48

HOBBY

Usprawnienia

Świat Radio  Kwiecień 2006

Poszukiwane interfejsy USB do TRX Icom i Yaesu

Interfejsy do transceiverów 

Na  rynku  można  spotkać  goto-

we  konwertery  USB  <–>  RS232, 

ale  do  podłączenia  transceivera 

wymagają  one  dobudowania  ko-

lejnego  interfejsu  CI-V  (Icom)  lub  

IF-232 (Yaesu) w celu konwersji po-

ziomów  napięć.  Kolejny  problem 

to zasilanie dodatkowego interfejsu 

– wykorzystanie do tego linii portu 

często jest niewystarczające.

  To  wszystkie  zrodziło  pomysł 

budowy własnego interfejsu, który 

z jednej  strony  współpracowałby 

z komputerem  przez  złącze  USB, 

a z drugiej strony miałby możliwość 

podłączenia  wprost  tych  modeli 

transceiverów Icom lub Yaesu, które 

przystosowane  są  do  współpracy 

z komputerem. Złącze USB zapew-

niałoby jednocześnie zasilanie całe-

go układu interfejsu.

Idea  takiego  interfejsu  zrodziła 

się już dawno, w chwili przeczyta-

nia  w Elektronice  Praktycznej  ar-

tykułu  o konwerterze  USB  <-> 

RS232  (nr  9  i 10/2002),  ale  dopiero 

teraz doczekała się ona praktycznej 

realizacji.

Sercem  interfejsu  jest  układ 

FT232BM  firmy Future Technology

Devices  Intl.  Ltd.  (FTDI).  Jest  to 

scalony  konwerter  USB<->RS232, 

który z jednej strony obsługuje pro-

tokół USB, a z drugiej strony RS232. 

Układ  FT232BM  jest  kompatybilny 

ze  standardami  USB  1.1  i USB  2.0, 

a od  strony  RS232  charakteryzuje 

się możliwością pracy z prędkościa-

mi  300Bd-3MBd,  przy  możliwości 

ustawienia  protokółu  RS232  na  7 

lub  8  bitów  danych,  1  lub  2  bity 

stopu i wszystkie możliwe warianty 

parzystości.  Dokładne  parametry 

układu  można  znaleźć  na  stronie 

FTDI: http://ftdichip.com. 

Przy  wykorzystywaniu  tego 

układu  jako  interfejsu  do  transce-

iverów są to możliwości aż za duże. 

Jedyna wada układu to obudowa – 

jest on produkowany jedynie w 32-

-nóżkowej  obudowie  SMD  typu 

LQFP,  przez  co  jego  wlutowanie 

w płytkę drukowaną w warunkach 

amatorskich wymaga nieco lepsze-

go  sprzętu  lutowniczego  i sporej 

praktyki.

Komputery przenośne są coraz częściej 

wykorzystywane przez krótkofalowców. 

Niestety większość z nich posiada wbu-

dowany tylko jeden port szeregowy albo, 

co gorsza, nie ma go wcale. Natomiast 

praktycznie każdy z nich wyposażony jest 

w jedno lub więcej gniazd USB.

Rys. 1. Układ FT232BM (zdjęcie z noty 
aplikacyjnej układu)

Rys. 2. Schemat interfejsu USB

49

Świat Radio  Kwiecień 2006

Dodatkową zaletą układu jest jego 

łatwość  integracji  z oprogramowa-

niem. Interfejs wykonany na tym ukła-

dzie po zainstalowaniu niezbędnych 

sterowników widziany jest w systemie 

jako wirtualny port szeregowy, może 

być więc wykorzystywany przez każ-

dy program jak normalny port.

Schemat układu interfejsu

Dokumentację  projektu  (sche-

mat  i projekt  płytki  drukowanej) 

stworzyłem  wykorzystując  Kicada 

– doskonały darmowy program au-

torstwa Jean-Pierre’a Charras. Pro-

gram jest dostępny (łącznie z plika-

mi źródłowymi), w wersji zarówno 

dla Windows, jak i dla Linuksa, pod 

adresem:  http://www.lis.inpg.fr/re-

alise_au_lis/kicad/

Układ FT232BM jest podłączony 

zgodnie  z jego  notą  aplikacyjną. 

Widoczna  na  schemacie  pamięć 

EEprom 93C46 jest opcjonalna i nie 

musi  być  wlutowywana  w płytkę 

(chociaż  płytka  jest  na  to  przygo-

towana).  Dioda  D2  podłączona  do 

zwartych  nóżek  11  i 12  układu  sy-

gnalizuje  komunikację  pomiędzy 

komputerem i układem FT232BM.

