1. Trzy fale zmian polityki społecznej w ujęciu Rymszy.

Pierwsza fala reform:

- związana z radykalną reformą urynkowienia gospodarki (czas przejścia z gospodarki
centralnie planowanej na gospodarkę rynkową)

- zapoczątkowana w 1990 r. poprzez budowę sieci bezpieczeństwa socjalnego w skład
któregowchodziły gminne ośrodki pomocy społecznej i rejonowe urzędy pracy.

- stosowanie rozwiązań osłonowych adresowanych do tzw. przegranych transformacji -

świadczeniobiorcy mieli odejść z rynku pracy bez protestów wobec następujących przemian.

Wyjątek stanowiły osoby niepełnosprawne dla których zastosowano rozwiązania
aktywizujące(zakłady chronione)

- istotą polityki społecznej jako polityki kompensacji jest łagodzenie skutków ubocznych
reform gospodarczych

Druga fala reform:

- zwana „wychodzeniem z socjalizmu”

- liberalna koncepcja urynkowienia polityki społecznej (czyli włączenie do polityki społ.
Instytucji prywatnych) starła się z koncepcją decentralizacji (zwiększenie samodzielności
jednosteksamorządu terytorialnego)

- zmiany systemowe wdrożone w latach 1999 - 2000 jednocześnie w czterech obszarach:

* ubezpieczeniach społecznych

* ochronie zdrowia

* edukacji

* organizacji administracji publicznej

W styczniu 1999 roku rząd Jerzego Buzka przyjął zmiany strukturalne w czterech obszarach
sfery społecznej obejmujące

Trzecia fala reform:

- zmiany w latach 2003 - 2006 związane z procesem integracji polityki społecznej w Unii

Europejskiej, które wynikały z politycznych zobowiązań Polski w stosunku do UE jak i duża

dostępność do środków unijnych

- W trzeciej fali reform nastąpił zwrot w kierunku polityki aktywizacji Najważniejsza w
2003roku likwidacja regionalnych kas chorych i powołanie na ich miejsce Narodowego
Funduszu Zdrowia.

W 2004 roku połączono dwa resorty gospodarki i pracy oraz polityki społecznej.

- Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 2003roku.

- Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z 2003roku.

- Ustawa o pomocy społecznej 12.03.2004r

- Ustawa o spółdzielniach socjalnych z 2006r wraz z nowelizacją 2009r

2. Kierunki ewolucji - paradygmaty polityki społecznej

1 Paradygmat transformacji

- dominował w pierwszej połowie lat 90. XX w.

- Odrzucenie komunizmu i zwrot poglądów w kierunku demokracji politycznej

- W okresie transformacji ustrojowej w Polsce dominacja ustroju neoliberalnego -

przedstawiciel: Leszek Balcerowicz - propagował rozwiązania anglosaskie. To nie tylko opis
rzeczywistości społecznej, również element projektu politycznego

- Podsumowując: paradygmat transformacji był nie tylko w latach 90. XX w. opisem rzeczywistości
społecznej, ale również elementem określonego projektu politycznego

2 . Paradygmat globalizacji

- Traktuje przemiany w Polsce i Europie Środkowo - Wschodniej jako przykład ilustrujący

(egzemplifikację) proces o charakterze globalnym.- poglądy Harolda Wilensky'ego:
„narodziny polityki społecznej powstały nie wskutek przejęcia władzy przez „opcję socjalną”
lecz przez wejście państwa w pewną fazę rozwoju -fazę industrializacji.

- Nieadekwatność do współczesnych wymogów systemowych

3 Paradygmat „odwrócenia ról”

- transformacja jako proces uczy zdolności przystosowania się do zmieniającej się
rzeczywistości. - Kraje pokomunistyczne łatwiej przystosowują się do nowych wyzwań niż
kraje Europy zachodniej - Irlandia - kraj nadganiający zapóźnienia cywilizacyjne

- Zjawisko odwrócenia roli - kraje starej UE będą musiały się przystosować do krajów
pokomunistycznych - Przykład Irlandii: na początku traktowana była jako kraj nadganiający
„zapóźnienia cywilizacyjne”, ponieważ słabo rozwinięte były instytucje pomocy społecznej

4. Paradygmat przenikania się rozwiązań modelowych

a) Reformy społeczne w Polsce

- element ewolucji europejskiego modelu socjalnego - kombinacja elementów
konserwatywnego i socjaldemokratycznego modelu polityki społecznej, który związany jest z
modelem liberalnym (anglosaskim)

