3

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Środowisko przyrodnicze Polski

Zakres podstawowy. Grupa A

1. Na podstawie opisu rozpoznaj i wpisz nazwę masy powietrza docierającej nad obszar Polski.

[1 p.]

Napływ tej masy powietrza wczesną jesienią daje słoneczną i ciepłą pogodę, często określaną jako „babie lato”.
Temperatura powietrza osiąga wówczas ok. 20°C.
Masa powietrza: .....................................................................................................

2. Na mapie zaznaczono niektóre miasta Polski. Uszereguj je w takiej kolejności, aby przed-

stawiały zróżnicowanie rocznej sumy opadów od wartości najmniejszej do największej.

[2 p.]

Toruń

Wrocław

Kielce

Zakopane

Opady najmniejsze

Opady największe

3. Wyjaśnij, dlaczego we wschodniej części kraju zima trwa dużo dłużej niż w części zachod-

niej.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

4. Napisz, jaki typ genetyczny reprezentuje każde z wymienionych jezior.

[2 p.]

D

a) ąbie – ...........................................................

Jamno – ..........................................................

b)

Niegocin – ......................................................

c)

Czarny

d)

Staw pod Rysami – ..................................................................

5. Opisz, w jaki sposób powstają jeziora przybrzeżne. Podaj dwa przykłady takich jezior.

[3 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Przykłady: ...........................................................................................................................................

4

6. Podane wydarzenia geologiczne ułóż w kolejności od najstarszego do najmłodszego.

[2 p.]

Powstanie złóż rud żelaza w okolicy Suwałk.

a)

Powstanie morza w obrębie Kotliny Sandomierskiej.

b)

Sfałdowanie Sudetów.

c)

Gorący i suchy klimat, w wyniku którego powstały pokłady soli kamiennej na Kujawach.

d)

Utworzenie Żuław Wiślanych.

e)

Wydarzenie najstarsze

Wydarzenie najmłodsze

7. Na załączonej mapie zaznaczono występowanie surowca mineralnego. Rozpoznaj i wpisz

jego nazwę. Wymień dwa sposoby jego wykorzystania przez człowieka.

[3 p.]

Surowiec mineralny: ............................................................................................................................

Sposób wykorzystania przez człowieka:

.......................................................

a)

................................................................................................

..................................................................

b)

.....................................................................................

8. Podaj czynnik rzeźbotwórczy, który w głównej mierze ukształtował rzeźbę wymienionych

krain.

[2 p.]

Żuławy

a)

Wiślane – ............................................................................................................................

Pojezierze W

b)

ielkopolskie – ...............................................................................................................

9. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2 655 m n.p.m.), zaś Gór Świętokrzyskich – Łysica

(612 m n.p.m.). Wyjaśnij, dlaczego Góry Świętokrzyskie nie osiągają tak dużej wysokości,

jak Tatry.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

5

10. Do każdej z podanych krain geograficznych dopisz najżyźniejszy typ gleby występujący

w jej obrębie.

[2 p.]

Nizina Mazowiecka – ...............

a)

...................................................

Żuławy Wiślane – .......................

b)

.................................................

11. Wypisz nazwy czterech parków narodowych występujących w pasie środkowopolskich nizin

staroglacjalnych.

[2 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

12. Poniżej podano cechy charakterystyczne dla kilku krain geograficznych. Zaznacz ten opis,

który dotyczy Gór Świętokrzyskich.

[1 p.]

Promienisty układ rzek, wydmy śródlądowe, rzeźba staroglacjalna, gleby bielicowe.

a)

Depresja, brak lasów, teren równinny, liczne kanały i rowy melioracyjne, deficyt wody pitnej.

b)

Puszcza Jodłowa, Pasmo Łysogór, zjawiska krasowe, gołoborza.

c)

Rzeźba młodoglacjalna, teren silnie pagórkowaty, Hańcza, Stańczyki.

d)

Doliny U-kształtne, jeziora cyrkowe, jaskinie, piętra roślinne.

e)

Rzeźba falista i pagórkowata, krajobraz rolniczy, wąwozy lessowe.

f)

13. Wymienione poniżej nazwy rzek przyporządkuj do odpowiedniej grupy.

[2 p.]

Wieprz, Pilica, Warta, Bzura, Nysa Kłodzka, Raba, Stobrawa

Dopływy

a)

Wisły: ..............................................................................................................................