Od  strony  RS232  zastosowałem 

standardowe  elementy  dyskret-

ne:  układ  74HC04  jako  inwertery 

oraz  tranzystory  npn  (BC547)  jako 

elementy  wykonawcze.  Sygnały 

doprowadzone są do męskiego złą-

cza  DB9,  dokładnie  takiego,  jakie 

stosowane  jest  w typowym  złączu 

szeregowym.  Również  sygnały 

podłączone są identycznie:

2 – dane odbierane (RxD)

3 – dane nadawane (TxD)

4 – linia DTR

5 – masa

7 – linia RTS

Płytka drukowana

Projekt płytki drukowanej interfej-

su został wykonany w module PCB-

New programu Kicad. Jest to płyt-

ka jednostronna – SMD (FT232BM) 

umieszczony jest od strony druku. 

Od strony druku przygotowane jest 

również  miejsce  na  pamięć  93C46 

(montowaną opcjonalnie). 

Program  Kicad  ma  możliwość 

wizualizacji  wykonanego  projektu 

płytki. Jest to widoczne na rysunku 

5.  Niestety  jeszcze  nie  wszystkie 

elementy mają swoje reprezentacje 

3D i na rysunku nie ma np. złącza 

USB.  Trzy  widoczne  prostopadłe, 

jasne  linie  to  osie,  wokół  których 

można obracać płytkę.

Płytka została przygotowana pod 

plastikową  obudowę  o symbolu 

Z45P. Dioda D2 umieszczona jest na 

górnej części obudowy i podłączona 

przewodami do złącza CONN_2.

Podłączenie transceivera

Zastosowanie  tranzystorów  na 

wejściu/wyjściach interfejsu umożli-

wia podłączanie zarówno urządzeń 

wymagających poziomów TTL, jak 

i mających  zaimplementowany  in-

terfejs  szeregowy  w pełni  zgodny 

ze  specyfikacją RS232 (np. Yaesu

FT1000MP).  Transceivery  Yaesu 

mają  rozdzielone  linie  RxD  i TxD 

i trzeba każdą z tych linii podłączyć 

do  złącza  w urządzeniu.  Transcei-

very Icom wymagają natomiast in-

terfejsu  CI-V  mającego  połączone 

sygnały  RxD  i TxD.  Najprostsza 

realizacja tego interfejsu to zwarcie 

we wtyczce tych sygnałów. 

Wyjścia  DTR  i RTS  interfejsu 

można  wykorzystać  wprost  jako 

sterowanie PTT, kluczowanie W lub 

FSK, w zależności od potrzeb i kon-

figuracji programu sterującego

transceiverem.

Instalacja sterownika USB

Aby interfejs widziany był przez 

programy jako port szeregowy, ko-

nieczne jest zainstalowanie sterow-

Rys. 3. Płytka drukowana – widok od strony ścieżek

Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej

Rys. 5. Płytka drukowana – wizualizacja 3D

Rys. 6. Prototypowa płytka interfejsu od strony elementów

Rys. 7. Prototypowa płytka interfejsu od strony druku

Rys. 8. Kompletny interfejs w obudowie

Rys. 9. Podłączenie transceiverów Yaesu 
i Icom

50

HOBBY

Usprawnienia

Świat Radio  Kwiecień 2006

ników  dostarczanych  przez  firmę

FTDI.  Sterowniki  dostępne  są  dla 

systemów Windows (98/98SE, 2000/

ME/XP, CE 4.2), Linux (2.4 lub now-

szy)  i MAC  (OS-8,  OS-9  i OS-X). 

Można  je  pobrać  ze  strony  produ-

centa  (http://www.ftdichip.com), 

wybierając  menu  Drivers  /  VCP 

i właściwy dla używanego systemu 

skompresowany plik sterownika. 

Skompresowany plik należy roz-

pakować do dowolnego folderu.

Producent  zaleca  na  czas  insta-

lacji  sterowników  odłączyć  kom-

puter od Internetu. Zapobiegnie to 

próbom  automatycznego  pobrania 

podobnych  sterowników  ze  stro-

ny  aktualizacji  systemu  Windows, 

zamiast  użycia  sterownika  dostar-

czonego  przez  producenta.  Jeśli 

w systemie  były  zainstalowane  już 

wcześniejsze  wersje  sterowników, 

należy je odinstalować.

Instalacja  sterownika  odbywa 

się  w dwóch  prawie  identycznych 

krokach. Najpierw jest instalowany 

sterownik  konwertera  szeregowe-

go,  a później  sterownik  portu  sze-

regowego.

Instalację sterownika należy roz-

począć  od  podłączenia  interfejsu 

do komputera. Jeśli strona USB jest 

poprawnie zmontowana, podłączo-

ny interfejs zostanie wykryty przez 

system  i w prawym,  dolnym  rogu 

ekranu pojawi się informacja o zna-

lezieniu nowego sprzętu:

Następnie  pojawi  się  Kreator 

znajdowania nowego sprzętu:

Należy wybrać opcję „Zainstaluj 

z listy  lub  określonej  lokalizacji” 

i kliknąć „Dalej”.