- Reformy społeczne są wynikiem zmiany poglądów i zachowań elit politycznych

3 Definicje społeczeństwa obywatelskiego.

Odrodziło się w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 70 i 80. XX wieku. Podejmowano próby
tworzenia niezależnych struktur od władz państwowych czyli „alternatywnego społeczeństwa”.
Pojęcie to miało określić to, czego społeczności te zostały pozbawione i co usiłowały odbudować :
sieć instytucji niezależnych od państwa , które jednoczą obywateli wokół spraw wspólnej troski i
dzięki samemu swemu istnieniu lub dzięki podejmowanym działaniom – mogą wywierać wpływ na
kształt prowadzonej polityki(Taylor)
idea społeczeństwa obywatelskiego wywodzi się z klasycznej tradycji republikańskiej początki się
gają starożytnej Grecji –Rzymu. Wskazuje się w tym kontekście Arystelesowski termin:
koinoniapolitike – wspólna polityka czy Cyceroński societascivilis – ład społeczny.
Alexisa de Tocgueville’a jako pierwszy zastąpił państwo – społeczeństwo trójelementowym modelem
porządku społecznego : państwo , społeczeństwo obywatelskie oraz społeczeństwo polityczne.

4 Cechy spole. Obyw.

Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do
samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy
państwowej.

Prawdopodobnie terminu tego jako pierwszy użył Arystoteles, później posługiwali się nim tacy
filozofowie jak John Locke, Jean-Jacques Rousseau czy Georg Wilhelm Friedrich Hegel.

Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od instytucji państwowych. Niezależność nie
musi oznaczać rywalizacji społeczeństwa z władzą, która występuje zazwyczaj w państwach, w
których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości obywateli.

Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest świadomość jego członków potrzeb
wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie sprawami społeczeństwa
(społeczności) oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro.

5 Cele społeczeństwa obywatelskiego

Przejawami funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego są wszelkie oddolne inicjatywy

zrzeszających się jednostek: doraźne organizacje, manifestacje, samorząd, działanie na rzecz

społeczności lokalnych etc. Większość z tych inicjatyw ma charakter tymczasowy, doraźny i

nastawiony na wykonanie konkretnego celu, choć może to być również działanie nastawione

na promocję konkretnych postaw, co będzie oddziaływało długofalowo. Jednym z

najważniejszych celów społeczeństwa obywatelskiego jest próba równoważenia wpływów

władzy politycznej. Należy jednak zaznaczyć, iż bez wolności oraz praw politycznych,

przejawy działania społeczeństwa obywatelskiego byłyby uznawane za bezprawne i

nieuzasadnione akty społecznego oporu. Wolność jest więc fundamentem dla rozwoju

obywatelskości.

Społeczeństwo obywatelskie to przykład samorealizacji. Angażowanie się jednostek w sferę

publiczną potwierdza również troskę nie tylko o interes własny jednostek, ale pokazuje, iż

jednostki są skłonne działać w sposób wspólnotowy, gdy konieczne jest zrealizowanie celu,

którego wykonanie może im pomóc (lub odwrotnie: nie wykonanie doprowadzi do

pogorszenia ich sytuacji. Konstytutywnymi składnikami społeczeństwa obywatelskiego będą:

wolność, inicjatywa, spontaniczność, wolność pozytywna, swoboda stowarzyszania się.

6 Modelowe ujecie .Szackiego

7 Organizacja Pozarządowa Definicja

Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w

rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągniecia zysków,

osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzonej na podstawie

przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia (Dz U. 2003, nr 96)

8.Kryteria typ. Pozarzadowych

Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych , w

rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne

lub nie posiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustawy, w tym fundacji i

stowarzyszeń

Pierwszą formą organizacji trzeciego sektora jest stowarzyszenie spełniający modelowe kryteria

prywatnego charakteru tworzących go podmiotów i publicznych celów jego działalności.

Stowarzyszenia wywodziły się z prywatnej sfery życia stanowiąc jeden z jej organizowanych

elementów. Ich upublicznienie nastąpiło w wyniku zmian prawnych w związku prowadzoną

działalnością o charakterze publicznym nadały im osobowość prawną. Współczesną prawną definicję

stowarzyszenia zawiera uchwalone w 1989r. Prawo o stowarzyszeniach.

Definicja : stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych .

Stowarzyszenie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty

wewnętrzne dotyczące jego działalności.

Drugim podmiotem trzeciego sektora są fundacje.

Jak określa Hunbner, na mocy prawa rzymskiego są one nie tylko związkami osób, co związkami

rzeczy czyli majątku.

Typologie organizacji społecznych - Stowarzyszenia - klasyfikacja:

- wielkość i skala działania

- cel przedmiot działalności

- funkcje -zasady przynależności

- struktura organizacji

- metody działania

Typologie według Grinberg

- wielkości skala działania , organizacje lokalne , ogólnokrajowe

- typ reprezentatywnych interesów

-zasady przynależności i stopień formalizacji

-cel, interesy członków

- sposób działania

- charakter członków -stopień profesjonalizacji -prestiż

Kryteria do tworzenia typologii organizacji społecznych ważne są interesy i zainteresowania.

9 .Mapa aktywnosci obywatelskiej.

wykorzystywana do badań aktywności społecznej na poziomie lokalnym. (akcje, kampanie

,działalność instytucjonalna). Mapa pozwala na dokonanie podziału stowarzyszeń ze względu na ich

podejmowane przez nie działalność.