Dopływy Od

b)

ry: ...............................................................................................................................

6

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Środowisko przyrodnicze Polski

Zakres podstawowy. Grupa B

1. Na podstawie opisu rozpoznaj i wpisz nazwę masy powietrza docierającej nad obszar Polski.

[1 p.]

Co kilka lat dociera w okresie wiosennym. Powoduje nocne przymrozki i wyraźne ochłodzenie w ciągu dnia, co
skutkuje wymarznięciem kwiatów drzew owocowych.

Masa powietrza: .....................................................................................................

2. Na mapie zaznaczono niektóre miasta Polski. Uszereguj je w takiej kolejności, aby przed-

stawiały zróżnicowanie długości okresu wegetacji od najkrótszego do najdłuższego.

[2 p.]

Toruń

Wrocław

Warszawa

Białystok

Najkrótszy okres
wegetacji

Najdłuższy okres
wegetacji

3. Wyjaśnij, dlaczego we wschodniej części kraju lato trwa dłużej niż w części zachodniej.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

4. Napisz, jaki typ genetyczny reprezentuje każde z wymienionych jezior.

[2 p.]

Łebsko

a)

– ...........................................................

Mamry – ..........................................................

b)

Gopło – ............................................................

c)

Drużno

d)

– ..........................................................

5. Opisz, w jaki sposób powstają jeziora rynnowe. Podaj dwa przykłady takich jezior.

[3 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Przykłady: . ..........................................................................................................................................

7

6. Podane wydarzenia geologiczne ułóż w kolejności od najstarszego do najmłodszego.

[2 p.]

Utworzenie pokładów wapieni na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

a)

Sfałdowanie Gór Świętokrzyskich.

b)

Powstanie moren czołowych Pojezierza Pomorskiego.

c)

Powstanie uskoku oddzielającego Sudety od Przedgórza Sudeckiego.

d)

Powstanie złoża rud miedzi na Nizinie Śląskiej.

e)

Wydarzenie najstarsze

Wydarzenie najmłodsze

7. Na załączonej mapie zaznaczono występowanie surowca mineralnego. Rozpoznaj i wpisz

jego nazwę. Wymień dwa sposoby jego wykorzystania przez człowieka.

[3 p.]

Surowiec mineralny: ............................................................................................................................

Sposób wykorzystania przez człowieka:

.......................................................

a)

................................................................................................

..................................................................

b)

.....................................................................................

8. Podaj czynnik rzeźbotwórczy, który w głównej mierze ukształtował rzeźbę wymienionych

krain.

[2 p.]

Karpaty

a)

– .......................................................................................................................................

Pobrzeże Słowińskie

b)

– .....................................................................................................................

9. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2 655 m n.p.m.), zaś Sudetów – Śnieżka (1 602 m

n.p.m.). Wyjaśnij, dlaczego Sudety nie osiągają tak dużej wysokości, jak Tatry.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

8

10. Do każdej z podanych krain geograficznych dopisz najżyźniejszy typ gleby występujący

w jej obrębie.

[2 p.]

Wyżyna Lubelska –

a)

.....................................................................

Nizina Szczecińska –

b)

...................................................................

11. Wypisz nazwy czterech parków narodowych występujących w pasie pojezierzy.

[2 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

12. Poniżej podano cechy charakterystyczne dla kilku krain geograficznych. Zaznacz ten opis,

który dotyczy Żuław Wiślanych.

[1 p.]

Promienisty układ rzek, wydmy śródlądowe, rzeźba staroglacjalna, gleby bielicowe.

a)

Depresja, brak lasów, teren równinny, liczne kanały i rowy melioracyjne, deficyt wody pitnej.

b)

Puszcza Jodłowa, Pasmo Łysogór, zjawiska krasowe, gołoborza.

c)

Rzeźba młodoglacjalna, teren silnie pagórkowaty, Hańcza, Stańczyki.

d)

Doliny U-kształtne, jeziora cyrkowe, jaskinie, piętra roślinne.

e)

Rzeźba falista i pagórkowata, krajobraz rolniczy, wąwozy lessowe.

f)

13. Wymienione poniżej nazwy rzek przyporządkuj do odpowiedniej grupy.

[2 p.]

Dunajec, Nysa Łużycka, Pilica, Barycz, Noteć, Bug, Brda

Dorzecze

a)

Wisły: ..............................................................................................................................

Dorzecze Od

b)

ry: ...............................................................................................................................