W nowym  oknie  należy  wybrać 

opcję  „Uwzględnij  tę  lokalizację 

w wyszukiwaniu” i po kliknięciu na 

przycisk  „Przeglądaj”  wskazać  lo-

kalizację rozpakowanych wcześniej 

plików sterownika.

 Po kliknięciu na przycisku „Da-

lej”  rozpoczyna  się  instalacja  ste-

rownika.

Po  zakończeniu  instalacji  poka-

zuje się kolejny ekran informacyjny 

– kliknięcie na przycisku „Zakończ” 

kończy pierwszy etap instalacji i au-

tomatycznie  rozpoczyna  się  drugi 

etap. 

W prawym dolnym rogu ekranu 

pojawia  się  podobny  komunikat 

(jak  w pierwszym  etapie)  o zna-

lezieniu  nowego  sprzętu.  Należy 

przejść  po  kolei  takie  same  kroki, 

jak poprzednio. 

Po  całkowitym  zainstalowaniu 

sterowników  w prawym  dolnym 

rogu pokazuje się końcowy komu-

nikat  o gotowości  nowego  sprzętu 

do pracy.

Po  przeprowadzonej  instalacji 

w Menedżerze  urządzeń  pokazuje 

się  nowy  port  COM,  z kolejnym 

numerem  dostępnym  w systemie. 

Przykładowy  wygląd  Menedżera 

urządzeń dla COM3 przedstawiono 

na 

rysunku 10.

Pozostało teraz tylko połączyć in-

terfejs  z transceiverem,  odpowied-

nio  skonfigurować stosowany pro-

gram  logujący  (sterujący)  i cieszyć 

się  z nowych  możliwości  własnej 

stacji. 

Marek Niedzielski SP7DQR

Uprawnienia członka  

„Klubu AVT-e”  nabywa każdy  

prenumerator jednego (lub kilku)  

z czterech pism AVT, poświęconych 

elektronice: Elektronika Praktyczna, 

Elektronika dla Wszystkich,  

Elektronik, Świat Radio

Cz³onek „Klubu AVT-elektronika“ korzysta z wielu przywilejów, dziêki którym 

ka¿d¹ z³otówkê w³o¿on¹ w prenumeratê mo¿e odzyskaæ z nawi¹zk¹. Wiele 

atrakcyjnych przywilejów udziela Cz³onkom Klubu Wydawnictwo AVT, a poza tym 

„Klub AVT-e“ rozwija wspó³pracê z firmami partnerskimi, które udzielaj¹ specjal-

nych rabatów wy³¹cznie Cz³onkom Klubu.

1.  Co  miesi¹c  mo¿esz  bezp³atnie  otrzymaæ  jeden  numer  archiwalny  prenumerowanego  miesiêcznika 

Przeœlemy go razem z prenumerat¹.

2.  Wiêksz¹  liczbê  egzemplarzy  archiwalnych  wszystkich  czterech  czasopism  (EdW,  EP,  EL,  ŒR)  mo¿esz 

kupiæ w symbolicznej cenie 1 z³/egz.

3.  Mo¿esz korzystaæ z nastêpuj¹cych rabatów:

 

•  30% na p³ytki (kity A) w limicie do 40 z³ co miesi¹c. Powy¿ej tego limitu rabat wynosi 10%.

 

•  10% na kity AVT/TSM (zestawy B, C).

 

•  10% na kity Vellemana. 

 

•  10% na zestawy TOK 

 

•  10% na ksi¹¿ki oferowane w „Ksiêgarni Wysy³kowej AVT”

 

•  5% na wszelkie inne towary nabywane  

  w sklepach firmowych AVT i w sklepie internetowym 

www.sklep.avt.com.pl

4.  Cz³onek „Klubu AVT-e” mo¿e co miesi¹c otrzymywaæ wysy³kowo p³ytki drukowane (o wartoœci do 40,00 

z³), nie ponosz¹c kosztów wysy³ki; oszczêdza zatem w ten sposób 14,80 z³ miesiêcznie. Zamawiane p³ytki 

s¹ dostarczane wraz z prenumerat¹. Do przesy³ki do³¹czany jest ju¿ wype³niony druk przekazu, który nale¿y 

op³aciæ do 7 dni od otrzymania prenumeraty. Uwaga! Ten sposób wysy³ki nie dotyczy firm i instytucji.

Rabaty Partnerów Klubu AVT-e na www.klub.avt.com.pl

Zg³oszenia firm

przyjmujemy 

telefonicznie lub 

faksem pod nume-

rem telefonu:  

022 568  99  60, 

022 568  99  41

lub e-mailem:  

klub@avt.com.pl

Najœwie¿sze 

informacje o Klubie 

AVT-e na stronie 

www.klub.avt.

com.pl.

Klub AVT-elektronika

Rys. 10. Dodany port COM3 w Menedżerze 
urządzeń