10 Dwa rodzaje kapitalu.

Kapitał wiążący- odnosi się do zakorzenienia w strukturach społecznych najniższego poziomu, od

poziomu rodziny do małej społeczności lokalnej. Ich cechą jest to, że wszyscy członkowie społeczności

znają się osobiście, a ich wzajemne zaufanie Rady rodzicielskie ,Sołectwa, Ochotnicze Straże Pożarne ,

stowarzyszenia religijne , stowarzyszenia emigrantów , stowarzyszenia zawodowe, organizacje

samopomocowe i grupy wsparcie oparte jest na bliskich związkach społecznych, często o charakterze

powiązań krwi.

Kapitał pomostowy- Pomostowy kapitał społeczny jest

odnosi się do zaufania i umiejętności współpracy z osobami, których nie znamy osobiście, z którymi

nie wiążą nas bezpośrednie kontakty. Ten typ kapitału społecznego jest w szczególności związany z

działaniem w ramach organizacji formalnych czy sytuacji, w których podejmować musimy działania w

g r Stowarzyszenia edukacyjne, hobbystyczne, sportowe, polityczne, dobroczynne, kulturalne,

ekologiczne, stowarzyszenia ochrony praw człowieka nieznanych wcześniej osób w celu realizacji

nowego zadania.

Niezbędnym czynnikiem rozwoju gospodarczego i społecznego, gwarantuje również możliwości

funkcjonowania i dostarcza zasobów dla struktur społecznych najniższego szczebla. Jest także

kluczowy dla funkcjonowania dużych społeczności obywatelskich w skali regionu czy kraju.

11„Brudny” Kapitał społeczny

Putnam przyczynił się do powstania pojęcia „Brudny kapitał społeczny”.

Pojęcie to w odniesieniu do stowarzyszeń, służy do opisu ich celów i sposobów działań izolujących

swych członków od otoczenia, kreują podziały społeczne lub sprzyjają umacnianiu istniejących.

Przykład Putnam stowarzyszenia kapitału spajającego.

12 Podzial stowarzyszen w Roberta Putnama.

Typ zrzeszeń introwertyczne, ekstrawertyczne`

Kapitał społeczny spajający- bonding- silne więzi łączące członków oraz wzajemne zaufanie jakim

się obdarzają

Kapitał społeczny Łączący –Bridging stowarzyszenia inkluzyjne będące środowiskami sprzyjającymi

tworzeniu się rozległych tożsamości.

13 Charakterystyka aktywności obywatelskiej I przyklady(o to kto najchętniej sie udziela w

trzecim sektorze)

członkowie stowarzyszeń w porównaniu z osobami, które do nich nie należą , będą

charakteryzować się wyższym poziomem wykształcenia i wyższymi pozycjami w strukturze

społeczno – zawodowej. Ponadto członkowie stowarzyszeń będą cieszyć się wyższym

poziomem zaufania poziomego, pionowego i uogólnionego

Definiując społeczeństwo obywatelskie należy wskazać podstawowe obszary, w których

może się ono aktywizować, i w których można dokonywać jego analizy; po pierwsze, jako

płaszczyznę aktywności osób, zmierzającą do zaspokojenia potrzeb grup obywateli i kreację

dobra wspólnego, po drugie zaś, jako płaszczyznę obronną, mającą na celu ochronę praw

obywateli i ich grup przed nadmierną ingerencją państwa.

Organizacje tworzące trzeci sektor od wielu lat uważane są za barometr społeczeństwa

obywatelskiego. Liczba działających organizacji, a także ich aktywność stają się, obok

poziomu zaangażowania w wolontariat, tym kryterium, które definiuje poziom

obywatelskości społeczeństwa

Działaloność społeczna , charytatywna, wolontariat, Najczęściej podejmowane rodzaje

aktywności społecznej: działalność społeczna, charytatywna, wolontaryjna działalność na

rzecz społeczności lokalnej: prace na rzecz kościoła parafialnego:

działalność kulturalna i edukacyjna (zespoły, pomoc instytucjom kultury, udział w

spotkaniach edukacyjnych) działalność proekologiczna (np. na rzecz ochrony zwierząt) :

prace na rzecz szkoły: działalność na rzecz struktur samorządowych, komisji wyborczych :

organizowanie imprez okolicznościowych: Udział w wyborach

14 MANKAMENTY stowarzyszeń

-systemowe -organizacyjne

-związane z trudnością odpowiedzi na pytanie na ile można działalnością obywatelską nazwać

działania oparte na wykonywaniu zadań zleconych i finansowanych przez administrację

publiczną.

15 4 sektory funkcjonowania państwa,

Cele działania

prywatne

publiczne

Podmioty

działania

prywatne

I sektor

(rynek)

III sektor

(społeczeństwo

obywatelskie)

publiczne

IV sektor

(korupcja)

II sektor

(rząd)

Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla

państwa i obywateli