny – czynniki, elementy poza
prawne, normy, tworzą jako całość ustrój
administracyjny i dopiero w tym układzie jest to
pełen model administracji

Pierwszym etapem mechanizmu funkcjonowania
prawa jest podjęcie zgodnego lub
niezgodnego z treścią normy zachowania podmiotu,
drugi etap to odniesienie treści
zachowania do wartości (możemy go nazwać
umownie „urzeczywistnieniem wartości”),
trzecim etapem jest automatyczne pojawienie się co
najmniej potencjalnej odpowiedzialności
prawnej podmiotu za zachowanie, natomiast czwarty
etap (punk dojścia) stanowi
urzeczywistnienie odpowiedzialności poprzez
zachowania określone w normach.

•
Adresat podejmuje jakieś zachowania (czyni lub nie)
zgodne lub sprzeczne z

normą
•

Kwestia oceny dokonanego działania pod kontem aksjologicznym (czy służy ono
spełnieniu wartości ukrytej w normie prawnej). W zależności od oceny wynika
określenie odpowiedzialności.

•
Należy zbadać czy zachowanie jest zgodne lub nie z wartością, którą ta norma ma
określić/urzeczywistnić.

Realizacja administracji państwowej z perspektywy zbioru zachowań

Jest to układ zawartych korelatywnych zachowań.
•

System wartości – dynamiczny,

ustawodawca może zmieniać swoje preferencje
odnośnie wartości.

•
Wartości:

- charakter merytoryczny
- charakter homeostatyczny (sprawnościowe,
czyli te wszystkie, które służą racjonalnemu
działaniu państwa.